1

Ostre choroby jamy brzusznej
Co to jest ostry brzuch???

Objawy chorobowe - w ostrym brzuchu mogą być podobne niezależnie od wywołującej go

przyczyny. Mogą to być zapalenia jamy brzusznej, niedrożności, perforacje, ciąża
pozamaciczna, zator krezki.

Wspólne objawy wiodące:
- nagle występujące silne bóle brzucha ,przeważnie z nudnościami.
- wymioty, bolesność uciskowa, objawy otrzewnowe, bolesność opukowa.
- odruchowe napięcie mięśni, ewentualnie twardy deskowaty brzuch.
- objawy wstrząsu: tachykardia, bladość, czasem odwodnienie , niepokój.

Zapalenie wyrostka robaczkowego

Rozpoznanie.
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest najczęstszą przyczyną „ostrego brzucha”. Jeśli

nie jest właściwie leczone może być chorobą bardzo groźną. Zapalenie wyrostka może
wystąpić w każdym wieku (wiek 80% chorych waha się między 5 a 35 rokiem życia),
jednakowo często u mężczyzn i kobiet. Rzadko zdarza się u niemowląt i małych dzieci.

Przyczyną zapalenia jest prawie zawsze zatkanie jego światła, często kałem. Niedrożność

wyrostka prowadzi do rozdęcia i wytworzenia ropnia, a następnie zakrzepów, niedokrwienia,
zgorzeli i perforacji. Rzadkimi przyczynami zamknięcia światła mogą być pasożyty, ciała
obce, a u dzieci przerost tkanki chłonnej.
Zapalenie wyrostka robaczkowego

Typowe objawy ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego:

trudny do zlokalizowania ból w nadbrzuszu lub śródbrzuszu (ból trzewny) przemieszczający

się po kilku lub kilkunastu godzinach do prawego dołu biodrowego (ból somatyczny)

brak łaknienia, nudności wymioty
wzrost temperatury ciała
przyśpieszenie tętna
bolesność uciskowa, objaw Blumberga (bolesność przy oderwaniu ręki po ucisku), obrona

mięśniowa w okolicy prawego dołu biodrowego

bolesność podczas badania per rectum (przez odbytnicę)
biegunka i wzdęcie (najczęściej u dzieci)

Zapalenie wyrostka robaczkowego

Objawy ogólne
podwyższona ciepłota ciała do 38 st. C lub nawet 39 st. C
dość często różnica temperatury ciała pomiędzy mierzoną pod pachą a w odbytnicy powyżej

1 st. C

przyspieszenie czynności serca
bóle w jamie brzusznej pojawiają się podczas kaszlu
szmery perystaltyczne (ruchów robaczkowych) jelit osłabione
zaczerwienienie skóry
nieprzyjemny zapach z ust
obłożenie języka

Zapalenie wyrostka robaczkowego

Inne objawy.
Przy ucisku lewego podbrzusza bolesność odczuwana jest w prawym dole biodrowym

(objaw Rovsinga).

Ból wywołany prostowaniem kończyny w stawie biodrowym, który pojawia się, gdy

zapalnie zmieniony wyrostek robaczkowy jest zlokalizowany pozakątniczo, a jego koniec
znajduje się w okolicy mięśnia biodrowo-lędźwiowego (objaw Jaworskiego).

2

Dodatni objaw zasłonowy (ból wywołany biernym ruchem rotacji wewnętrznej lub

zewnętrznej zgiętej w stawie biodrowym kończyny dolnej), występuje, gdy proces zapalny
jest zlokalizowany w pobliżu mięśnia zasłonowego wewnętrznego.
Zapalenie wyrostka robaczkowego

Badanie odbytnicy palcem (per rectum).
Bolesność po stronie prawej i od przodu w około 30% przypadków.

Badania laboratoryjne.
· liczba białych krwinek prawie zawsze przekracza 12 000 w mm3.
· zwiększa się odsetek młodych postaci białych krwinek.
· hematokryt może być lekko podwyższony.
· u około 20% chorych białkomocz.
· niekiedy w moczu obecność niewielkiej ilości czerwonych i/lub białych krwinek.

Zapalenie wyrostka robaczkowego

Rozpoznanie - zapalenia wyrostka opiera się głównie na zebranym wywiadzie i badaniu

klinicznym. W większości przypadków w badaniach krwi stwierdza się podwyższony poziom
białych krwinek. Niekiedy przydatne jest wykonanie badania USG, które uwidacznia zapalnie
zmieniony wyrostek, ale prawidłowy obraz ultrasonograficzny nie wyklucza zaplenia
wyrostka. Badanie ogólne moczu, badanie ginekologiczne pozwalają na różnicowanie ze
schorzeniami, które mogą przebiegać podobnie do zapalenia wyrostka (zakażenie układu
moczowego, kolka nerkowa, zapalenie przydatków, ciąża pozamaciczna)
Zapalenie wyrostka robaczkowego

Postępowaniem z wyboru w przypadku ostrego zapalenia wyrostka jest leczenie operacyjne

polegające na usunięciu zmienionego zapalnie wyrostka robaczkowego (appendectomia).
Biorąc pod uwagę poważne powikłania leczenie operacyjne powinno być stosowane nawet w
przypadku podejrzenia choroby. W przypadku ropnia okołowyrostkowego leczenie
operacyjne polega na drenażu ropnia i w miarę możliwości - usunięciu wyrostka. Jeśli nie
można jednoczasowo wykonać appendektomii, wyrostek usuwa się po kilku miesiącach. U
chorych z naciekiem okołowyrostkowym stosuje się leczenie zachowawcze - dietę ścisłą,
antybiotykoterapię i nawodnienie dożylne. Naciek wchłania się zwykle w przeciągu kilku
tygodni.
Niedrożność jelit

W niektórych sytuacjach może dojść do zwężenia światła jelita a nawet zupełnego

zamknięcia, co nosi nazwę niedrożności.



Niedrożność jelit

Rodzaje niedrożności: .
1. mechaniczna: .
- z zatkania – wskutek ucisku z zewnątrz, gdy zrosty powstałe po poprzednim zabiegu

zaciskają pętlę lub zamknięciu światła od wewnątrz, np. spożytą treścią. Przyczyną zwężenia
ś

wiatła może też być rozwijający się guz (zapalny lub nowotworowy).

- z zadzierzgnięcia – zamyka się zarówno światło jelita jak i naczynia jelitowe, najczęściej

we wrotach przepukliny.

2. czynnościowa (porażenna) – na skutek zatrzymania perystaltyki z następowym

wzdęciem, wywołanego czynnikami toksycznymi lub nerwowymi.

Niedrożność jelit

Objawy:

3

3 główne:
ból brzucha,
wymioty,
zatrzymanie stolca

Niedrożność jelit

Objawy :
- ból brzucha – rozlane trudne do umiejscowienia, kurczowe, powtarzające się co 5 –15 min.
- wymioty – przeważnie pojawiają się wkrótce po zamknięciu światła jelita; częste w

niedrożności górnego odcinka przewodu pokarmowego; w niedrożności jelita grubego zwykle
nie występuje dopóki nie nastąpi rozdęcie jelita cienkiego.

- zatrzymanie stolca – powszechny objaw; początkowo możliwe jest oddanie stolca

zalegającego; w niedrożności przepuszczającej –silny ból po którym następuje gwałtowne
oddanie biegunkowego stolca.
Niedrożność jelit

W badaniu przedmiotowym :
- objawy zapalenia otrzewnej
- osłuchowo – perystaltyka „metaliczna”- wysoko brzmiąca, gwałtownie przechodząca fala

perystaltyczna ( typowe dla niedrożności mechanicznej) ; lub brak perystaltyki ( typowe dla
niedrożności porażennej)

- per rectum – można czasami rozpoznać zatkanie masami kałowymi; ślady krwi mogą

wskazywać na nowotwór jelita
Niedrożność jelit

Diagnostyka obrazowa:

- zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej:
– rozdęcie jelita cienkiego lub grubego,
- poziomy płynów ( w mechanicznej)

Niedrożność jelit

Leczenie:
1. Hospitalizacja
2. Sonda żołądkowa , odsysanie treści
3. Wyrównanie zaburzeń wodno – elektrolitowych ( szczególnie potasu – obniżony

poziom!!!)- płyny IV

4. Interwencja chirurgiczna – (operacyjna lub zachowawcza) po wyrównaniu zaburzeń

wodno - elektrolitowych

Zator tętnicy krezkowej

Dolegliwości powstają na skutek częściowego lub całkowitego zaniku przepływu krwi w

tętnicy krezkowej górnej lub jej głównej gałęzi. Tętnica ta zaopatruje w krew całe jelito
cienkie i część grubego, a jej niedrożność prowadzi do ostrego niedokrwienia ściany jelit.
Jeśli stan taki trwa kilka lub kilkanaście godzin, dochodzi do martwicy jelita, zaniku ruchów
robaczkowych (niedrożność jelita), a także do przedziurawienia ściany.
Zator tętnicy krezkowej

Wynikiem tych zaburzeń jest przedostawanie się przez nią bakterii jelitowych do jamy

otrzewnej, a dalej rozlane zapalenie otrzewnej. Zmianom tym towarzyszą liczne zaburzenia
ogólnoustrojowe (odwodnienie, zaburzenia stężeń elektrolitów). Jeśli dojdzie do
przedziurawienia ściany jelita bardzo szybko może rozwinąć się kałowe zapalenie otrzewnej.
Jest to stan najwyższego zagrożenia życia. Choroba wymaga szybkiego postępowania i

4

doraźnej operacji, nie rozpoznana w ciągu kilku godzin może prowadzić do ciężkich powikłań
i śmierci.
Zator tętnicy krezkowej

Występowanie:
Choroba występuje rzadko, dotyczy zwykle osób starszych, jednakowo często kobiet i

mężczyzn.

Choroby współistniejące lub sprzyjające wystąpieniu tej choroby:
Migotanie przedsionków lub inne zaburzenia rytmu, uogólniona miażdżyca naczyń,

zaburzenia w układzie krzepnięcia.
Zator tętnicy krezkowej

Objawy:
Najczęściej pojawia się rozlany, silny ból całego brzucha, któremu mogą towarzyszyć

nudności i wymioty treścią pokarmową lub żółcią, występujące bez związku z posiłkami (
czasami po jedzeniu), a także nagła biegunka z obecnością ciemnoczerwonej krwi w kale.
Początkowo dolegliwości te nie powodują dużego ogólnego osłabienia, jednak po kilku
godzinach trwania objawów, dochodzi do nagłego pogorszenia. Stan chorego może być
ciężki.
Zator tętnicy krezkowej

Objawy przedmiotowe:

- bladość powłok
- wzdęcie brzucha
- brzuch bolesny przy palpacji (obj.otrzewnowe)
- brak szmerów perystaltycznych
- często dołącza się gorączka
- wstrząs związany z baketriemią

Zator tętnicy krezkowej

Badania dodatkowe:

Podstawowe.
RTG przeglądowe jamy brzusznej, USG jamy brzusznej, badania krwi.

Zator tętnicy krezkowej

Leczenie:

- leczenie polega na przetaczaniu płynów, leczeniu p/bólowym, antybiotykoterapii i leczeniu

operacyjnym.

Leczenie chirurgiczne.
Jest konieczne w każdym przypadku podejrzenia zatoru tętnicy krezkowej. Opóźnienie w

leczeniu operacyjnym może prowadzić do martwicy jelit, rozwinięcia się rozlanego zapalenia
otrzewnej i śmierci.