Etapy procesu badawczego (cz.1)

Etapy procesu badawczego

*

• Problematyka badawcza

1

• Cele badań: (poznanie, wyjaśnienie, przewidywanie)

2

• Postawienie problemów badawczych

3

• Formułowanie hipotez

4

• Dobór zmiennych i wskaźników

5

• Dobór próby badawczej i terenu badań

6

• Dobór metod i technik badawczych

7

• Przeprowadzenie badań empirycznych

8

• Analiza danych i wnioskowanie

9

• Sprawdzenie wyników, zastosowanie w praktyce

NIE

Zas

to

so

w

an

ie

w

p

rak

ty

ce

Te

o

ri

a

–

w

zr

o

st

w

ie

d

zy

n

au

ko

w

ej

TAK

Problematyka badawcza

Motywy wyboru problematyki
1. Motywy społeczne
2. Preferencje osobiste
3. Doskonalenie praktyki
4. Weryfikacja teorii
5. Literatura przedmiotu

1. Cel

Po co?

W jakim celu

prowadzić

badania?

Opisać

Przewidzieć

Wyjaśnić

1. Cel

Po co?

W jakim celu

prowadzić

badania?

Opisać

Przewidzieć

Wyjaśnić

Co?
Gdzie?
Kiedy?
Jak?

1. Cel

Po co?

W jakim celu

prowadzić

badania?

Opisać

Przewidzieć

Wyjaśnić

Dlaczego
tak jest?
Jakie są
przyczyny?

1. Cel

Po co?

W jakim celu

prowadzić

badania?

Opisać

Przewidzieć

Wyjaśnić

Co to
spowoduje?
Jakie będą
konsekwen-
cje?

2. Problem badawczy

Codzienna

obserwacja

Problematyka

badawcza (pytania

odnoszące się do

przedmiotu)

Widzę jak

wyglądają

relacje

uczeń-

nauczyciel

Słyszę co

mówi się o

finansowa

niu

oświaty

Uczniowi

e,

rodzice,

nauczycie

le

Szkoła

Niepowo

dzenia

szkolne

Przestępc

zość

Jakie są

aspiracje

uczniów?

Jak przebiega

proces edukacji

patriotycznej?

Przedmiot badań

(rzeczy, obiekty,

zjawiska i procesy)

2. Problem badawczy

Problem badawczy to tyle, co pytanie lub

zespół pytań, na które odpowiedzi ma

dostarczyć badanie.

S. Nowak

Problem => pytanie

Nie każde pytanie to problem

2. Problem badawczy

rodzaje problemów i pytań badawczych

Właściwości

przedmiotu

Cechy

ilościowe

(mierzalne)

Cechy

jakościowe

(niemierzalne)

•

Jaka jest przeciętna liczba
uczniów w klasie?

•

Ilu uczniów dojeżdża do
szkoły?

•

Jaka jest średnia płaca
nauczycieli?

•

Jakie formy współpracy
dominują w relacjach szkoła
rodzina?

•

Jakiego rodzaju
zainteresowania cechują
uczniów szkół?

2. Problem badawczy

rodzaje problemów i pytań badawczych

Relacje między

zmiennymi

Zmienne

niezależne

Zmienne

zależne

Jaki jest związek pomiędzy
•

stosowanymi metodami nauczania a poziomem wiedzy uczniów?

•

pochodzeniem

społecznym

uczniów

a

ich

osiągnięciami

szkolnymi?

•

wynikami w nauce a poziomem aspiracji

2. Problem badawczy

problemy szczegółowe

Przedmiot badań:

Aspiracje uczniów

Problem główny:

Jakie są aspiracje życiowe uczniów klas

maturalnych?

Problemy szczegółowe:

Jaki jest poziom aspiracji życiowych uczniów?
Jakie mają zainteresowania uczniowie klas maturalnych?
Jakie mają umiejętności uczniowie klas maturalnych?
Jaka jest aktywność społeczna uczniów klas maturalnych?
•

W jakie działania pozaeduakcyjne angażują się uczniowie
na terenie szkoły?

•

W jakie działania pozaeduakcyjne angażują się uczniowie
poza szkołą?

2. Problem badawczy (ocena zasadności problemów)

•

Czy są sformułowane konkretnie

, to

jest czy odnoszą się do zjawisk realnie
istniejących,

a

nie

do

pojęć

abstrakcyjnych wieloznacznych?

2. Problem badawczy (ocena zasadności problemów)

•

Czy tworzą system spełniający wymogi
klasyfikacji logicznej

, to znaczy czy

podjęte problemy badawcze są ze sobą
właściwie powiązane?

2. Problem badawczy (ocena zasadności problemów)

•

Czy są sformułowane jednoznacznie

,

to jest czy użyte w nich pojęcia są na
tyle ostre, że wyznaczają zakresy tych
nazw bez wątpliwości?

2. Problem badawczy (ocena zasadności problemów)

•

Czy opierają się na założeniach, które
uznaliśmy za prawdziwe

?

2. Problem badawczy (ocena zasadności problemów)

•

Czy sformułowano odpowiednią liczbę
pytań

, to znaczy czy nie jest ich zbyt

mało, aby udzielić odpowiedzi na
problem główny, bądź za dużo?

3. Hipotezy badawcze

Hipoteza

(z gr. hypothesis przypuszczenie)

to zakładana przez badacza wstępna
i

niesprawdzona

odpowiedź

na

sformułowany

problem,

którego

prawdziwość

lub

fałszywość

chcemy

potwierdzić w toku badań

3. Hipotezy badawcze

warunki poprawności

musi poddawać się weryfikacji, aby w
drodze badań empirycznych można było
stwierdzić, czy wysunięte przypuszczenia
są słuszne czy nie. Hipoteza, której nie
można

zweryfikować,

nie

może

pretendować

do

miana

hipotezy

naukowej

3. Hipotezy badawcze

warunki poprawności

powinna być twierdzeniem wyrażonym
jednoznacznie,

tak

aby

występujące

w niej pojęcia, zmienne i związki były
jasno i jednoznacznie sformułowane

3. Hipotezy badawcze

warunki poprawności

musi

wnosić

coś

nowego

do

dotychczasowej

wiedzy,

wzbogacając

dotychczasowy

dorobek

naukowy

i

wskazując

na

niezbadany

dotąd

fragment

istniejącej

rzeczywistości

społecznej

3. Hipotezy badawcze

warunki poprawności

powinna być przypuszczeniem wysoce
prawdopodobnym,

mającym

swoje

uzasadnienie

w

dotychczasowym

dorobku naukowym oraz w literaturze
przedmiotu. Hipoteza nie powinna być
sprzeczna

z

udowodnionymi

już

twierdzeniami danej nauki

3. Hipotezy badawcze

warunki poprawności

powinna określać związki pomiędzy
dającymi się zbadać zmiennymi oraz
występujący

między

nimi

kierunek

dodatni lub ujemny

3. Hipotezy badawcze

rodzaje hipotez

Rodzaje

hipotez

Wyjściowa

Robocza

3. Hipotezy badawcze

rodzaje hipotez

Rodzaje

hipotez

Wyjściowa

Robocza

Formułowana jest w postaci zdania
ogólnego, określającego zasadnicze
tendencje dotyczące przejawiania
się badanego zjawiska.
Twierdzenia takie badacz może
wysuwać,

opierając

się

na

literaturze

przedmiotu

lub

odwołując się do innych badań
Np.:

Im większą sympatią uczniów jakiejś klasy

cieszy się nauczyciel, tym łatwiej jest mu utrzymać
dyscyplinę w klasie.
Uczniowie należący do szkolnych organizacji
młodzieżowych

mają

większe

poczucie

odpowiedzialności za podejmowane działania niż
ich rówieśnicy, którzy do takich organizacji nie
należą

3. Hipotezy badawcze

rodzaje hipotez

Rodzaje

hipotez

Wyjściowa

Robocza

Przypuszczenie

jakie

przyjmuje

badacz w celach realizacyjnych.
Różni

się

ona

od

hipotezy

wyjściowej tym, że wysunięte w niej
przypuszczenie

podlegać

będzie

sprawdzeniu

w

toku

badań

empirycznych.

Sympatia, odpowiedzialność

Definicja operacyjna

3. Hipotezy badawcze

rodzaje hipotez

Hipoteza zerowa

W przypadku, gdy istnieją trudności
w określeniu stopnia prawdopodo-
bieństwa

prawdziwości

wysuniętej

hipotezy

roboczej,

formułuje

się

hipotezę konkurencyjną

3. Hipotezy badawcze

rodzaje hipotez

Czy hipotezy muszą być zawsze

postawione