Mieszanki

mleczne w

diecie

niemowląt i

małych dzieci

Karmienie naturalne

•

karmienie naturalne powszechnie uznaje się za

najodpowiedniejszy sposób ywienia niemowlęcia w pierwszym

półroczu ycia,

•

tym okresie pokarm zdrowej, prawidłowo od ywiającej się matki

dostarcza dziecku wszystkich niezbędnych dla jego rozwoju

składników (z wyjątkiem witaminy D i K),

•

karmienie piersią stanowi element profilaktyki zaka eń, alergii na

pokarmy czy chorób cywilizacyjnych, takich jak np. nadwaga i

otyłość, cukrzyca typu 2, choroby układu sercowo-naczyniowego

czy osteoporoza,

•

towarzystwa naukowe i międzynarodowe grupy ekspertów

zalecają wyłączne karmienie piersią niemowlęcia przez pierwsze

6 miesięcy ycia, a następnie przedłu enie karmienia do co

najmniej 12 miesiąca ycia, po wprowadzeniu ywienia

uzupełniającego.

Karmienie

sztuczne

•

je eli karmienie piersią nie jest mo liwe, zaleca się stosowanie

mleka modyfikowanego odpowiedniego do wieku dziecka, o

składzie pozwalającym na zaspokojenie zapotrzebowania na

wszystkie składniki od ywcze oraz uwzględniającym dojrzałość

układu pokarmowego,

•

mleko modyfikowane jest efektem technologicznej obróbki mleka
krowiego -

wzorcem do opracowywania jego składu jest pokarm

kobiecy.

Mleko modyfikowane

•

modyfikacja ta ma na celu jak najbardziej upodobnić

recepturę modyfikowanego mleka krowiego do

unikalnego składu pokarmu matki i polega na:

–

obni eniu całkowitej ilości białka oraz zmianie jego składu

(zwiększenie zawartości białek serwatkowych poprzez

dodanie demineralizowanej serwatki),

–

modyfikacji ilości i jakości tłuszczu przez dodanie olejów

roślinnych (długołańcuchowe wielonienasycone oraz

jednonienasycone kwasy tłuszczowe),

–

zwiększeniu zawartości laktozy, witamin, niektórych

mikroelementów (m.in. elaza, cynku, selenu, jodu),

–

dodaniu innych związków (m.in. tauryny, karnityny, inozytolu,

choliny),

–

obni eniu całkowitej zawartości popiołu (zmniejszenie ilości

niektórych składników mineralnych, takich jak sód, potas,

chlor, zmiana proporcji wapnia do fosforu).

Skład mleka modyfikowanego - regulacje

•

skład mlek modyfikowanych na poziomie europejskim regulują

obecnie dwa dokumenty:

–

Dyrektywa Komisji Europejskiej nr 2006/141/EC z 22.12.2006 r. w

sprawie preparatów do początkowego ywienia niemowląt oraz preparatów do

dalszego ywienia niemowląt

–

zalecenia ESPGHAN (Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii,

Hepatologii i ywienia Dzieci).

Dlaczego, gdy nie jest mo liwe

karmienie piersią, nale y wybrać

mleko modyfikowane?

•

mleko krowie niemodyfikowane jest istotnym ródłem

pełnowartościowego białka, laktozy, dobrze przyswajalnego

wapnia i innych minerałów oraz niektórych witamin (m.in. z

grupy B, szczególnie B2 i B12, a tak e witaminy A i ź),

•

jego skład nie jest jednak odpowiedni dla niemowląt oraz

małych dzieci - mleko krów zawiera:

•

3 x więcej białka i minerałów ni mleko modyfikowane,

•

mniej węglowodanów, mniej tłuszczu (szczególnie

nienasyconych kwasów tłuszczowych),

•

mniej istotnych dla prawidłowego rozwoju mikroelementów, w

tym elaza, cynku i jodu oraz witamin, m.in. D3,

•

du a ilość produktów rozpadu białek w organizmie oraz wysoka

zawartość soli mineralnych obcią ają pracę nerek, stwarzając

ryzyko przecią enia osmotycznego,

•

nadmierna ilość fosforanów utrudnia wchłanianie wapnia w

przewodzie pokarmowym,

Dlaczego, gdy nie jest mo liwe

karmienie piersią, nale y wybrać

mleko modyfikowane?

•

wysoka zawartość białka w mleku krowim sprzyja jego

nadmiernemu spo yciu, które mo e wpływać na rozwój otyłości,

•

białka niemodyfikowanego mleka krowiego dostarczają dziecku

w nadmiarze niektórych aminokwasów, m.in. fenyloalaniny,

metioniny i tyrozyny, co mo e wykazywać szkodliwe działanie

na układ nerwowy,

•

zbyt niska jest natomiast zawartość niezbędnej dla procesu

wzrastania cysteiny i cystyny, tauryny czy karnityny,

•

tłuszcz mleka krowiego, z uwagi na mniejszy stopień

zemulgowania oraz wysoką zawartość długołańcuchowych

nasyconych kwasów tłuszczowych (stearynowy, palmitynowy),

jest trudniej przyswajalny,

•

wpływ na obni oną przyswajalność tłuszczu ma tak e wysoka

zawartość wapnia w niemodyfikowanym mleku krowim, który

tworzy wraz z tłuszczem nierozpuszczalne sole,

Dlaczego, gdy nie jest mo liwe

karmienie piersią, nale y wybrać

mleko modyfikowane?

•

przewaga białek kazeinowych nad serwatkowymi w mleku krów

działa niekorzystnie, upośledzając wchłanianie w przewodzie

pokarmowym elaza, nie tylko z mleka, ale równie innych

produktów spo ywczych

•

w badaniach przeprowadzonych w źuropie i USA wykazano, e

odsetek dzieci w wieku 1-3 lata ze stwierdzonym niedoborem

elaza wynosi 7-15,2%, natomiast niedokrwistość z niedoboru

elaza dotyczy 0,9-4,4% tej populacji,

•

deficyt Że w pierwszych dwóch latach ycia mo e wywierać

niekorzystny wpływ na rozwój dziecka (nieprawidłowy rozwój

ośrodkowego układu nerwowego, zaburzenia zachowania, takie

jak lęk czy agresja, zaburzenia funkcji poznawczych),

•

zbyt pó no stwierdzony i leczony niedobór elaza mo e

powodować trwałe zaburzenia rozwoju u niemowląt i małych

dzieci.

Mleko modyfikowane

•

mleka modyfikowane -

środki spo ywcze

specjalnego przeznaczenia ywieniowego:

–

preparaty do początkowego ywienia niemowląt

(tzw. mleka początkowe, oznaczane cyfrą „1”) - od

urodzenia do końca 6. m. .,

–

preparaty do dalszego ywienia niemowląt (tzw.

mleka następne, oznaczane cyfrą „2”) - stosowane

w drugim półroczu ycia (>6-12 m. .),

–

preparaty typu „Junior” dla dzieci w wieku

poniemowlęcym (oznaczane cyfrą „3” - po 1. r. .

lub „4” - po 2. r. .).

Mleko początkowe - skład

•

skład mo liwie upodobniony do składu mleka
kobiecego,

•

zawartość białka ogółem jest zmniejszona (w

stosunku dla mleka krowiego niemodyfikowanego),

•

dominują białka serwatkowe:

–

stosunek serwatki do kazeiny - 60:40 (podobnie jak w mleku
kobiecym),

–

białka serwatkowe są lepiej strawialne dla niemowlęcia,

powodują szybsze opró nianie ołądka i zapobiegają
ulewaniom,

•

głównym węglowodanem jest laktoza,

Mleko początkowe - skład

•

modyfikacja składu tłuszczowego - zwiększeniu zawartości kwasu

linolowego (ω-6), kwasu α-linolenowego (ω-3) oraz ewentualny

dodatek długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów

tłuszczowych - LC-PUFA (kwasów eikozapentaenowego oraz

dokozaheksaenowego) poprzez dodanie olejów roślinnych,

•

w badaniach dowiedziono, e wielonienasycone kwasy tłuszczowe z

rodziny ω-6 i ω-3:

–

wpływają na obni enie ryzyka wystąpienia chorób sercowo-

naczyniowych,

–

mogą pozytywnie wpływać na rozwój fizyczny i psychoruchowy

niemowlęcia, ostrość widzenia, a tak e ograniczać występowanie

infekcji,

•

wzbogacane w taurynę, L-karnitynę,

• Ok. 66-67 kcal/100 ml
Ok. 1,2-

1,3 g białka /100 ml Ok. 40-50 mg Ca/100 ml

ró na zawartość witaminy D: ok. 0,9-1,2 µg/100 ml

Mleko następne - skład

•

obni enie ilości białka ogółem (w stosunku do mleka

niemodyfikowanego),

•

układ pokarmowy niemowlęcia w drugim półroczu ycia jest

bardziej dojrzały i sprawniejszy - zmiana proporcji kazeiny do

białek serwatkowych w mleku następnym nie jest ju konieczna

(80:20)

•

oprócz laktozy mo liwy jest dodatek węglowodanów zło onych w

postaci skrobi lub mąki, pochodzących ze zbó bezglutenowych.

•

składniki mineralne - obni one w porównaniu z

niemodyfikowanym mlekiem krowim zostaje stę enie sodu,

potasu i chloru.

•

w porównaniu z mlekiem początkowym, mleko następne zawiera

większe ilości przede wszystkim wapnia, elaza, cynku i jodu

oraz witamin,

– Ca = ok. 77-83 mg/100 ml; wit. D3 = ok. 1,1-1,5 µg/100 ml

– nieznacznie wy sza zawartość białka: ok. 1,3-1,8 g/100 ml

Mleko typu junior

-

skład

•

zwiększona zawartość witamin i składników

mineralnych w stosunku do mleka początkowego i

następnego, głównie Że, Ca i witaminy D3,

•

nieznacznie wy sza zawartość białka (1,5 g/100 ml),

•

LCPUFA.

Dodatki do mlek modyfikowanych

•

tauryna:

–

wpływa m.in. na rozwój mózgu, narządu wzroku czy syntezę

wątrobową cholesterolu i kwasów ółciowych,

•

L-karnityna:

–

bierze udział w transporcie długołańcuchowych kwasów

tłuszczowych i kwasów organicznych do mitochondriów,

•

nukleotydy:

–

stanowią element budulcowy DNA, niezbędne w czasie

intensywnego wzrostu, biorą udział w procesie podziału ka dej

komórki, korzystnie wpływają na procesy immunologiczne w

organizmie, dojrzewanie jelit,

•

LCPUFA:

–

DHA 0,3% kwasów tłuszczowych ogółem (zbli ony do poziomu

obserwowanego w mleku matki),

–

rozwój OUN i narządu wzroku,

Dodatki do mlek modyfikowanych

•

probiotyki:

–

stosowanie u niemowląt mleka następnego z dodatkiem

probiotyków mo e skutkować między innymi zmniejszeniem

ryzyka infekcji ołądkowo-jelitowych, częstości występowania

kolki i/lub dra liwości oraz rzadszym stosowaniem

antybiotyków,

•

prebiotyki:

–

jako dodatek do mieszanek mlecznych wykazują pewne

korzyści, np. bardziej miękką konsystencją stolca oraz

zwiększoną częstotliwość jego oddawania; prawdopodobny

jest równie wpływ tych preparatów na zmniejszenie ryzyka

wystąpienia reakcji alergicznych (w tym atopowego zapalenia

skóry) i infekcji dróg oddechowych,

–

GOS:FOS (galaktooligosachardy : fruktooligosacharydów)

–

9:1

Probiotyki w mlekach modyfikowanych

•

Nutramigen LGG

– Lactobacillus rhamnosus GG

•

HiPP Combiotik - Lactobacillus fermentum

•

NAN Pro z B. lactis, Nestle Junior

– Bifidobacterium

lactis

•

NAN Expert Sensitive, NAN Expert A.R., NAN Pro z

L. reuteri, Gerber - Lactobacillus reuteri

Mleko modyfikowane dla noworodków urodzonych przedwcześnie, z niską i bardzo

niską urodzeniową masą ciała

•

wy sza energetyczność (ok. 80 kcal/100 ml),

•

większa zawartość białka (ok. 2,3 g/100 ml),

•

dodatek LCPUFA (MCT), nukleotydów, karnityny,

tauryny,

–

LCPUFA

– wspierają rozwój OUN, narządu

wzroku, korzystnie wpływają na układ

odpornościowy,

–

MCT

– ródło łatwoprzyswajalnej energii,

•

większa zawartość witamin i minerałów (Że, Cu!),

wysoki stosunek Ca do P (2:1) oraz zawartość wit.

D3 

szybki rozwój kośćca,

•

zastosowanie: doustnie lub przez zgłębnik,

• do 400 g.

Mleko modyfikowane dla noworodków urodzonych przedwcześnie, z

niską i bardzo niską urodzeniową masą ciała

–

Bebilon Nenatal Premium

– w szpitalu, do 1800 g, Bebilon

Nenatal Home

– po wypisie ze szpitala, 1800-2500 g (LCPUFA

+ MCT, prebiotyk)

–

PreNAN

(LCPUŻA + MCT, częściowo zhydrolizowane białko):

PreNAN w płynie – 100% białko serwatkowe; PreNAN w proszku

– serwatka do kazeiny 70:30;

–

Enfamil Premium Premature (LCPUFA + MCT).

Mleko modyfikowane typu AR

•

antyrefluksowe,

•

wskazania: ulewania

– zmniejszają częstość ulewania oraz ilość

ulewanego pokarmu,

•

mleko poczatkowe,

•

dodatek zagęstnika:

–

mączka chleba świętojańskiego (Bebilon AR, Bebiko AR, Humana AR),

–

skrobia ziemniaczana (NAN Expert A.R.),

–

skrobia ry owa (Enfamil A.R.),

•

stosunek kazeiny do białek serwatkowych = 80:20 – wspomaga

działanie zagestnika, kazeina pod wpływem HCl i pepsyny tworzy

koagulat w postaci elu (Bebilon AR),

•

białko serwatkowe częściowo zhydrolizowane – lekkostrawne (NAN

Expert A.R.),

•

gęstnieje w ołądku pod wpływem pH, nie gestnieje w butelce,

•

ni sza zawartość tłuszczu.

Nutriton

•

zagęstnik,

•

wskazania: ulewania, trudności w

połykaniu,

•

dodawać do odciągniętego pokarmu

kobiecego lub mleka
modyfikowanego/preparatu

mlekozastępczego,

•

nie zawiera białek mleka krowiego,
laktozy, sacharozy, glutenu,

•

skład: maltodekstryna, mączka chleba

świętojańskiego, mleczan wapnia.

Mleko modyfikowane typu Comfort

•

wskazania: dolegliwości trawienne, kolki, wzdęcia brzuszka,

zaparcie stolca,

•

obni ona zawartość laktozy – łagodzi kolki i wzdęcia,

•

białko serwatkowe o nieznacznym stopniu hydrolizy –

lekkostrawne, bardziej miękka konsystencja stolca,

•

dodatek prebiotyków (czasami tak e probiotyków),

•

dodatek skrobi

– zwiększa gęstość – zapobiega nadmiernemu

połykaniu powietrza (Bebilon Comfort),

•

dodatek t

łuszczu – kwasu palmitynowego w pozycji β –

lekkostrawny, poprawia przyswajalno

ść tłuszczów i Ca,

zmniejsza ilo

ść powstających mydeł wapniowych, poprawia

konsystencj

ę stolca – bardziej miękka, zapobiega zaparciom,

–

Bebilon Comfort, Bebiko Comfort,

–

Enfamil H.A. Digest,

–

Humana Anticolic,

–

HiPP COMFORT Combiotik (+ Lactobacillus fermentum),

–

NAN Expert Sensitive (+ Lactobacillus reuteri)

Mleko modyfikowane bezlaktozowe

•

wskazania: biegunki, nietolerancja laktozy,

•

nie zawiera laktozy (100% dekstro-maltozy),

• + LCPUŻA (działanie immunomodulujące), nukleotydy

(korzystnie wpływają na odbudowę nabłonka jelit),

•

niska osmolarność,

–

Enfamil O-lac (155 mOsm/l)

–

NAN Expert bezlaktozowy (160 mOsm/l)

•

bezlaktozowe są tak e mieszanki sojowe!

Mleko modyfikowane typu HA

•

mleka modyfikowane hypoalergiczne (HA),

•

wskazania: profilaktyka alergii na białko mleka krowiego,

•

białko serwatkowe o nieznacznym stopniu hydrolizy (o

obni onych właściwościach alergizujących) - obni a ryzyko

wystąpienia reakcji alergicznej u zdrowych niemowląt z

obcią onym wywiadem rodzinnym w kierunku chorób

alergicznych (alergia u rodziców i/lub rodzeństwa), łatwiej

trawione,

•

mimo poddania białka w nich zawartego obróbce

technologicznej, stanowią pełnowartościowy składnik diety

niemowląt, które nie mogą być karmione mlekiem matki,

•

przeciwwskazania: alergia na białka mleka krowiego - u

niemowląt i dzieci, u których stwierdzono alergię na bmk

konieczne jest zastosowanie pod kontrolą lekarza preparatu o

silnym stopniu hydrolizy, dostępnego na receptę.

– Bebilon HA, Bebiko HA, Enfamil H.A. Digest, HiPP HA Combiotik,

NAN H.A., Humana HA.

Preparaty mlekozastępcze

•

hydrolizat serwatki o znacznym stopniu hydrolizy:

1.

Bebilon pepti 1 DHA

– 17,47 zł odpłatność 30%, Bebilon pepti 2 DHA – 10,39

zł odpłatność 30%:

–

ubogolaktozowy

– laktoza 42%, mltodekstryna 50%, zawiera sacharozę,

–

GOS/FOS

– redukcja ryzyka AZS, zapobieganie objawom alergii, rozwój

prawidłowej mikroflory jelitowej, bardziej miękka konsystencja stolca,

obni enie pH stolca,

–

DHA

– min. 0,3% kw. tłuszczowych ogółem,

–

wskazania: alergia na bmk

– diagnostyka i leczenie, alergia na białko soi,

niedobory dwusacharydaz

– częściowa nietolerancja laktozy i sacharozy,

przewlekła biegunka, celiakia,

2. Bebilon pepti MCT

– 26,31 zł – odpłatność 30%:

–

z dodatkiem tłuszczów MCT (50% tłuszcze roślinne – ródło NNKT, 50% MCT),

–

bezlaktozowy; jedyne ródło weglowodanów – syrop glukozowy,

–

niska osmolarność (180 mOsm/l),

–

wskazania: przewlekła biegunka, alergie pokarmowe, przejście z ywienia

pozajelitowego na dojelitowe, niedobór dwusacharydaz, resekcje jelita,

zaburzenia trawienia/wchłaniania tłuszczów, zaburzenia trawienia i wchłaniania

białek, hipoproteinemia, mukowiscydoza, po zabiegach operacyjnych przewodu

pokarmowego;

•

hydrolizat kazeiny o znacznym stopniu hydrolizy:

•

Nutramigen 1

– 17,54 zł odpłatność 30%,

•

Nutramigen 2

– 14,12 zł odpłatność 30%,

•

Nutramigen LGG 1

–

32,21 zł odpłatność 30%,

•

Nutramigen LGG 2

– 19,40 zł odpłatność 30%,

–

bez laktozy, bez sacharozy,

–

dodatek probiotyku - LGG

– łagodzi reakcję zapalną, zwiększa

szczelność bariery jelitowej, przyspiesza osiągnięcie tolerancji

bmk,

–

wskazania: alergia na białka mleka krowiego, nietolerancja

laktozy związana z nadwra liwością na bmk, wtórna nietolerancja

sacharozy związana z nadwra liwością na bmk, alergia na białko

sojowe związana z nadwra liwością na bmk

Preparaty mlekozastępcze c.d.

Preparaty mlekozastępcze c.d.

•

preparaty diety elementarnej

:

•

Nutramigen AA

– 3,20 zł ryczałt,

•

Neocate LCP

– 3,20 zł ryczałt, od ur. do ukończenia 1. r. .;

•

Neocate Advance

– 6,28 zł ryczałt, > 1 r. .,

–

100% wolnych aminokwasów,

–

Neocate LCP: + DHA i ARA,

–

bez laktozy, sacharozy, ródłem węglowodanów jest syrop

glukozowy - kukurydziany,

–

wskazania: cię ka postać alergii na białka mleka krowiego,

–

zło ona nietolerancja białek pokarmowych,

–

brak oczekiwanej poprawy po zastosowaniu hydrolizatów

bmk o znacznym stopniu hydrolizy,

–

inne wskazania wymagające zastosowania diety

elementarnej.

Mieszanki sojowe

•

izolowane białko soi wzbogacone w metioninę i

taurynę,

•

tłuszcze roślinne, maltodekstryny,witaminy, minerały,

•

bez glutenu, laktozy, galaktozy, sacharozy, fruktozy,

jedyne ródło węglowodanów – syrop glukozowy,

•

zastosowanie: alergia na białka mleka krowiego,
pierwotna i wtórna nietolerancja laktozy i sacharozy,

biegunka przewlekła, wtórne zespoły złego

wchłaniania, galaktozemia, fruktozemia,

– Bebilon sojowy (2), Humana SL – 7,26 zł odpłatność 30%

(reszta

– 100%), Prosobee, Isomil;

Biegunka

•

dodatek MCT,

•

ubogolaktozowa,

•

z bananami,

•

zawiera bmk,

•

wskazania: biegunka ró nego pochodzenia,

zaburzenia wchłaniania tłuszczów, zwiększone

zapotrzebowanie energetyczne, zaburzenia

dyspeptyczne, celiakia, hiperlipidemia,

mukowiscydoza, zaburzenia czynności trzustki,

przewlekła niewydolność wątroby, cię kie postacie

dystrofii);

•

przeciwwskazania: alergia na bmk, pierwotna

nietolerancja laktozy, galaktozemia;

•

w przypadku biegunki zastosowanie znajdują

równie inne preparaty ubogo/bezlaktozowe i/lub z

dodatkiem MCT;

Mukowiscydoza

•

Milupa cystilac:

•

wskazania: mukowiscydoza,

•

dieta hiperkaloryczna (105 kcal/100 ml),

•

hydrolizat serwatki i kazeiny

– łatwo przyswajalne białko (2,8

g/100 ml),

•

mieszanina tłuszczów (4,9 g/100 ml): LCPUŻA + MCT (25%),

•

błonnik pokarmowy w postaci ŻOS i żOS,

•

zwiększona ilość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: K i ź,

•

zwiększona zawartość sodu (80 mg/100 ml),

•

przygotowanie: 1 miarka proszku/20 ml wody,

•

produkt na receptę: 3,20 zł – ryczałt.

Niedo ywienie

Resource Junior:

•

dieta kompletna, w proszku (1-10 lat)

•

1 kcal/1 ml, serwatka:kazeina 50:50, + maltodekstryna, + MCT,

+ probiotyk, + prebiotyk, bez laktozy, bez glutenu,

•

dla dzieci z prawidłowo funkcjonującym przewodem

pokarmowym,

•

wskazania:

•

zapobieganie i leczenie

niedo ywienia:

–

przed i po zabiegach operacyjnych,

–

w cię kich urazach, oparzeniach,

–

chorobach onkologicznych,

–

dysfagii (zaburzeniach połykania),

–

pora eniu mózgowym,

–

mukowiscydozie;

•

zaburzeniach rozwoju i wzrostu,

•

leczeniu utraty masy ciała,

•

innych chorobach utrudniających dostarczenie

odpowiednich ilości składników od ywczych.

100% -

35,5 zł

Niedo ywienie

Peptamen Junior:

•

dieta kompletna, w proszku (1-10 lat)

•

1-1,5 kcal/1 ml, 100% hydrolizat serwatki, + maltodekstryna, +

MCT, bez laktozy, bez glutenu,

•

dla dzieci z upośledzonym funkcjonowaniem przewodu

pokarmowego,

•

wskazania:

•

zapobieganie i leczenie niedo ywienia,

•

po zabiegach operacyjnych,

•

w cię kich urazach, oparzeniach,

•

zaburzeniach trawienia i wchłaniania wynikających z:

–

choroby Leśniowskiego-Crohna,

–

stanów zapalnych jelit,

–

zapalenia trzustki,

–

zespołu krótkiego jelita, przewlekłych biegunek,

–

innych chorób ograniczających funkcjonowanie układu

pokarmowego.

100% -

47 zł