1
Szkoła Policji w Katowicach
 Niebieska karta
- procedura interwencji policyjnej
Opracowanie:
st. asp. Mariusz Milowski
Zakład Słu\
by Prewencyjnej
Wydawnictwo
Szkoły Policji w Katowicach
2010
S
P
A
O
A

L
O
I
C
K
J
Z
I
2
© Wszelkie prawa zastrze\
one  Szkoła Policji w Katowicach 2010
KsiÄ…\
ki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezale\
nie od
zastosowanej techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody
Wydawcy.
Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach
3
Spis treści
5
Wstęp
1. Ogólne wiadomości na temat przemocy 7
1.1. Definicja  przemocy w rodzinie 7
1.2. Rodzaje przemocy 8
1.3. Fazy przemocy 9
1.4. Emocjonalne zabarwienie przemocy 10
1.5. Charakterystyka głównych uczestników przemocy w rodzinie 12
1.6. Przemoc w rodzinie w świetle statystyk polskich 15
2. Podstawy prawne przeciwdziałania przemocy w rodzinie 17
3. Procedura  Niebieskie Karty 21
3.1. Ogólne wiadomości na temat procedury  Niebieskie Karty 21
3.2. Przepisy resortowe
23
3.3. Zadania i obowiązki policjantów w ramach procedury  Niebieskie
25
Karty
3.4. Struktura notatki urzędowej  Niebieskie Karty
32
4. Zakończenie
38
Literatura
39
Załączniki
41
4
5
Wstęp
W ostatnim czasie w Polsce du\
o mówi się o wzrastającej fali przemocy
i przestępczości. Niestety, niewiele osób dostrzega, \
e u z
ródeł przestępczych
zachowań tkwi dorastanie w domach, gdzie panuje strach, w domach ogarniętych
przemocÄ….
Przemoc w rodzinie bardzo długo nie była w Polsce nazywana po imieniu.
U\
ywano ró\
nych określeń:  kłótnie rodzinne ,  nieporozumienia mał\
eńskie ,
 awantury domowe itd. Powszechnie wiadomo, \
e w mał\
eństwie bywają trudne
chwile, ale sÄ…dzi siÄ™ tak\
e, \
e ka\
dy sam powinien radzić sobie z nimi i nie nale\
y
wtrącać się w sprawy rodzinne. W Polsce dopiero od niedawna zaczęto zajmować się
przeciwdziałaniem przemocy domowej, a jest to dopiero początek drogi zmierzającej
do skutecznego pomagania. Do niedawna to Policja miała najczęściej do czynienia ze
sprawcami i ofiarami przemocy, ale poza interwencjami domowymi niewiele siÄ™
działo. Sprawcy pozostawali z poczuciem bezkarności, a ich ofiary z przekonaniem, \
e
sÄ… osamotnione w swym koszmarze i \
e nikt im naprawdÄ™ nie pomaga.
Najpowa\
niejszą wadą dotychczasowej praktyki było zaniedbywanie kontynuacji
pierwszej interwencji Policji oraz brak współpracy ze strony innych instytucji.
Przyczyniał się do tego brak odpowiedniej dokumentacji związanej z faktami
przemocy domowej oraz brak dalszych kontaktów z ofiarami i sprawcami.
Prawdziwą rodzinę stanowią ludzie, którzy wzajemnie się kochają, szanują
i dbają o siebie. To właśnie rodzice stwarzają atmosferę le\
Ä…cÄ… u podstaw wychowania
dzieci, a oznaką właściwej atmosfery jest to, \
e wszyscy członkowie rodziny chętnie
ze sobÄ… przebywajÄ…, sÄ… dla siebie serdeczni, otwarci, \
yczliwi, darzÄ… siÄ™ wzajemnie
zaufaniem. Ojciec i matka stanowiÄ… dla dziecka model mÄ™\
czyzny i kobiety, jako \
e
jest ono z nimi przez długi czas najsilniej związane emocjonalnie.
W sytuacji, kiedy jeden z partnerów dominuje nad drugim, upokarza go na
ró\
ne sposoby, traktuje jak przedmiot lub maszynÄ™ wykonujÄ…cÄ… tylko pewne
czynności, wtedy rodzina staje się instytucją cierpienia i wyzysku.
Najczęściej ofiarami przemocy padają kobiety, które poświęcają swoje \
ycie
i szczęście partnerowi, a w zamian otrzymują koszmar, z którego bardzo trudno się
obudzić. Ofiara myśli o sobie i o swoim \
yciu tak, jakby bycie ofiarą było jej
nieuchronnym przeznaczeniem do końca \
ycia. Obwinia siebie, staje siÄ™
6
nietolerancyjna dla własnych słabości i odmawia sobie podstawowych praw ludzkich,
przestaje oczekiwać poprawy swojej sytuacji. Traci nadzieję i poczucie godności.
Czasem w ostatnim odruchu desperacji podejmuje zamach na \
ycie swoje lub
sprawcy.
Tragedia staje się większa, gdy ofiarami padają te\
dzieci, a jest to nieuniknione,
mimo i\
przemoc stosowana jest np. tylko wobec matki. Dzieci widzÄ… przemoc i nie
mogą pomóc ani sobie ani matce, a w przyszłości nie posiadając odpowiednich
wzorów rodziny, mogą powielać przemoc lub stać się jej ofiarą.
Je\
eli ofiara przemocy w rodzinie nie otrzyma pomocy z zewnÄ…trz, jej szanse na
wyrwanie się z pułapki i ratunek są niewielkie. Dlatego sprawą szczególnej wagi jest
podjęcie szeroko zakrojonych działań celem udzielania pomocy ofiarom
i przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Celem tej publikacji jest omówienie działań Policji w czasie przeprowadzania
interwencji w ramach procedury  Niebieskie karty .
7
1. Ogólne wiadomości na temat przemocy
1.1. Definicja  przemocy w rodzinie
Dom rodzinny zwykle kojarzy się z ciepłem, miłością oraz bezpieczeństwem.
Powinien być miejscem, gdzie wraca się szukając odpoczynku i wytchnienia od
pracy. Niestety, coraz częściej staje się miejscem, w którym mo\
na zetknąć się
z cierpieniem, bólem i lękiem. Jeszcze do niedawna zjawisko przemocy w rodzinie
uwa\
ane było za stosunkowo rzadkie i dotyczące wyłącznie rodzin patologicznych.
Agresywne interakcje pomiędzy członkami rodziny uwa\
ano za normalnÄ… formÄ™
zachowań w \
yciu codziennym i traktowano jako akceptowany sposób sprawowania
władzy i kontroli w rodzinie. Historia przemocy jest tak długa, jak historia całej naszej
cywilizacji. Ju\
od czasów biblijnych kobiety były kupowane przez mę\
czyzn
i stawały się ich legalną własnością. Mę\
czyzna poczuwał się do obowiązku
opiekowania się nią, lecz równocześnie był przekonany, \
e ma prawo uczyć jej
posłuszeństwa według własnych upodobań. Jak pisze K. Czekaj  praz
ródłem
przemocy w rodzinie był sam jego patriarchalny model 1. Charakterystyczne dla
patriarchatu uregulowania prawne i normy obyczajowe, przyznawały mę\
czyz
nie
władzę nad kobietami i dziećmi, niewolnikami i słu\
bą, traktując ich jako część jego
majątku. Miał on nie tylko prawo, ale równie\
obowiÄ…zek karania swych
domowników. Ustawodawstwo większości krajów europejskich (i nie tylko) do XVIII
wieku przewidywało obowiązek chłosty wobec \
ony, która okazywała się
nieposłuszna, rozrzutna, leniwa, nie chciała pracować w polu, zaniedbywała dom lub
była zazdrosna. Co więcej, mę\
owi groziła kara grzywny, je\
eli nie skarcił \
ony, która
naraziła dobre imię rodziny. Jeszcze w wieku XIX przepisy prawa mówiły nie o tym,
czy mÄ…\
ma prawo bić \
onę, ale kiedy i w jaki sposób. Na przykład w ustawodawstwie
angielskim i amerykańskim zezwalano mę\
owi na uderzenie \
ony prętem nie
grubszym ni\
kciuk (tzw.  prawo kciuka ). Dzisiejsze systemy sprawiedliwości
większości krajów gwarantują jednostce prawo do nietykalności cielesnej, a tak\
e do
poszanowania jej dóbr.
1
K. Czekaj, K. Gorlach, M. Leśniak, Labirynty współczesnego społeczeństwa, UŚl. Katowice 1998, s. 228.
8
Słownik Języka Polskiego definiuje przemoc jako  fizyczną przewagę
wykorzystywaną do czynów bezprawnych dokonywanych na kimś; narzuconą
bezprawnie władzę, panowanie 2. Pojęcie to obejmuje w sposób ogólny wszystkie
rodzaje przemocy stosowanej przez człowieka wobec drugiego człowieka.
Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie definiuje to zjawisko jako
jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające
prawa lub dobra osobiste osób (członków rodziny), w szczególności nara\
ajÄ…ce te
osoby na niebezpieczeństwo utraty \
ycia, zdrowia, naruszające ich godność,
nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu
fizycznym lub psychicznym, a tak\
e wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób
dotkniętych przemocą (art. 2 ustawy)3. Pojęcie przemocy połączone jest
nierozerwalnie z pojęciem agresji wobec drugiego człowieka, którą E. Arronson
określił, jako  zamierzone zachowanie mające na celu wyrządzenie szkody lub
przykrości. Agresja w przemocy domowej stanowi cel sam w sobie 4.
1.2. Rodzaje przemocy
Przemoc w rodzinie to nie tylko szarpanie czy bicie. Zwykle jest to
napastliwe zachowanie, prowadzÄ…ce do zniewolenia partnera, polegajÄ…ce na
zadawaniu gwałtu fizycznego i psychicznego oraz na nadu\
yciach w sferze
seksualnej a tak\
e w niektórych przypadkach dodatkowo na uzale\
nieniu
ekonomicznym. Celem takiego zachowania jest chęć podporządkowania sobie
i kierowania postępowaniem bliskiej osoby.
W literaturze dotyczącej przemocy domowej najczęściej wymieniane są
następujące rodzaje przemocy: fizyczna, psychiczna, seksualna i ekonomiczna:
- przemoc fizyczna jest najczęściej kojarzona ze zjawiskiem przemocy
w rodzinie. Stosowanie tego rodzaju przemocy charakteryzuje siÄ™
agresywnym zachowaniem sprawcy, które niesie ryzyko uszkodzenia ciała
ofiary, niezale\
nie od tego, czy doszło do naruszenia nietykalności osoby;
2
Słownik języka polskiego, t. II, red. M. Szymczak, Warszawa 1994, s. 986.
3
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493).
4
E. Aronson, Człowiek istota społeczna, przeł. J. Radzicki, Warszawa 1997, s. 303.
9
- przemoc psychiczna, zwana równie\
przemocą emocjonalną, to działanie,
które niszczy poczucie własnej wartości i godności, jest bardziej raniąca ni\

fizyczne znęcanie się. Najczęściej przejawia się przez groz
by i przymus,
zastraszanie, oskar\
anie, upokarzanie, poni\
anie, obwinianie
i manipulowanie poczuciem winy, wyzwiska itp.;
- przemoc seksualna jest rzadziej rozpoznawana ni\
przemoc fizyczna. Nawet
mÄ…\
nie ma prawa zmuszać kobiety do niechcianych zachowań seksualnych.
Przemoc seksualna oznacza wymuszenie jakiejkolwiek nieakceptowanej
przez partnera formy aktywności seksualnej;
- przemoc ekonomiczna polegajÄ…ca na uniemo\
liwieniu dostępu do
rodzinnych środków finansowych. Ofiary przemocy ekonomicznej często nie
mają dostępu do pieniędzy, nawet jeśli pracują.
1.3. Fazy przemocy
Przemoc w rodzinie często ma długą, nawet kilkunastoletnią historię. Powtarza
się zwykle zgodnie z pewnym schematem określonym przez Lenore Walker w 1979 r.
Cykl przemocy wg niej składa się z trzech następujących po sobie faz:
- faza I  narastanie napięcia,
- faza II  ostrej przemocy,
- faza III  miodowego miesiÄ…ca.
Faza pierwsza cechuje się wzrostem napięcia pomiędzy partnerami. Ka\
dy
drobiazg wywołuje irytację. Przyczyny konfliktu mogą tkwić poza rodziną, czasem są
to błahostki, drobne nieporozumienia powodujące wzrost napięcia, zaczyna pojawiać
się agresja. Napięcie nie opada, pomimo podejmowanych przez ofiarę prób
złagodzenia bądz
rozwiązania konfliktu. W wyniku eskalacji napięcia dochodzi do
ataku fizycznego, co jest drugą fazą cyklu zwaną okresem gwałtownej przemocy.
Z mało istotnych powodów następuje wybuch ostrej agresji i rozładowania
złości. Ofiara doznaje zranień fizycznych i psychicznych. W tej fazie ofiary zazwyczaj
decydują się zasygnalizować fakt przemocy i zgłaszają interwencję.
Po okresie gwałtownej przemocy następuje faza III, tzw. okres miodowego
10
miesiąca. Dla sprawcy jest to faza skruchy i okazywania miłości. Gdy sprawca
wyładował ju\
złość i zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, co zrobił, nagle staje się
innym człowiekiem. Prze\
ywa poczucie winy, okazuje skruchę, przeprasza. Próbuje
załagodzić sytuację, obiecuje poprawę, staje się uczynny i miły. Próbuje przekonać
ofiarÄ™, \
e teraz będzie inaczej, \
e to się więcej nie powtórzy. Ofiara zazwyczaj mu
wierzy, bo w głębi serca właśnie tego pragnie i oczekuje. Jeśli nawet była
zdecydowana uciec, to jednak zostaje. Ofiara zaczyna wierzyć, \
e partner się zmienił
i \
e przemoc była jedynie wyjątkowym incydentem, który nigdy się nie powtórzy.
Jednak\
e sprawca nie jest w stanie długo wytrzymać w takiej roli. Po pewnym czasie
znowu narasta napięcie, niezale\
nie od tego, jak układa się związek, i wszystko
zaczyna siÄ™ od nowa, z tym \
e przemoc w następnym cyklu jest na ogół
gwałtowniejsza i dłu\
sza, a faza miodowa krótsza. Na początku występowania
przemocy okres miodowego miesiąca przepełniony jest pozytywnymi emocjami,
które demobilizują ofiarę, a sprawcę utwierdzają w poczuciu bezkarności. Coraz
wyraz
niej dostrzega on bezradność ofiary i nie prze\
ywa ju\
poczucia winy, gdy\

utwierdza siÄ™ w przekonaniu, \
e następnym razem te\
uzyska przebaczenie.
Niejednokrotnie sprawca wypiera się ataku, tłumacząc, \
e był pijany.
1.4. Emocjonalne zabarwienie przemocy
W literaturze dotyczÄ…cej zjawiska przemocy istniejÄ… dwa rodzaje przemocy,
ró\
niące się zabarwieniem emocjonalnym. Są to: przemoc gorąca i przemoc chłodna.
Powszechnie wiadomo, \
e przemoc gorąca występuje częściej w środowiskach
o ni\
szym statusie społecznym. U jej podstaw le\
y furia. Dr Jerzy Mellibruda określa
to jako dynamiczne i naładowane gniewem zjawisko pękania tamy emocjonalnej,
uruchamiajÄ…ce agresywne zachowanie. Jest to nie tylko groz
ne, ale równie\

fascynujące i wstydliwe doznanie. Niektórzy uwa\
ajÄ…, \
e osoby doświadczające furii
 upajają się stanem zmienionej świadomości, który jej towarzyszy. Furia jest
wybuchem nagromadzonych i niemo\
liwych do powstrzymania uczuć wściekłości lub
złości. Najczęściej rozładowuje się ona w bezpośrednich aktach agresji fizycznej
i psychicznej. Towarzyszy jej pragnienie wywołania cierpienia i spowodowania
11
jakichś szkód5. J. Mellibruda uwa\
a równie\
, \
e zjawisko to zwiÄ…zane jest z frustracjÄ…,
zablokowaniem jakichÅ› dÄ…\
eń, z niespełnieniem oczekiwań i pragnień. Pojawia się
agresywna reakcja na stres, która niepowstrzymana kieruje się przeciw członkom
rodziny, poniewa\
sprawca jest przekonany o własnej bezkarności, a tak\
e
o bezradności ofiary i jej niezdolności do obrony, która wynika z przewagi fizycznej
i psychicznej sprawcy. Wprawdzie sprawca przemocy gorÄ…cej prze\
ywa czasami
chwile poczucia winy i mo\
e wówczas chcieć naprawiać szkody wyrządzone ofierze,
jednak\
e przemoc ta bardzo rzadko jest jednorazowym incydentem. W wielu
przypadkach przemoc wiÄ…\
e siÄ™ z nietrzez
wością sprawców, ale alkohol nie powinien
być obarczany bezpośrednią i wyłączną odpowiedzialnością, chocia\
osłabia
racjonalną kontrolę zachowania i nasila gotowość do reagowania złością oraz
przyczynia się do zwiększenia liczby niepowodzeń \
yciowych stanowiÄ…cych z
ródła
stresu i frustracji6.
W środowiskach o tzw. wysokim statusie społecznym częściej mo\
na spotkać
tzw. przemoc chłodną, niepozostawiającą \
adnych widocznych śladów, bardziej
wyrafinowaną, dokonywaną w  białych rękawiczkach . Przemoc chłodna wydaje się
znacznie spokojniejsza, choć czasem jest to spokój pozorny, skrywający równie\
silne
emocje, ale skutecznie tłumione i kontrolowane. Sprawca tego rodzaju przemocy na
ogół nie zdaje sobie sprawy ze stosowania przemocy, poniewa\
znajduje uzasadnienie
dla swego okrucieństwa. Chłodna przemoc wobec dzieci często przybiera formę
 surowych i  konsekwentnych metod wychowawczych lub  sprawiedliwego
karania . Krzywdzenie dzieci czasem dokonuje się w trakcie prób kształtowania u nich
po\
Ä…danych cech charakteru, a czasem jest tylko rezultatem mechanicznego
powtarzania metod wychowawczych, których rodzice doświadczali w dzieciństwie,
gdy sami byli ofiarami przemocy. Przemoc taka jest narzędziem oddziaływania
zmierzającego nieraz do wzniosłych celów, które uzasadniają stosowanie tak
bolesnych dla bliskiej osoby środków. Zaskakującym zjawiskiem są nierzadkie
wyznania, typu:  mój ojciec nie \
ałował pasa, ale jestem mu wdzięczny, bo wyrosłem
na porządnego człowieka , dostarczające usprawiedliwienia dla okrucieństwa
kochanego rodzica. Stosowanie przemocy chłodnej wspierają ideologie autorytarnego
5
J. Mellibruda, Przemoc domowa,  Charaktery 1997, nr 10, 12-17, s. 14.
6
Tam\
e, s. 14.
12
wychowania, według których dzieci mają mniej praw, a dorośli mogą ich prawa
naruszać, gdy zmierzają do słusznych celów. Opór powinien być przełamywany
odpowiednimi karami. Ofiara przez cały czas ma wpajane, \
e cierpienie i poni\
anie
stosowane jest dla jej własnego dobra. Tego rodzaju przemoc jest prawie niewidoczna.
Zazwyczaj rodziny z wysokim statusem społecznym są znacznie mniej dostępne dla
ludzi z zewnątrz. Nie korzystają z pomocy społecznej, leczą się prywatnie, często
wyje\
d\
ają. Mają znacznie więcej mo\
liwości ochrony swojej  rodzinnej tajemnicy .
W środowisku mogą uchodzić za rodziny bliskie ideału i nikt nawet nie pomyśli, \
e
właśnie tam mo\
e rozgrywać się wielki dramat.
1.5. Charakterystyka głównych uczestników przemocy w rodzinie
W świetle statystyk zdecydowanie najczęściej ofiarami przemocy w rodzinie są
kobiety i dzieci. Nie odzwierciedlają one jednak prawdziwych rozmiarów przemocy
w rodzinie, poniewa\
jest ona bardzo często sprawą wstydliwą i zatajaną. Funkcjonuje
bowiem powszechne przekonanie, \
e wszelkie problemy rodzinne nie powinny
wykraczać poza ściany domu. Człowiek doświadczający przemocy nie mo\
e być za
niÄ… obwiniany. Ma prawo do pomocy prawnej, socjalnej, psychologicznej i medycznej,
do wiedzy potrzebnej w radzeniu sobie z przemocą i do przeciwdziałania przemocy.
CechÄ… charakterystycznÄ… ofiar przemocy jest:
- brak umiejętności stanowczego powiedzenia  nie , tzn. niemo\
ność określenia
granic tego, co we wzajemnych kontaktach jest dopuszczalne, a co
niedopuszczalne; na co wyra\
ana jest zgoda,
- bezsilność wobec przemocy fizycznej partnera,
- strach przed własnym, odwa\
nym, stanowczym działaniem,
- słabość, brak konsekwencji,
- brak odpowiedzialności za dzieci, za zdrowie i \
ycie własne,
- wstyd (przed ludz
mi: dziećmi, rodziną, sąsiadami, znajomymi),
- nieświadomość, \
e podlega siÄ™ przemocy,
- nieświadomość prawa do obrony siebie (nie wiemy, \
e mo\
emy się bronić lub
nie wiemy, jak się bronić),
13
- strach przed partnerem, jego siłą (przed jego reakcją na nasze działanie i próby
obrony, siłą fizyczną, maltretowaniem psychicznym),
- strach przed samotnością, poczuciem osamotnienia, porzucenia, bezradności,
- brak szacunku do samego siebie,
- strach przed rozpadem zwiÄ…zku: utratÄ… mÄ™\
a, domu, pozycji społecznej,
- bezsilność, rezygnacja, poddanie się,
- niczym nieuzasadniona nadzieja na zmianę7.
PoddajÄ…c analizie sprawcÄ™ przemocy mo\
na zauwa\
yć, \
e bardzo wielu z nich
przeszło przygotowanie do stosowania aktów agresji wobec drugiej osoby
w dzieciństwie w tzw.  szkole ofiar 8. Dodatkowe wzmocnienie otrzymują oni wtedy,
gdy po stosowaniu aktów przemocy, często pozostają bezkarni. Osoby, które krzywdzą
innych, poni\
ajÄ… ofiarÄ™, odbierajÄ… jej jakiekolwiek prawa do obrony i udzielenia
pomocy. Zmiany zachodzące w umysłach sprawców dotyczą usprawiedliwiania faktu
stosowania przemocy, uchylania się od poczucia odpowiedzialności, przez co
zdejmujÄ… z siebie ciÄ™\
ar winy. Niektórzy eksperci zajmujący się sprawcami przemocy
w rodzinie twierdzÄ…, i\
korzenie takich zachowań le\
ą w społecznie i kulturowo
ugruntowanym przekonaniu o dominacji mÄ™\
czyzn nad kobietami. Sprawcy, zgodnie
z tą koncepcją, świadomie wybierają przemoc. Są przekonani, \
e do sprawowania
władzy nad kobietami wolno mę\
czyznom u\
ywać ró\
nych form przemocy. CzujÄ… siÄ™
bezkarni, gdy\
z własnego doświadczenia wnioskują, i\
za przemoc wobec rodziny
gro\
Ä… im niewielkie sankcje prawne czy te\
społeczne.
Sprawca przemocy często zadaje sobie wiele trudu, aby ukryć fakt przemocy
przed światem zewnętrznym. Jeśli nie uda się ukryć przemocy i dochodzi do
konfrontacji, sprawca najczęściej zaprzecza, \
e taki fakt w ogóle miał miejsce. W tym
celu mo\
e podwa\
ać wiarygodność ofiary i swoich oskar\
ycieli. Mo\
e twierdzić, \
e
dane zdarzenie nigdy nie miało miejsca oraz, \
e ofiara (lub oskar\
yciel) kłamie i ma
skłonności do przesady. Gdy to się nie powiedzie mo\
e utrzymywać, \
e ofiara
sprowokowała go do u\
ycia przemocy i sama jest winna. Mo\
e sprawić, \
e inni
(rodzina, przyjaciele, koledzy z pracy) stanÄ… po jego stronie, oskar\
ajÄ…c ofiarÄ™.
W końcu mo\
e przyznać:  Faktycznie tak się zdarzyło, ale to ju\
przeszłość. Teraz jest
7
Przemoc w rodzinie. Poradnik dla osób pomagających ofiarom przemocy, red. B. Dąbrowska, Kraków 2003.
8
J. Mellibruda, Umysł zniewalany przemocą,  Niebieska Linia 2000, nr 2, 3-9, s. 6.
14
czas, aby przebaczyć, zapomnieć i \
yć dalej 9.
Przyczynami stosowania przemocy przez sprawcÄ™ mo\
e być to, i\
:
- jest przeciÄ…\
ony problemami, silnymi emocjami, agresywnymi uczuciami,
- nie posiada umiejętności współ\
ycia z drugim człowiekiem,
- brak mu wiedzy o drugim człowieku i \
yciu,
- brak mu wychowania i wykształcenia form współ\
ycia w rodzinie,
- jest obciÄ…\
ony środowiskowo, np. wzorcem bicia, przemocą,
- był wychowywany w tradycji i kulturze grupy społecznej, która akceptowała
siłę we wzajemnych kontaktach,
- sam doznaje cierpienia (agresywne odreagowanie),
- ma skłonności do sadyzmu,
- jest niedowartościowany, niezaradny \
yciowo,
- chce dominować nad partnerem,
- jest zazdrosny, zawistny,
- nadu\
ywa alkoholu itp.10
Przemoc w rodzinie mo\
e być dokonywana przez sprawców o osobowości
nieprawidłowej, określanymi mianem psychopatów. Większość ludzi mo\
e ich
postrzegać jako jednostki społecznie nieprzystosowane, naruszające normy społeczne,
moralne i prawne. Są niezdolni do miłości, lojalności, uczciwości wobec innych osób.
Ich zachowanie powoduje częste konflikty z otoczeniem. Odznaczają się
impulsywnością, egoizmem, niezdolnością do prze\
ywania poczucia winy,
nieodpowiedzialnością11.
Sprawcami przemocy w większości przypadków stają się osoby uzale\
nione od
alkoholu. Według niektórych statystyk 95% przypadków bicia partnera ma związek
z alkoholem. Badania wskazujÄ…, \
e 40% znęcających się nad rodziną to osoby
uzale\
nione od alkoholu. Prawdopodobieństwo wystąpienia przemocy w rodzinach
alkoholowych jest ponad dwukrotnie większe ni\
w pozostałych. Badania
potwierdzajÄ…, i\
alkohol wzmaga chemiczne uszkodzenia mózgu, redukując
9
P. R. Salber, O przemocy domowej, Warszawa 1998, s. 55.
10
B. Dąbrowska, Przemoc w rodzinie, Kraków 2003, s. 10.
11
S. Kluczyńska, Zrozumieć sprawców przemocy,  Niebieska Linia 1999, nr 3, 10-15, s. 11.
15
jednocześnie zahamowania, wręcz wyzwalając zachowania przestępcze, dewiacyjne
i działa silniej na osoby z osobowością nieprawidłową.
1.6. Przemoc w rodzinie w świetle statystyk polskich
W Polsce Policja interweniuje rocznie około 5  6 milionów razy. Około 650 
700 tys. to tzw. interwencje domowe. Szczegółowe dane przedstawiają kolejne tabele.
Tabela 1
Liczba przeprowadzonych interwencji Policji
2005 2006 2007 2008
Interwencje
608 751 620 662 718 819 658 651
domowe ogółem
w tym dotyczÄ…ce
przemocy
96 773 96 099 81 403 86 455
w rodzinie
y
ródło: Komenda Główna Policji  Wybrane statystyki
Tabela 2
Liczba sprawców przemocy domowej
2005 2006 2007 2008
Liczba sprawców
97 142 96 775 81 743 86 568
przemocy domowej
3 942
w tym: kobiety
4 153 4 074 3 632
4,5%
82 425
w tym: mÄ™\
czyz
ni
92 776 92 526 77 937
95,2%
201
w tym: nieletni
213 175 170
0,3%
y
ródło: Komenda Główna Policji  Wybrane statystyki
16
Tabela 3
Liczba sprawców przemocy domowej będących pod wpływem alkoholu
2005 2006 2007 2008
Liczba sprawców
przemocy domowej
61 991
będących pod
74 633 74 772 63 303
71% sprawców
wpływem alkoholu
ogółem
- kobiety
2 255 2 126 2 073 1 949
- mÄ™\
czyz
ni
72 315 72 588 61 085 59 987
- nieletni
63 58 145 55
W tym:
przewieziono do Izb
19 521 18 536 15 875 15 434
Wytrzez
wień
- kobiety
657 630 481 476
- mÄ™\
czyz
ni
18 848 17 889 15 405 14 951
- nieletni
16 17 7 7
W tym: przewiezieni
do policyjnych
pomieszczeń dla
21 162 23 624 20 769 22 502
zatrzymanych do
wytrzez
wienia
- kobiety
423 465 452 527
- mÄ™\
czyz
ni
20 726 23 148 20 299 21 958
- nieletni
13 11 18 17
y
ródło: Komenda Główna Policji  Wybrane statystyki
AnalizujÄ…c dane znajdujÄ…ce siÄ™ w przedstawionych tabelach, na podstawie roku
2008 mo\
emy stwierdzić, \
e w 95% przypadków sprawcą przemocy jest mę\
czyzna.
Osoby będące sprawcami przemocy w 71% przypadków znajdują się pod wpływem
alkoholu. W trakcie interwencji 37 936 (43,8%) osób zostało przewiezionych przez
interweniujących policjantów do izby wytrzez
wień bądz
do policyjnych pomieszczeń
17
dla zatrzymanych i doprowadzonych do wytrzez
wienia.
2. Podstawy prawne przeciwdziałania przemocy w rodzinie
Policja jest zobowiązana do ochrony bezpieczeństwa ludzi utrzymania
bezpieczeństwa i porządku publicznego. Do jej podstawowych zadań, zawartych
w ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, nale\
y m. in.:
- ochrona \
ycia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami
naruszajÄ…cymi te dobra,
- inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu
przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie
w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi, i organizacjami
pozarzÄ…dowymi,
- wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców12.
Polskie prawo karne (ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r.  Kodeks karny) ściga
sprawców przestępstw przeciwko osobom bliskim za:
- znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbli\
szą pozostającą w stałym
lub przemijajÄ…cym stosunku zale\
ności od sprawcy albo nad małoletnim lub
osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny (art. 207 k.k.),
- gro\
enie innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę
osoby najbli\
szej, je\
eli groz
ba wzbudza w zagro\
onym uzasadnionÄ… obawÄ™, \
e
będzie spełniona (art. 190 k.k.  przestępstwo ścigane na wniosek
pokrzywdzonego),
- stosowanie przemocy lub groz
by bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby
do określonego działania, zaniechania lub znoszenia określonego stanu (art. 191
k.k.),
- doprowadzenie innej osoby do obcowania płciowego przemocą, groz
bÄ…
bezprawną lub podstępem (zgwałcenie) oraz doprowadzenie w ten sam sposób
innej osoby do poddania się innej czynności seksualnej lub wykonania takiej
12
Art. 1 ust. 2 pkt 1, 3, 4 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 o Policji (Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277  j.t. z póz
n.
zm.).
18
czynności (art. 197 k.k  przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego).
Uwaga! Przestępstwo to popełnia równie\
mÄ…\
, gwałcąc własną \
onÄ™,
- uporczywe uchylanie siÄ™ od wykonania ciÄ…\
Ä…cego z mocy ustawy lub
orzeczenia sądowego obowiązku opieki, przez nieło\
enie na utrzymanie osoby
najbli\
szej lub innej osoby i przez nara\
anie jej na niemo\
ność zaspokojenia
podstawowych potrzeb \
yciowych (uchylanie siÄ™ od obowiÄ…zku
alimentacyjnego  art. 209 k.k.  przestępstwa ścigane na wniosek
pokrzywdzonego, organu opieki społecznej lub właściwej instytucji),
- kradzie\
lub kradzie\
z włamaniem na szkodę osoby najbli\
szej (art. 278, 279
k.k.  przestępstwa ścigane na wniosek pokrzywdzonego),
- niszczenie, uszkadzanie cudzej rzeczy lub czynienie jej niezdatnÄ… do u\
ytku
(art. 288 k.k.  przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego),
- porzucenie małoletniego poni\
ej lat 15 albo osoby nieporadnej ze względu na
jej stan psychiczny lub fizyczny, wbrew obowiÄ…zkowi troszczenia siÄ™ (art. 210
k.k.),
- uprowadzenie lub zatrzymanie małoletniego poni\
ej lat 15 albo osoby
nieporadnej ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, wbrew woli osoby
powołanej do opieki lub nadzoru (art. 211 k.k.),
- doprowadzenie małoletniego poni\
ej lat 15 do obcowania płciowego lub
poddania się innej czynności seksualnej (art. 200 k.k.),
- dopuszczenie się obcowania płciowego z krewnym w linii prostej, bratem lub
siostrÄ… albo osobÄ… pozostajÄ…cÄ… w stosunku przysposobienia (art. 201 k.k.),
- rozpijanie małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego
spo\
ycie lub nakłaniając go do spo\
ycia takiego napoju (art. 208 k.k.)13.
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
uchwalona została w celu zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy
w rodzinie oraz inicjowania i wspierania działań polegających na podnoszeniu
świadomości społecznej w zakresie przyczyn i skutków przemocy w rodzinie. Ustawa
określa zadania w zakresie:
13
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r.  Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z póz
n. zm.).
19
- przeciwdziałania przemocy w rodzinie,
- postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie,
- postępowania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.
Osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się pomocy, w szczególności w formie:
- poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego i socjalnego,
- interwencji kryzysowej i wsparcia,
- ochrony przed dalszym krzywdzeniem, poprzez uniemo\
liwienie osobom
stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami
rodziny mieszkania oraz zakazanie kontaktowania siÄ™ z osobÄ… pokrzywdzonÄ…,
- zapewnienia, na \
ądanie osoby dotkniętej przemocą, bezpiecznego schronienia
w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie.
- Wobec osób stosujących przemoc w rodzinie stosuje się przewidziane
w ustawie środki mające na celu zapobieganie ich kontaktowaniu się z osobami
pokrzywdzonymi (art. 13 i 14) oraz oddziaływania korekcyjno-edukacyjne14.
Umarzając warunkowo postępowanie karne wobec sprawcy przestępstwa
popełnionego z u\
yciem przemocy lub groz
by bezprawnej wobec członka rodziny albo
zawieszając wykonanie kary za takie przestępstwo, sąd określa sposób kontaktu
skazanego z pokrzywdzonym lub mo\
e zakazać zbli\
ania siÄ™ skazanego do
pokrzywdzonego w określonych okolicznościach. Zgodnie z art. 72 Kodeksu karnego:
ZawieszajÄ…c wykonanie kary, sÄ…d mo\
e zobowiązać skazanego do: (& )
7a) powstrzymywania siÄ™ od kontaktowania siÄ™ z pokrzywdzonym lub innymi osobami
w określony sposób, 7b) opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym
(& ), je\
eli mo\
e to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.
Je\
eli zachodzą przesłanki dla zastosowania tymczasowego aresztowania wobec
oskar\
onego o przestępstwo popełnione z u\
yciem przemocy lub groz
by bezprawnej
wobec członka rodziny, sąd mo\
e zamiast tymczasowego aresztowania zastosować
dozór Policji, pod warunkiem \
e oskar\
ony opuści lokal zajmowany wspólnie
z pokrzywdzonym, w wyznaczonym przez sąd terminie, i określi miejsce pobytu15.
14
Art. 1, 3, 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493).
15
Tam\
e, art. 14.
20
Działania chroniące ofiary przemocy domowej podejmowane zgodnie
z obowiązującym prawem to: interwencja, sporządzenie dokładnego opisu zdarzenia
(np. notatka urzędowa), zatrzymanie sprawców przemocy domowej stwarzających
w sposób oczywisty zagro\
enie dla \
ycia bÄ…dz
zdrowia ofiar, a tak\
e mienia,
wszczęcie postępowania przygotowawczego przeciwko sprawcy przemocy
w przypadku zgłoszenia lub stwierdzenia popełnienia przestępstwa, zabezpieczenie
dowodów popełnienia przestępstwa, podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy
przemocy oraz udzielenie informacji ofiarom o mo\
liwości uzyskania pomocy.
Ka\
da interwencja ma indywidualny charakter, dlatego te\
policjanci muszÄ…
dokładnie obserwować zachowanie osób przebywających na miejscu zdarzenia. Po
przybyciu na miejsce wezwania i potwierdzeniu zasadności interwencji mają prawo
wykonać wszystkie niezbędne doraz
ne czynności mające na celu przeciwdziałanie
przemocy domowej. Ofiary przemocy mają prawo do zapewnienia przez policjantów
doraz
nego bezpieczeństwa oraz do uzyskania informacji, kto przyjechał na interwencję
 numer identyfikacyjny policjanta, nazwa i siedziba jednostki. W przypadku gdy
zło\
ą zawiadomienie o popełnianiu wobec nich przestępstwa, mają prawo do
wykorzystywania dokumentacji interwencji policyjnych jako dowodów w sprawie
karnej przeciw sprawcy przemocy. Policjanci interweniujący mogą zostać powołani na
świadków w sprawie sądowej.
Osoby pokrzywdzone na skutek przemocy domowej, a tak\
e jej świadkowie
mogą zło\
yć w Prokuraturze zawiadomienie o przestępstwie znęcania się, które jest
ścigane z urzędu lub o przestępstwach, które są ścigane na wniosek osoby
pokrzywdzonej.
W przypadku uzasadnionego podejrzenia, \
e popełniono przestępstwo
Prokuratura wspólnie z Policją mają obowiązek wszcząć postępowanie
przygotowawcze w celu sprawdzenia, czy faktycznie popełniono przestępstwo,
wyjaśnić okoliczności czynu, zebrać i zabezpieczyć dowody przestępstwa, ująć
sprawcę i w uzasadnionym przypadku zastosować wobec niego środek zapobiegawczy
w postaci dozoru policyjnego lub aresztu.
21
3. Procedura  Niebieskie Karty
3.1. Ogólne wiadomości na temat procedury  Niebieskie Karty
Procedura interwencji Policji wobec przemocy domowej  Niebieskie Karty
została opracowana przez Komendę Główną Policji, Komendę Stołeczną Policji oraz
Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Procedura ta
przeznaczona jest do realizacji przez słu\
by patrolowo-interwencyjne i dzielnicowych.
Wa\
nym elementem podnoszącym jej skuteczność jest utworzenie lokalnego systemu
pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie, a co za tym idzie współpraca ró\
nych osób,
instytucji, organizacji w zale\
ności od mo\
liwości lokalnych.
Celem procedury jest:
1) zwrócenie uwagi na sytuację ofiar przemocy w rodzinie;
Działania Policji, podobnie jak i innych instytucji wymiaru sprawiedliwości, do tej
pory ukierunkowane były przede wszystkim na sprawcę przemocy. Zapominano
o ofiarach. Nie mogły one liczyć na wsparcie i opiekę. Ofiara przemocy pojawiała się
dopiero w postępowaniu przygotowawczym i to w roli świadka przestępstwa.
2) ujednolicone dokumentowanie przebiegu zdarzenia;
Policjanci zapisują podejmowane podczas słu\
by działania w notatniku słu\
bowym.
Oprócz tego policjant powinien sporządzić notatkę urzędową z przebiegu interwencji.
Powinien, ale nie musi. Często zdarzało się, \
e notatki sporządzane były dopiero po
zło\
eniu przez ofiary doniesienia o popełnieniu przestępstwa. Czasem trudno było
sobie przypomnieć, co wydarzyło się wiele dni wcześniej. Interwencji towarzyszą
zwykle bardzo silne emocje. Sytuacja wymaga od policjantów maksymalnej
koncentracji, połączonej z umiejętnością zbierania najwa\
niejszych informacji.
Wypełnienie kwestionariusza jest znacznie prostsze i szybsze ni\
opis. Oczywiście
ka\
da interwencja jest specyficzna i dlatego w kwestionariuszu nale\
y pozostawić
miejsce na informacje, które nie zostały opisane w standardowych pytaniach.
3) wsparcie dla ofiar przemocy w rodzinie;
Dotychczas policjanci mieli obowiÄ…zek poinformowania ofiar przemocy
o przysługujących im prawach. W sytuacji interwencji ofiary bardzo rzadko są
w stanie usłyszeć i zapamiętać tak istotne informacje. Dlatego te\
niezbędne jest
pozostawienie informacji na piśmie, tak by osoby pokrzywdzone mogły z nich
22
skorzystać w odpowiednim dla siebie czasie. Ofiary przemocy muszą się dowiedzieć,
\
e prawo stoi po ich stronie, a Policja jest po to, by zapewnić im bezpieczeństwo.
4) podjęcie bardziej stanowczych działań wobec sprawców przemocy w rodzinie;
Sprawcy przemocy w rodzinie w większości czują się bezkarni. Uwa\
ajÄ…, \
e policjanci
przyjadÄ… i odjadÄ…, i nic specjalnie z tego nie wyniknie. Wa\
ne jest, \
eby sprawca
przemocy wiedział, \
e ka\
da interwencja jest dokumentowana, \
e jego czyn jest
traktowany w kategoriach przestępstwa i \
e zostaną podjęte wobec niego dalsze
działania.
5) tworzenie warunków do współdziałania słu\
b;
Wszyscy, którzy zajmują się problematyką przemocy w rodzinie, wiedzą, \
e sama
interwencja Policji nie rozwiÄ…\
e problemu, nawet gdy sprawca zostanie zatrzymany
i rozpocznie się postępowanie karne. Przemoc wypacza, a nawet niszczy wiele
aspektów \
ycia rodzinnego. Jedną z jej charakterystycznych cech jest długotrwałość.
Osoby doświadczające przemocy w rodzinie potrzebują pomocy psychologicznej,
często te\
medycznej, socjalnej, prawnej, pomocy w radzeniu sobie z trudnymi
sytuacjami wychowawczymi, a przede wszystkim w wychodzeniu z izolacji
społecznej, odzyskaniu poczucia bezpieczeństwa i zaufania. Jedynym rozwiązaniem
jest współpraca ró\
nych słu\
b społecznych i instytucji, łączenie kompetencji
i umiejętności oraz przepływ informacji pomiędzy osobami pomagającymi.
6) gromadzenie dokumentacji potrzebnej w przypadku wkroczenia na drogÄ™
prawnÄ…;
Z doświadczeń wynika, \
e wejście na drogę prawną jest trudnym doświadczeniem nie
tylko dla osób pokrzywdzonych, ale tak\
e dla prowadzÄ…cych sprawÄ™. Procedury
prawne są rozciągnięte w czasie. Trudności wynikają głównie z braku dowodów.
Dlatego niezwykle istotne jest gromadzenie dokumentacji wszystkich działań
podejmowanych na rzecz osób pokrzywdzonych, tak by w razie potrzeby mo\
na było
szybko zgromadzić dokładny materiał dowodowy.
7) monitorowanie zjawiska przemocy w rodzinie;
Do chwili wprowadzenia procedury  Niebieskie Karty Policja nie prowadziła
ewidencji przypadków interwencji wobec przemocy w rodzinie. Odnotowywano
wszelkie interwencje domowe, ale dotyczyły one tak\
e innych sytuacji, np. awantur
sąsiedzkich, interwencji w melinach czy w przypadku zbyt głośnej imprezy. Nie było
23
wiadomo, jaka jest skala zjawiska przemocy w rodzinie w obszarze działań
interwencyjnych Policji, ani z jakim rodzajem przemocy mamy do czynienia, jakie
okoliczności towarzyszą zdarzeniu oraz czy ofiarami są dorośli, czy dzieci itp.
8) edukacja pracowników słu\
b pomagajÄ…cych ofiarom przemocy w rodzinie;
Wdra\
anie nowej procedury interwencji wiązało się z koniecznością przeprowadzenia
szkoleń dotyczących przemocy w rodzinie dla wielu tysięcy policjantów,
pracowników socjalnych, członków gminnych komisji i innych słu\
b pomagajÄ…cych
ofiarom przemocy w rodzinie na terenie całego kraju. Organizowano narady,
konferencje o zasięgu lokalnym i regionalnym poświęcone tej problematyce. Ukazało
siÄ™ wiele publikacji na temat  Niebieskich Kart i zjawiska przemocy w rodzinie.
Procedura stała się dobrym fundamentem, wokół którego mo\
na uruchamiać lokalny
system pomocy rodzinie i organizować środowisko na rzecz przeciwdziałania
przemocy w rodzinie16.
3.2. Przepisy resortowe
Zarządzenie nr 162 Komendanta Głównego Policji z dnia 18 lutego 2008 r.
w sprawie metod i form wykonywania przez Policję zadań w związku z przemocą
w rodzinie w ramach procedury  Niebieskie Karty (Dz. Urz. KGP Nr 4, poz. 30)
określa:
- okoliczności i sposoby podejmowania przez policjantów czynności wobec
przemocy w rodzinie,
- formy i metody wykonywania zadań podejmowanych wobec rodziny dotkniętej
przemocÄ…,
- dokumentacjÄ™ prowadzonÄ… w zwiÄ…zku z realizacjÄ… procedury  Niebieskie
Karty .
U\
yte w zarządzeniu określenia:
1) procedura  Niebieskie Karty  ogół czynności podejmowanych
i realizowanych przez policjantów, zgodnie z przepisami zarządzenia,
w zwiÄ…zku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie,
16
H. D. Sasal, Ludzie pomagają ludziom   Niebieskie Karty po dwóch latach,  Niebieska Linia 2001, nr 2.
24
rozumianej w sposób określony w art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493);
2) interwencja domowa  natychmiastowe podjęcie czynności policyjnych,
będących realizacją ustawowych obowiązków i uprawnień Policji,
w mieszkaniu, domu lub innym miejscu prywatnym, w zwiÄ…zku z naruszeniem
norm prawnych lub zasad współ\
ycia społecznego bądz
zagro\
eniem ich
naruszenia, w celu przywrócenia porządku, zapewnienia spokoju bądz
ochrony
bezpieczeństwa ludzi;
3) interwencja domowa wobec przemocy w rodzinie  interwencja domowa
podejmowana w sytuacji uzasadnionego podejrzenia zaistnienia przemocy
w rodzinie;
4) ofiara przemocy  osoba dotknięta przemocą;
5) sprawca przemocy  osoba stosujÄ…ca przemoc.
Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie definiuje członka rodziny
jako osobÄ™ najbli\
szą w rozumieniu art. 115 ż 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. 
Kodeks karny:  (& ) OsobÄ… najbli\
szą jest mał\
onek, wstępny, zstępny, rodzeństwo,
powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostajÄ…ca w stosunku
przysposobienia oraz jej mał\
onek, a tak\
e osoba pozostająca we wspólnym po\
yciu ,
a tak\
e inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą.
Dokumentacja  Niebieskie Karty jest notatką urzędową sporządzaną przez
funkcjonariuszy Policji w przypadku podejmowania interwencji domowej wobec
przemocy w rodzinie nazywanej te\
awanturą domową. Dokument wypełniany jest
w przypadkach, gdy interweniujÄ…cy stwierdza, \
e zajście ma znamiona przemocy
w rodzinie, tj. kiedy silniejszy sprawca nadu\
ył siły, bądz
władzy wobec bliskich.
Podstawą podjęcia takiej interwencji jest:
- polecenie wydane przez dy\
urnego jednostki organizacyjnej Policji,
- polecenie wydane przez innÄ… upowa\
nionÄ… osobÄ™,
- inicjatywa własna wynikająca z dokonanych ustaleń.
Policjant podejmuje tak\
e czynności w ramach procedury  Niebieskie Karty ,
je\
eli podczas wykonywania innych ni\
ww. obowiązków słu\
bowych, w tym
podejmowania ró\
nych interwencji, uzyskał informację o istniejącej przemocy
w rodzinie bÄ…dz
ma uzasadnione podejrzenie jej występowania i jednocześnie
25
zachodzi konieczność udzielenia pomocy jej ofiarom.
3.3. Zadania i obowiązki policjantów w ramach procedury  Niebieskie Karty
Zadania policjantów interweniujących
Zgodnie z ż 4 zarządzenia nr 162/08 podczas przeprowadzania interwencji
domowej wobec przemocy w rodzinie policjant ma obowiÄ…zek:
1) udzielenia ofiarom przemocy niezbędnej pomocy, w tym udzielenia pierwszej
pomocy, wezwania pogotowia ratunkowego lub zawiadomienia innych
instytucji, które mogą udzielić pomocy;
W trakcie zdarzeń związanych z przemocą w rodzinie bardzo często mo\
na
zaobserwować ró\
norakie urazy fizyczne zarówno u ofiar, jak i u sprawców,
wymagające interwencji ró\
nych słu\
b pomocowych. Po udzieleniu pierwszej pomocy
nale\
y poszkodowanym zapewnić wszechstronną opiekę.
2) podjęcia, w razie potrzeby, innych niezbędnych czynności zapewniających
ochronÄ™ \
ycia, zdrowia i mienia osób będących ofiarami przemocy, włącznie
z zastosowaniem, na podstawie odrębnych przepisów, wobec sprawcy przemocy
środków przymusu bezpośredniego i zatrzymania;
W czasie interwencji mo\
e dojść do sytuacji, w której zachodzi potrzeba u\
ycia
środków przymusu bezpośredniego. Aby zapewnić bezpieczeństwo ofiarom, policjanci
mogą w ramach obowiązujących przepisów zatrzymać sprawcę przemocy. Istnieje
równie\
mo\
liwość przewiezienia ofiar przemocy do prowadzonych przez organy
samorządowe punktów konsultacyjnych dla ofiar przemocy. Pracownicy udzielają
wsparcia w zale\
ności od przedstawianego problemu. Pomoc ta mo\
e mieć ró\
ne
formy, np. psychologicznÄ…, medycznÄ…, socjalnÄ…. W przypadku ofiar przemocy nale\
y
dÄ…\
yć do zapewnienia im poczucia bezpieczeństwa, wsparcia emocjonalnego,
przywrócenia równowagi psychicznej, udzielenia pomocy w uruchomieniu
naturalnych sposobów radzenia sobie z problemami w sytuacjach trudnych.
3) ustalenia przebiegu zdarzenia i jego następstw;
Dokładne rozpytanie stron konfliktu, a więc zakwalifikowanie zdarzenia, ma ogromne
znaczenie w podejmowaniu przez policjantów decyzji co do sposobu przeprowadzenia
26
i zakończenia interwencji.
4) przeprowadzenia, je\
eli jest to mo\
liwe, ze sprawcÄ… przemocy rozmowy,
w szczególności o odpowiedzialności karnej za znęcanie się fizyczne lub
psychiczne nad osobÄ… najbli\
szą lub inną osobą pozostającą w stałym lub
przemijajÄ…cym stosunku zale\
ności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą
nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, oraz wezwania
sprawcy do zachowania zgodnego z prawem i zasadami współ\
ycia
społecznego;
Umiejętnie przeprowadzona rozmowa ze sprawcą przemocy w wielu przypadkach
wpływa korzystnie na jego póz
niejsze relacje z członkami rodziny. Jednak\
e, bardzo
często w trakcie interwencji nie ma mo\
liwości przeprowadzenia takiej rozmowy,
gdy\
stan świadomości sprawcy na to nie pozwala. Jak wynika z danych
statystycznych w trakcie interwencji 71% sprawców przemocy znajduje się pod
wpływem alkoholem lub innych środków odurzających. Niejednokrotnie sprawca
przed przybyciem patrolu opuszcza miejsce interwencji  informacja o takim
postępowaniu powinna zostać odnotowana w  Niebieskiej Karcie .
5) przeprowadzenia na miejscu zdarzenia, w przypadkach niecierpiących zwłoki,
czynności procesowych w niezbędnym zakresie, w granicach koniecznych do
zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa.
Interwencja dotyczÄ…ca przemocy w rodzinie mo\
e nosić cechy zdarzenia
przestępczego, istnieje więc obowiązek, w przypadkach niecierpiących zwłoki
wykonania stosownych czynności procesowych oraz zabezpieczenia śladów
i dowodów. Ponadto policjanci mogą zostać w danej sprawie przesłuchani
w charakterze świadków.
Dokumentacja  Niebieskie Karty składa się z 2 kart rozmiaru A4. Są to:
Karta A  Notatka urzędowa o przemocy w rodzinie (załącznik nr 1)  której
konstrukcja pozwala na udokumentowanie sytuacji mogących zaistnieć na miejscu
zdarzenia oraz podejmowanych podczas interwencji działań. Policjanci poddają
własnej ocenie zastaną sytuację, m. in. zachowanie się stron, opis stanu dzieci, opis
miejsca zdarzenia oraz pełne dane osób pokrzywdzonych, sprawcy i świadków
zdarzenia. Karta zawiera równie\
zapis dotyczący sposobu zakończenia
27
przeprowadzanej interwencji.
Karta B  Informacja dla ofiar przemocy w rodzinie (załącznik nr 2) 
stanowiąca informację dla ofiar przemocy, którą przekazują interweniujący policjanci
osobie pokrzywdzonej. Karta zawiera katalog przestępstw popełnianych na szkodę
osoby najbli\
szej, uaktualnione adresy, telefony instytucji i organizacji udzielajÄ…cych
pomocy oraz daje mo\
liwość uzupełnienia jej o informacje dotyczące placówek
lokalnych.
Policjant przeprowadzajÄ…cy interwencjÄ™ ka\
dorazowo sporzÄ…dza  NotatkÄ™
urzędową o przemocy w rodzinie , tj.  Kartę A . W zale\
ności od zaistniałych
okoliczności policjant sporządza ją na miejscu interwencji lub bezpośrednio po jej
zakończeniu w jednostce organizacyjnej Policji. Policjant interweniujący, przekazuje
ofiarom przemocy w rodzinie  InformacjÄ™ dla ofiar przemocy w rodzinie , zwanÄ…
 Kartą B , informując jednocześnie o uruchomieniu procedury  Niebieskie Karty
i zasadach jej realizacji, w tym o mo\
liwości przekazania przez Policję organom
administracji rzÄ…dowej i jednostkom samorzÄ…du terytorialnego bÄ…dz
podmiotom,
którym zleciły one realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie,
informacji o sytuacji rodziny i potrzebie udzielenia jej pomocy.
Policjanci przeprowadzajÄ…cy interwencjÄ™ niejednokrotnie zmuszeni sÄ… do
podejmowania natychmiastowych działań polegających np. na obezwładnieniu
i zatrzymaniu sprawcy przemocy, udzieleniu pierwszej pomocy osobom
poszkodowanym itp. W takiej sytuacji nie ma mo\
liwości wypełniania na miejscu
jakiegokolwiek druku. Najwa\
niejszym zadaniem jest ochrona \
ycia i zdrowia
uczestników interwencji. Funkcjonariusze odnotowują wtedy najpotrzebniejsze dane w
notatnikach słu\
bowych, a  Niebieską kartę wypełniają w jednostce Policji po
zakończonych czynnościach i przekazują dy\
urnemu jednostki. KartÄ™ z informacjami
dla osoby pokrzywdzonej ( KartÄ™ B ) dostarcza w takim przypadku dzielnicowy
w czasie obligatoryjnej wizyty, na którą musi udać się niezwłocznie  nie póz
niej ni\

7 dni od otrzymania dokumentacji  Niebieskie Karty .
Policjant po wykonaniu czynności w ramach procedury  Niebieskie Karty
przekazuje wypełnioną  Kartę A dy\
urnemu jednostki organizacyjnej Policji, który
wprowadza do KSIP informacje o  Niebieskiej Karcie , wpisując jednocześnie
w części nagłówkowej przydzielony przez system niepowtarzalny numer ZIW.
28
Następnie dokumentacja przekazywana jest zgodnie z zasadami
dokumentowania słu\
by, określonymi w odrębnych przepisach dotyczących
organizacji słu\
by dy\
urnej w jednostkach organizacyjnych Policji. Najczęściej
dokumentacja trafia za pośrednictwem sekretariatu do kierownika jednostki lub osoby
przez niego upowa\
nionej do tzw.  dekretacji  polegającej na wskazaniu komórki
organizacyjnej, do której dany dokument ma trafić oraz czasami  konkretnych
poleceń co do sposobu realizacji i wykonania czynności w danej sprawie.
Na  Niebieskiej Karcie po zadekretowaniu nanoszona jest  liczba dziennika
(w części czołowej  Karty A ) i następnie dokumentacja trafia do dzielnicowego lub
policjanta realizującego zadania dzielnicowego, na którego rejonie słu\
bowym
realizowano interwencjÄ™.
Zadania dzielnicowego
Dzielnicowy po otrzymaniu  Niebieskiej karty , jest obowiÄ…zany do
podejmowania działań wobec rodziny dotkniętej przemocą w ramach procedury
 Niebieskie Karty i dokumentowania wykonanych czynności w celu dalszego
monitorowania sytuacji w rodzinie, zapobiegania zagro\
eniom oraz inicjowania
innych działań pomocowych, w tym w szczególności do:
1) bezpośredniego kontaktu z rodziną, wobec której rozpoczęto procedurę
 Niebieskie Karty , w celu rozpoznania sytuacji w rodzinie, potwierdzenia
występowania przemocy w rodzinie oraz ustalenia rodzaju i charakteru
potrzebnych działań pomocowych  niezwłocznie, nie póz
niej ni\
w terminie
7 dni od dnia otrzymania  Karty A ;
Wizyta taka jest obligatoryjna i powinna być zrealizowana jak najszybciej od chwili
interwencji. Ma ona na celu rozpoznanie sytuacji i zorientowanie siÄ™, czy
i ewentualnie, jakiego rodzaju pomoc jest potrzebna. Policjanci zajmujÄ…cy siÄ™ ofiarami
przestępstw powinni posiadać umiejętność słuchania, odpowiedniego przeprowadzenia
rozmowy-przesłuchania ofiary, przeprowadzania mediacji, powinni odpowiednio
interpretować komunikaty zarówno werbalne, jak i niewerbalne.
2) przekazania ofiarom przemocy  Karty B , jeśli wcześniej nie było takiej
mo\
liwości, poinformowania o zasadach podjęcia działań prawnych,
29
o organizacjach i instytucjach udzielajÄ…cych pomocy, a tak\
e o mo\
liwościach
przekazania przez PolicjÄ™ organom administracji rzÄ…dowej i jednostkom
samorzÄ…du terytorialnego bÄ…dz
podmiotom, którym zleciły one realizację zadań
z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, informacji o sytuacji rodziny
i potrzebie udzielenia jej pomocy;
Brak  Karty B u rodziny doznającej przemocy spowodowany jest najczęściej du\
Ä…
dynamiką zdarzeń w trakcie interwencji, o czym wspomniano ju\
w części dot.
obowiązków policjantów interweniujących.
3) systematycznych wizyt, co najmniej raz w miesiÄ…cu, sprawdzajÄ…cych stan
bezpieczeństwa domowników i zachowanie sprawcy przemocy w rodzinie;
Jednym z obowiązków dzielnicowego jest systematyczne wizytowanie rodzin
w ramach procedury  Niebieskie Karty . Jak najbardziej wskazane byłoby, aby na taką
wizytę szedł on z przedstawicielami innych słu\
b. Działanie takie umo\
liwia
poszerzenie udzielanej pomocy i uło\
enie wspólnego planu rozwiązania sytuacji.
4) podejmowania działań prewencyjnych wobec sprawców przemocy w rodzinie,
w tym prowadzenia rozmów profilaktycznych ze sprawcą oraz informowania go
o mo\
liwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziału w programach
korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców przemocy;
Działania te bardzo często powiązane są z prowadzeniem rozmów profilaktycznych
przez dzielnicowego, jak równie\
sporządzeniem wniosków o skierowanie np. na
leczenie odwykowe.
5) umo\
liwienia ofiarom przemocy zapoznania siÄ™, na ich \
ądanie, z treścią
 Karty A , dokumentującej rozpoczęcie procedury  Niebieskie Karty wobec
jej rodziny;
Ofiary przemocy majÄ… mo\
liwość uzyskiwania informacji o zało\
onej  Niebieskiej
Karcie , szczególnie w sytuacji, gdy w czasie interwencji nie było warunków do jej
wypełnienia na miejscu.
6) przekazywania pisemnych informacji dotyczących rodzin, w których zachodzi
przemoc, organom administracji rzÄ…dowej i jednostkom samorzÄ…du
terytorialnego bÄ…dz
podmiotom, którym zleciły one realizację zadań z zakresu
przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zgodnie z procedurą ustawową;
ObowiÄ…zkiem dzielnicowego jest przekazanie informacji o sytuacji rodzinnej ofiar
30
przemocy. Obowiązkiem ustawowym organów administracji rządowej i samorządowej
jest udzielanie pomocy ofiarom przemocy w rodzinie. Artykuł 7 ustawy z dnia
12 marca 2004 r. o pomocy społecznej w punkcie 7 wskazuje na osoby
i rodziny doznajÄ…ce przemocy w rodzinie jako osoby uprawnione do korzystania
z pomocy państwa17.
7) podejmowania współpracy z przedstawicielami organów administracji
rządowej i samorządowej, organizacji pozarządowych oraz kościołów
i związków wyznaniowych na rzecz rodzin dotkniętych przemocą;
8) udziału w tworzeniu i funkcjonowaniu lokalnych zespołów pomocy ofiarom
przemocy w rodzinie w ramach współpracy z powołanymi do tego instytucjami
i organizacjami;
Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie nie mo\
e spoczywać tylko na Policji. Osoby
doświadczające przemocy potrzebują ró\
norodnej pomocy, zarówno socjalnej,
materialnej, psychologicznej, lekarskiej i prawnej. Zadaniem policjantów jest więc
umo\
liwienie im kontaktu z innymi słu\
bami wspomagajÄ…cymi.
9) przekazywania komórce organizacyjnej właściwej w sprawach nieletnich
i patologii informacji dotyczących małoletnich z rodzin, w których występuje
przemoc;
Obowiązek ten wynika równie\
z zarzÄ…dzenia nr 590 KGP z dnia 24 paz
dziernika
2003 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań przez policjantów w zakresie
przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich18. Osoby wychowujące się
w rodzinach dysfunkcyjnych mogą w przyszłości powielać negatywne wzorce i są
bardziej nara\
one na to, \
e staną się ofiarami przemocy we własnych związkach lub
te\
będą stosować przemoc.
10) przekazywania oryginałów  Kart A oraz dodatkowych materiałów istotnych
dla sprawy do komórek organizacyjnych prowadzących postępowania
przygotowawcze w celu przeprowadzenia w danej sprawie postępowania
sprawdzajÄ…cego  w przypadku posiadania informacji nasuwajÄ…cych
przypuszczenie, \
e popełniono przestępstwo lub wszczęcia postępowania
17
Art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r., Nr 115, poz. 728  j.t).
18
Zarządzenie nr 590 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 paz
dziernika 2003 r. w sprawie metod i form
wykonywania zadań przez policjantów w zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich
(Dz. Urz. KGP Nr 20, poz. 107).
31
przygotowawczego  w sytuacji uzasadnionego podejrzenia popełnienia
przestępstwa i gromadzenia ich kopii w celu dalszej realizacji procedury
 Niebieskie Karty ;
11) przekazywania oryginałów  Kart A do akt postępowania przygotowawczego
 w przypadku wszczęcia w danej sprawie postępowania i gromadzenia ich
kopii w celu dalszej realizacji procedury  Niebieskie Karty .
Dzielnicowy przekazując oryginał  Niebieskiej Karty do przeprowadzenia w danej
sprawie postępowania sprawdzającego, pozostawia kopię we własnych materiałach
i nadal realizuje procedurę  Niebieskie Karty . Obowiązkiem komórek, do których
karta została przesłana jest poinformowanie dzielnicowego w formie pisemnej
o sposobie jej wykorzystania i podjętych działaniach.
Dokumentacja prowadzona przez dzielnicowego gromadzona jest przez niego
w teczce o nazwie  Przemoc w rodzinie , tak by w razie konieczności dysponował
szczegółowym materiałem dowodowym. Dokumenty wytworzone w ramach
procedury powinny zawierać między innymi takie informacje, jak:
- dane o rodzinie: w szczególności liczbę i wiek jej członków z uwzględnieniem
dzieci, status prawny rodziny, inne osoby wspólnie zamieszkujące z rodziną,
- sytuacja socjalno-bytowa rodziny, w szczególności z
ródła utrzymania, warunki
lokalowe,
- sytuacja opiekuńczo-wychowawcza dzieci,
- zachowanie się sprawcy, w szczególności nadu\
ywanie alkoholu, u\
ywanie
środków odurzających, inne zachowania patologiczne, zaspokajanie potrzeb
rodziny, wywiązywanie się z obowiązków wynikających z władzy
rodzicielskiej,
- termin i sposób powiadomienia osoby, uznawanej w trakcie realizacji
procedury  Niebieskie Karty za ofiarę przemocy, o zakończeniu prowadzenia
procedury,
- inne wa\
ne informacje niezbędne dla realizacji celu procedury  Niebieskie
Karty .
Zakończenie prowadzenia procedury  Niebieskie Karty wobec rodziny mo\
e
nastąpić dopiero wtedy, gdy z posiadanej dokumentacji i uzyskanych informacji
wynika, \
e w rodzinie tej nie występuje ju\
zjawisko przemocy.
32
W takiej sytuacji dzielnicowy dokumentuje ten fakt w formie notatki
urzędowej, wskazując przesłanki zakończenia procedury. Notatkę zatwierdza
przeło\
ony, tj. kierownik jednostki organizacyjnej Policji lub wyznaczona przez niego
osoba.
Dzielnicowy ma równie\
obowiÄ…zek powiadomienia osoby, uznawanej
w trakcie realizacji procedury  Niebieskie Karty za ofiarę przemocy, o zakończeniu
prowadzenia procedury.
3.4. Struktura notatki urzędowej  Niebieskie Karty
 Karta A w części czołowej zawiera informacje związane z podstawowymi
danymi dot. interwencji: czas, miejsce i cel podjętych działań, dane policjantów
interweniujących oraz określenie podstawy podjęcia interwencji (zlecenie/inicjatywa
własna). W części czołowej znajdują się informacje o nadanej dokumentacji  liczbie
dziennika oraz numerze  ZIW , o których wspomniano w części dot. obiegu
dokumentacji  Niebieskie Karty w jednostkach Policji. Wypełniając dokumentację
 Niebieskie Karty nale\
y pamiętać, aby te rubryki, które pozostają niewypełnione,
zostały wykreślone.
Rysunek 1
Karta A  część czołowa
33
W środkowej części pierwszej strony  Karty A znajdują się dane uczestników
interwencji: pokrzywdzonych, wskazanego sprawcy oraz ewentualnych świadków.
W przypadku gdy sprawca opuścił miejsce interwencji przed przybyciem patrolu
Policji, wypełniamy jego dane, posiłkując się wypowiedzią osoby pokrzywdzonej.
Rysunek 2
Karta A  strona 1 - część środkowa
Część końcową pierwszej strony stanowi opis zaistniałej sytuacji zgodnie
z informacją uczestników. Wymienione są tam ró\
norakie zachowania sprawcy
noszÄ…ce znamiona przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej oraz ekonomicznej.
Katalog zachowań stworzony został na podstawie praktyki policyjnej i ma za zadanie
usystematyzować uzyskiwane od uczestników interwencji informacje. Stan fizyczny
i psychiczny ofiar przemocy mo\
e w znacznym stopniu utrudniać komunikację.
Pozostaje wtedy zadawanie konkretnych pytań przez policjantów interweniujących.
Ponadto niektóre zachowania sprawców (szczególnie z części dot. przemocy
psychicznej) mogą nie być postrzegane przez ofiary jako niezgodne z prawem.
Wynika to m.in. z niskiego poziomu świadomości ofiar, co jest postępowaniem
34
zabronionym przez prawo, a co nie. W części tej ponownie nale\
ałoby odnieść się do
wzorców przyswojonych przez członków rodziny ze środowisk, z których pochodzą.
Zachowania niewymienione w znajdującym się w karcie katalogu, a które mogą być
istotne w dalszym postępowaniu, nale\
y odnotować w rubryce  inne (podać jakie) .
Sprawca przemocy mo\
e równie\
doznać obra\
eń ciała. Będą to głównie
obra\
enia zadane przez broniącą się ofiarę, jak równie\
ślady przypadkowych urazów
wynikających z wcześniejszego zachowania (np. stan nietrzez
wości, uszkadzanie
sprzętów domowych itp.).
Końcowa część pierwszej strony  Karty A to zapis informacji dot.
wcześniejszych incydentów związanych z przemocą w rodzinie.
Rysunek 3
Karta A  strona 1 - część końcowa
Na drugiej stronie  Karty A znajduje siÄ™ opis zachowania siÄ™ stron konfliktu.
Odnotować nale\
y informacje dot. m.in. trudności w komunikacji, zachowania się
uczestników interwencji oraz posiadania broni palnej. Inne zachowania
niewymienione w katalogu mo\
na odnotować w rubryce  inne zachowania stron .
Informacja dot. broni palnej jest istotna nie tylko ze względu na bezpieczeństwo
35
policjantów interweniujących, lecz równie\
ze względu na bezpieczeństwo
uczestników interwencji. Odnotowano ju\
przypadki, gdy doprowadzona do
ostateczności, zdesperowana ofiara sięgała po broń posiadaną legalnie przez sprawcę
przemocy. Broni palnej w konfliktach rodzinnych mogÄ… u\
yć równie\
sprawcy
przemocy, dowiadując się o wszczęciu postępowania przeciwko nim dot. np. znęcania
siÄ™ nad rodzinÄ….
Rysunek 4
Karta A  strona 2  górna część
Na drugiej stronie  Karty A odnotowywane są dane związane z dziećmi
obecnymi na miejscu interwencji, jak równie\
sytuacji, gdy w chwili interwencji nie
przebywają na miejscu czynności. W części środkowej opisujemy miejsce zdarzenia,
zaznaczając m.in. uszkodzone sprzęty domowe, ogólny wygląd mieszkania, jak
równie\
inne istotne informacje ustalone lub zaobserwowane w trakcie interwencji
(ucieczka sprawcy z miejsca interwencji, większa ilość sprawców, świadków itp.).
36
Rysunek 5
Karta A  strona 2  część środkowa
Część końcowa  Karty A to zapis dot. sposobu zakończenia interwencji
związanej z przemocą w rodzinie. Odnotować nale\
y działania podjęte zarówno wobec
sprawcy, jak te\
ich ofiar. Istotną informacją jest zapis dot. braku warunków do
wypełnienia karty na miejscu interwencji.
 Kartę A kończy podpis policjanta sporządzającego notatkę oraz definicja
przemocy w rodzinie wynikająca z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
37
Rysunek 6
Karta A  strona 2  część końcowa
Podejmując działania związane z interwencjami dot. przemocy w rodzinie,
policjanci muszą wiedzieć, jaki jest cel stosowanej przez nich procedury  Niebieskie
Karty . Wypełnienie na miejscu interwencji druku nie mo\
e stanowić zwykłej
formalności, lecz musi stanowić motywację do działania dla ofiar przemocy. Bardzo
wa\
na jest postawa interweniujących policjantów. Swoją postawą policjant mo\
e
zarówno motywować, jak równie\
skutecznie zniechęcić ofiarę do działań
umo\
liwiajÄ…cych wyrwanie siÄ™ ze spirali przemocy w rodzinie.
RealizujÄ…c interwencje zwiÄ…zane z przemocÄ… w rodzinie, nale\
y równie\
mieć
świadomość, \
e procedura  Niebieskie Karty w niektórych przypadkach mo\
e być
wykorzystywana jako argument w sprawach rozwodowych. Podczas interwencji
domowych mo\
na spotkać osoby, które bezpośrednio po wejściu policjantów do
mieszkania od razu \
ądają zało\
enia  Niebieskiej Karty , pomimo tego, \
e \
adnych
śladów jakiejkolwiek przemocy nie widać. To na policjantach spoczywa
odpowiedzialność za prawidłowe zrealizowanie interwencji oraz sporządzenie
stosownej dokumentacji.
38
Zakończenie
Zało\
eniem autorów procedury  Niebieskie Karty było powstrzymanie
przemocy w rodzinie oraz przyczynienie się do poprawy sytuacji osób doznających
przemocy, a tak\
e usprawnienie działania Policji i innych słu\
b oraz organizacji
zarówno rządowych, jak i pozarządowych zajmujących się przeciwdziałaniem temu
zjawisku. Wprowadzona w Polsce w 1998 r. pilota\
owa procedura interwencji wobec
przemocy w rodzinie pod nazwą  Niebieska Karta przez 10 lat znacznie ewaluowała.
Doświadczenia zgromadzone w trakcie funkcjonowania tej procedury zaowocowały
powstaniem zarządzenia nr 162 Komendanta Głównego Policji z dnia 18 lutego
2008 r. w sprawie metod i form wykonywania przez Policję zadań w związku
z przemocą w rodzinie w ramach procedury  Niebieskie Karty będącego instrukcją
postępowania dla policjantów realizujących zadania związane z przemocą w rodzinie.
Zastosowanie w pracy Policji odpowiednio przygotowanych kwestionariuszy
nie jest niczym nowym, gdy\
od dawna mają one szerokie zastosowanie głównie
w państwach zachodnich i USA, gdzie podnoszą sprawność i efektywność
przeprowadzanych działań.
Istotnym elementem procedury  Niebieskie Karty , podnoszącym skuteczność
interwencji jest stworzenie lokalnego systemu wsparcia dla ofiar przemocy, gdy\

skuteczna interwencja mo\
e zaistnieć wtedy, gdy będzie istnieć współpraca z innymi
instytucjami oraz będzie podejmowana praca zarówno z ofiarą, jak i ze sprawcą.
Celem działań podejmowanych wobec sprawcy przemocy domowej jest zatrzymanie
przemocy, natomiast wobec ofiary dostarczenie jej wsparcia i pokazania mo\
liwości
uzyskania wszechstronnej pomocy. Mo\
na zatem stwierdzić, \
e procedura  Niebieskie
Karty w du\
ej mierze przynosi wymierne korzyści, zarówno dla osób
pokrzywdzonych, jak i dla słu\
b zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy
domowej. Głównym zaś zadaniem kampanii prowadzonej przeciwko przemocy jest
podniesienie świadomości społecznej dotyczącej tego problemu.
39
Literatura
I. Akty prawne
1. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277  j.t.
z póz
n. zm.).
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r.  Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553
z póz
n. zm.).
3. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr
180, poz. 1493).
4. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115,
poz. 728  j.t).
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005 roku w sprawie sposobu
postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów
(Dz. U. Nr 141, poz. 1186).
6. Zarządzenie nr 162 Komendanta Głównego Policji z dnia 18 lutego 2008 r.
w sprawie metod i form wykonywania przez Policję zadań w związku z przemocą
w rodzinie w ramach procedury "Niebieskie Karty" (Dz. Urz. KGP Nr 4, poz. 30).
7. Zarządzenie nr 590 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 paz
dziernika 2003 r.
w sprawie metod i form wykonywania zadań przez policjantów w zakresie
przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich (Dz. Urz. KGP Nr 20,
poz. 107).
II. Pozycje zwarte
1. Aronson E., Człowiek istota społeczna, PWN, Warszawa 1997.
2. Czekaj K, Gorlach K, Leśniak M, Labirynty współczesnego społeczeństwa, U.Śl.
Katowice 1998.
3. Dąbrowska B, Przemoc w rodzinie, Kraków 2003.
4. Salber P. R., Taliaferro E., O przemocy domowej. Państwowa Agencja
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1998.
5. Sasal H. D., Niebieskie Karty, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów
40
Alkoholowych, Warszawa 1998.
6. Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, PWN Warszawa 1994.
III. Artykuły
1. Kluczyńska S., Zrozumieć sprawców przemocy,  Niebieska Linia 1999, nr 3.
2. Mellibruda J., Przemoc domowa,  Charaktery 1997, nr 10.
3. Mellibruda J., Umysł zniewalany przemocą,  Niebieska Linia 2000, nr 2.
4. Sasal H. D., Ludzie pomagają ludziom "Niebieskie Karty" po dwóch latach,
 Niebieska Linia 2001, nr 2.
41
Załączniki
Karta A  strona 1
42
Karta A  strona 2
43
Karta B  strona 1
44
Karta B  strona 2