Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
lekcja przygotowana przez: Annę Sitarską i Benitę Świer\
ewską
Konsultacja metodologiczna: Urszula Feltynowska
Monika Płatek
" (wiedza) będą wiedzieli:
1. co to jest stosunek pracy,
2. kiedy pracownik ma prawo do czasu wolnego,
3. od czego uzale\
niona jest wysokość wynagrodzenia za pracę,
4. co to jest i na czym polega system ubezpieczeń społecznych oraz jakie
składki powinien odprowadzać za pracowników pracodawca,
5. w jaki sposób mo\
na rozwiązać umowę o pracę
" (umiejętności) będą umieli:
1. korzystać z przysługujących im praw (związanych ze stosunkiem pracy),
2. podjąć odpowiednie kroki w razie naruszenia ich praw
3. rozwiązać zgodnie z prawem stosunek pracy,
" (wartości- cele wychowawcze) będą rozumieli, \
e
Praca jest cennym dobrem, szczególnie w obliczu trudnych warunków na rynku
pracy. Brak miejsc pracy nie powinien jednak\
e usprawiedliwiać niezgodnego z
prawem traktowania pracowników. Pracownik powinien szanować swoja pracę,
ale tak\
e powinien umieć się bronić przed nieodpowiednim traktowaniem go
przez pracodawcę.
- Burza mózgów  ustalenie istotnych obowiązków i uprawnień pracownika i
pracodawcy (graf z ludzikami), &
- Mini wykład  mający na celu przybli\
enie wybranych zagadnień z prawa
pracy,
- Kazusy (jako uzupełnienie kilku z omawianych punktów),
-  Wymiana wiedzy  praca w grupach  dot. przerw w pracy,
- Scenka  mobbing + krótka debata,
- Tabelka  dot. zakończenia stosunków pracy
Pytania kontrolne.
1
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
1. Wprowadzenie  burza mózgów
2. Czas pracy
3. Przerwy w pracy
4. Wynagrodzenie za pracę
5. System ubezpieczeń społecznych
6. Atmosfera w pracy
7. Ustanie stosunku pracy
Ad. 1 Wprowadzenie do tematu zajęć.
(CO) Wyliczamy prawa i obowiązki pracowników i pracodawców
(PO CO) Uporządkowanie wykładu, zwrócenie uwagi na najwa\
niejsze zagadnienia
(JAK) Burza mózgów & graf (rysunek z pracownikiem i pracodawcą)
Sąd Pracy
Państwowa Inspekcja Pracy
Czas pracy Urlop
Porządek pracy
Wynagrodzenie Ubezpieczenie
Odpowiedzialność za szkodę
Stosunek pracy art. 22
k.p.
Rozwiązanie
stosunku pracy
 Atmosfera w pracy
Rozwiązanie stosunku pracy
Związki Zawodowe
Organizacje pracodawców
Komisja Trójstronna
Art.22 ż 1KP (Stosunek pracy) Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy kreślonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem
oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca  do zatrudnienia
pracownika za wynagrodzeniem.
2
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
Ad 2 Czas pracy
art.128 KP
ż1 Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w
zakładzie pracy lub w innym miejscu przeznaczonym do wykonywania pracy.
(CO) Obowiązujące normy czasu pracy oraz normy szczególne
(PO CO) Uświadomienie słuchaczom jakie obowiązują normy czasu pracy i co to jest praca
w godz. nadliczbowych
(JAK) mini wykład, wykres z zegarem  pomo\
e nam te\
wytłumaczyć kwestię przerw w
pracy.
(art. 128 KP) Czas pracy to czas:
" pozostawania w dyspozycji pracodawcy
" w zakładzie pracy lub w innym miejscu wskazanym przez pracodawcę
(art.129 KP) Czas pracy nie jest nieograniczony! Prawo wyznacza normy czasu pracy:
" 8 h/ dobę
" 40h/ 5 dni
" 4 m =okres rozliczeniowy
Praca wykonywana ponad te normy to praca w nadgodzinach (art. 151 KP). Ich liczba te\
nie
jest nieograniczona  max 8h/ tydzień (art.131 KP).
Uwaga!
wyjątki !!!!
Szczególne regulacje dotyczą pracowników, którzy wykonują
specyficzne prace np. dozorują urządzenia, które wymagają 24 h nadzoru albo pilnują osób
lub mienia bądz
te\
pracują w ruchu ciągłym. Wymienione zostaną tylko przykładowe
odstępstwa od normy.
" dozór urządzeń (art. 136 KP) max 16h/dobę
" ochrona (art. 137 KP) max 24h/dobę
" praca w ruchu ciągłym (art.138 KP) max 12h/ dobę
Z czasem pracy wią\
ą się te\
2 kwestie:
3
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
1. Praca zmianowa (art.128 ż 2 pkt 1 oraz art.146 KP) = pracownik pracuje
zawsze określoną ilość godzin (zwykle 8h), ale raz pracuje rano, raz po
południa, a czasem w nocy. Zmiany szychty mogą następować z dnia na dzień,
z tygodnia na tydzień.
2. Praca w porze nocnej (art. 151 (7) KP) obejmuje czas pracy pomiędzy
godziną 21.00 a 7.00. Je\
eli pracownik w ka\
dej dobie pracuje co najmniej 3 h
pomiędzy godziną 21.00 a 7.00 albo łącznie w okresie rozliczeniowym ź
czasu pracy przypada w tej porze określa się go mianem pracownika
pracującego w nocy.
W tym miejscu nale\
y wskazać słuchaczom, dlaczego dokonujemy tych wszystkich
rozró\
nień:
1. wią\
e się to z kwestią czasu wolnego
2. wią\
e się to z wynagrodzeniem
UWAGA: Celowo pomijamy kwestię rozró\
nienia pojęć takich jak:
" system czasu pracy
" rozkład czasu pracy
oraz związanych z nimi specyficznymi szczegółami. Nie są to typowe zagadnienia.
Wprowadziłyby niepotrzebną komplikację.
Ad. 3 Przerwy w czasie pracy
(CO) Przerwy w czasie pracy, odpoczynek dobowy, urlop
(PO CO) Zaznajomienie słuchaczy z problematyką przysługującego im czasu wolnego
(JAK)  Wymiana wiedzy  praca w grupach
Komentarz.
Grupa I
Przerwy w czasie pracy   mała przerwa
.
Art. 134.kp Je\
eli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin,
pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu
pracy.
Art. 141kp. ż 1. Pracodawca mo\
e wprowadzić jedną przerwę w pracy niewliczaną do czasu pracy,
w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spo\
ycie posiłku lub załatwienie
spraw osobistych.
ż 2. Przerwę w pracy, o której mowa w ż 1, wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub
regulaminie pracy albo w umowie o pracę, je\
eli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym
pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.
Art. 139kp. ż 1. Je\
eli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, mo\
e być
stosowany system przerywanego czasu pracy według z góry ustalonego rozkładu przewidującego
nie więcej ni\
jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłu\
ej ni\
5 godzin. Przerwy nie
4
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
wlicza się do czasu pracy, jednak\
e za czas tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do
wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia nale\
nego za czas przestoju.
Grupa II
Przerwy w czasie pracy  przerwa dobowa
Art. 132 kp. ż 1. Pracownikowi przysługuje w ka\
dej dobie prawo do co najmniej 11 godzin
nieprzerwanego odpoczynku, z zastrze\
eniem ż 3 oraz art. 136 ż 2 i art. 137.
Art. 133 kp. ż 1. Pracownikowi przysługuje w ka\
dym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin
nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego
odpoczynku dobowego.
ż 2. W przypadkach określonych w art. 132 ż 2 oraz w przypadku zmiany pory wykonywania pracy
przez pracownika w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem
czasu pracy, tygodniowy nieprzerwany odpoczynek mo\
e obejmować mniejszą liczbę godzin,
nie mo\
e być jednak krótszy ni\
24 godziny.
ż 3. Odpoczynek, o którym mowa w ż 1 i 2, powinien przypadać w niedzielę. Niedziela
obejmuje 24 kolejne godziny, poczynając od godziny 6.00 w tym dniu, chyba \
e u danego
pracodawcy została ustalona inna godzina.
ż 4. W przypadkach dozwolonej pracy w niedzielę odpoczynek, o którym mowa w ż 1 i 2, mo\
e
przypadać w innym dniu ni\
niedziela.
" Pracodawca prowadzi ewidencje czasu pracownika w celów ustalenia jego prawidłowego
i innych świadczeń. Na \
ądanie pracownika jest obowiązany udostępnić mu w/w dokumenty
/art. 149/
" Systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy ustala się
w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, je\
eli
pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia
regulaminu pracy /art. 150/
Grupa III
Przerwy w czasie pracy  urlop
1). Wypoczynkowy (art. 152 i następne kp)
Jest coroczną, nieprzerwalną i płatną przerwą w wykonywaniu pracy.
Jego udzielanie opiera się na 5 podstawowych zasadach:
- powszechność uprawnień urlopowych  prawo urlopowe mają wszyscy pracownicy, po co
najmniej miesiącu pracy
- równości uprawnień urlopowych  pracownicy posiadający te same okresy zatrudnienia i
ukończone szkoły, mają w zasadzie prawo do urlopu w tym samym wymiarze
- odpłatność urlopu  w/w przerwa urlopowa jest zawsze płatną przerwą w wykonywaniu pracy, za
którą nale\
y się pracownikowi wynagrodzenie takie jak za okres wykonywania pracy
- prawo do urlopu w naturze  wypłacenie zastępującego go ekwiwalentu jest dopuszczalne tylko w
sytuacjach wyjątkowych (określonych prawem)
- prawo do urlopu nieprzerwalnego  podział urlopu mo\
e nastąpić tylko w granicach
przewidzianym prawem (tj. min 14 dni jednorazowo)
Wymiar urlopu wypoczynkowego (art. 154 kp):
- 20 dni  je\
eli pracownik jest zatrudniony krócej ni\
10 lat
- 26 dni  je\
eli pracownik jest zatrudniony dłu\
ej ni\
10 lat
" Jeśli pracownik zatrudniony jest w niepełnym wymiarze godz.  urlop ustala się
proporcjonalnie do czasu pracy tego pracownika / niepełny dzień urlopu zaokrągla się w
górę do pełnego dnia
" Wlicza się okres nauki (konieczny tytuł ukończenia) do sta\
u pracy.
5
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
* Tego nie załączamy do wydruku  tylko dla przypomnienia dla prowadzących)
1) zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas
trwania nauki, nie więcej jednak ni\
3 lata,
2) średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej
jednak ni\
5 lat,
3) średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych -
5 lat,
4) średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
5) szkoły policealnej - 6 lat,
6) szkoły wy\
szej - 8 lat.
- urlop obejmuje wszystkie dni kalendarzowe z wyjątkiem,
* niedziel i świąt
* dni ustawowo wolnych od pracy
2). Bezpłatny (art. 174 kp)
- urlop bezpłatny udzielany jest na pisemna prośbę pracownika
- pracodawca decyduje o jego przyznaniu i długości
- okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu czasu pracy
- odmowa udzielenia urlopu bezpłatnego nie podlega kontroli organów rozstrzygających spory ze
stosunku pracy
- przy udzieleniu urlopu bezpłatnego dłu\
szego ni\
3 mies. strony mogą przewidzieć mo\
liwość
odwołania pracownika z urlopu z wa\
nych przyczyn.
3). Macierzyński (art. 180 i nast. kp)
- 16 tyg.  pierwszy poród
18 tyg.  ka\
dy następny
26 tyg.  w przypadku urodzenia więcej ni\
jednego dziecka
- co najmniej 2 tyg. urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przez porodem
- po 14 tyg. matka ma prawo zrezygnować z dalszej części urlopu, a niewykorzystana część urlopu
macierzyńskiego przydzielana jest ojcu
4). Wychowawczy (art. 186 kp)
- pracownik zatrudniony co najmniej 6 mies. ma prawo do urlopu wychowawczego w
wymiarze do lat 3 (dziecko nie więcej ni\
4 lata)
- je\
eli z powodu stanu zdrowia  potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu
niepełnosprawności, dziecko wymaga osobistej opieki rodzica  urlop wychowawczy mo\
e być
zrealizowany w wymiarze do lat 3, nie dłu\
ej jednak ni\
do ukończenia przez dziecko 18 roku \
ycia.
Komentarz:
(w skrócie)
Praca w grupach ma na celu zaznajomienie słuchaczy (ogólnie) z problematyką
przysługującego pracownikom czasu wolnego.
Dzielimy słuchaczy na 3 grupy. Dajemy im parę minut w celu mo\
liwości zapoznania się z
treścią przekazanego materiału. Następnie prosimy, aby podzielili się zdobytą wiedzą z
pozostałymi uczestnikami. Kolejno ka\
da grupa dokonuje prezentacji, a pozostałe grupy
proszone są o powtórzenie tego co z niej zapamiętały.
6
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
Ad. 4 Wynagrodzenie
art. 78 KP
ż1 Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności
rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a tak\
e
uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy
(art. 78 KP) = jaka  praca taka płaca tzn, \
e powinno odpowiadać:
" rodzajowi pracy
" kwalifikacjom pracownika
" ilości wykonywanej pracy
" jakości wykonywanej pracy
UWAGA : Prawo gwarantuje płacę minimalną 849 zł
Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z 10.10 2002, Dz.U.z 2002 r.
Nr 200, poz. 1679
Obalenie mitu:  Czy się stoi czy się le\
y 2000 się nale\
y! Wynagrodzenie nale\
y się:
" (art. 80 KP) za pracę wykonaną (szczególne regulacje na wypadek przestoju)
" (art. 82 KP) za pracę niewadliwą
Kazus 1.
Pan Mikołaj pracuje w małej firmie remontowej jako malarz. Szef polecił mu, \
eby nie  bawił
się w czyszczenie ścian przed malowaniem, tylko \
eby jak najszybciej skończył robotę, gdy\

trzeba zacząć remont w następnym lokalu. Pan Mikołaj pomyślał i poinformował szefa, \
e
jego polecenie nie jest w porządku, \
e ta praca nie będzie dobrze zrobiona. Szefowi bardziej
ni\
na interesie właścicieli mieszkania zale\
ało na ich kasie. Panu Mikołajowi powiedział, \
e
to nie jego sprawa i ma wykonać polecenie. Panu Mikołajowi zale\
ało na pracy w firmie,
więc wykonał polecenie. Po 2 dniach poło\
ona farba zaczęła się pryszczyć i odpadać. Szef
nakrzyczał na Pana Mikołaja i zagroził mu, \
e za wykonaną pracę nie nale\
y mu się
wynagrodzenie. Czy rzeczywiście szef ma rację?
Szczególnie wynagradzana jest praca:
1. w godzinach nadliczbowych
2. w porze nocnej
Kazus 2.
Adam pracuje jako asystent dyrektorki działu reklamy. Z umowy o pracę wynika, \
e Adam
powinien pracować od godziny 9.00 do 17.00, od poniedziałku do piątku. Adam ma jednak
tak du\
o obowiązków, \
e mimo rzetelnej i szybkiej pracy nie jest w stanie sprostać im
wszystkim w 8h. Szefowa nigdy nie zmuszała go do pozostawania po godzinach, ale Adam
wie, \
e jak nie wykonana pracy, to z czasem zostanie zwolniony. Czy Adamowi nale\
y się
wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach?
ad 1 - Za pracę w godzinach nadliczbowych nale\
y się rekompensata:
1.1. w postaci czasu wolnego (art. 151(2) KP)
7
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
1.1.1. na wniosek pracownika = za ka\
dą godzinę pracy dostaje godzinę
wolnego (100%)
1.1.2 z inicjatywy pracodawcy = za ka\
dą godzinę pracy dostaje 1,5h
wolnego (150%)
1.2.w postaci dodatku do wynagrodzenia (art. 151(1) KP)
1.2.1. 100%, je\
eli nadgodziny wypadły w nocy, niedzielę lub święto, albo
dniu wolnym zamiast niedzieli
1.2.2 50%, je\
eli nadgodziny wypadły w ka\
dym innym dniu
ad 2  Za pracę w porze nocnej nale\
y się rekompensata (art. 151 (8) KP):
2.1. dodatek do wynagrodzenia = 20% stawki godzinowej wg
minimalnego wynagrodzenia
2.2. ryczałt = dla pracownika pracującego stale poza zakładem pracy
OCHRONA
WYNAGRO-
DZENIA ZA
PRAC
art.84
Ochrona wynagrodzenia za pracę jest to ogół tych przepisów, które gwarantują , \
e
pracownikowi pensja zostanie wypłacona na czas i w określonej wysokości:
a. prawa do wynagrodzenia nie mo\
na się zrzec
b. pensja jest płatna co miesiąc albo częściej
c. pensję nale\
y płacić zawsze w jednym terminie, z dołu i nie póz
niej ni\
do 10 dnia
miesiąca
d. pensję nale\
y płacić w pieniądzu w pełnej wysokości
e. pensję płaci się do rąk pracownika, a na konto tylko je\
eli wyrazi zgodę albo wynika
to z układu zbiorowego pracy
UWAGA!
Je\
eli pracodawca tego nie robi to:
1. pracownik ma prawo do odsetek
2. pracodawca musi zapłacić karę
Mo\
na z pensji pracownika dokonywać potrąceń art. 87, 87 (1) KP:
" nie mo\
na zabrać wszystkiego
" zwykle chroniona jest przynajmniej kwota minimalnego wynagrodzenia z
wyjątkiem potrącenia alimentów
KRO pozwala na wypłacanie wynagrodzenia pracownika do rąk drugiego mał\
onka 
orzeczenie sądu opiekuńczego, je\
eli ten nie ło\
y na rodzinę.
8
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
Ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy 1993
Fundusz Gwarancyjny
wypłacane są z niego ograniczone świadczenia pienię\
ne w sytuacji kiedy pracodawca jest
niewypłacalny
ad.5 System ubezpieczeń społecznych
(CO) Ubezpieczenia społeczne
(PO CO) śeby uczestnicy zajęć wiedzieli jakie składki powinien odprowadzać za nich
pracodawca
(JAK) Mini wykład, uczymy się wzajemnie
System ubezpieczeń społecznych obejmuje:
1. ubezpieczenie zdrowotne
2. ubezpieczenie emerytalne (19,52 %)
3. ubezpieczenie rentowe (13%)
4. ubezpieczenie chorobowe (2,45%)
5. ubezpieczenie wypadkowe (& )
Akty prawne:
" ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych 1998
" ustawa o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia 2003
" ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 1998
" ustawa o świadczeniach pienię\
nych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa 1999
" ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych 2002
Grupa 1
W zale\
ności od dochodu pracownika, ustala się ile pieniędzy miesięcznie powinno
zostać wpłacone na emeryturę i rentę. Połowę tej sumy płaci pracownik ze swojej
pensji, a drugą połowę pracodawca ze swoich pieniędzy. Pracodawca bierze jedną
i drugą cześć i wysyła do ZUS. Z tej łącznej kwoty 7,3 % trafia na wybrany
przez pracownika Otwarty Fundusz Emerytalny.
Grupa 2
Składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalana jest w zale\
ności od dochodu
pracownika. Wynosi ona obecnie 8, 75% jego dochodu (wzrośnie jeszcze do 9%) i
płacona jest w całości z pensji pracownika. Pracownik sam jej nie zawozi do NIZ.,
tylko wysyła ją pracodawca.
Grupa 3
9
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
Koszty ubezpieczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w
całości ponosi pracodawca..
Ad. 6 Atmosfera w pracy
art. 11 (1)
Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra pracownika (tzn. nie wolno mu
obra\
ać pracownika -> wynika to tak\
e z Konstytucji RP & KC)
art. 18 (3a)
ż1 Pracownicy powinni być równo traktowani &  (tzn. dyskryminowanie pracownika np. ze
względu na płeć, wiek, kolor skóry, orientację seksualną, wyznanie itp. Powoduje, i\

pracownik ma prawo do odszkodowania art. 18(3d))
art. 94 (3)
ż2 Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane
przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub
zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zani\
oną ocenę przydatności zawodowej,
powodujące lub mające na celu poni\
enie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie lub
wyeliminowanie go z zespołu współpracowników
Scenka (ilustrująca mobbing)
- przeprowadzenie scenki, ma na celu uświadomienie słuchaczom jak mo\
e wyglądać
mobbing.
a. = pracownik
b. = pracodawca
A. Dzień dobry. Jak upłynął weekend?
B. (Milczy, po chwili) Zabieraj się do pracy Kowalski, znowu zawaliłeś zlecenie, klienci
ciągle się na ciebie skar\
ą. Głupi jesteś czy co?! Nie wiem jak mogę zatrudniać kogoś
takiego jak ty! Jak ty w ogóle wyglądasz?! Mówiłem ci \
ebyś nie nosił tego swetra z
lumpeksu!
A. Eeeeeee & Panie Prezesie, przecie\
sprawdzał pan ten projekt zanim został
przedstawiony klientom.
B. Nie fikaj mi tu Kowalski! Podwa\
asz to co mówię?! Nie dociera do ciebie kto tu jest
szefem?! Jak mówię, \
e zawaliłeś sprawę, to zawaliłeś! Jesteś zbyt głupi, \
eby to
zrozumieć?!
A. Dlaczego mnie Pan tak traktuje, przecie\
się staram.
B. Widać za mało się starasz Kowalski! Wracaj do pracy, bo ci polecę po pensji!!
Je\
eli takie zachowania powtarzają się w pracy i wywołują w pracowniku poczucie poni\
enia
i ośmieszenia, a nawet prowadzą do rozstroju zdrowia  oznacza to, ze wobec pracownika
stosowany jest mobbing.
Pracownik nie musi tolerować takiego zachowania. Wina nie le\
y po jego stronie. KP
gwarantuje pracownikowi ochronę:
" Roszczenie odszkodowawcze = minimalne wynagrodzenie art. 94(3)ż4
(odszkodowanie przysługuje mu tak\
e na podstawie KC 23,24)
" Mo\
liwość rozwiązana umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika art.
55ż1(1)
10
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
* inne prawa i obowiązki zarówno pracodawców jak i pracowników regulują przepisy 94-100
KP
Ad. 7 Rozwiązanie stosunku pracy (mowa tu o przepisach z kodeksu pracy)
Rozwiązanie stosunku pracy
Indywidualne Zbiorowe
Ust. O zwolnieniach grupowych
Za porozumieniem Jednostronne
Art. 30 ż 1 pkt 1
Za wypowiedzeniem Bez wypowiedzenia
Pracownik Pracodawca Pracodawca Pracownik
Art.32 i nast. Art. 30 ż 3-5 Art.55
Z przyczyn pracownika
Bez winy pracownika Dyscyplinarnie
Art.53 Art.52
Z przyczyn pracodawcy Ust. O szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn
niedotyczących pracowników
1). Indywidualne:
Rozwiązanie stosunku pracy mo\
e odbyć się za porozumieniem stron (art. 30 ż 1 pkt 1)
lub bez tego porozumienia. W zale\
ności od tego jaka drogę obierze pracownik &
pracodawca będziemy mieli do czynienia z ró\
nymi regulacjami prawnymi.
Art. 30 kp. [Rozwiązanie umowy o pracę] ż 1. Umowa o pracę rozwiązuje się:
1) na mocy porozumienia stron,
11
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o
pracę za wypowiedzeniem),
3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy
o pracę bez wypowiedzenia),
4) z upływem czasu, na który była zawarta,
5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.
ż 2. Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem tego okresu, a przed jego upływem
mo\
e być rozwiązana za wypowiedzeniem.
ż 21. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność
kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.
ż 3. Oświadczenie ka\
dej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez
wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie.
ż 4. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony
lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna
uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.
ż 5. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez
wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania
do sądu pracy.
" Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem: (art. 32 i nast. kp)
- powinno być zło\
one w formie pisemnej (jednak nie dotrzymanie tego wymogu nie skutkuje
niewa\
nością  jest jedynie podstawą do roszczeń pracownika względem pracodawcy)
Ka\
da ze stron mo\
e rozwiązać za wypowiedzeniem umowę zawartą na:
1) Okres próbny -> (art.34 kp) 3 dni robocze, je\
eli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
1 tydzień, je\
eli okres próbny jest dłu\
szy ni\
2 tygodnie,
2 tygodnie, je\
eli okres próbny wynosi 3 miesiące.
2). Na czas określony -> (art. 33 kp) tylko w sytuacji, gdy przy zawieraniu umowy na czas
dłu\
szy ni\
6 miesięcy strony taką ewentualność przewidziały istnieje mo\
liwość rozwiązania
stosunku pracy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
3). Na czas nieokreślony -> (art. 36 kp) okres wypowiedzenie zale\
ny jest od okresu
zatrudnienia u danego pracodawcy: 2 tygodnie, je\
eli pracownik był zatrudniony krócej ni\
6
miesięcy,
1 miesiąc, je\
eli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
3 miesiące, je\
eli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
* 4). Na czas zastępstwa -> (art. 33/1 k.p ) wynosi 3 dni robocze
Istnieje mo\
liwość skrócenia okresów wypowiedzenia przy upadłości lub likwidacji (art.
36/1/)
(po ka\
dym rozwiązaniu kazusów informujemy uczestników jak egzekwować prawa w razie ich naruszenia)
12
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
Kazus 1. Eustacha pracująca w firmie od 10 lat (zatrudniony na czas nieokreślony) i
Euzebiusz (praktykant  zatrudniony na 3 mies. okres próbny) pracowali wspólnie nad
nowym projektem reklamowym, który zlecił im pracodawca. Było to niezwykle wa\
ne
przedsięwzięcie dla firmy, szef za dobre wykonanie zadania deklarował nawet dodatkową
gratyfikację. Niestety  podwinęła im się noga i całkowicie zawalili powierzone im zadanie.
Zdenerwowany szef obojgu wypowiedział umowę o pracę z 2 tygodniowym
wypowiedzeniem. Czy zachowanie szefa było zgodne z prawem?
Wadliwość
Umowy terminowe:
- z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów
Umowa o pracę na czas nieokreślony:
- wypowiedzenie nieuzasadnione
- z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów
Wypowiedzenie (Art. 44)
Pracownik mo\
e wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy.
!!! ochrona na \
ądanie pracownika !!!
w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę (art. 264 ż 1 kp)
Roszczenia w razie wadliwości wypowiedzenia
Stosownie do \
ądania pracownika:
Zachowanie pracy:
 Bezskuteczność wypowiedzenia
 Przywrócenie do pracy (je\
eli umowa uległa ju\
rozwiązaniu)
Odszkodowanie
Rozwiązanie umowy z upływem okresu wymaganego, wynagrodzenie do czasu
rozwiązania umowy (art. 49 kp)
- zastosowanie okresu wypowiedzenia krótszego ni\
wymagany
" Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia:
a. przez pracodawcę/pracodawczynię:
- powinno być zło\
one w formie pisemnej (jednak nie dotrzymanie tego wymogu nie skutkuje
niewa\
nością  jest jedynie podstawą do roszczeń pracownika/pracownicy względem
pracodawczyni/pracodawcy)
- winno zawierać uzasadnianie rozwiązania umowy
13
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
* pouczenie o środkach prawnych -> w razie rozwiązania umowy bez wypowiedzenia
pracownikowi/pracowniczce przysługuje 14 dniowy termin odwołania do sądu pracy!!! (od
dnia dostarczenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy).
przyczyny zawinione przez pracownicę/ pracownika: (art. 52 kp)
1). cię\
kiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych
2). popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które
uniemo\
liwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, je\
eli przestępstwo
jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem
3). zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy
na zajmowanym stanowisku
*Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie mo\
e nastąpić
po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności
uzasadniającej rozwiązanie umowy.
przyczyny niezawinione przez pracownicę/ pracownika: (art. 53 kp)
Niezdolność do pracy z powodu choroby trwa:
1). dłu\
ej ni\
3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej
ni\
6 miesięcy,
2). dłu\
ej ni\
łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz
pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik
był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub je\
eli niezdolność do
pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,
3). w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn ni\

wymienione w pkt 1, trwającej dłu\
ej ni\
1 miesiąc.
*Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie mo\
e nastąpić w razie
nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem - w
okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze
względu na chorobę zakaz
ną - w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i
zasiłku
Kazus 2.
Kazimierz Z. od lat pracował jako kierowca w firmie przewozowej  Pegaz . Zasłynął w
bran\
y ze względu na swoje doskonałe umiejętności prowadzenia pojazdu, ale tak\
e z
faktu, i\
 lubił zaglądać do kieliszka . Pewnego dnia Kazimierz Z. wyjechał w trasę na
tzw. podwójnym gazie i doprowadził do wypadku drogowego, w którym zginęły 2 os.
Pracodawczyni Pana Kazia, gdy dowiedziała się o zajściu postanowiła zwolnić
Kazimierza Z., ale z uwagi, i\
nie jedno z Panem Kaziem  wspólnie prze\
yli ociągała się
z decyzją. Po 1,5 mies. zawiadomiła go jednak, \
e zostaje on zwolniony w trybie
natychmiastowym bez wypowiedzenia. Czy zachowanie pracodawczyni Pana Kazia było
zgodne z prawem?
Roszczenia pracowników w razie rozwiązania z nimi umowy bez wypowiedzenia:
14
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
Przywrócenie do pracy
Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy: 1  3 miesiące (wyj. ochrona
szczególna)
Odszkodowanie
W wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia
Umowa o pracę na czas określony, wykonania określonej pracy  za czas, do którego
umowa miała trwać, nie więcej jednak ni\
za 3 miesiące
(wyłącznie odszkodowanie, je\
eli upłynął ju\
termin, do którego umowa miała trwać)
Rozwiązanie w okresie wypowiedzenia
2) przez pracownika (art. 55kp)
- je\
eli lekarz stwierdził szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a
pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy-
odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe,
- gdy pracodawca dopuści się cię\
kiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec
pracownika
Kazus 3.
Antoni K. pracownik kopalni  Wujek od dłu\
szego czasu skar\
ył się na swój stan
zdrowia. W związku z tym faktem poszedł na zwolnienie. Udał się na badania do szpitala,
w którym wykryto u niego pylicę. Lekarz kategorycznie zabronił mu kontynuowania
pracy w kopalni. Antoni K. zaraz po powrocie ze zwolnienia wystąpił na piśmie o
rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia. Z roztargnienia jednak nie napisał w nim
przyczyny owego rozwiązania. Czy rozwiązanie umowy będzie skuteczne? Co w takim
wypadku mo\
e zrobić pracodawca Antoniego K.?
Roszczenia pracodawców:
W razie nieuzasadnionego rozwiązania umowy o prace przez pracownika  pracodawcy
przysługuje:
Odszkodowanie
" W wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia danego pracownika, a w
przypadku rozwiązania umowy na czas określony lub czas wykonania określonej
pracy -> wynagrodzenia za okres 2 tyg. !!
2). Zwolnienia grupowe:
Reguluje - Ustawa z dnia 13 marca 2003r. O szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników.
Ustawę stosuje się, do pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników
*istotą tego zwolnienia jest redukcja etatów z przyczyn nie dotyczących pracowników
15
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
Zwolnienie grupowe obejmuje wypowiedzenie umowy co najmniej:
a). 10 pracownikom, gdy pracodawca zatrudnia mniej ni\
100 pracowników
b). 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100 pracowników, nie
więcej jednak ni\
300 pracowników
c). 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 pracowników
w okresie nie przekraczającym 30 dni
- mamy tu do czynienia ze szczególnym trybem  pracodawca zobowiązany jest do
konsultacji ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników.
- w razie braku w/w porozumienia pracodawca mo\
e dokonać zwolnień w oparciu o wydany
przez siebie regulamin zwolnień
- dodatkowo pracodawca jest zobligowany do powiadomienia o zwolnieniach powiatowy
urząd pracy
- jednym z wa\
niejszych elementów zwolnień grupowych jest ustawowe prawo do odprawy
przysługujące zwalnianym pracownikom:
" Odprawa jest wypłacana w wysokości jedno-, dwu- lub trzymiesięcznego
wynagrodzenia  je\
eli pracownik przepracował odpowiednio u danego pracodawcy
odpowiednio do lat 2, 2 lub więcej i 8 lub więcej.
" Odprawa nie mo\
e jednak przekroczyć 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia
obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy
" Prawo do odprawy jest bezwarunkowe
1. M.Płatek, A
. Bojarski (1999) Z Prawem na Ty. Zakamycze. Kraków
2. Kodeksy Konstytucja RP.
3. Kodeks pracy
4. L. Florek, T. Zieliński (2004) Prawo pracy . Warszawa
5. Kodeks cywilny
6. Ustawa z dnia 13 marca 2003r. O szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników
7. Ustawa z dnia 15 czerwca 1999r. O świadczeniach pienię\
nych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa
8. Ustawa z dnia 10 paz
dziernika 2002r. O minimalnym wynagrodzeniu za pracę
9. * proponowana literatura uzupełniająca:
" Artykuł prof. A.Szałkowskiego  Problem mobbingu w stosunkach pracy , PIZS
9/2002
" Artykuł W.Cieślaka i J.Steliny  Definicja mobbingu oraz obowiązek pracodawcy
przeciwdziałania temu zjawisku , PIP 12/2004
" Artykuł B.Bury  Uprawnienia kierownicze pracodawcy, a polecenie pracy w
godzinach nadliczbowych  art. dyskusyjny , PIZS 7/2005
16
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
ANEKS (materiały do wycięcia na zajęcia ;)
Grupa I
Przerwy w czasie pracy   mała przerwa (przepisy kodeksu pracy)
.
Art. 134. Je\
eli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik
ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy.
Art. 141. ż 1. Pracodawca mo\
e wprowadzić jedną przerwę w pracy niewliczaną do czasu pracy, w
wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spo\
ycie posiłku lub załatwienie
spraw osobistych.
ż 2. Przerwę w pracy, o której mowa w ż 1, wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub
regulaminie pracy albo w umowie o pracę, je\
eli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym
pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.
Art. 139. ż 1. Je\
eli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, mo\
e być stosowany
system przerywanego czasu pracy według z góry ustalonego rozkładu przewidującego nie więcej
ni\
jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłu\
ej ni\
5 godzin. Przerwy nie wlicza się
do czasu pracy, jednak\
e za czas tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w
wysokości połowy wynagrodzenia nale\
nego za czas przestoju.
Grupa II
Przerwy w czasie pracy  przerwa dobowa (przepisy kodeksu pracy)
Art. 132. ż 1. Pracownikowi przysługuje w ka\
dej dobie prawo do co najmniej 11 godzin
nieprzerwanego odpoczynku, z zastrze\
eniem ż 3 oraz art. 136 ż 2 i art. 137.
Art. 133. ż 1. Pracownikowi przysługuje w ka\
dym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin
nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego
odpoczynku dobowego.
ż 2. W przypadkach określonych w art. 132 ż 2 oraz w przypadku zmiany pory wykonywania pracy
przez pracownika w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem
czasu pracy, tygodniowy nieprzerwany odpoczynek mo\
e obejmować mniejszą liczbę godzin,
nie mo\
e być jednak krótszy ni\
24 godziny.
ż 3. Odpoczynek, o którym mowa w ż 1 i 2, powinien przypadać w niedzielę. Niedziela
obejmuje 24 kolejne godziny, poczynając od godziny 6.00 w tym dniu, chyba \
e u danego
pracodawcy została ustalona inna godzina.
ż 4. W przypadkach dozwolonej pracy w niedzielę odpoczynek, o którym mowa w ż 1 i 2, mo\
e
przypadać w innym dniu ni\
niedziela.
17
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
" Pracodawca prowadzi ewidencje czasu pracownika w celów ustalenia jego prawidłowego
i innych świadczeń. Na \
ądanie pracownika jest obowiązany udostępnić mu w/w dokumenty
/art. 149/
" Systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy ustala się
w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, je\
eli
pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia
regulaminu pracy /art. 150/
Grupa III
Przerwy w czasie pracy  urlop(przepisy kodeksu pracy)
1). Wypoczynkowy (art. 152 i następne)
Jest coroczną, nieprzerwalną i płatną przerwą w wykonywaniu pracy.
Jego udzielanie opiera się na 5 podstawowych zasadach:
- powszechność uprawnień urlopowych  prawo urlopowe mają wszyscy pracownicy, po co
najmniej miesiącu pracy
- równości uprawnień urlopowych  pracownicy posiadający te same okresy zatrudnienia i
ukończone szkoły, mają w zasadzie prawo do urlopu w tym samym wymiarze
- odpłatność urlopu  w/w przerwa urlopowa jest zawsze płatną przerwą w wykonywaniu pracy, za
którą nale\
y się pracownikowi wynagrodzenie takie jak za okres wykonywania pracy
- prawo do urlopu w naturze  wypłacenie zastępującego go ekwiwalentu jest dopuszczalne tylko w
sytuacjach wyjątkowych (określonych prawem)
- prawo do urlopu nieprzerwalnego  podział urlopu mo\
e nastąpić tylko w granicach
przewidzianym prawem (tj. min 14 dni jednorazowo)
Wymiar urlopu wypoczynkowego (art. 154):
- 20 dni  je\
eli pracownik jest zatrudniony krócej ni\
10 lat
- 26 dni  je\
eli pracownik jest zatrudniony dłu\
ej ni\
10 lat
" Jeśli pracownik zatrudniony jest w niepełnym wymiarze godz.  urlop ustala się
proporcjonalnie do czasu pracy tego pracownika / niepełny dzień urlopu zaokrągla się w
górę do pełnego dnia
" Wlicza się okres nauki (konieczny tytuł ukończenia) do sta\
u pracy.
2). Bezpłatny (art. 174)
- urlop bezpłatny udzielany jest na pisemna prośbę pracownika
- pracodawca decyduje o jego przyznaniu i długości
- okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu czasu pracy
- odmowa udzielenia urlopu bezpłatnego nie podlega kontroli organów rozstrzygających spory ze
stosunku pracy
- przy udzieleniu urlopu bezpłatnego dłu\
szego ni\
3 mies. strony mogą przewidzieć mo\
liwość
odwołania pracownika z urlopu z wa\
nych przyczyn.
3). Macierzyński (art. 180 i nast.)
- 16 tyg.  pierwszy poród
18 tyg.  ka\
dy następny
26 tyg.  w przypadku urodzenia więcej ni\
jednego dziecka
- co najmniej 2 tyg. urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przez porodem
- po 14 tyg. matka ma prawo zrezygnować z dalszej części urlopu, a niewykorzystana część urlopu
macierzyńskiego przydzielana jest ojcu
4). Wychowawczy (art. 186)
- pracownik zatrudniony co najmniej 6 mies. ma prawo do urlopu wychowawczego w
wymiarze do lat 3 (dziecko nie więcej ni\
4 lata)
18
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
- je\
eli z powodu stanu zdrowia  potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu
niepełnosprawności, dziecko wymaga osobistej opieki rodzica  urlop wychowawczy mo\
e być
zrealizowany w wymiarze do lat 3, nie dłu\
ej jednak ni\
do ukończenia przez dziecko 18 roku \
ycia.
Kazus 1.
Pan Mikołaj pracuje w małej firmie remontowej jako malarz. Szef polecił mu, \
eby nie  bawił
się w czyszczenie ścian przed malowaniem, tylko \
eby jak najszybciej skończył robotę, gdy\

trzeba zacząć remont w następnym lokalu. Pan Mikołaj pomyślał i poinformował szefa, \
e
jego polecenie nie jest w porządku, \
e ta praca nie będzie dobrze zrobiona. Szefowi bardziej
ni\
na interesie właścicieli mieszkania zale\
ało na ich kasie. Panu Mikołajowi powiedział, \
e
to nie jego sprawa i ma wykonać polecenie. Panu Mikołajowi zale\
ało na pracy w firmie,
więc wykonał polecenie. Po 2 dniach poło\
ona farba zaczęła się pryszczyć i odpadać. Szef
nakrzyczał na Pana Mikołaja i zagroził mu, \
e za wykonaną pracę nie nale\
y mu się
wynagrodzenie. Czy rzeczywiście szef ma rację?
art. 78 KP
ż1 Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności
rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a tak\
e
uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy
(art. 78 KP) = jaka  praca taka płaca tzn, \
e powinno odpowiadać:
" rodzajowi pracy
" kwalifikacjom pracownika
" ilości wykonywanej pracy
" jakości wykonywanej pracy
UWAGA : Prawo gwarantuje płacę minimalną 849 zł
Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z 10.10 2002, Dz.U.z 2002 r.
Nr 200, poz. 1679
Obalenie mitu:  Czy się stoi czy się le\
y 2000 się nale\
y! Wynagrodzenie nale\
y się:
" (art. 80 KP) za pracę wykonaną (szczególne regulacje na wypadek przestoju)
" (art. 82 KP) za pracę niewadliwą
Kazus 2.
Adam pracuje jako asystent dyrektorki działu reklamy. Z umowy o pracę wynika, \
e Adam
powinien pracować od godziny 9.00 do 17.00, od poniedziałku do piątku. Adam ma jednak
tak du\
o obowiązków, \
e mimo rzetelnej i szybkiej pracy nie jest w stanie sprostać im
wszystkim w 8h. Szefowa nigdy nie zmuszała go do pozostawania po godzinach, ale Adam
wie, \
e jak nie wykonana pracy, to z czasem zostanie zwolniony. Czy Adamowi nale\
y się
wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach?
Za pracę w godzinach nadliczbowych nale\
y się rekompensata:
19
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
1.3. w postaci czasu wolnego (art. 151(2) KP)
1.1.1. na wniosek pracownika = za ka\
dą godzinę pracy dostaje godzinę
wolnego (100%)
1.1.2 z inicjatywy pracodawcy = za ka\
dą godzinę pracy dostaje 1,5h
wolnego (150%)
1.4.w postaci dodatku do wynagrodzenia (art. 151(1) KP)
1.2.1. 100%, je\
eli nadgodziny wypadły w nocy, niedzielę lub święto, albo
dniu wolnym zamiast niedzieli
1.2.2 50%, je\
eli nadgodziny wypadły w ka\
dym innym dniu
Za pracę w porze nocnej nale\
y się rekompensata (art. 151 (8) KP):
2.3. dodatek do wynagrodzenia = 20% stawki godzinowej wg
minimalnego wynagrodzenia
2.4. ryczałt = dla pracownika pracującego stale poza zakładem pracy
Grupa 1
W zale\
ności od dochodu pracownika, ustala się ile pieniędzy miesięcznie powinno
zostać wpłacone na emeryturę i rentę. Połowę tej sumy płaci pracownik ze swojej
pensji, a drugą połowę pracodawca ze swoich pieniędzy. Pracodawca bierze jedną
i drugą cześć i wysyła do ZUS. Z tej łącznej kwoty 7,3 % trafia na wybrany
przez pracownika Otwarty Fundusz Emerytalny.
Grupa 2
Składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalana jest w zale\
ności od dochodu
pracownika. Wynosi ona obecnie 8, 75% jego dochodu (wzrośnie jeszcze do 9%) i
płacona jest w całości z pensji pracownika. Pracownik sam jej nie zawozi do NIZ.,
tylko wysyła ją pracodawca.
Grupa 3
Koszty ubezpieczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w
całości ponosi pracodawca..
Scenka:
c. = pracownik
d. = pracodawca
C. Dzień dobry. Jak upłynął weekend?
D. (Milczy, po chwili) Zabieraj się do pracy Kowalski, znowu zawaliłeś zlecenie, klienci
ciągle się na ciebie skar\
ą. Głupi jesteś czy co?! Nie wiem jak mogę zatrudniać kogoś
takiego jak ty! Jak ty w ogóle wyglądasz?! Mówiłem ci \
ebyś nie nosił tego swetra z
lumpeksu!
C. Eeeeeee & Panie Prezesie, przecie\
sprawdzał pan ten projekt zanim został
przedstawiony klientom.
20
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
D. Nie fikaj mi tu Kowalski! Podwa\
asz to co mówię?! Nie dociera do ciebie kto tu jest
szefem?! Jak mówię, \
e zawaliłeś sprawę, to zawaliłeś! Jesteś zbyt głupi, \
eby to
zrozumieć?!
C. Dlaczego mnie Pan tak traktuje, przecie\
się staram.
D. Widać za mało się starasz Kowalski! Wracaj do pracy, bo ci polecę po pensji!!
Kazus 1. Eustacha pracująca w firmie od 10 lat (zatrudniony na czas nieokreślony) i
Euzebiusz (praktykant  zatrudniony na 3 mies. okres próbny) pracowali wspólnie nad
nowym projektem reklamowym, który zlecił im pracodawca. Było to niezwykle wa\
ne
przedsięwzięcie dla firmy, szef za dobre wykonanie zadania deklarował nawet dodatkową
gratyfikację. Niestety  podwinęła im się noga i całkowicie zawalili powierzone im zadanie.
Zdenerwowany szef obojgu wypowiedział umowę o pracę z 2 tygodniowym
wypowiedzeniem. Czy zachowanie szefa było zgodne z prawem
Ka\
da ze stron mo\
e rozwiązać za wypowiedzeniem umowę zawartą na:
1) Okres próbny -> (art.34) 3 dni robocze, je\
eli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
1 tydzień, je\
eli okres próbny jest dłu\
szy ni\
2 tygodnie,
2 tygodnie, je\
eli okres próbny wynosi 3 miesiące.
2). Na czas określony -> (art. 33) tylko w sytuacji, gdy przy zawieraniu umowy na czas
dłu\
szy ni\
6 miesięcy strony taką ewentualność przewidziały istnieje mo\
liwość rozwiązania
stosunku pracy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
3). Na czas nieokreślony -> (art. 36) okres wypowiedzenie zale\
ny jest od okresu
zatrudnienia u danego pracodawcy: 2 tygodnie, je\
eli pracownik był zatrudniony krócej ni\
6
miesięcy,
1 miesiąc, je\
eli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
3 miesiące, je\
eli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
* 4). Na czas zastępstwa -> (art. 33/1/) wynosi 3 dni robocze
Istnieje mo\
liwość skrócenia okresów wypowiedzenia przy upadłości lub likwidacji (art.
36/1/)
Kazus 2.
Kazimierz Z. od lat pracował jako kierowca w firmie przewozowej  Pegaz . Zasłynął w
bran\
y ze względu na swoje doskonałe umiejętności prowadzenia pojazdu, ale tak\
e z
faktu, i\
 lubił zaglądać do kieliszka . Pewnego dnia Kazimierz Z. wyjechał w trasę na
tzw. podwójnym gazie i doprowadził do wypadku drogowego, w którym zginęły 2 os.
Pracodawczyni Pana Kazia, gdy dowiedziała się o zajściu postanowiła zwolnić
Kazimierza Z., ale z uwagi, i\
nie jedno z Panem Kaziem  wspólnie prze\
yli ociągał się
z decyzją. Po 1,5 mies. zawiadomiła go jednak, \
e zostaje on zwolniony w trybie
natychmiastowym bez wypowiedzenia. Czy zachowanie pracodawczyni Pana Kazia było
zgodne z prawem?
21
Lekcja Nr 9  ZK Prawo na co dzień, Data  13.12.2005r.
przyczyny zawinione przez pracownicę/ pracownika: (art. 52 kp)
1). cię\
kiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych
2). popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które
uniemo\
liwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, je\
eli przestępstwo
jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem
3). zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy
na zajmowanym stanowisku
*Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie mo\
e nastąpić
po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności
uzasadniającej rozwiązanie umowy.
przyczyny niezawinione przez pracownicę/pracownika: (art. 53 kp)
Niezdolność do pracy z powodu choroby trwa:
1). dłu\
ej ni\
3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej
ni\
6 miesięcy,
2). dłu\
ej ni\
łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz
pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik
był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub je\
eli niezdolność do
pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,
3). w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn ni\

wymienione w pkt 1, trwającej dłu\
ej ni\
1 miesiąc.
*Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie mo\
e nastąpić w razie
nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem - w
okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze
względu na chorobę zakaz
ną - w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i
zasiłku
Kazus 3.
Antoni K. pracownik kopalni  Wujek od dłu\
szego czasu skar\
ył się na swój stan
zdrowia. W związku z tym faktem poszedł na zwolnienie. Udał się na badania do szpitala,
w którym wykryto u niego pylicę. Lekarz kategorycznie zabronił mu kontynuowania
pracy w kopalni. Antoni K. zaraz po powrocie ze zwolnienia wystąpił na piśmie o
rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia. Z roztargnienia jednak nie napisał w nim
przyczyny owego rozwiązania. Czy rozwiązanie umowy będzie skuteczne? Co w takim
wypadku mo\
e zrobić pracodawca Antoniego K.?
Rozwiązanie umowy przez pracownicę/ pracownika (art. 55 kp)
- je\
eli lekarz stwierdził szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a
pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy-
odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe,
- gdy pracodawca dopuści się cię\
kiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec
pracownika
22