PRZEWODNIK nr 96 Jak należy prawidłowo zawrzeć umowę o pracę nakładczą strony A4 A5
nr 154 (2276) CZWARTEK, 7 sierpnia 2008
Tygodnik
Prawa Pracy
A
K A D R Y P R A C A U B E Z P I E C Z E N I A
Przewodnik
Jak należy prawidłowo zawrzeć
umowę o pracę nakładczą
Umowa o pracę nakładczą powinna być zawarta na piśmie. Należy w niej określić m.in.
rodzaj umówionej pracy, zasady wynagradzania oraz minimalną miesięczną ilość pracy.
Strony mogą także ustalić, że wykonawca będzie korzystał w pracy z własnych maszyn lub
urządzeń. strony A4 A5
KOMENTARZ DO USTAWY Za niewłaściwe korzystanie ze zwolnienia lekarskiego można stracić pracę strona A2
PAC
STWOWA INSPEKCJA PRACY WYJAŚNIA Pracownik odwołany przez pracodawcę z urlopu musi stawić się
do pracy strona A2
6 PYTAC
DO& Umowę z członkiem zarządu może podpisać rada nadzorcza strona A3
ORZECZNICTWO ETS Pracownik nie może być gorzej traktowany ze względu na niepełnosprawność dziecka;
Zmiana rodzaju umowy nie może dyskryminować pracownika; Uzyskanie wcześniejszej umowy jest możliwe
po zmianie płci strona A6
TWOJE SKA
ADKI ZUS Od każdej umowy zlecenia należy opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne strona B1
Renta może być powiększona o połowę emerytury strona B2
Nabycie prawa do emerytury nie uzasadnia wypowiedzenia umowy; Wdowa otrzyma rentę rodzinną, jeżeli
jej mąż był uprawniony do emerytury; Świadczenia z KRUS przysługują rolnikowi, nawet jeśli nie jest dzierżawcą strona B3
10 PRAKTYCZNYCH PORAD
Czy wskazanie błędnej podstawy prawnej uzasadnia Czy można ponownie ustalić podstawę wymiaru
oddalenie powództwa emerytury
wyjaśnia sędzia RAFAA
KRAWCZYK strona A7 wyjaśnia ekspert MARIUSZ WOLSKI strona B4
Czy można wprowadzić kary za złamanie zakazu Czy pracownicy przysługuje zasiłek
konkurencji opiekuńczy
wyjaśnia ekspert A
UKASZ GUZA strona A7 wyjaśnia ekspert ANETA MAJ strona B4
DYŻUR EKSPERTA Zasady zawierania i rozwiązywania umów o pracę
'
dzisiaj w godz. 14 16, tel. [phone]
W następnym numerze Tygodnika Prawa Pracy
Ochrona pracowników
w wieku przedemerytalnym
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y nr 178
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y nr 154
komentarze  opinie
A2
KOMENTARZ DO USTAWY
PRZEGL
D TYGODNIA
ŚRODA
Za niewłaściwe korzystanie ze zwolnienia
% PFRON DOFINANSUJE TELEPRAC
NIEPEA
NOSPRAWNYM
lekarskiego można stracić pracę
Organizacje pozarządowe otrzymają dofinansowanie do prowadzenia
szkoleń oraz pośrednictwa pracy dla osób niepełnosprawnych, które
mają ich przygotować do zatrudnienia w formie telepracy. Aby otrzy- Jeżeli pracownik wykorzystuje zwolnienie Pracodawca, dokonując oceny, czy w danej sytuacji
mać pieniądze, będą musiały przedstawić projekt i wziąć udział w or- doszło do naruszenia obowiązków pracowniczych,
lekarskie niezgodnie z jego przeznaczeniem,
ganizowanym przez fundusz konkursie ofert. Niepełnosprawni telepra- powinien więc zwrócić uwagę na adnotację na zwol-
pracodawca może rozwiązać z nim stosunek
cownicy będą mogli liczyć na dopłaty do zakupu sprzętu elektronicz- nieniu lekarskim dotyczącą tego, czy pracownik mo-
pracy w trybie dyscyplinarnym. Zachowanie
nego niezbędnego przy wykonywaniu pracy na odległość. Pomoc taka że chodzić, czy też powinien leżeć.
pracownika musi być jednak zawinione
będzie wypłacana przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Nie- Moim zdaniem należy zgodzić się jednak z poglą-
i stanowić ciężkie naruszenie podstawowych
pełnosprawnych w ramach programu Telepraca. dem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 13
obowiązków pracowniczych.
WI
CEJ GAZETA PRAWNA NR 148 STRONA 13 czerwca 1985 r. (I PR 37/85, OSNC 1986/4/58). Sąd
stwierdził, że nawet gdy adnotacja lekarska wskazuje
Moim zdaniem na pełną aprobatę zasługuje utrwa- na to, iż osoba korzystająca ze zwolnienia lekarskiego
CZWARTEK
lony już w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, może chodzić, to udział w trakcie tego zwolnienia le-
% ZAMIAST PRZYWRÓCENIA DO PRACY WYŻSZE ODSZKODOWANIE iż podstawowym celem zwolnienia lekarskiego jest karskiego w wycieczce zagranicznej pozwala na stwier-
Przywracanie do pracy pracowników sprawia obecnie dużo proble- odzyskanie zdolności do pracy. Dlatego wszelkie dzenie, że pracownik naruszył ze swej winy obowiązki
mów zarówno pracodawcom, jak i sądom pracy, które o nim orzekają. czynności, które przeczą realizacji tego celu, pracownicze w stopniu upoważniającym pra-
Pracodawcy nie mogą bowiem prowadzić swobodnej polityki kadro- a zwłaszcza prowadzą do przedłużenia nie- codawcę do rozwiązania z nim stosunku pracy
wej, szczególnie jeśli na miejsce zwolnionego pracownika zatrudnili obecności pracownika w pracy, godzą w do- bez wypowiedzenia. Oczywiste jest, iż osoba
inną osobę. Sądy z kolei, aby orzec o odszkodowaniu dla pracownika, bro pracodawcy. Poprzez takie działania pra- taka wykorzystuje zwolnienie lekarskie, by wy-
muszą ustalać, czy przywrócenie do pracy jest celowe i możliwe. Re- cownik postępuje sprzecznie ze swoimi obo- jechać na wakacje. W takiej sytuacji, by unik-
sort pracy chce więc zlikwidować instytucję przywrócenia do pracy. wiązkami wobec pracodawcy. W konsekwen- nąć dyscyplinarnego zwolnienia z pracy, pra-
W zamian pracownik nabędzie prawo do wyższego odszkodowania. cji wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego cownik powinien przedstawić zaświadczenie
WI
CEJ GAZETA PRAWNA NR 149 STRONA 12 niezgodnie z jego przeznaczeniem może być lekarskie, z którego wynika, że jego wyjazd jest
interpretowane przez pracodawcę jako cięż- konieczny dla poprawy zdrowia.
kie naruszenie podstawowych obowiązków Sąd Najwyższy w wyroku z 19 stycznia
PI
TEK
pracowniczych. Pod warunkiem jednak, że 1998 r. (I PKN 486/97,OSNP 1998/23/687)
% BEZROBOTNI ZDOB
D
KWALIFIKACJE W ZAKA
ADZIE PRACY można pracownikowi przypisać winę co naj- stwierdził, iż nie stanowi ciężkiego narusze-
Bezrobotny, skierowany przez urząd pracy do przygotowania zawodo- mniej w postaci rażącego niedbalstwa (por. nia podstawowych obowiązków pracowni-
wego dorosłych w miejscu pracy, za każdy miesiąc takiej praktycznej wyrok SN 21 paz
dziernika 1999 r. I PKN czych wykonywanie w czasie zwolnienia cho-
nauki otrzyma stypendium szkoleniowe. W przyszłym roku będzie ono 308/99, OSNP 2001/5/154) robowego pracy, która nie jest sprzeczna z za-
wynosić 946 zł (120 proc. zasiłku dla bezrobotnych). Ci, którzy ukoń- Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyż- leceniami lekarskimi. Ten pogląd może wy-
czyli 45 lat, otrzymają 1,1 tys. zł stypendium (140 proc. zasiłku). Takie szego pracownik nie wykorzystuje zwolnie- dawać się dyskusyjny. Nie ma jednak
rozwiązanie przewiduje projekt nowelizacji ustawy o promocji zatrud- nia lekarskiego wbrew jego przeznaczeniu, żadnych przeszkód, by pracownik szczegól-
nienia i instytucjach rynku pracy, który znajduje się w trakcie uzgod- jeśli uczestniczy w zajęciach szkolnych lub RAFAA
KRAWCZYK nie w trakcie długotrwałego zwolnienia le-
nień międzyresortowych i społecznych. bierze udział we własnym ślubie. W tych sy- sędzia Sądu karskiego wykonywał dodatkową pracę cał-
WI
CEJ GAZETA PRAWNA NR 150 STRONA 14 tuacjach jego zachowanie nie stanowi cięż- Okręgowego kowicie odmienną od tej, którą wykonuje
kiego naruszenia obowiązków pracowni- w Toruniu u pracodawcy. Gdyby była to jednak praca
czych. Warto zwrócić uwagę, że w opinii Są- o zbliżonym charakterze do tej, której doty-
PONIEDZIAA
EK
du Najwyższego aktywność podejmowana czy zwolnienie lekarskie, wówczas ciężkie
% BEZ ZASIA
KU PO ZAWIESZENIU FIRMY przez pracownika w trakcie zwolnienia lekarskiego naruszenie przez niego obowiązków pracowniczych
Nowelizacja ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospo- nie może być sprzeczna z zaleceniami lekarskimi. byłoby oczywiste. %
darczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 z póz
n. zm.), która zo-
stała opublikowana 5 sierpnia 2008 r. (Dz.U. nr 141, poz. 888), prze-
widuje, że przedsiębiorcy, którzy nie zatrudniają pracowników, będą
PAC
STWOWA I NSPEKCJ A PRACY WYJ AŚNI A
mogli zawiesić działalność gospodarczą na okres od miesiąca do
dwóch lat. W tym czasie właściciel firmy nie będzie musiał opłacać
składek do ZUS, NFZ i do Funduszu Pracy. Ustawodawca zastrzegł
Pracownik odwołany przez pracodawcę
jednak, że dobrowolnie będzie mógł opłacać składki emerytalno-ren-
towe i zdrowotne. Nie będzie mu wolno opłacać składek chorobowych
z urlopu musi stawić się do pracy
i wypadkowych. Przedsiębiorcy, którzy nie opłacą składek emerytal-
nych, zmniejszą swoją przyszłą emeryturę. Nie ma tutaj znaczenia,
Jeden z naszych czytelników na forum internetowym Gazety Prawnej zwrócił się z pytaniem,
czy będą korzystać ze starego czy z nowego systemu emerytalnego.
czy można zwolnić pracownika z pracy w związku z odmową przerwania przez niego urlopu
WI
CEJ GAZETA PRAWNA NR 151 STRONA 12
wypoczynkowego.
WTOREK
poczynkowego w każdym roku ka- poleceniu. Oznacza to więc, że
PROBLEM
% BECIKOWE TYLKO DLA KOBIET KONTROLUJ
CYCH ZDROWIE lendarzowym, w którym pracow- powinien przerwać swój urlop
Zmianę zasad udzielania becikowego i dodatku do zasiłku rodzinnego Czytelnik musiał odwołać pra- nik uzyskał do niego prawo. Urlop i stawić się w pracy. Jeżeli tego
po urodzeniu dziecka przewidują dwa projekty nowelizacji kodeksu cownika z urlopu, ponieważ kon- powinien być nieprzerwany i płat- nie zrobi, wówczas jego zachowa-
pracy: rządowy i poselski. Oba rozszerzają też krąg uprawnionych do trahent złożył wniosek o renego- ny. Może być podzielony na części. nie zostanie potraktowane jako
pobierania dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w trakcie urlopu wy- cjację zawartej umowy, której W takim jednak przypadku co naj- nieusprawiedliwiona nieobec-
chowawczego. Zgodnie z projektami zarówno becikowe, jak i zapomo- podpisanie nadzorował pod- mniej jedna część wypoczynku po- ność w pracy. A wówczas, praco-
ga z tytułu urodzenia dziecka zostaną wypłacone, gdy matka co naj- władny. Pracownik jednak uznał, winna trwać nie mnie niż 14 kolej- dawca  stosownie do okoliczno-
mniej od dziesiątego tygodnia ciąży do porodu będzie pozostawać że jego obecność w pracy nie jest nych dni kalendarzowych. Jednak ści  może uznać to za ciężkie na-
pod opieką lekarską. Zapomoga wynosi 1 tys. zł i przysługuje wszyst- konieczna i nie będzie ponosił art. 167 par. 1 k.p. przewiduje od- ruszenie obowiązków pracowni-
kim rodzicom z tytułu urodzenia dziecka. kosztów wcześniejszego powro- stępstwo od zasady wyrażonej czych, co stanowi podstawę
WI
CEJ GAZETA PRAWNA NR 152 STRONA 13 tu z urlopu. Odmówił przerwa- w art. 152 par. 1 k.p. rozwiązania stosunku pracy bez
nia wypoczynku. Czy tego rodza- Zgodnie z art. 167 k.p. praco- wypowiedzenia z winy pracowni-
ju zachowanie uzasadnia roz- dawca może odwołać pracownika ka na mocy art. 52 par. 1 pkt
wiązanie z nim umowy o pracę? z urlopu tylko wówczas, gdy jego 1 k.p.
DYŻUR EKSPERTA
obecności w zakładzie wymagają Pracodawca, odwołując pra-
Dzisiaj (7 sierpnia)
CZYTELNICY RADZ
okoliczności niemożliwe do prze- cownika z urlopu, musi liczyć się
widzenia w chwili rozpoczynania z koniecznością pokrycia kosztów
Zasady zawierania i rozwiązywania
Marta:  Przepisy prawa pracy przez niego urlopu. Oznacza to, poniesionych przez pracownika.
umów o pracę
wskazują, że pracodawca może że odwołanie z urlopu może na- Mogą to być jednak tylko wydatki
odwołać pracownika z urlopu tyl- stąpić w każdej chwili  od pierw- pozostające w bezpośrednim
Na pytania czytelników będzie odpowiadała
ko w sytuacji, gdy obecność w pra- szego dnia urlopu wypoczynko- związku z odwołaniem. Co więcej,
Izabela Nowakowska, ekspert ds. prawa pracy
cy tej osoby jest niezbędna. wego  o ile jednak wystąpią będą one pokryte tylko w części
Wojtek:  Jeśli pracownik, określone przesłanki. Odwołanie proporcjonalnej do okresu urlopu
DZWOC
w godz. 14 16 pod nr tel. [phone]
w związku z odwołaniem go jest poleceniem służbowym wy- niewykorzystanego z powodu od-
z urlopu poniesie jakieś koszty, dawanym przez pracodawcę, któ- wołania. Można do nich zaliczyć
Redaktor prowadząca: Anna Szewczyk, tel. [phone],
R
e
d
a
k
t
o
r
p
r
o
w
a
d
z
ą
c
a
:
Tygodnik
wówczas pracodawca musi zwró- remu pracownik musi się podpo- np. koszty przejazdu. Natomiast
[e-mail]
Prawa Pracy cić mu wszystkie wydatki, których rządkować. Nie ma znaczenia do kosztów pozostających w bez-
Redaktor prowadząca Twoje Składki ZUS: Monika Bugaj-Wojciechowska,
R
e
d
a
k
t
o
r
p
r
o
w
a
d
z
ą
c
a
T
w
o
j
e
S
k
ł
a
d
k
i
Z
U
S
:
tel. [phone], [e-mail] ten nie poniósłby, gdyby nie mu- zdanie pracownika na ten temat. pośrednim związku z odwołaniem
Sekretarz redakcji: Maciej Weryński, tel. [phone],
S
e
k
r
e
t
a
r
z
r
e
d
a
k
c
j
i
:
siał przerywać urlopu (np. koszty Musi on skrócić swój urlop i wró- nie można wliczyć tych związa-
Twoje Składki ZUS
[e-mail]
podróży, koszty wypoczynku) cić do pracy. Skoro więc praco- nych z utraconymi przez pracow-
www.gazetaprawna.pl, [e-mail]
w
w
w
.
g
a
z
e
t
a
p
r
a
w
n
a
.
p
l
,
g
p
@
i
n
f
o
r
.
p
l
dawca ocenił, że obecność pra- nika korzyściami, które mógłby
INFOR Biznes Sp. z o.o. 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72,
cownika w pracy jest na tyle nie- uzyskać, gdyby nie został odwoła-
PIP WYJAŚNIA
tel. [phone], fax [phone]
zbędna, że decyduje się on na od- ny z urlopu (np. spodziewane za-
Biuro Reklamy: tel. [phone], fax [phone]
B
i
u
r
o
R
e
k
l
a
m
y
:
Pracodawca jest zobowiązany wołanie go z urlopu, pracownik robki związane z podjęciem pracy
Druk: AGORA SA Drukarnia, ul. Daniszewska 27, 03-230 Warszawa
D
r
u
k
:
udzielić pracownikowi urlopu wy- musi podporządkować się temu za granicą). % IRB
nr 154 T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y
6 pytań do...
A3
Umowę z członkiem zarządu
może podpisać rada nadzorcza
Jaki organ powinien reprezentować spółkę
odpowiada Ryszard Sadlik, sędzia orzekający w Sądzie Okręgowym w Kielcach
z o.o. przy rozwiązywaniu umowy o pracę
5z odwołanym członkiem zarządu: rada nad-
ZADAJ PYTANIE EKSPERTOWI  e-mail: [e-mail]
zorcza, pełnomocnik wspólników czy zarząd
spółki?
Przy zawieraniu umów o pracę z członkami
bez powoływania pełnomocnika zawrzeć umowy o pra-
zarządu spółka z o.o. musi być reprezento-
cę z członkiem zarządu. W czasie pełnienia przez członka zarządu jego
1wana w sposób określony w kodeksie spó-
funkcji  w umowach zawieranych pomiędzy spółką
Czy odwołanie danej osoby ze stanowiska
łek handlowych. W praktycze często zdarza
a członkiem zarządu oraz w sporach z nim spółkę re-
członka zarządu uzasadnia wypowiedzenie
się jednak, że spółka w takich sytuacjach prezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany
3jej umowy o pracę zawartej na czas nieokre- uchwałą zgromadzenia wspólników (art. 210 par.
bywa reprezentowana przez jej zarząd.
1 k.s.h.). Jednak w razie odwołania członka zarządu
ślony?
Czy ważne jest podpisanie umowy o pracę
z pełnionej dotąd funkcji, organem właściwym do roz-
z członkiem zarządu, jeśli zarząd jest repre-
wiązania z nim umowy o pracę jest zarząd spółki.
zentowany przez innego członka zarządu?
Odwołanie danej osoby z pełnionej funkcji członka Uchwała wspólników odwołująca daną osobę z zarzą-
zarządu stanowi uzasadnioną przyczynę wypowie- du wywołuje natychmiastowy skutek i osoba, której
Zasady reprezentacji spółki z o.o. w umowach z człon- dzenia jej umowy o pracę. Status prawny członka za- ona dotyczy, z chwilą jej podjęcia staje się byłym
kami zarządu określa art. 210 par. 1 k.s.h. Zgodnie z nim rządu spółki jako organu osoby prawnej określają członkiem zarządu.
w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz przepisy kodeksu spółek handlowych. Natomiast jego Jednak od zasady, że spółka rozwiązując umowę
w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub sytuację jako pracownika regulują przepisy kodeksu o pracę z byłym członkiem zarządu powinna być repre-
pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspól- pracy. zentowana przez jej zarząd, orzecznictwo sądowe do-
ników. Zatem umowy o pracę między spółką z o.o. a oso- Należy podkreślić, że stosunek pracy członka zarzą- puszcza wyjątek na rzecz rady nadzorczej przewidując
bami zajmującymi w niej funkcje członków zarządu po- du spółki z o.o. jest odrębnym stosunkiem prawnym możliwość złożenia przez nią wypowiedzenia umowy
winny być zawierane przez spółkę reprezentowaną od członkostwa w zarządzie spółki i nie można ich o pracę lub oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę
przez radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego utożsamiać. W przypadku osoby pełniącej funkcję bez wypowiedzenia. Dotyczy to jednak tylko tych sytu-
przez zgromadzenie wspólników. Natomiast umowa członka zarządu do jej zasadniczych obowiązków na- acji, gdy rada nadzorcza jednocześnie dokonuje odwoła-
o pracę zawarta między członkiem zarządu a spółką re- leży wykonywanie pracy w ramach zarządu spółki, na nia członka zarządu z pełnionej funkcji i rozwiązania
prezentowaną przez tego samego lub innego członka za- podstawie przepisów zawartych w prawie spółek. We- z nim umowy o pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego
rządu jest bezwzględnie nieważna. dług tych przepisów zarząd prowadzi sprawy spółki z 23 stycznia 2004 r. I PK 213/03, Monitor Prawniczy
Jednakże nawiązanie umowy o pracę może wynikać i ją reprezentuje. Bez upoważnienia wynikającego 2004/5/2003).
także z czynności faktycznych. Pracodawca może zobo- z kodeksu spółek handlowych osoba zatrudniona jako
wiązać pracownika do wykonywania pracy określonego członek zarządu nie mogłaby wykonywać swojej funk-
Jakie są skutki wadliwego reprezentowania
rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem za cji, a tym samym realizować swoich obowiązków pra-
wypłatą uzgodnionego między stronami wynagrodzenia cowniczych. spółki przy rozwiązywaniu umowy o pracę
(art. 22 par. 1 k.p.). Dlatego też zawarcie przez spółkę Zatem pozbawienie członkostwa w zarządzie spółki
6z członkiem zarządu. Czy złożenie wypowie-
z o.o. z członkiem jej zarządu umowy o pracę z narusze- jest równoznaczne z odebraniem danej osobie prawa do
dzenia przez niewłaściwy organ spółki po-
niem art. 210 k.s.h. nie wyklucza póz
niejszego nawiąza- dokonywania czynności z zakresu zarządzania spółką.
woduje, że umowa o pracę nie ulega rozwią-
nia stosunku pracy między tymi samymi stronami przez Oznacza to, że pracownik zatrudniony w charakterze
zaniu i członek zarządu jest nadal jej pra-
przystąpienie pracownika  członka zarządu do wykony- członka zarządu spółki, z chwilą jego odwołania z zarzą-
cownikiem?
wania pracy za wynagrodzeniem. W tym przypadku za- du, traci faktycznie możliwość wykonywania swych obo-
wierana jest w sposób dorozumiany nowa umowa o pra- wiązków pracowniczych. To zaś prowadzi do wniosku,
cę. Oznacza to, że choć wadliwości związanej z nienależy- że pozbawienie danej osoby członkostwa w zarządzie Umowa o pracę ulegnie wówczas rozwiązaniu, choć
tą reprezentacją spółki nie można naprawić, to jednak spółki stanowi wystarczającą przyczynę wypowiedzenia będzie to czynność wadliwa, dlatego członek zarządu
możliwe jest uznanie, że faktycznie doszło póz
niej do za- jej umowy o pracę. będzie mógł dochodzić roszczeń przewidzianych przez
warcia umowy o pracę z członkiem zarządu w sposób do- kodeks pracy. Sąd Najwyższy wielokrotnie stwierdzał,
rozumiany, wynikający z zachowania stron. Takie dorozu- że wypowiedzenie umowy o pracę członkowi zarządu
Czy naruszenie przez członka zarządu zakazu
miane zawarcie umowy o pracę istnieje zwłaszcza wów- powoduje jej rozwiązanie także wtedy, gdy oświadcze-
czas, gdy pracodawca-spółka dopuszcza pracownika do konkurencji wynikającego z kodeksu spółek nie to złożył niewłaściwy organ spółki, zwłaszcza jeżeli
wykonania pracy i płaci mu wynagrodzenie. pracodawca póz
niej dokonuje czynności potwierdzają-
4handlowych może uzasadniać rozwiązanie
cych ustanie stosunku pracy (np. wydaje świadectwo
z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia?
pracy).
Podmiotem upoważnionym do zawarcia
Odwołany członek zarządu będzie jednak mógł do-
umowy o pracę z członkiem zarządu spółki W wyjątkowych okolicznościach istnieje taka możli- chodzić z tego powodu uznania wypowiedzenia za bez-
2z o.o. jest oprócz rady nadzorczej pełnomoc- wość, np. gdy naruszenie zakazu konkurencji zostanie skuteczne, odszkodowania lub przywrócenia do pracy
potraktowane jako ciężkie naruszenie podstawowych na podstawie art. 45 par. 1 k.p. Natomiast nie będzie
nik zgromadzenia wspólników. Czy taką
obowiązków pracowniczych. Może to mieć miejsce mógł skutecznie dochodzić stwierdzenia nieważności
umowę mogą zawrzeć sami wspólnicy bez
zwłaszcza w tych sytuacjach, gdy wina pracownika ma tego rodzaju czynności. Powszechnie bowiem przyjmu-
powoływania pełnomocnika?
charakter umyślny, a jego działania naraziły spółkę na je się, że jednostronne czynności prawne pracodawcy
znaczne szkody. zmierzające do rozwiązania umowy o pracę mogą być
Moim zdaniem nie jest to możliwe. Przepis art. 210 Przy ocenie, czy zachowanie pracownika zatrudnio- podważone jedynie w drodze odpowiedniego powódz-
par. 1 k.s.h. wskazuje, że drugim podmiotem upoważnio- nego na stanowisku członka zarządu spółki stanowiło twa przewidzianego przez przepisy kodeksu pracy i nie
nym do zawarcia umowy o pracę z członkiem zarządu ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracow- mogą być uznane za nieważne na podstawie art. 58 k.c.
spółki z o.o. jest pełnomocnik zgromadzenia wspólni- niczych (art. 52 par. 1 pkt 1 k.p.), należy uwzględnić W doktrynie prawa pracy prezentowany jest również
ków, czyli osoba upoważniona do zawarcia umowy również to, czy dochował on należytej staranności przy pogląd, według którego wadliwa reprezentacja praco-
z członkiem zarządu na mocy uchwały zgromadzenia ich wykonywaniu. Na przykład rozwiązanie umowy dawcy (spółki) przy rozwiązywaniu przez nią umowy
wspólników. W praktyce kontrowersje budzi kwestia, czy o pracę bez wypowiedzenia byłoby uzasadnione w sytu- o pracę powoduje bezwzględną nieważność tego roz-
umowę taką mogą zawrzeć sami wspólnicy bez powoły- acji, gdyby członek zarządu zatrudniony na podstawie wiązania (por. A. Rzetecka-Gil glosa do wyroku SN
wania pełnomocnika. Sąd Najwyższy w wyroku z 14 umowy o pracę wykorzystując swoje stanowisko, poufne z 9 maja 2006 r. II PK 270/05, Monitor Prawa Pracy
grudnia 2004 (III PK 60/04, LexPolonica nr 372476) informacje oraz kontakty handlowe prowadził w czasie 2008/5/272). Pogląd ten jednak, w mojej ocenie, nie
stwierdził, że jeżeli uprawnienie do reprezentowania zatrudnienia własną działalność konkurencyjną, przej- może być zaakceptowany. Wadliwe wypowiedzenie jest
spółki mogą uzyskać pełnomocnicy powołani przez mując część klientów spółki. bowiem czynnością prawną zaskarżalną, niekiedy
wspólników, to nie powinno budzić wątpliwości, że sami określaną jako względnie bezskuteczna, ale nie jest
wspólnicy mogą w odpowiedniej do tego formie (uchwa- działaniem bezskutecznym samoistnie. Bez jego za-
le) skutecznie bezpośrednio reprezentować spółkę. skarżenia w kodeksowym terminie do sądu pracy także
Odmienne stanowisko wyraził jednak Sąd Najwyższy wadliwe wypowiedzenie doprowadzi do skutecznego
w wyroku z 15 czerwca 2005 r. (II PK 276/04, ONSP rozwiązania stosunku pracy z upływem okresu wypo-
2006/3-4/42) podnosząc, że niedopuszczalne i sprzecz- wiedzenia. %
ne z dyspozycją art. 210 k.s.h. jest wnioskowanie, we-
dług którego skoro umowę z członkiem zarządu spółki
PODSTAWA PRAWNA
z o.o. może zawrzeć pełnomocnik powołany uchwałą
zgromadzenia wspólników, to tym bardziej może to
RYSZARD SADLIK
% Art. 210 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek
uczynić samo zgromadzenie wspólników. Pogląd ten
sędzia orzekający w Sądzie
handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z póz
n. zm.).
jest, w mojej ocenie, bardziej uzasadniony, gdyż odpo-
Okręgowym w Kielcach.
% Art. 22 par. 1, art. 45 par. 1, art. 52 par. 1 pkt 1 usta-
wiada jednoznacznej treści art. 210 par. 1 k.s.h., który ja-
Specjalista z zakresu prawa pracy.
wy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U.
ko przepis szczególny należy interpretować ściśle. Ozna-
Autor wielu publikacji i artykułów.
z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
czałoby to więc, że wspólnicy nie mogą samodzielnie,
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y nr 154
przewodnik
A4
Jak należy prawidłowo zawrzeć umowę
Umowa o pracę nakładczą powinna być zawarta na piśmie. Należy w niej określić m.in. rodzaj umówionej pracy, zasady wynagradzania oraz
minimalną miesięczną ilość pracy. Strony mogą także ustalić, że wykonawca będzie korzystał w pracy z własnych maszyn lub urządzeń.
miotem może być także wykonanie bardziej skomplikowa-
DANUTA KLUCZ
PRZYKA
AD ODPOWIEDZIALNOŚĆ
nych rzeczy lub urządzeń.
[e-mail]
ZA WYRZ
DZON
SZKOD

Zastosowanie kodeksu pracy
raca nakładcza potocznie zwana chałupnictwem jest
wykonywana w domu, w porach dogodnych dla za- To, że osoby wykonujące pracę nakładczą nie pozostają
Wykonawca zniszczył powierzony przez nakładcę materiał. Za szkodę
Ptrudnionego i z możliwością korzystania z pomocy w stosunku pracy, wynika już z rozwiązań przyjętych w kodek-
wyrządzoną nakładcy wskutek niewykonania lub nienależytego wy-
członków jego rodziny. Stanowi alternatywę dla osób szukają- sie pracy. Zgodnie z jego treścią nakładca nie jest bowiem pra-
konania obowiązków wynikających z umowy oraz za szkodę w mieniu
cych bezskutecznie pracy etatowej lub chcących zwiększyć cownikiem. Całokształt uregulowań problematyki prawnej do-
powierzonym wykonawca odpowiada na zasadach określonych
swój stały zarobek. Dla pracodawców jest sposobem na obni- tyczącej pracy nakładczej znajduje się więc poza kodeksem,
w kodeksie pracy. Oznacza to, że wykonawca za szkodę wyrządzoną
żenie kosztów pracy. chociaż w niektórych sytuacjach stosuje się jego przepisy.
na zasadach ogólnych z winy nieumyślnej odpowiada w granicach
Rozporządzenie w sprawie uprawnień pracowniczych osób
rzeczywistej straty, a odszkodowanie limitowane jest do wysokości
Elementy umowy
wykonujących pracę nakładczą nie zawiera generalnego ode-
trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego mu w dniu wyrzą-
Stronami umowy o pracę nakładczą są: nakładca i wyko- słania do stosowania przepisów kodeksu pracy w kwestiach
dzenie szkody. W przypadku szkody wyrządzonej w mieniu powierzo-
nawca. Nakładca jest stroną zlecającą wykonanie pracy i zo- w nim nie unormowanych, lecz dokładnie wskazuje, w jakich
nym wykonawca odpowiada zaś w pełnej wysokości.
bowiązaną do zapłaty wynagrodzenia. Wykonawca natomiast sytuacjach dopuszcza się stosowanie zasad określonych w ko-
przyjmuje na siebie obowiązek wykonania pracy na zlecenie deksie. Są to niektóre przepisy dotyczące świadectwa pracy,
nakładcy zgodnie z warunkami umowy. ochrony zdrowia i rodzicielstwa, wynagrodzenia za pracę
Umowa o pracę nakładczą ma wiele cech wspólnych z umo- (odprawy pośmiertnej, wynagrodzenia chorobowego), urlo- PRZYKA
AD PRAWO DO URLOPU
wą o pracę uregulowaną w kodeksie pracy. Jest to jednak od- pów wypoczynkowych oraz sfery bezpieczeństwa i higieny
Z wykonawcą została zawarta umowa o pracę nakładczą na czas
rębna forma zatrudnienia. Wykonujący pracę nakładczą zobo- pracy.
nieokreślony z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 1500 zł.
wiązuje się bowiem wobec nakładcy do osiągnięcia określo-
Uprawnienia chałupników
nych rezultatów, za które otrzymuje wynagrodzenie. Przepisy Wykonawca zwrócił się z wnioskiem o udzielenie mu urlopu wypo-
prawa nakładają na nakładcę dodatkowe obciążenia, np. jeże- Wykonujący pracę nakładczą nie jest zobowiązany do wy- czynkowego. Osobie uzyskującej z tytułu pracy nakładczej wyna-
li nie dostarczył on materiałów i praca nie została wykonana, konywania pracy pod nadzorem pracodawcy i w ściśle okre-
grodzenie w wysokości co najmniej 50 proc. najniższego wynagro-
nakładca będzie musiał wypłacić wykonawcy wynagrodzenie ślonych przez niego godzinach pracy. Samodzielnie organizu-
dzenia przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatne-
obliczone według zasad ustalania wynagrodzenia za urlop je swój czas i warsztat pracy. Ponadto osoba wykonująca pra-
go urlopu wypoczynkowego w wymiarze określonym w przepisach
wypoczynkowy. Maksymalnie może być to kwota równa naj- cę nakładczą ma m.in. prawo do:
kodeksu pracy. Urlopu wypoczynkowego za przepracowany w cało-
niższemu wynagrodzeniu, które zostało przewidziane przez
ści lub w części rok kalendarzowy udziela się w roku następnym
przepisy prawa pracy (czyli 760 zł). % urlopu wypoczynkowego, jeżeli uzyskuje z tytułu pracy na-
w wymiarze 1/12 należnego urlopu za każdy przepracowany mie-
Umowa o pracę nakładczą powinna być zawarta na piśmie. kładczej wynagrodzenie w wysokości co najmniej 50 proc.
siąc, z tym że ulega on skróceniu o 1/12 część za każdy miesiąc
Może być ona zawarta, podobnie jak umowa o pracę, na czas najniższego wynagrodzenia,
kalendarzowy, w którym wykonawca ze swej winy nie uzyskał wyna-
nieokreślony, istnieje także możliwość sprawdzenia kandyda-
grodzenia. Do urlopów wypoczynkowych przysługujących wyko-
ta na podstawie umowy zawartej na okres próbny nie przekra- % ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy,
nawcom stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu pracy dotyczą-
czający trzech miesięcy. Poza tym strony mogą zawrzeć umo-
ce możliwości podzielenia urlopu na części, trybu jego udzielania,
wę na czas określony i na czas wykonania określonej pracy. % ochrony przed wypowiedzeniem umowy np. w okresie urlo-
przesunięcia urlopu na termin póz
niejszy oraz odwołania z wypo-
Umowa, poza określeniem jej stron oraz wskazaniem, że pu wypoczynkowego, nieobecności spowodowanej chorobą
czynku. Za czas urlopu wykonawcy przysługuje wynagrodzenie obli-
jest to umowa o pracę nakładczą, powinna określać rodzaj i odosobnienia ze względu na chorobę zakaz
ną, w okresie
umowy oraz jej podstawowe warunki. W szczególności chodzi między powołaniem wykonawcy na ćwiczenia lub prze- czone na podstawie przeciętnego wynagrodzenia uzyskanego
tu o rodzaj pracy i termin jej rozpoczęcia oraz o wysokość wy- szkolenie wojskowe a ich odbyciem, w okresie ciąży i urlopu
przez niego w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpo-
nagrodzenia. W umowie należy także określić minimalną macierzyńskiego,
częcia urlopu, a jeżeli jest on udzielany za okres krótszy  na pod-
miesięczną ilość pracy, której wykonanie należy do obowiąz-
stawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z okresu faktycz-
ków wykonawcy. % dochodzenia w sądzie przywrócenia do pracy na poprzed-
nie przepracowanego, obejmującego pełne miesiące kalendarzo-
Strony mogą również ustalić w umowie maksymalną ilość nich warunkach lub odszkodowania, jeżeli rozwiązanie
we. Wykonawcy przysługuje także ekwiwalent pieniężny za niewy-
pracy zlecanej miesięcznie wykonawcy, a także ustalić, że wy- z nim umowy nastąpiło z naruszeniem przepisów,
korzystany w całości lub w części urlop obliczony jak
konawca będzie korzystał w pracy z własnych maszyn lub
wynagrodzenie za urlop.
urządzeń. W tym przypadku należy dodatkowo unormować % otrzymania świadectwa pracy nakładczej po zakończeniu
kwestię odpłatności z tytułu użytkowania maszyn lub urzą- zatrudnienia,
dzeń stanowiących własność wykonawcy  w wysokości odpo- konywaniu zarządzeń i zaleceń wydawanych przez organy
wiadającej wartości ich odtworzenia. % urlopu macierzyńskiego w wymiarze i na zasadach określo- nadzoru nad warunkami pracy.
Praca nakładcza najczęściej polega na wykonywaniu na nych w kodeksie pracy, Jeżeli praca nakładcza wykonywana jest w lokalu miesz-
zlecenie nakładcy czynności w zakresie wytwarzania przed- kalnym wykonawcy, nakładca nie może powierzać prac, któ-
miotów z powierzonych materiałów, naprawiania i konserwa- % bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz profi- rych wykonywanie jest szkodliwe dla zdrowia zatrudnionego
cji przedmiotów czy też świadczenia różnych usług. General- laktycznej ochrony zdrowia, lub jego współmieszkańców. Poza tym dostarczane przez na-
nie umowa tego rodzaju może dotyczyć każdego rodzaju pra- kładcę surowce, materiały, maszyny i inne urządzenia tech-
cy nie tylko polegającej na wykonywaniu prostych czynności, % odprawy pieniężnej, jeżeli umowa z nim została wypowie- niczne powinny odpowiadać wymaganiom bezpieczeństwa
jak np. składanie długopisów czy klejenie kopert. Jej przed- dziana z powodu ogłoszenia upadłości nakładcy lub jego li- i higieny pracy.
kwidacji albo w związku z zaniechaniem lub ograniczeniem
Wysokość wynagrodzenia
systemu pracy nakładczej.
PRZYKA
AD KONIECZNOŚĆ WYDANIA
Obligatoryjnym elementem umowy o pracę nakładczą, po-
ŚWIADECTWA
Obowiązki nakładcy
dobnie jak umowy o pracę, jest określenie warunków płaco-
Jednym z obowiązków nakładcy jest zapewnienie wyko- wych. Zasadniczo wynagrodzenie przysługuje za wykonaną
Z wykonawcą została rozwiązana umowa o pracę nakładczą. Na-
nawcy środków do wykonywania pracy określonej w umowie. pracę (wyjątki dotyczą wypłaty wynagrodzenia np. za urlop,
kładca nie wydał mu świadectwa pracy nakładczej. W związku
Jeżeli więc strony nie postanowią inaczej, nakładca powinien niezdolność do pracy z powodu choroby itp.). Praca nakład-
z rozwiązaniem umowy nakładca jest obowiązany niezwłocznie wy- wyposażyć wykonawcę w surowce, materiały lub inne przed- cza wiąże się zatem z większym ryzykiem w zakresie upraw-
dać wykonawcy świadectwo pracy nakładczej. W dokumencie tym mioty oraz niezbędne narzędzia, maszyny i urządzenia. Jego nień płacowych wykonawcy niż w przypadku zatrudnienia na
obowiązkiem jest także utrzymywanie w należytym stanie podstawie umowy o pracę. Ryzyko to łagodzi gwarancja za-
należy zamieścić informację o okresie pracy nakładczej, w którym
technicznym maszyn i urządzeń (z wyjątkiem bieżącej kon- pewnienia wykonawcy określonej ilości pracy. Nakładca jest
wykonawca uzyskał wynagrodzenie w wysokości co najmniej 50
serwacji). bowiem zobowiązany zapewnić wykonawcy taką ilość pracy,
proc. najniższego wynagrodzenia. W przypadku rozwiązania umowy
Jeśli nakładca nie wykona tych obowiązków, a tym samym za którą może on uzyskać w miesiącu co najmniej najniższe
z powodu ogłoszenia upadłości nakładcy lub jego likwidacji albo
uniemożliwi wykonanie miesięcznej ilości pracy określonej wynagrodzenie pracownicze, w przypadku gdy praca nakład-
w związku z zaniechaniem lub ograniczeniem systemu pracy na-
w umowie, to wykonawcy za czas niewykonania pracy przy- cza stanowi dla niego wyłączne lub główne z
ródło utrzyma-
kładczej z przyczyn określonych w ustawie o zwolnieniach grupo-
sługuje wynagrodzenie obliczone jak za urlop wypoczynko- nia, albo 50 proc. tego wynagrodzenia, jeżeli chałupnictwo
wych  także informację o przyczynie rozwiązania tej umowy. Nie
wy, jednak nie wyższe od najniższego wynagrodzenia. Wyko- jest jego dodatkowym z
ródłem utrzymania.
wydając świadectwa pracy nakładca musi pamiętać o tym, że tak
nawca użytkujący maszyny, urządzenia i narzędzia stanowią- Wykonawcy przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pra-
jak w przypadku pracodawcy może narazić się na odpowiedzial-
ce jego własność, ma prawo do odpłatności z tego tytułu cę obliczone według stawek jednostkowych. W sytuacji gdy
ność odszkodowawczą. Wykonawca, który poniósł szkodę wskutek
w wysokości odpowiadającej wartości ich odtworzenia, zgod- jest to uzasadnione rodzajem pracy, wynagrodzenie może być
niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa
nie z zasadami określonymi w zakładowym regulaminie pra- obliczone przy zastosowaniu innej odpowiedniej metody,
pracy, może bowiem żądać jej naprawienia. Odszkodowanie należ-
cy nakładczej (obowiązek jego utworzenia istnieje u praco- ustalonej w umowie lub w obowiązujących u danego nakład-
ne wykonawcy jest identyczne, jak w przypadku pracowników, tj. li- dawców zatrudniających stale co najmniej 20 wykonawców) cy zasadach wynagradzania wykonawców.
mitowane do wysokości wynagrodzenia za sześć tygodni. Orzecze- lub umowie. Wykonawcom przysługuje prawo do wynagrodzenia cho-
nie o odszkodowaniu w związku z wydaniem niewłaściwego świa- Nakładca jest obowiązany przejawiać troskę o bezpieczne robowego, a także inne składniki wynagrodzenia i świadcze-
i higieniczne warunki wykonywania pracy, wydawać polece- nia związane z pracą, określone dla pracowników zatrudnio-
dectwa pracy stanowi jednocześnie podstawę do zmiany tego
nia usuwania stwierdzonych uchybień w tym zakresie i kon- nych u danego nakładcy, jeżeli prawo do nich oraz zakres ich
świadectwa.
trolować wykonanie tych poleceń oraz współdziałać przy wy- stosowania do wykonawców ustala układ zbiorowy pracy, re-
nr 154 T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y
przewodnik
A5
EKSPERT RADZI
o pracę nakładczą
Czy nakładca powinien
dostarczyć mniej
% ciężkiego naruszenia przez wykonawcę obowiązków wyni-
PRZYKA
AD OCHRONA PRACY KOBIET
kających z umowy,
szkodliwe materiały
Pracodawca zatrudnia na podstawie umowy o pracę nakładczą kil-
% popełnienia przez niego przestępstwa, które uniemożliwia
ka kobiet. Jedna z nich przedstawiła zaświadczenie lekarskie
dalsze powierzanie mu pracy nakładczej, jeżeli przestęp-
stwierdzające ciążę. Kobiecie wykonującej pracę nakładczą nie
stwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym Pracuję w domu jako nakładca i jestem obecnie w ciąży.
wolno powierzać prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla
wyrokiem. Lekarz stwierdził, że ze względu na stan mojego zdrowia
jej zdrowia, a jeżeli jest ona w ciąży i wykonuje prace wzbronione,
nie mogę używać dotychczasowych klejów i farb. Czy w tej
nakładca powinien powierzyć jej na okres ciąży inną odpowiednią
Ciężkie naruszenie przez wykonawcę obowiązków wynika- sytuacji mam prawo domagać się od nakładcy zmiany
pracę. Jeżeli wskutek powierzenia innej pracy kobieta nie może jących z umowy może polegać w szczególności na wadliwym dostarczanych przez niego materiałów?
uzyskać dotychczasowego wynagrodzenia, przysługuje jej dodatek wykonywaniu z jego winy powierzonej pracy, nieprzestrzega-
niu przepisów i zasad bhp, nierozliczaniu się w ustalonych ter- Tak. Stosunek pracy nakładczej pod-
wyrównawczy. Kobieta wykonująca pracę na podstawie takiej
minach z pobranych surowców lub materiałów oraz niewyko- lega ochronie prawnej w zakresie bez-
umowy ma także prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze
nywaniu bez uzasadnionych przyczyn przez okres trzech mie- pieczeństwa i ochrony zdrowia. Z treści
i na zasadach określonych w przepisach kodeksu pracy.
sięcy minimalnej ilości pracy. Rozwiązanie umowy w tym try- rozporządzenia w sprawie uprawnień
bie nie może nastąpić po upływie jednego miesiąca od pracowniczych osób wykonujących
uzyskania przez nakładcę wiadomości o okoliczności uzasad- pracę nakładczą wynika, że praca na-
PRZYKA
AD POWIERZENIE INNEJ PRACY
niającej rozwiązanie umowy. kładcza powinna być wykonywana
EWA
Przyczyny niezawinione przez nakładcę umożliwiające roz- z zachowaniem przepisów i zasad bhp.
DRZEWIECKA
U wykonawcy stwierdzono objawy choroby zawodowej potwierdzo-
wiązanie z nim umowy bez zachowania okresu wypowiedze- Niezależnie natomiast od tego, czy
ekspert
nej zaświadczeniem lekarskim. W tej sytuacji nakładca powinien
nia dotyczą niewykonywania pracy z powodu: niezdolności wykonywanie pracy będzie miało miej-
z zakresu prawa
powierzyć wykonawcy inną pracę, nienarażającą go na działanie do pracy wskutek choroby lub odosobnienia ze względu na sce w zakładzie pracy, czy w mieszka-
pracy
czynnika, który wywołał objawy powstawania choroby zawodowej. chorobę zakaz
ną przez okres dłuższy niż trzy miesiące, nie- niu wykonawcy, dostarczane przez na-
Jeżeli wskutek powierzenia innej pracy wykonawca nie może uzy- zdolności do pracy wskutek choroby zawodowej lub spowodo- kładcę surowce, materiały, maszyny
wanej wypadkiem przy pracy przez okres dłuższy niż sześć i inne urządzenia techniczne powinny odpowiadać wy-
skać dotychczasowego wynagrodzenia, przysługuje mu dodatek
miesięcy lub niemożność wykonywania pracy z przyczyn in- maganiom bezpieczeństwa i higieny pracy (par. 22 ust.
wyrównawczy przez okres do trzech miesięcy, jednak najwyżej do
nych niż wymienione przez okres dłuższy niż jeden miesiąc. 2 rozporządzenia). Ponadto żaden nakładca nie może
wysokości najniższego wynagrodzenia. Dodatek ten przysługuje
Uprawnienie do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia powierzać kobiecie prac szczególnie uciążliwych lub
przez okres do sześciu miesięcy, jeżeli dotychczasowy przebieg le-
przysługuje także wykonawcy, jeżeli zostało wydane orzecze- szkodliwych dla jej zdrowia (par. 19 rozporządzenia).
czenia rokuje odzyskanie przez wykonawcę zdolności do pracy po-
nie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej W tym przypadku stosuje się odpowiednio art. 176 k.p.,
przednio wykonywanej lub podobnej. Wyrównanie na tych samych
pracy na jego zdrowie, a nakładca nie przydzieli mu w ciągu który wprowadza zakaz zatrudniania kobiet przy pra-
zasadach przysługuje, jeżeli nakładca powierzył inną odpowiednią
miesiąca innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan zdro- cach szczególnie uciążliwych i szkodliwych. Wykonaw-
pracę wykonawcy, który stał się niezdolny do dotychczasowej pra-
wia i kwalifikacje zawodowe oraz warunki, w jakich praca jest czyniom w okresie ciąży nie wolno podejmować pracy
cy wskutek wypadku przy pracy.
wykonywana. Jeżeli praca wykonywana jest w lokalu miesz- wzbronionej kobietom w ciąży. Nakładca powinien
kalnym wykonawcy, uprawnienie to przysługuje także wtedy, wówczas powierzyć kobiecie na okres ciąży inną odpo-
gdy praca wywiera szkodliwy wpływ na zdrowie współmiesz- wiednią pracę. Jeżeli wskutek jej powierzenia kobieta
gulamin wynagradzania albo umowa. Wynagrodzenie za pra- kańców. nie może uzyskać dotychczasowego wynagrodzenia,
cę nakładczą jest chronione na tych samych zasadach co pen- przysługuje jej dodatek wyrównawczy, najwyżej jednak
Wysokość odprawy
sja pracownicza. do wysokości najniższego wynagrodzenia (par. 20 ust.
O zamiarze i przyczynach wypowiedzenia umowy z powo- 2 rozporządzenia). Jeżeli nakładca nie może powierzyć
Wypowiedzenie umowy du ogłoszenia upadłości lub likwidacji nakładca jest zobligo- kobiecie innej odpowiedniej pracy, to nie wykonuje ona
Przepisy rozporządzenia regulującego pracę nakładczą wany zawiadomić na piśmie zakładową organizację związko- pracy, jednakże za czas niewykonywania pracy przy-
przewidują możliwość wypowiedzenia umowy zawartej na wą, która ma pięć dni na zgłoszenie umotywowanych zastrze- sługuje jej wynagrodzenie obliczone jak za urlop wypo-
okres próbny i na czas nieokreślony. Okres wypowiedzenia żeń. W razie nieuwzględnienia zastrzeżeń, a także w razie nie- czynkowy, ale nie wyższe od najniższego wynagrodze-
umowy zawartej na okres próbny wynosi dwa tygodnie, nie- zajęcia stanowiska w przewidzianym terminie przez stronę nia (par. 20 ust. 3 rozporządzenia).
zależnie od czasu, na jaki została ona zawarta. Jednolity jest związkową nakładca podejmuje decyzję w sprawie wypowie- W analizowanym przypadku wykonywana praca
także okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokre- dzenia umowy. nie należy do wzbronionych kobietom w ciąży, ale są
ślony. Wynosi on jeden miesiąc i kończy się ostatniego dnia O zamierzonym rozwiązaniu umów z wykonawcami przeciwwskazania zdrowotne do jej wykonywania.
miesiąca kalendarzowego. z powodu ogłoszenia upadłości nakładcy lub jego likwidacji Nie ma w tej sytuacji zastosowania art. 179 par.
W przeciwieństwie do umów cywilnoprawnych praca na- albo zaniechania lub ograniczenia systemu pracy nakład- 2 i 3 k.p. Z przepisów rozporządzenia wynika bowiem,
kładcza daje wykonawcy gwarancję stabilności zatrudnienia. czej powodującego konieczność rozwiązania umów z co naj- że art. 179 k.p. nie stosuje się w razie wykonywania
Nakładca nie może bowiem wypowiedzieć umowy w okresie mniej 10 proc. wykonawców z przyczyn określonych w usta- pracy nakładczej. Wykonawca może jednak domagać
urlopu wypoczynkowego wykonawcy ani w czasie jego nie- wie z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązy- się zmiany środków na podstawie ogólnego zakazu
zdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia ze wania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedoty- powierzenia kobiecie pracy szkodliwej dla jej zdrowia
względu na chorobę zakaz
ną, jeżeli nie upłynął jeszcze okres czących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844 z póz
n. zm.), (par. 19 zd. 1 rozporządzenia).
uprawniający do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. nakładca jest obowiązany zawiadomić właściwy miejscowo Należy podkreślić, że nakładca ponosi odpowie-
Zakaz dotyczy także wypowiadania umowy w okresie mię- rejonowy urząd pracy przed terminem dokonywania wypo- dzialność za naruszenia obowiązków bhp. Odpowiada
dzy powołaniem wykonawcy na ćwiczenia lub przeszkolenie wiedzeń. również za wykroczenia przeciwko prawom wyko-
wojskowe a ich odbyciem. Wyłączenie ochrony w obu przy- Jeżeli umowa z wykonawcą została rozwiązana w wyniku nawcy w przypadku wykonywania pracy nakładczej
padkach następuje tylko w razie ogłoszenia upadłości nakład- dokonanego wypowiedzenia (także rozwiązania na mocy w zakładzie pracy lub w innym pomieszczeniu należą-
cy lub jego likwidacji albo zaniechania przez niego systemu porozumienia stron) z powodu ogłoszenia upadłości nakład- cym do nakładcy. Natomiast nie ponosi takiej odpo-
pracy nakładczej. cy lub jego likwidacji albo z powodu zlikwidowania przez wiedzialności w przypadku naruszenia obowiązków
Chroniony jest także członek zarządu zakładowej organiza- niego lub ograniczenia systemu pracy nakładczej wywoła- bhp wobec wykonawcy pracującego w domu. Powyż-
cji związkowej zatrudniony na podstawie umowy o pracę na- nego zmianami produkcyjnymi lub organizacyjnymi, wyko- sze wiąże się z brzmieniem art. 23 ust. 1 pkt 1 i 26
kładczą. Nakładca nie może bowiem, bez zgody zakładowej nawcy przysługuje odprawa pieniężna. Należy się ona w wy- ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji
organizacji związkowej, wypowiedzieć ani rozwiązać umowy sokości: Pracy (Dz.U. nr 89, poz. 589). Inspektor pracy ma pra-
z wykonawcą pełniącym taką funkcję, chyba że jest to uzasad- wo swobodnego wstępu na teren oraz do obiektów
nione ogłoszeniem upadłości nakładcy lub jego likwidacją al- % jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli łączny okres pra- i pomieszczeń podmiotów kontrolowanych. Kontrolę
bo zaniechaniem przez niego systemu pracy nakładczej, osią- cy wynosi mniej niż 10 lat, przeprowadza się w siedzibie podmiotu kontrolowa-
gnięciem wieku emerytalnego lub uzyskaniem prawa do ren- nego oraz w innych miejscach wykonywania jego za-
ty z tytułu niezdolności do pracy. % dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli łączny okres pracy dań lub przechowywania dokumentów finansowych
Ochrona obejmuje także kobietę wykonującą pracę nakład- wynosi 10 lat, lecz mniej niż 20 lat, i kadrowych. Inspektor nie ma natomiast prawa kon-
czą w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego. W tym czasie troli warunków bhp w mieszkaniach prywatnych wy-
nie można bowiem wypowiedzieć ani rozwiązać z nią umowy % trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli łączny okres pracy konawców. Jeżeli w takiej sytuacji nakładca naruszy
zawartej na czas nieokreślony, chyba że zachodzą przyczyny wynosi 20 lat i więcej. obowiązki bhp, wykonawca powinien sam podjąć sto-
uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej sowne środki. Ma pełne prawo powstrzymać się od
winy. Ochrona nie obowiązuje także w razie ogłoszenia upa- Odprawa pieniężna przysługuje, jeżeli wynagrodzenie z ty- wykonywania pracy z powodu niewywiązywania się
dłości nakładcy lub jego likwidacji albo zaniechania przez nie- tułu wykonywania pracy nakładczej stanowi dla wykonawcy z obowiązków przez nakładcę, z zachowaniem prawa
go systemu pracy nakładczej. Natomiast umowa zawarta na jedyne lub zostało przez niego wskazane jako podstawowe do wynagrodzenia (par. 11 ust. 2 rozporządzenia). %
czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, która z
ródło utrzymania. W razie zbiegu prawa do odprawy i odpra-
uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, wy pieniężnej w związku z przejściem na rentę lub emeryturę,
PODSTAWA PRAWNA
ulega przedłużeniu do dnia porodu. wykonawcy przysługuje jedna, korzystniejsza dla niego od-
prawa. %
% Par. 11 ust. 2, par. 20 ust. 1-2, par. 21 ust. 2, par.
Rozwiązanie bez wypowiedzenia
22 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 31 grud-
Umowę o pracę nakładczą można także rozwiązać bez wy-
PODSTAWA PRAWNA
nia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych
powiedzenia z przyczyn zawinionych i niezawinionych przez
osób wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. nr 3,
wykonawcę. Katalog przyczyn umożliwiających rozwiązanie
% Rozporządzenie Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w spra-
poz. 19 z póz
n. zm.).
umowy w tym trybie jest jednak nieco inny od przewidziane-
wie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę na-
% Art. 176, art. 179 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks
go w kodeksie pracy. Dyscyplinarne rozwiązanie jest możliwe
kładczą (Dz.U. z 1976 r. nr 3, poz. 19 z póz
n. zm.).
pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
w razie:
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y nr 154
orzecznictwo
A6
E U R O P E J S K I T R Y B U N A A
S P R A W I E D L I W O Ś C I O D Y S K R Y M I N A C J I
Pracownik nie może być gorzej traktowany ze względu na niepełnosprawność dziecka
Osoba wychowująca niepełnosprawne cję lub molestowanie, ponieważ w podob- wania jako zasadę oznaczającą brak jakiejkol- sady równego traktowania wymagałoby
dziecko nie może być z tego powodu nych okolicznościach rodzice dzieci, które wiek dyskryminacji bezpośredniej lub po- wówczas, by ciężar dowodu spoczywał na jej
dyskryminowana w miejscu pracy  orzekł nie są niepełnosprawne, byli traktowani średniej, m.in. ze względu na niepełnospraw- pracodawcy, który musiałby udowodnić, że
Europejski Trybunał Sprawiedliwości. inaczej. Po powrocie z urlopu macierzyń- ność. Należy ją stosować do wszystkich osób zasada ta nie została naruszona.
skiego nie mogła pracować na stanowisku w odniesieniu do warunków zatrudnienia ETS, orzekając wyrok, stwierdził, że zakaz
Pani Coleman pracowała w kancelarii ad- pracy, jakie zajmowała przed porodem. i pracy, łącznie z warunkami wynagradzania dyskryminacji bezpośredniej nie ogranicza
wokackiej w Londynie od stycznia 2001 r. Pracodawca odmówił jej również korzysta- i rozwiązywania stosunków pracy. się tylko do osób, które same są niepełno-
w charakterze asystentki prawnej. Rok póz
- nia z elastycznego czasu pracy. Pani Cole- Trybunał stwierdził, że o ile dyrektywa za- sprawne. W rezultacie, jeśli pracodawca trak-
niej urodziła niepełnosprawne dziecko, które man wskazywała ponadto, że w pracy czy- wiera przepisy mające na celu uwzględnienie tuje pracownika, który sam nie jest niepełno-
wymagało specjalistycznej opieki. Pracowni- niono obraz
liwe komentarze wobec niej szczególnych potrzeb osób niepełnospraw- sprawny, ale ma niepełnosprawne dziecko,
ca postanowiła sama zaopiekować się dziec- i jej dziecka. nych, o tyle okoliczność ta nie pozwala na mniej przychylnie niż innego pracownika,
kiem. Employment Tribunal zwrócił się do Eu- wysnucie wniosku, że ustanowiona w dyrek- który ma zdrowe dziecko, to takie traktowa-
W marcu 2005 r. pani Coleman z własnej ropejskiego Trybunału Sprawiedliwości tywie zasada równego traktowania powinna nie jest sprzeczne z zakazem dyskryminacji
woli rozwiązała umowę o pracę ze swoim z pytaniem, czy wykładni dyrektywy doty- być interpretowana w sposób zawężający, bezpośredniej, o której mowa w dyrektywie.
pracodawcą. 30 sierpnia 2005 r. wniosła czącej równego traktowania w zakresie za- czyli zakazujący dyskryminacji bezpośredniej Trybunał wskazał, że identyczne zasady
jednak powództwo do Employment Tribu- trudnienia i pracy należy dokonać w ten ze względu na niepełnosprawność wyłącznie powinny być stosowane w odniesieniu do
nal, London South przeciwko byłemu pra- sposób, że zakazuje ona dyskryminacji bez- osób niepełnosprawnych. molestowania. Stwierdził, że przepisy dyrek-
codawcy, w którym wskazała, że została pośredniej lub molestowania pracownika Według ETS taka zawężająca wykładnia tywy w tym zakresie nie ograniczają się tylko
zmuszona do rozwiązania stosunku pracy. ze względu na jego niepełnosprawność, czy dyrektywy, ograniczająca jej zastosowanie do osób, które same są niepełnosprawne. Je-
Podkreślała, że w kancelarii traktowano ją stosuje się również do pracownika, który tylko do osób niepełnosprawnych, mogłaby ją śli wobec pracownika znajdującego się w sy-
mniej przychylnie niż innych pracowników, sam nie jest wprawdzie niepełnosprawny, pozbawić w znacznej części skuteczności oraz tuacji identycznej z sytuacją pani Coleman
ponieważ była głównym opiekunem niepeł- ale który jest mniej korzystnie traktowany ograniczyć ochronę, którą ma gwarantować. zostanie wykazane niepożądane zachowanie
nosprawnego dziecka. Takie traktowanie, z uwagi na niepełnosprawność swego Trybunał wskazał także, że w przypadku stanowiące molestowanie, to będzie ono
jak wskazywała, zmusiło ją do zaprzestania dziecka. gdyby pani Coleman przedstawiła fakty po- sprzeczne z zakazem molestowania, o którym
pracy u byłego pracodawcy. Uzasadniając ETS rozpatrując sprawę, przypomniał, że zwalające domniemywać istnienie dyskrymi- mowa w dyrektywie. %
swoją skargę, wskazywała na dyskrymina- dyrektywa definiuje zasadę równego trakto- nacji bezpośredniej, skuteczne stosowanie za- sprawa nr C-303/06
E U R O P E J S K I T R Y B U N A A
S P R A W I E D L I W O Ś C I O R Ó W N Y M T R A K T O W A N I U
Zmiana rodzaju umowy nie może dyskryminować pracownika
Zmiana umowy o pracę na czas określony wniosła w lipcu 2003 r. do Tribunale di Firen- ETS, w wyroku z 15 maja 2008 r., wska- istnieje ciągłość między zadaniami wykony-
na umowę zawartą na czas nieokreślony ze pozew między innymi o ustalenie, że jej zał, że aby stwierdzić, czy pani Delay była wanymi przez Belgijkę na rzecz uniwersytetu
nie może być równoznaczna m.in. umowa o pracę jest umową na czas nieokre- dyskryminowana, należy ustalić, czy pra- w charakterze lektora z wymiany a tymi, któ-
z pogorszeniem warunków wynagradzania ślony, poczynając od 1 listopada 1986 r., tj. cownik krajowy znajdujący się w sytuacji po- re uniwersytet ten powierzył jej jako współ-
pracownika. od dnia nawiązania pierwszego stosunku równywalnej skorzystałby z uznania jego pracownikowi lingwistycznemu.
pracy z tym uniwersytetem. Pani Delay chcia- praw nabytych od dnia pierwszego zatrud- ETS podkreślił, że jeśli sąd włoski uzna, że
Pani Nancy Delay, obywatelka belgijska, ła skorzystać z sytemu uznawania praw naby- nienia. Zgodnie z włoskim prawem, kiedy istnieje ciągłość zadań, mimo czasowego
wzięła udział w konkursie zorganizowanym tych byłych lektorów języka obcego przewi- pracownik krajowy korzysta z przekształce- przerwania stosunku pracy z pracodawcą ko-
przez Biuro Generalne ds. Stosunków Mię- dzianego we włoskim prawie. nia jego umowy o pracę na czas określony nieczne będzie ustalenie, czy pracownik kra-
dzynarodowych w Brukseli dla lektorów języ- Włoski sąd oddalił jednak powództwo, w umowę bezterminową, wszystkie jego pra- jowy znajdujący się w porównywalnej sytu-
ka i literatury francuskiej. Pani Delay od listo- uznając w szczególności, że lektorzy z wymia- wa nabyte są gwarantowane od dnia pierw- acji skorzystałby na podstawie włoskiego pra-
pada 1986 r. była zatrudniona przez Univer- ny stanowią kategorię całkowicie odmienną szego zatrudnienia. Gwarancja ta wywiera wa z uznania jego praw nabytych od dnia
sita degli studi di Firenze jako lektor z wymia- od kategorii lektorów języka obcego, podlega- skutki nie tylko w zakresie podwyżek wyna- pierwszego zatrudnienia.
ny na podstawie kolejno zawieranych umów jącej uregulowaniom szczególnym. Belgijka grodzenia, ale także stażu pracy i opłacania Sędziowie Trybunału uznali ponadto, że
na czas określony. W paz
dzierniku 1994 r. jej odwołała się od tego wyroku do Corte d'appel- przez pracodawcę składek na ubezpieczenie niezgodne z prawem wspólnotowym jest, aby
umowa nie została jednak przedłużona, po- lo di Firenze, który z kolei zwrócił się do Euro- społeczne.  w związku z zastępowaniem umowy o pra-
nieważ jej nazwisko nie znajdowało się już na pejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Trybunał przypomniał jednak, że dotyczy cę na czas określony w charakterze lektora
liście udostępnionej Universita degli studi di Sędziowie sądu krajowego chcieli ustalić, to wyłącznie sytuacji, gdy stosunki pracy mię- z wymiany umową o pracę na czas nieokre-
Firenze przez władze belgijskie. czy prawo wspólnotowe zabrania, aby dzy pracodawcą a pracownikami są kontynu- ślony w charakterze współpracownika lin-
W grudniu 1994 r., po dwóch miesiącach w związku z zastępowaniem umowy o pracę owane. Z akt przedłożonych Trybunałowi wy- gwistycznego  możliwe było odmówienie
bez pracy, pani Delay zawarła z tym samym na czas określony w charakterze lektora z wy- nika natomiast, że umowa o pracę pani Delay osobie znajdującej się w sytuacji takiej jak pa-
uniwersytetem umowę o pracę na czas okre- miany umową o pracę na czas nieokreślony w charakterze lektora z wymiany wygasła ni Delay uznania praw nabytych od dnia
ślony na podstawie włoskiej ustawy odnoszą- w charakterze współpracownika lingwistycz- 31 paz
dziernika 1994 r., a umowa o pracę pierwszego zatrudnienia ze skutkami w za-
cej się do współpracowników lingwistycz- nego możliwe było odmówienie osobie znaj- w charakterze współpracownika lingwistycz- kresie wynagrodzenia, stażu pracy i opłaca-
nych. Mimo równoważności stanowiska jej dującej się w sytuacji takiej jak pani Delay nego została zawarta dopiero 28 grudnia nia przez pracodawcę składek na zabezpie-
wynagrodzenie wynikające z nowego syste- uznania praw nabytych od dnia pierwszego 1994 r. ETS wskazał, że aby uznać, iż w sto- czenie społeczne, jeżeli pracownikowi krajo-
mu było niższe niż wypłacane poprzednio. zatrudnienia ze skutkami w zakresie wynagro- sunku do pani Delay naruszono zasadę rów- wemu znajdującemu się w porównywalnej
Wobec braku porozumienia w tej sprawie dzenia, stażu pracy i opłacania przez praco- nego traktowania ze względu na przynależ- sytuacji takie uznanie by przysługiwało. %
z Universita degli studi di Firenze Belgijka dawcę składek na zabezpieczenie społeczne. ność narodową, sąd krajowy musi ustalić, czy sprawa nr C-276/07
E U R O P E J S K I T R Y B U N A A
S P R A W I E D L I W O Ś C I O E M E R Y T U R A C H
Uzyskanie wcześniejszej emerytury jest możliwe po zmianie płci
Odmowa przyznania emerytury przez wnioskodawcę wieku 65 lat (wiek świadectwa uznania płci. Oznacza to zmianę z wiekiem emerytalnym. Podkreślili, że taką
transseksualistce, która zmieniła płeć, a jest emerytalny mężczyzn wynosi 65 lat, a ko- tożsamości płciowej danej osoby praktycznie nierówność traktowania spowodowaną
w wieku uprawniającym do przyznania jej biet 60 lat). dla wszystkich celów urzędowych, lecz nie zmianą płci należy uznać za dyskryminację
takiego świadczenia, narusza prawo W Wielkiej Brytanii na podstawie przepi- ma skutku wstecznego. zakazaną przez art. 4 ust. 1 Dyrektywy 79/7.
wspólnotowe, uznał Europejski Trybunał sów prawnych obowiązujących przed kwiet- Pani Richards nie zgadzając się z ustawo- Trybunał stwierdził, że to odstępstwo,
Sprawiedliwości. niem 2005 r. płcią osoby  dla celów stoso- dawstwem Wielkiej Brytanii, złożyła skargę które należy interpretować ściśle, nie obej-
wania zasad obowiązujących w dziedzinie na tę decyzję, w wyniku której sprawa trafi- muje kwestii spornej w niniejszej sprawie.
Sarah Margaret Richards przy swoich na- zabezpieczenia społecznego  jest płeć wska- ła przed Europejski Trybunał Sprawiedliwo- Sędziowie uznali, że wykładnia art. 4 ust. 1
rodzinach w 1942 roku została zarejestro- zana w akcie urodzenia. Nie można w nim ści. W wyroku z 27 kwietnia 2008 r. sędzio- Dyrektywy 79/7 stoi na przeszkodzie prze-
wana jako osoba płci męskiej. W związku ze dokonywać zmian z wyjątkiem jedynie spro- wie Trybunału stwierdzili, że rozpatrywana pisowi odmawiającemu emerytury osobie,
zdiagnozowaniem dysforii płciowej w maju stowania błędów pisarskich lub oczywistych nierówność traktowania polega na niemoż- która zmieniła płeć męską na płeć żeńską,
2001 r. poddała się operacji zmiany płci. pomyłek. W rezultacie transseksualiści, któ- ności uznania nowej płci pani Richards, z uwagi na to, że osoba ta nie ukończyła 65
W lutym 2002 r. złożyła wniosek o przyzna- rzy poddali się operacji zmiany płci, nie mo- zmienionej w następstwie operacji. W prze- roku życia, podczas gdy ta sama osoba mia-
nie świadczenia emerytalnego począwszy gą zmienić zawartej w ich akcie urodzenia ciwieństwie do kobiet, których płeć nie jest łaby prawo do emerytury w wieku 60 lat,
od dnia swoich sześćdziesiątych urodzin. informacji o płci. Brytyjska ustawa z 2004 wynikiem takiej operacji, a które mogą ko- gdyby była uznana za kobietę w świetle pra-
W brytyjskim ministerstwie pracy oddalono roku o uznaniu płci, która weszła w życie rzystać z emerytury w wieku 60 lat, pani Ri- wa krajowego. %
jej wniosek, argumentując, że złożono go 4 kwietnia 2005 r., zezwala pod pewnymi chards nie może spełnić jednego z warun- sprawa nr C-423/04
ponad cztery miesiące przed osiągnięciem warunkami na wydanie transseksualistom ków przyznania emerytury, związanego Opracowała IZABELA RAKOWSKA-BOROC

nr 154 T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y
poradnia kadrowa
A7
Powód nie ma obowiązku wskazywa- niężnego za niewykorzystany w naturze urlop wypo-
Czy pracujący ojciec
nia w pozwie podstawy prawnej swojego czynkowy (por. wyrok SN z 7 lutego 1967 r. I PR 53/67,
żądania. Jest on zobowiązany do wskaza- OSP 1967/12/287), podczas gdy zrzeczenie się prawa
ma prawo do urlopu
nia podstawy faktycznej żądania. Ozna- do urlopu w naturze nie jest możliwe. %
cza to, że sąd nie może orzec o roszcze-
niach, które z niej nie wynikają. Sąd jest RAFAA

wychowawczego
PODSTAWA PRAWNA
również związany żądaniem powoda KRAWCZYK
i nie ma prawa orzekać o żądaniach, któ- sędzia Sądu
% Art. 171 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks
rych powód się nie domagał, nawet wte- Okręgowego
Jestem zatrudniony w firmie komputerowej
pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
dy gdyby postępowanie dowodowe wy- w Toruniu
i niedługo zostanę ojcem. Chciałbym podczas
kazało, że są one należne (art. 321 par. 1
urlopu macierzyńskiego mojej żony skorzystać
k.p.c.). Na przykład w sytuacji, gdy pra-
PISALIŚMY NA TEN TEMAT
z urlopu wychowawczego. Czy jest to możliwe?
cownik w pozwie napisał, że domaga się zapłaty wyna-
Czy można nie wyrazić zgody na przesunięcie urlopu
grodzenia za styczeń i luty 2008 r., a postępowanie wy-
GP nr 134/2008 strona A7
Urlop wychowawczy przysługuje również pracow- kazało, że wynagrodzenie nie zostało wypłacone rów-
nikowi-ojcu. Musi on jednak spełnić kilka warun- nież za marzec i kwiecień, wtedy sąd nie może przyznać
Tak
ków, aby uzyskać do niego prawo. pracownikowi wynagrodzenia za te miesiące jeśli nie
zmodyfikuje on treści pozwu.
Pracownik zatrudniony co najmniej Sąd nie jest związany podstawą prawną powództwa
Czy można
sześć miesięcy ma prawo do urlopu wy- i może badać jej prawidłowość w każdym przypadku.
chowawczego w wymiarze trzech lat Natomiast w sytuacji, gdy pracownik wskaże w pozwie
w celu sprawowania osobistej opieki nad nieprawidłową podstawę prawną swojego żądania lub
wprowadzić kary
dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukoń- nie zostanie ona przez niego podana, wówczas sąd powi-
czenia przez nie czwartego roku życia. Do EWA nien zastosować właściwe przepisy prawa. %
za złamanie zakazu
sześciomięsięcznego okresu zatrudnienia DRZEWIECKA
wlicza się poprzednie okresy zatrudnie- ekspert
PODSTAWA PRAWNA
nia (art. 186 par. 1 k.p.). Jeżeli pracodaw- z zakresu
konkurencji
ca stwierdzi, że pracownik trwale zaprze- prawa pracy
% Art. 321 par. 1, art. 477 ustawy z 17 listopada 1964 r.
stał sprawowania osobistej opieki nad
Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz.
dzieckiem, wówczas ma prawo wezwać
Rozpoczynam pracę u nowego pracodawcy.
296 z póz
n. zm.).
pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez
Szef chce podpisać ze mną umowę o zakazie
siebie wskazanym, nie póz
niej niż w ciągu 30 dni od
konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Czy
dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po
w umowie tej może zawrzeć postanowienia
upływie trzech dni od wezwania. Gdy pracownik nie sta-
wprowadzające kary umowne za
Czy nowy pracodawca
wi się do pracy na wezwanie pracodawcy, wówczas mo-
nieprzestrzeganie takiego zakazu?
że on rozwiązać umowę za wypowiedzeniem albo bez
wypowiedzenia (por. wyrok SN z 4 grudnia 1997 r.,
może odmówić
I PKN 416/97, OSNAPiUS 1998/20/596, wyrok SN z 22 Gdy były pracownik naruszy obowiązujący go za-
listopada 2001 r., I PKN 700/00, OSNP 2003/ 21/517). kaz konkurencji, pracodawca może dochodzić od
udzielenia zaległego
Tak
Co do zasady z urlopu wychowawczego może korzy- niego odszkodowania. Jeżeli umowa o zakazie
stać tylko jeden rodzic lub opiekun dziecka. Wyjątkowo konkurencji zawiera kary umowne za złamanie zobowiąza-
z urlopu mogą korzystać jednocześnie oboje rodzice lub nia do niepodejmowania działalności konkurencyjnej, były
urlopu
opiekunowie przez okres nieprzekraczający trzech mie- podwładny będzie musiał zapłacić je szefowi.
sięcy (art. 186 par. 3 k.p.). W takim przypadku do wnio-
sku o udzielenie urlopu wychowawczego dołącza się pi- Podstawą roszczenia pracodawcy bę-
Pracownik był zatrudniony w spółce z o.o. Na
semne oświadczenie drugiego z rodziców lub opieku- dzie art. 471 k.c., przewidujący odpowie-
podstawie porozumienia zawartego pomiędzy
nów dziecka o okresie, w którym zamierza on korzystać dzialność odszkodowawczą dłużnika za
pracodawcą, pracownikiem i nowym pracodawcą,
z takiego urlopu (par. 2 ust. 6 rozporządzenia ministra niewykonanie lub nienależyte wykonanie
został rozwiązany stosunek pracy ze spółką z o.o.,
gospodarki, pracy i polityki społecznej z 16 grudnia zobowiązania. W postępowaniu o zasą-
a pracownik podpisał umowę z nowym
2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania dzenie odszkodowania pracodawca bę-
pracodawcą. Porozumienie nie regulowało kwestii
urlopu wychowawczego, Dz.U. nr 230, poz. 2291). dzie musiał wykazać bezprawność czynu A
UKASZ GUZA
pracownika, poniesioną szkodę i jej wyso- ekspert
Należy zauważyć, że zakaz jednoczesnego korzysta- udzielenia przez nowego pracodawcę urlopu
nia z urlopu dotyczy wyłącznie urlopu wychowawczego, niewykorzystanego przez pracownika kość, a także związek przyczynowy po- z zakresu prawa
nie zaś urlopu macierzyńskiego i wychowawczego czy między takim zachowaniem pracownika pracy
u dotychczasowego pracodawcy. Pracownik po
wypoczynkowego i wychowawczego albo bezpłatnego a powstałą szkodą
kilku dniach pracy zażądał udzielenia mu miesiąca
i wychowawczego. Możliwa jest zatem sytuacja, gdy pra- Udowodnienie przez pracodawcę wy-
zaległego urlopu wypoczynkowego. Nowy
cownik korzysta z urlopu wychowawczego w tym sa- sokości poniesionej szkody może w praktyce powodo-
pracodawca uznał, że nie jest do tego zobowiązany.
mym czasie, gdy matka dziecka przebywa na urlopie wać problemy. Najlepszym sposobem na ich uniknięcie
Czy jego postępowanie jest zgodne z prawem?
macierzyńskim. % jest wprowadzenie do umowy o zakazie konkurencji
dodatkowej klauzuli w postaci kary umownej. W takim
W tej sytuacji pracownik nie ma prawa żądać urlo- postanowieniu umownym strony zastrzegają, że napra-
PODSTAWA PRAWNA
pu od nowego pracodawcy, ponieważ nabył ekwi- wienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależy-
Tak
walent za urlop wypoczynkowy u dotychczasowe- tego wykonania zobowiązania nastąpi poprzez zapłatę
% Art. 186 par. 2 i 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks
go pracodawcy. ściśle określonej sumy. Jeżeli więc obie strony ustalą,
pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
że wysokość takiej kary wynosi np. 5 tys. zł, pracownik,
Powstanie uprawnienia do ekwiwalentu za urlop wy- który złamie zakaz konkurencji, będzie musiał zapłacić
poczynkowy uwarunkowane jest rozwiązaniem lub wy- tę kwotę byłemu pracodawcy. Kara ta będzie przysługi-
gaśnięciem stosunku pracy. Ekwiwalent należy się pra- wała w zastrzeżonej wysokości bez względu na rozmia-
PISALIŚMY NA TEN TEMAT
cownikowi niezależnie od tego, czy urlopu nie wykorzy- ry poniesionej przez pracodawcę szkody, także wów-
Czy rodzice mogą w tym samym czasie korzystać
stał w całości czy w części. Dla powstania roszczenia czas gdy w ogóle ona nie wystąpiła (uchwała SN z 6 li-
z urlopu macierzyńskiego
o ekwiwalent bez znaczenia pozostaje nie tylko sposób stopada 2003 r., III CZP 61/03, OSNC 2004/5/69).
GP nr 134/2008 strona A7
i przyczyna rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pra- Pracownicy, którzy zgodzą się na wprowadzenie kar
cy, ale również powód niewykorzystania urlopu. Nie jest za złamanie zakazu konkurencji, powinni zadbać o to,
Czy wskazanie
również istotne to, na jakiej podstawie został nawiązany aby umowa precyzyjnie wskazywała przypadki jego na-
stosunek pracy. ruszenia. Strony mogą np. ustalić, że działalność konku-
W przypadku zatrudnienia pracownika u nowego rencyjna nie może dotyczyć konkretnego rodzaju dzia-
błędnej podstawy
pracodawcy nie przejmuje on obowiązku udzielenia łalności lub wskazać firmy, w których były pracownik nie
urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył może pracować, albo terytorium, którym objęty jest za-
prawnej uzasadnia
prawo u poprzedniego pracodawcy, nawet jeśli stosunek kaz. Mniej korzystne dla byłych pracowników byłoby
pracy z dotychczasowym pracodawcą został rozwiązany uznanie, że zakaz dotyczy wszelkich form działalności 
oddalenie powództwa na mocy porozumienia pracodawców i pracownika, chy- bezpośredniej i doradczej, na własny rachunek, dla in-
ba że w treści porozumienia wyraz
nie określono, że no- nych podmiotów w ramach stosunku pracy lub umów
wy pracodawca ma obowiązek udzielenia pracownikowi cywilnoprawnych. %
Pracownik wniósł do sądu pozew niewykorzystanego urlopu, do którego nabył prawo
u pracodawcy dotychczasowego (por. wyrok SN z 27 li-
o odszkodowanie za niezgodne z prawem
PODSTAWA PRAWNA
stopada 1980 r. I PRN 124/80, OSNC 1981/6/113).
rozwiązanie umowy o pracę. Pracodawca
Tak więc jedyną okolicznością obligującą nowego pra-
w odpowiedzi na pozew zażądał oddalenia
% Art. 101 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
codawcę do udzielenia pracownikowi urlopu wypoczyn-
powództwa z powodu wskazania błędnej (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
kowego, który nabył u poprzedniego pracodawcy, jest je-
podstawy prawnej przez pracownika. Czy sąd % Art. 471 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
go zgoda i wyraz
ne uregulowanie tej kwestii w zawar-
(Dz.U. nr 16, poz. 93 z póz
n. zm.).
może na tej podstawie oddalić powództwo?
tym pomiędzy stronami porozumieniu.
Umowa przewidująca wykorzystanie urlopu w natu-
Jeżeli pracownik wskazał w pozwie błędną pod- rze u nowego pracodawcy mogłaby być zawarta pomię-
PISALIŚMY NA TEN TEMAT
stawę prawną swojego żądania, wówczas sąd jest dzy pracodawcami i pracownikiem również już po roz-
Czy pracownikowi zwolnionemu z zakazu konkurencji
Nie
zobowiązany do zastosowania właściwych przepi- wiązaniu stosunku pracy i rozpoczęciu pracy u nowego
przysługuje odszkodowanie
sów prawa. Nie może on na tej podstawie oddalić powódz- pracodawcy. Sąd Najwyższy dopuszcza bowiem możli-
GP nr 47/2008 strona A6
twa. wość zrzeczenia się przez pracownika ekwiwalentu pie-
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y nr 154
wskaz
niki
A8
SPIS PRZEWODNIKÓW
II.
I
I
.
Składki na ubezpieczenia społeczne
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w czerwcu,
przedsiębiorców
LIPIEC 2008 R.
lipcu i sierpniu 2008 r. dla:
I.
I
.
1) osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na pod- ORZECZNICTWO
Mobbing w orzecznictwie Sądu Najwyższego GP NR 149
z
a
2
0
0
8
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za 2008
stawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów
rok dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą
r
o
k
szczególnych,
PRACA
na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych
2) twórców i artystów, osób wykonujących wolny zawód w rozumieniu Obowiązki pracodawcy wobec pracowników powołanych
do wojska GP NR 144
przepisów szczególnych, które:
przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
n
i
e
w
c
z
e
ś
n
i
e
j
n
i
ż
% rozpoczęły wykonywanie działalności gospodarczej nie wcześniej niż
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, w szczególności: leka-
PRACA
25 sierpnia 2005 r.,
2
5
s
i
e
r
p
n
i
a
2
0
0
5
r
.
,
rzy wszystkich specjalności, techników dentystycznych, felczerów, Zasady udzielania urlopów wypoczynkowych przez
pracodawcę GP NR 139
% w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpo- położnych, pielęgniarek, prawników, ekonomistów, inżynierów, ar-
częcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły poza- chitektów, techników budowlanych, geodetów, rzeczników patento-
PRACA
Uprawnienia pracownika przywróconego do pracy przez
rolniczej działalności, wych, tłumaczy oraz księgowych,
sąd GP NR 134
% nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, 3) wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. oraz wspólników
dla którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
PRACA
w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ra- 4) osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą dzia- Zasady zatrudniania menedżerów w przedsiębiorstwie
GP NR 129
mach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności łalność
n
i
e
n
i
ż
s
z
a
n
i
ż
1
7
9
0
,
3
9
z
ł
wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej  stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa niż 1790,39 zł (60 proc.
CZERWIEC 2008 R.
przeciętnego wynagrodzenia w I kwartale 2008 r., które wyniosło
3
3
7
,
8
0
z
ł
 stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 337,80 zł
PRACA
2983,98 zł).
2
9
8
3
,
9
8
z
ł
(30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia).
Czas pracy kadry zarządzającej i kierowniczej GP NR 119
PRACA
Za czerwiec, lipiec i sierpień 2008 r. składki na ubezpieczenia społecz- Od 1 czerwca 2008 r. najniższa składka na ubezpieczenia społeczne
Kiedy pracodawca może zmienić pracownikowi jego
wyżej wymienionych osób wynosi:
ne wyżej wymienionych osób nie mogą być niższe niż:
warunki pracy i płacy GP NR 114
6
5
,
9
4
z
ł
 65,94 zł na ubezpieczenie emerytalne (tj. 19,52 proc. podstawy),
1
9
,
5
2
p
r
o
c
.
 19,52 proc. podstawy na ubezpieczenie emerytalne,
PRACA
2
0
,
2
7
z
ł
 20,27 zł na ubezpieczenia rentowe (6 proc. podstawy),
3
4
9
,
4
8
z
ł
tj. 349,48 zł,
Cywilnoprawne roszczenia pracownika z tytułu wypadku
8
,
2
8
z
ł
 8,28 zł na ubezpieczenie chorobowe (2,45 proc. podstawy).  6 proc. podstawy na ubezpieczenie rentowe, tj. 107,42 zł ,
6
p
r
o
c
.
,
1
0
7
,
4
2
z
ł
,
przy pracy GP NR 109
2
,
4
5
p
r
o
c
.
4
3
,
8
6
z
ł
 2,45 proc. podstawy na ubezpieczenie chorobowe, tj. 43,86 zł.
u
b
e
z
p
i
e
c
z
e
n
i
e
z
d
r
o
w
o
t
n
e
w
c
z
e
r
w
c
u
,
l
i
p
c
u
i
s
i
e
r
p
n
i
u
Składka na ubezpieczenie zdrowotne w czerwcu, lipcu i sierpniu
MAJ 2008 R.
2008 r. nie może być mniejsza niż 205,87 zł (9 proc. podstawy,
2
0
0
8
r
.
2
0
5
,
8
7
z
ł
s
k
ł
a
d
e
k
n
a
F
u
n
d
u
s
z
P
r
a
c
y
Płatnicy zobowiązani do opłacania składek na Fundusz Pracy na pod-
PRACA
2
2
8
7
,
4
0
z
ł
,
którą stanowi kwota 2287,40 zł, tj. 75 proc. przeciętnego miesięcz- stawie przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku Jak ustalić staż pracowniczy GP NR 104
nego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w I kwartale 2008 r., pracy płacą ją w czerwcu, lipcu i sierpniu 2008 r. w wysokości 2,45
2
,
4
5
PRACA
3
0
4
9
,
8
6
z
ł
p
r
o
c
.
4
3
,
8
6
z
ł
.
włącznie z wypłatami z zysku, które wynosiło 3049,86 zł). proc. podstawy wymiaru, tj. 43,86 zł.
Jak pracodawca powinien chronić godność i dobra
osobiste pracownika GP NR 95
PRACA
Kiedy pracownik może rozwiązać umowę o pracę
bez wypowiedzenia GP NR 90
KWIECIEC
2008 R.
UBEZPIECZENIA
Na jakie świadczenia od pracodawcy lub ZUS może liczyć
chory pracownik GP NR 81
ORZECZNICTWO
Uprawnienia pracowników w razie bezprawnego
wypowiedzenia umowy o pracę w orzecznictwie Sądu
Najwyższego GP NR 76
PRACA
O czym musi pamiętać pracodawca, tworząc regulaminy:
pracy i wynagradzania GP NR 71
PRACA
Jak zawrzeć ugodę sądową i pozasądową z pracownikiem
GP NR 66
MARZEC 2008 R.
ORZECZNICTWO
Ochrona wynagrodzenia pracowników w orzecznictwie
Sądu Najwyższego GP NR 61
PRACA
Obowiązki pracodawcy związane ze zwolnieniem
Codziennie aktualne
pracownika z pracy GP NR 57
PRACA
informacje gospodarcze
Uprawnienia związków zawodowych w firmie i związane
z tym obowiązki pracodawcy GP NR 52
i prawne
PRACA
Jak pracodawca może się zabezpieczyć przed
działalnością konkurencyjną pracownika GP NR 47
LUTY 2008 R.
www.gazetaprawna.pl
ORZECZNICTWO
Uprawnienia pracownicze kobiet w orzecznictwie Sądu
Najwyższego GP NR 42
PRACA
Kiedy pracodawca musi wypłacić pracownikowi nagrodę
GP NR 37