PRZEWODNIK nr 96 Jak należy chronić pracowników w wieku przedemerytalnym strony A4 A5
nr 159 (2281) CZWARTEK, 14 sierpnia 2008
Tygodnik
Prawa Pracy
A
K A D R Y P R A C A U B E Z P I E C Z E N I A
Przewodnik
Jak należy chronić pracowników
w wieku przedemerytalnym
Pracownikowi, który osiągnął wiek przedemerytalny i w wyniku dalszego zatrudnienia
uzyska staż emerytalny, pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Zakaz ten nie
obowiązuje jednak m.in. w razie upadłości lub likwidacji zakładu pracy, w przypadku
uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, jak
również, gdy po uzyskaniu prawa do emerytury kontynuuje on zatrudnienie. strony A4 A5
KOMENTARZ DO USTAWY Zła sytuacja finansowa firmy uzasadnia zmianę postanowień układowych strona A2
PAC
STWOWA INSPEKCJA PRACY WYJAŚNIA Po przywróceniu do pracy pracownikowi przysługuje od pracodawcy
wynagrodzenie strona A2
PROCEDURY Podpisanie ugody najszybciej zakończy spór strona A3
ZATRUDNIENIE Powierzenie pracownikowi innego rodzaju pracy zależy od decyzji pracodawcy strona A6
TWOJE SKA
ADKI ZUS Składka na ubezpieczenie zdrowotne musi być opłacana od każdego rodzaju pozarolniczej
działalności strona B1
Zasiłek chorobowy przysługuje z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego strona B2
Wypłata wyrównania zasiłku po przeliczeniu podstawy jego wymiaru następuje z odsetkami strona B3
11 PRAKTYCZNYCH PORAD
Czy niewypłacenie przez pracodawcę odprawy Czy można odmówić wypłaty zasiłku za opiekę
upoważnia do wszczęcia egzekucji nad chorym wujkiem
wyjaśnia radca prawny ADAM MALINOWSKI strona A3 wyjaśnia ekspert ANETA MAJ strona B4
Czy odmowa wykonania innej pracy uzasadnia Czy do przyznania renty konieczny jest długi staż
zwolnienie dyscyplinarne ubezpieczeniowy
wyjaśnia ekspert EWA DRZEWIECKA strona A6 wyjaśnia ekspert MAREK OPOLSKI strona B4
DYŻUR EKSPERTA Zasady zawierania i rozwiązywania umów o pracę
'
dzisiaj w godz. 14 16, tel. [phone]
W następnym numerze Tygodnika Prawa Pracy
Roszczenia pracownika
z tytułu naruszenia dóbr osobistych
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y nr 178
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y nr 159
komentarze  opinie
A2
KOMENTARZ DO USTAWY
PRZEGL
D TYGODNIA
ŚRODA
Zła sytuacja finansowa firmy uzasadnia
% FIRMY NIE B
D
ROZLICZAĆ SI
CO ROKU Z PFRON
zmianę postanowień układowych
Od 1 stycznia 2009 r. pracodawcy, którzy zatrudniają niepełnospraw-
nych i pobierają z tego tytułu dofinansowania do ich wynagrodzeń, nie
będą już musieli co roku rozliczać się z uzyskanej pomocy. Państwowy Wynegocjowane przez strony postanowienia stronnej, arbitralnej decyzji pracodawcy. Układ zbio-
Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zwróci im do 75 proc. rowy pracy podlega ustawowemu prawu o układach
układu zbiorowego pracy mogą ulec zmianie,
kosztów płacy (wynagrodzenia i składek ZUS) takich pracowników. Tak zbiorowych, co w konsekwencji oznacza, że modyfi-
np. w razie złej sytuacji ekonomicznej
wynika z rządowego projektu nowelizacji ustawy z 27 sierpnia 1997 r. kacja warunków płacowych jest możliwa tylko
pracodawcy. Wprowadzone zmiany nie mogą
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepeł- w ustawowym trybie właściwym dla zmiany układu,
być jednak wynikiem jednostronnej decyzji
nosprawnych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 14, poz. 92). Ma on dostosować a więc w drodze porozumienia zmieniającego w for-
pracodawcy i muszą mieć formę protokołów
polskie przepisy do uchwalonego w ubiegłym miesiącu rozporządze- mie protokołu dodatkowego (por. uchwała SN z 22
dodatkowych.
nia KE w sprawie tzw. wyłączeń blokowych. lutego 2008 r. I PZP 12/07, LexPolonica nr 1836127).
WI
CEJ GAZETA PRAWNA NR 153 STRONA 12 Co istotne, po dokonanej zmianie, w moim przeko-
Wszelkie zmiany do obowiązującego układu zbio- naniu, postanowienia mniej korzystne dla pracowni-
rowego pracy wprowadza się, na podstawie art. 2419 ka powinny zostać wprowadzone do indywidualnych
CZWARTEK
par. 1 k.p., w formie protokołów dodatkowych. stosunków pracy na mocy wypowiedzenia dotychcza-
% CHORYM PRACOWNIKOM ZUS NIE B
DZIE ZANIŻAA
PENSJI W świetle wspomnianej regulacji kodeksu pracy moż- sowych warunków pracy i płacy pracowników lub in-
Dotychczasowa praktyka ZUS powodowała, że pracownicy w czasie na postawić pytanie, jakie skutki prawne wy- nych aktów stanowiących podstawę nawiąza-
zwolnienia lekarskiego otrzymywali zaniżone wynagrodzenie za czas wiera  uzgodnione przez strony zakładowe- nia stosunku pracy.
choroby lub zaniżone zasiłki chorobowe. To dlatego, że ZUS w wielu go układu zbiorowego pracy  postanowienie We wskazanym wyżej orzeczeniu, Sąd
przypadkach nie zgadzał się, aby do tzw. podstawy wymiaru zasiłku, przewidujące, że w przypadku trudności fi- Najwyższy zwrócił uwagę, że w prawie doty-
od której zależy jego wysokość, zgłaszać wszystkie składniki wynagro- nansowych zakładu pracy, mogą ulec uchyle- czącym układów zbiorowych pracy istnieją
dzenia, tj. oprócz podstawowej pensji na przykład premię. Tę praktykę niu zasady wypłaty określonego świadczenia jednak pewne mechanizmy pozwalające na
za niezgodną z prawem uznał Trybunał Konstytucyjny. W efekcie pra- płacowego. Powstaje wątpliwość, czy praco- dostosowanie rozwiązań układowych do
cownicy powinni otrzymywać w okresie zwolnienia świadczenia odpo- dawca w razie niekorzystnej sytuacji ekono- zmieniającej się sytuacji finansowej. Przede
wiadające ich płacy i opłaconym składkom, a ci, którzy w wyniku do- micznej w firmie może odstąpić od wypłaty wszystkim jest to instytucja wypowiedzenia
tychczasowej praktyki stracili, mogą upomnieć się w firmach i ZUS pracownikom takiego świadczenia, bez za- przez pracodawcę układu, o której mowa
o zwrot pieniędzy. WI
CEJ GAZETA PRAWNA NR 154 STRONA 12 chowania ustawowego trybu wymaganego w art. 2417 k.p. W przypadku trudności fi-
dla zmian układu zbiorowego pracy. nansowych zakładu pracy można także na
Mając na względzie charakter prawny za- mocy porozumienia stron zawiesić stosowa-
PI
TEK
kładowego układu zbiorowego pracy, będą- nie postanowień układu zbiorowego, w cało-
% UNIA MOŻE UKARAĆ POLSK
ZA ZANIEDBANIA FIRM cego porozumieniem normatywnym powsta- ści lub części, na okres nie dłuższy niż trzy la-
Polska może zostać ukarana przez UE za nieprzestrzeganie przez pra- łym w wyniku negocjacji prowadzonych ta (art. 24127 k.p.) W treści porozumienia na-
codawców obowiązku przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego. przez strony uprawnione do jego zawarcia leży szczegółowo ustalić kwestie dotyczące
Zaledwie 40 proc. przedsiębiorstw zatrudniających powyżej dziewię- i biorąc pod uwagę wyraz
nie określoną przez ARKADIUSZ zakresu oraz sposobu zawieszenia postano-
ciu pracowników, tj. objętych obowiązkiem informowania GUS o wa- ustawę formę dokonywania modyfikacji tre- SOBCZYK wień układu, w tym m.in.: warunków pracy,
runkach pracy, przyznaje, że przeprowadziło takie badanie. Według ści układu, w moim przekonaniu właściwym radca prawny wynagradzania i przyznawania innych
Państwowej Inspekcji Pracy oceny ryzyka zawodowego nie dokonują wydaje się przyjęcie poglądu, iż wskazany z kancelarii Sobczyk świadczeń związanych z pracą w okresie, na
najczęściej małe i średnie firmy, które nie posiadają wyspecjalizowa- zapis układu nie uprawnia pracodawcy do i Współpracownicy jaki zawarto porozumienie. Warto podkre-
nych służb, zajmujących się bezpieczeństwem i higieną pracy. wstrzymania wypłaty świadczenia. ślić, że porozumienie o zawieszeniu stosowa-
WI
CEJ GAZETA PRAWNA NR 154 STRONA 12 Zmiana istotnego uprawnienia płacowego nia układu nie jest formą protokołu dodatko-
powodowana pogorszeniem sytuacji ekonomicznej wego. Po upływie okresu jego obowiązywania stoso-
zakładu pracy nie może następować w drodze jedno- wane są nadal postanowienia układowe. %
PONIEDZIAA
EK
% UCZELNIOM A
ATWIEJ B
DZIE USTALIĆ WYNAGRODZENIE ZA URLOP
Uczelnie nie będą już odrębnie ustalać pracownikom części wynagro-
dzenia (wynikającej ze stałych składników pensji) za jeden dzień urlopu
PAC
STWOWA I NSPEKCJ A PRACY WYJ AŚNI A
wypoczynkowego. Tak wynika z przygotowanego przez resort szkolnic-
twa wyższego projektu nowelizacji rozporządzenia w sprawie sposobu
ustalania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy oraz ekwiwalentu za
Po przywróceniu do pracy pracownikowi
okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego nauczycieli akade-
mickich. Stałe składniki wynagrodzenia wykładowców będą przysługiwa-
przysługuje od pracodawcy wynagrodzenie
ły im w tej samej wysokości, bez względu na to, czy korzystali w danym
miesiącu z urlopu. WI
CEJ GAZETA PRAWNA NR 155 STRONA 13
Czytelnik pracuje w firmie informatycznej. Na Forum Internetowym Gazety Prawnej zwrócił się
WTOREK z prośbą o pomoc w ustaleniu, czy w związku z przywróceniem do pracy może żądać
odszkodowania za czas pozostawania bez pracy na podstawie przepisów kodeksu cywilnego.
% RODZINY ZAST
PCZE TEŻ DOSTAN
POMOC
Od 31 lipca o świadczenie pielęgnacyjne poza rodzicami lub opieku-
nem faktycznym mogą ubiegać się inni członkowie rodziny (także za- cywilnego. Uwzględnia ona specy-
PROBLEM PIP WYJAŚNIA
stępczej), na których ciąży obowiązek alimentacyjny. Świadczenie fikę prawa pracy. W związku
przysługuje z tytułu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem lub oso- Pracodawca rozwiązał z czy- Pracownikowi, który podjął z tym przepisy kodeksu pracy wy-
bą dorosłą. Dotychczas świadczenie pielęgnacyjne (420 zł miesięcz- telnikiem umowę o pracę. Jed- pracę w wyniku przywrócenia do kluczają możliwość stosowania
nie) mogła otrzymać matka, ojciec lub opiekun faktyczny dziecka, nak, w wyniku wygranej spra- pracy, przysługuje wynagrodzenie przepisów kodeksu cywilnego po-
z orzeczoną niepełnosprawnością łącznie ze wskazaniami stałej i dłu- wy w sądzie, został po pięciu w wysokości określonej w art. 47 przez art. 300 k.p. Oznacza to, że
gotrwałej opieki. Osoby uprawnione do otrzymania świadczenia pielę- miesiącach przywrócony do k.p. bez względu na rzeczywisty wyłączone jest stosowanie przepi-
gnacyjnego mogą ubiegać się o nie, pod warunkiem że nie podjęły pracy. Czy może ubiegać się okres pozostawania pracownika sów kodeksu cywilnego o czynach
pracy lub zrezygnowały z niej, aby opiekować się osobą niepełno- o roszczenie odszkodowawcze bez pracy. Wysokość wynagrodze- niedozwolonych i w tym sensie
sprawną. WI
CEJ GAZETA PRAWNA NR 156 STRONA 14 z kodeksu cywilnego, na pod- nia przysługującego pracowniko- nie zachodzi zbieg odpowiedzial-
stawie przepisów o czynach wi za czas pozostawania bez pra- ności przewidzianej w kodeksie
niedozwolonych za czas pozo- cy, pomijając pracowników szcze- pracy za wadliwe rozwiązanie sto-
stawania bez pracy, jako uzu- gólnie chronionych, jest ograni- sunku pracy przez zakład pracy
DYŻUR EKSPERTA
pełnienie przyznanego mu wy- czona do kwoty równej z odpowiedzialnością cywilno-
Dzisiaj (14 sierpnia)
nagrodzenia na podstawie art. wynagrodzeniu za dwa miesiące. prawną, zwłaszcza zaś odpowie-
47 k.p.? Jeśli natomiast okres wypowie- dzialnością z tytułu czynów niedo-
Zasady zawierania i rozwiązywania
dzenia pracownika wynosił trzy zwolonych. Takie stanowisko zajął
umów o pracę
CZYTELNICY RADZ
miesiące, wówczas otrzyma też Sąd Najwyższy w wyroku z 13
mniejsze odszkodowanie  jedynie lutego 1991 r.(I PR 420/90, OSNC
Na pytania czytelników będzie odpowiadała
Mariusz: Kodeks pracy wska- za okres jednego miesiąca. Przepis 1993/1-2/23), a także Sąd Apela-
Agnieszka Konarska, ekspert ds. prawa pracy
zuje, ze pracownikowi, który pod- ten ogranicza zatem prawo pra- cyjny w Warszawie w wyroku z 27
jął pracę w wyniku przywrócenia cownika do wynagrodzenia za maja 1998 r.(III Apa 29/98, Apel.-
DZWOC
w godz. 14 16 pod nr tel. [phone]
do pracy, przysługuje wynagro- czas pozostawania bez pracy do W-wa 1998/4/18).
dzenie za czas pozostawania bez wskazanej w nim wysokości. Pracownikowi zatem nie przy-
Redaktor prowadząca: Anna Szewczyk, tel. [phone],
R
e
d
a
k
t
o
r
p
r
o
w
a
d
z
ą
c
a
:
Tygodnik
pracy, nie więcej jednak niż za trzy W orzecznictwie ugruntowany sługuje roszczenie odszkodowaw-
[e-mail]
Prawa Pracy miesiące i nie mniej niż za jeden jest pogląd, że wynagrodzenie cze za czas pozostawania bez pra-
Redaktor prowadząca Twoje Składki ZUS: Monika Bugaj-Wojciechowska,
R
e
d
a
k
t
o
r
p
r
o
w
a
d
z
ą
c
a
T
w
o
j
e
S
k
ł
a
d
k
i
Z
U
S
:
tel. [phone], [e-mail] miesiąc. określone w art. 47 k.p. w pełni cy jako uzupełnienie przyznanych
Sekretarz redakcji: Maciej Weryński, tel. [phone],
S
e
k
r
e
t
a
r
z
r
e
d
a
k
c
j
i
:
Irena: Warto pamiętać, że na- wyczerpuje roszczenie pracowni- mu świadczeń majątkowych na
Twoje Składki ZUS
[e-mail]
wet osoba przywrócona do pracy, ka w stosunku do pracodawcy podstawie art. 47 k.p. Przepis ten
www.gazetaprawna.pl, [e-mail]
w
w
w
.
g
a
z
e
t
a
p
r
a
w
n
a
.
p
l
,
g
p
@
i
n
f
o
r
.
p
l
w czasie, gdy nie pracowała u tego związane z okresem pozostawania bowiem, w zakresie odpowie-
INFOR Biznes Sp. z o.o. 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72,
pracodawcy, a świadczyła pracę przez niego bez pracy. Wskazuje dzialności pracodawcy z tytułu
tel. [phone], fax [phone]
na rzecz innego, ma prawo do wy- się, że regulacja art. 47 k.p. jest nieuzasadnionego wypowiedze-
Biuro Reklamy: tel. [phone], fax [phone]
B
i
u
r
o
R
e
k
l
a
m
y
:
nagrodzenia za czas pozostawania wyczerpująca i różni się w wielu nia umowy o pracę stanowi regu-
Druk: AGORA SA Drukarnia, ul. Daniszewska 27, 03-230 Warszawa
D
r
u
k
:
bez pracy. elementach od unormowań prawa lację wyczerpującą. % IRB
nr 159 T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y
procedury
A3
POST
POWANI E PRZED S
DEM PRACY
Podpisanie ugody najszybciej zakończy spór
ni rozważyć jej zawarcie już pod-
Konflikt pomiędzy pracodawcą a pracownikiem nie musi zostać
PRZYKA
AD UGODOWE ZAKOC
CZENIE SPORU BEZ UDZIAA
U
czas pierwszej rozprawy. Również
zakończony wyrokiem sądu. Jeżeli strony chcą uniknąć uciążliwego
przewodniczący w sądzie powi-
S
DU
procesu, powinny zawrzeć ugodę pozasądową lub w razie
nien skłaniać strony do zawarcia
trwającego już postępowania sądowego zawrzeć ugodę
ugody (art. 223 k.p.c.) we właści- Pracownik został zwolniony z pracy w trybie dyscyplinarnym za przekazywanie
przed sądem.
wej chwili, a zwłaszcza na pierw-
konkurencyjnej spółce tajemnic pracodawcy. Podczas rozmowy z prezesem zarzą-
szym posiedzeniu po wyjaśnieniu
du pracownik wykazał jednak, iż przy rozwiązaniu umowy doszło do naruszenia
dania przekazania sprawy do sądu stanowisk stron. Nie ma jednak
RAFAA
KRAWCZYK
przepisów kodeksu pracy, ponieważ nastąpiło ono po dwóch miesiącach od
pracy. W takiej sytuacji wniosek przeszkód, aby przewodniczący
[e-mail] uzyskania przez pracodawcę wiadomości o przyczynie rozwiązania umowy. Pra-
o rozpoznanie sprawy przed komi- składu sądu ponawiał propozycje
cownikowi bardziej zależało na świadectwie pracy, w którym brak będzie adnotacji
Ugoda zawierana pomiędzy stro- sją zastępuje pozew. ugodowego zakończenia sporu,
o zwolnieniu dyscyplinarnym niż na ewentualnym odszkodowaniu, które mógłby
nami stosunku pracy jest umową np. po przeprowadzeniu części
uzyskać w procesie sądowym. W tej sytuacji można zawrzeć ugodę, w której pra-
Ugoda pozasądowa
cywilnoprawną. Jej celem jest bądz
całości postępowania dowo-
codawca cofnie oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia,
uchylenie niepewności co do rosz- Pracownik może również zakoń- dowego, kiedy możliwa jest już
a strony zgodnie ustalą, iż umowa rozwiązała się za porozumieniem stron. Praco-
czeń lub zażegnanie powstałego czyć spór z pracodawcą bez ko- wstępna ocena zasadności rosz-
dawca będzie zobowiązany wówczas wydać pracownikowi sprostowane świadec-
lub mogącego powstać sporu (art. nieczności wnoszenia sprawy do są- czeń powoda.
two pracy, a pracownik powinien zrzec się roszczenia o odszkodowanie.
917 k.c.). du i podpisać z nim ugodę pozasą- Podobnie jak ugoda pozasądo-
dową. Ugoda jest umową stron, wa, ugoda zawarta przed sądem
Komisja pojednawcza
w której czynią one sobie wzajem- polega na czynieniu sobie wza-
Pracownik, zanim wniesie po- nie ustępstwa. W tym przypadku jemnych ustępstw, dlatego warto, Nie ma przeszkód, aby w ugo- du, przed którym ją zawarto, o wy-
zew do sądu przeciwko pracodaw- pracodawca cofa swoje oświadcze- aby zarówno pracownik, jak i pra- dzie sądowej pracownik i praco- danie mu odpisu ugody z klauzulą
cy, może żądać wszczęcia postępo- nie woli skierowane do pracowni- codawca rozważyli, które z żądań dawca osiągnęli porozumienie rów- wykonalności. Ugoda zaopatrzona
wania pojednawczego przed komi- ka, np. rozwiązujące stosunek pra- są dla nich najważniejsze i czy nież w tych sprawach, które nie by- w klauzulę wykonalności stanowi
sją pojednawczą. Komisje mogą cy, a pracownik odstępuje od wnie- warto zrezygnować z części z nich, ły objęte pozwem, a są pomiędzy ni- tytuł wykonawczy, który uprawnio-
rozpoznawać sprawy dotyczące wy- sienia pozwu do sądu. Dzięki pod- aby szybciej uzyskać te najważ- mi sporne. Skutkiem zawarcia ny wraz z wnioskiem egzekucyjnym
łącznie roszczeń pracowników pisaniu ugody pozasądowej strony niejsze. ugody jest umorzenie postępowa- może złożyć u komornika lub w nie-
przeciwko pracodawcom. zaoszczędzają swój czas, nie muszą Jeżeli strony procesu dojdą do nia przez sąd. których przypadkach w sądzie. Na
W sprawach dotyczących roz- bowiem prowadzić wielomiesięcz- porozumienia, sentencja ugody zo- Sąd może uznać za niedopusz- jego podstawie organ egzekucyjny
wiązania, wygaśnięcia lub nawią- nego lub wieloletniego procesu są- staje wciągnięta do protokołu roz- czalne zawarcie ugody tylko wtedy, może wyegzekwować świadczenie
zania stosunku pracy pracownik dowego. prawy. Ugoda musi zostać podpisa- gdy okoliczności sprawy wskazują, objęte ugodą.
musi wnieść wniosek do komisji po- na przez obydwie strony. Powinna że jest ona sprzeczna z prawem lub Możliwości wyegzekwowania
jednawczej przed upływem termi- Ugoda sądowa
ona dotyczyć wszystkich roszczeń zasadami współżycia społecznego świadczenia w takim trybie nie da-
nów przewidzianych na wniesienie Również po wniesieniu sprawy powoda. Nie ma jednak przeszkód, albo zmierza do obejścia prawa, je natomiast większość ugód poza-
odwołania do sądu pracy. Zgłosze- do sądu pracodawca i pracownik aby strony zawarły ugodę dotyczą- a także wówczas, jeśli naruszałaby sądowych. Jeżeli druga strona nie
nie wniosku o rozpoznanie sprawy mogą ugodowo zakończyć spór. cą tylko niektórych roszczeń, a co słuszny interes pracownika. będzie chciała dobrowolnie wypeł-
przed komisją pojednawczą przery- Pomimo że sprawa się już rozpo- do pozostałych zdały się na roz- Warto podkreślić, że w czasie nić zobowiązań wynikających z
wa bieg terminu zawitego przewi- częła, zawarcie ugody jest w dal- strzygnięcie sądu. Musi to jednak procesu strony mogą zawrzeć rów- ugody pozasądowej, wówczas nie
dzianego przez kodeks pracy na szym ciągu najkorzystniejszą for- wynikać wyraz
nie z treści ugody. nież ugodę pozasądową, np. w sy- będzie można na jej podstawie
wniesienie pozwu. mą rozstrzygnięcia sporu. Może Bardzo istotne jest to, aby konstru- tuacji gdy strony doszły do porozu- przeprowadzić egzekucji i koniecz-
Postępowanie przed komisją mo- być ona zawarta na każdym etapie ując ugodę strony bardzo dokładnie mienia, a nie chcą czekać na zakoń- ne będzie wniesienie pozwu do są-
że zakończyć się ugodą pomiędzy postępowania, również przed są- określiły, jakie jest zobowiązanie czenie sprawy. W tym przypadku du. Jednym z wyjątków jest ugoda
pracownikiem i pracodawcą. W ra- dem II instancji. Jeśli jednak pra- pozwanego i w jakim terminie po- powód musi cofnąć pozew. zawarta przed komisją pojednaw-
zie nierozstrzygnięcia konfliktu codawca i pracownik uważają, że winno zostać spełnione. czą, która może również stanowić
Egzekucja należności
pracownik ma 14 dni od zakończe- istnieje możliwość ugodowego za- Dla zabezpieczenia się przed tytuł wykonawczy po zaopatrzeniu
nia postępowania na zgłoszenie żą- kończenia sporu, wówczas powin- możliwością wnoszenia kolejnych Ugoda zawarta przed sądem sta- jej przez sąd w klauzulę wykonal-
spraw sądowych strony często za- nowi tytuł egzekucyjny, podobnie ności. %
wierają w ugodach tzw. klauzule jak ugoda zawarta przed mediato- RAFAA
KRAWCZYK
Z ORZECZNICTWA
zamykające. Dotyczą one możli- rem. Do mediatora sąd może skiero- sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu
wości zrzeczenia się pozostałych wać strony procesu bez ich zgody aż
Umowa rozwiązująca stosunek pracy w części obejmującej uzgodnienia stron do-
roszczeń wynikających z łączącego do zamknięcia pierwszego posiedze-
tyczące wzajemnych roszczeń  już istniejących lub przyszłych  jest ugodą w rozu-
je stosunku pracy. Jeśli pracodaw- nia przeznaczonego na rozprawę,
PODSTAWA PRAWNA
mieniu art. 917 k.c. Do oceny jej skuteczności w zakresie roszczeń niewynikają-
ca i pracownik w czasie procesu a póz
niej tylko na ich zgodny wnio-
cych ze stosunku pracy nie ma zastosowania art. 18 k.p. Pracownik może sku-
ponieśli koszty, np. zastępstwa sek (art. 1831 18315 k.p.c.).
% Art. 10, art. 223, art. 355,
tecznie zrzec się w ugodzie zawartej z pracodawcą odszkodowania z tytułu zakazu
procesowego, ugoda powinna za- W przypadku niewywiązania się
art. 469 ustawy z 17 listopada
konkurencji po ustaniu stosunku pracy, jeżeli jest to połączone ze zwolnieniem
wierać rozstrzygnięcie o tych kosz- przez pozwanego z zobowiązań za-
1964 r. Kodeks postępowania
pracownika z tego zakazu (art. 101(2) par. 1 i 3 k.p.).
tach, w innym przypadku koszty te wartych w ugodzie, powód, aby wy-
cywilnego (Dz.U. nr 43, poz.
Wyrok SN z 12 maja 2004 r. sygn akt I PK 603/03, OSNP 2005/3/34 zniosą się wzajemnie pomiędzy egzekwować należne mu świadcze-
296 z póz
n. zm.).
stronami. nie, musi najpierw wystąpić do są-
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
Czy niewypłacenie przez pracodawcę odprawy upoważnia do wszczęcia egzekucji
Pracodawca rozwiązał z kierownikiem po opatrzeniu klauzulą wykonalności Następnie należy złożyć wniosek eg- sądowym. Jak wskazał SA w Katowi-
działu informatycznego stosunek pracy stanowi tytuł wykonawczy, co umożli- zekucyjny u komornika i załączyć odpis cach w wyroku z 18 września 2003 r.
w drodze wypowiedzenia ze skutkiem na wia wszczęcie egzekucji komorniczej. ugody z klauzulą wykonalności. Wnio- (I ACa 144/03, Wokanda 2004/12/46)
31 maja 2008 r. Jednocześnie 2 czerwca Klauzula to urzędowa pieczęć na odpisie sek taki jest bezpłatny. W jego treści na- organ egzekucyjny nie jest uprawnio-
wypłacił mu odprawę w wysokości trzy- protokołu rozprawy zawierającym ugo- leży podać wysokość należności głównej ny do badania zasadności i wymagal-
miesięcznego wynagrodzenia (7,5 tys. zł), dę, nakazująca wszelkim osobom i insty- i odsetek. Ponadto należy wskazać spo- ności obowiązku objętego tym tytu-
przewidzianą w regulaminie pracy w razie tucjom wykonywanie jej postanowień. sób egzekucji  najlepiej w tytule wnio- łem, postępowanie zatem  w razie
wypowiedzenia umowy przez pracodaw- Sąd nadaje klauzulę na wniosek pra- sku  np. z ruchomości, z wynagrodze- jego bezpodstawności  toczy się na
cę. Pracodawca odmówił jednak wypłaty cownika w ustawowym terminie trzech nia za pracę, z nieruchomości itp. Nie ryzyko wierzyciela, który winien na-
odprawy z tytułu zwolnień grupowych, dni. Z tytułem wykonawczym można trzeba podawać rodzaju egzekucji (eg- prawić wyrządzoną takim postępowa-
ponieważ pracownik otrzymał już odpra- udać się bezpośrednio do komornika zekucja świadczeń pieniężnych, niepie- niem szkodę. %
wę regulaminową. 11 sierpnia 2008 r. i złożyć wniosek egzekucyjny, nie czeka- niężnych itp.).
podczas rozprawy w sądzie pracy strony jąc na wynik ewentualnego postępowa- Egzekucja w analizowanej przez nas
PODSTAWA PRAWNA
zawarły ugodę, na mocy której pracodaw- nia odwoławczego. Ugoda może być bo- niezbyt skomplikowanej sprawie po-
ca zgodził się wypłacić 2,5 tys. zł tytułem wiem zaskarżona zażaleniem albo winna skończyć się w ciągu kilku mie-
% Art. 776, art. 777 ustawy z 17 listo-
odprawy ze zwolnień grupowych, a pra- w drodze oddzielnego procesu, np. sięcy. W jej efekcie komornik przeleje
pada 1964 r. Kodeks postępowania
cownik zrzekł się od tej kwoty odsetek o ustalenie jej nieważności. Gdyby za- wyegzekwowaną kwotę wprost na
cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296
ustawowych. Niestety, pieniądze nie zo- kończył się on dla pracownika nieko- konto pracownika. Warto podkreślić,
z póz
n. zm.).
stały wypłacone. Czy pracownik może wy- rzystnie, wówczas należy liczyć się że komornik nie jest uprawniony do
% Rozporządzenie ministra sprawiedli-
stąpić o egzekucję do komornika? z obowiązkiem zwrotu już wyegzekwo- badania zasadności i wymagalności
wości z 21 stycznia 2005 r. w spra-
wanych pieniędzy. Treść klauzuli jest obowiązku objętego tytułem wyko-
Zgodnie z art. 776 i 777 pkt 1 k.p.c. ADAM MALINOWSKI oparta na przepisach rozporządzenia nawczym. Nie ma więc większego sen- wie określenia brzmienia klauzuli
wykonalności (Dz.U. nr 17, poz. 154
ugoda zawarta prawomocnie przed są- radca prawny w sprawie określenia brzmienia klauzu- su powoływanie się na okoliczności,
dem jest tytułem egzekucyjnym, który li wykonalności. które podnoszono już w postępowaniu z póz
n. zm.).
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y nr 159
przewodnik
A4
Jak należy chronić pracowników w wieku
Pracownikowi, który osiągnął wiek przedemerytalny i w wyniku dalszego zatrudnienia uzyska staż emerytalny, pracodawca nie może
wypowiedzieć umowy o pracę. Zakaz ten nie obowiązuje jednak m.in. w razie upadłości lub likwidacji zakładu pracy, w przypadku uzyskania
przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, jak również, gdy po uzyskaniu prawa do emerytury kontynuuje
on zatrudnienie.
% dziennikarzy zatrudnionych w redakcjach dzienników, cza-
RYSZARD SADLIK
PRZYKA
AD WYPOWIEDZENIE UMOWY W CZASIE
sopism, w radiu, telewizji oraz w organach prasowych, in-
[e-mail]
formacyjnych, publicystycznych albo fotograficznych, ob-
LIKWIDACJI SPÓA
KI
racodawca nie może zgodnie z art. 39 k.p. wypowie- jętych układem zbiorowym pracy dziennikarzy  wiek eme-
dzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje rytalny wynosi 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
W spółce z o.o. rozpoczęto postępowanie likwidacyjne. W związku
Pnie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emery-
z tym pracodawca wypowiedział Józefowi J. umowę o pracę. Pra-
talnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie % nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników peda-
cownik wniósł pozew do sądu, żądając przywrócenia do pracy.
prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Istotny jest gogicznych wykonujących pracę nauczycielską wymienioną
Stwierdził, że jest w wieku przedemerytalnym, a więc pracodawca
zatem zarówno wiek pracownika, jak też posiadany przez nie- w art. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela
nie mógł rozwiązać z nim umowy o pracę za wypowiedzeniem. Sąd
go staż pracy, czyli odpowiednia liczna okresów składkowych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674 z póz
n. zm.),
jednak oddalił jego powództwo, ponieważ postępowanie praco-
i nieskładkowych. Artykuł 39 k.p. gwarantuje więc pracowni-
dawcy było zgodne z przepisami prawa pracy (art. 411 par. 1 k.p.).
kom w wieku przedemerytalnym stałość zatrudnienia, % żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu
Warto podkreślić, że przepis art. 411 k.p. nie ma jednak zastoso-
a w konsekwencji pewność uzyskiwania przez nich wynagro- Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
wania w razie likwidacji pracodawcy, w związku z którą następuje
dzenia w tym okresie życia, gdy ich szanse na zdobycie nowej Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
przejście całości lub części prowadzonego przez niego zakładu na
pracy są bardzo ograniczone. Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antyko-
innego pracodawcę, kontynuującego tę samą lub podejmującego
rupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służ-
podobną działalność. Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku
Wiek emerytalny
by Celnej, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej,
z 19 sierpnia 2004 r. (I PK 489/03,OSNP 2005/6/78).
Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (tzw. ustawa emerytalna) określa powszechny % pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej, szcze-
wiek emerytalny. Dla kobiet wynosi on 60 lat, a dla mężczyzn gółowo określonych w art. 15 pkt 1a 5 i 8 ustawy z 24
65 lat. Jego osiągnięcie uprawnia danego pracownika do na- sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U.
PRZYKA
AD BRAK ZGODY NA OBNIŻENIE
bycia prawa do tzw. normalnej emerytury. Pamiętać jednak z 2002 r. nr 147, poz. 1229 z póz
n. zm.).
WYNAGRODZENIA
należy, że w stosunku do niektórych grup pracowników wpro-
wadzono niższy od powszechnego wiek emerytalny. Należą Wiek emerytalny dla górników został określony w art. 50a
W przedsiębiorstwie wprowadzano nowe zasady wynagradzania
do nich osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. oraz młodsze ust. 1 ustawy emerytalnej. Wynosi on 55 lat. Jednakże we-
wszystkich pracowników. Pracodawca wypowiedział Leokadii B.
urodzone przed 1 stycznia 1969 r., które do 31 grudnia 2008 r. dług art. 50a ust. 2 wyżej wymienionej ustawy wiek emerytal-
(58 lat) warunki pracy i zaproponował obniżenie wynagrodzenia
spełnią warunki wymagane do uzyskania emerytury. Do gru- ny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej
o 200 zł. Swoją decyzję uzasadnił złą sytuacją finansową przedsię-
py tej należą m.in. górnicy, pracownicy kolejowi, pracownicy 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równo-
zatrudnieni w szczególnych warunkach lub w szczególnym rzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mo- biorstwa oraz koniecznością zmian zasad wynagradzania ogółu
charakterze. wa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat. Natomiast w przypadku pracowników. Pracownica oświadczyła, że nie przyjmie zapropono-
Zgodnie z art. 32 ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej za pracow- pracowników kolejowych wiek emerytalny wynosi dla kobiet
wanych jej warunków. W tej sytuacji jej umowa o pracę ulegnie roz-
ników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się 55 lat, mężczyzn 60 lat (art. 40 pkt 1 ustawy emerytalnej).
wiązaniu po upływie okresu wypowiedzenia.
pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodli- Potwierdzał to również Sąd Najwyższy w wyroku z 29 lipca
wości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub 1997 r. (I PKN 227/97, OSNP 1998/11/326), stwierdzając, że
wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze wzglę- wiek emerytalny w rozumieniu art. 39 k.p. dla pracownika dzeniem przed upływem czasu, na jaki zostały zawarte, np.
du na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Szczegółowe kolejowego wynosi w odniesieniu do mężczyzn 60 lat. umowa na okres próbny oraz umowa na czas określony za-
unormowania dotyczące tej kwestii zawiera rozporządzenie Podkreślić należy, że niższy od powszechnego wiek emery- warta na okres dłuższy niż sześć miesięcy, jeżeli strony wpro-
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych talny pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach wadziły do jej treści klauzulę przewidującą możliwość wcze-
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze lub w szczególnym charakterze jest dla nich normalnym usta- śniejszego jej rozwiązania za wypowiedzeniem (art. 33 k.p.).
oraz wykaz stanowisk ustalonych na podstawie przepisów te- wowym wiekiem emerytalnym. Korzystają oni zatem ze szcze- Ponadto zakaz ten dotyczy także wypowiedzenia zmieniają-
go rozporządzenia. Wykazy te wydane były przez właściwych gólnej ochrony prawnej przewidzianej w art. 39 k.p. w okresie cego warunki pracy lub płacy, do którego stosuje się w sposób
ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralne czterech lat przed jego osiągnięciem. Innymi słowy, określony odpowiedni przepisy dotyczące wypowiadania umów o pracę
związki spółdzielcze w porozumieniu z ministrem pracy, płac w tym przepisie zakaz wypowiedzenia umowy o pracę obej- (art. 42 par. 1 k.p.). Oznacza to, że pracodawca nie może
i spraw socjalnych i ustalają one stanowiska pracy, na których muje również pracowników zatrudnionych w szczególnych w stosunku do pracownika w wieku przedemerytalnym zasto-
są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienio- warunkach lub w szczególnym charakterze, którym brakuje sować wypowiedzenia zmieniającego, modyfikującego na nie-
ne w wykazach A i B wyżej wymienionego rozporządzenia. nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia właściwego dla nich korzyść tego pracownika jego dotychczasowe warunki pracy
Zatem aby stwierdzić, czy dana osoba pracowała w warun- obniżonego wieku emerytalnego, jeżeli dalszy okres zatrud- lub płacy. Pracodawca nie może zatem wypowiedzieć pracow-
kach szczególnych i ma niższy wiek emerytalny, należy spraw- nienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury z osią- nikowi, któremu brakuje np. rok do uzyskania emerytury, wa-
dzić, czy wykonywała ona pracę określoną w wykazach A i B gnięciem niższego wieku emerytalnego. Obniżenie wieku runków płacy, obniżyć wysokości jego wynagrodzenia lub skie-
rozporządzenia oraz zajmowała stanowisko określone we emerytalnego wynika z założenia wcześniejszej utraty spraw- rować go do bardziej uciążliwej lub mniej płatnej pracy.
właściwym wykazie stanowisk. Bez znaczenia jest to, czy pra- ności psychofizycznej do wykonywania prac w szczególnych Przepis art. 39 k.p. w istotny sposób ogranicza pracodawcę
ca była wykonywana w tzw. sektorze państwowym, czy pry- warunkach lub w szczególnym charakterze ze względu na w zakresie rozwiązywania umów o pracę za wypowiedzeniem
watnym. uciążliwości związane z takim zatrudnieniem. Podobnie też oraz ich modyfikacji w drodze wypowiedzenia zmieniającego.
Według przepisów rozporządzenia pracownicy posiadający wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 28 marca 2002 r. (I PKN Podkreślić jednak należy, że ograniczenie to nie dotyczy in-
20-letni (kobiety) lub 25-letni okres zatrudnienia (mężczyz
- 141/01, OSNP 2004/5/86). nych sposobów rozwiązania umowy o pracę. Zatem nie wyłą-
ni), w tym co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach, mo- cza ono możliwości rozwiązania umowy o pracę za porozu-
Odpowiedni staż pracy
gą przejść na emeryturę po osiągnięciu wieku 55 lat  kobiety mieniem stron lub bez wypowiedzenia z przyczyn zawinio-
i 60 lat  mężczyz
ni. Należy pamiętać, że w stosunku do nie- Oprócz osiągnięcia wieku przedemerytalnego drugim wa- nych lub niezawinionych przez pracownika (art. 52 k.p. i 53
których wymienionych w nim grup zawodowych rozporzą- runkiem zastosowania ochrony przewidzianej w art. 39 k.p. jest k.p.). Zakaz z art. 39 k.p. nie dotyczy także wygaśnięcia umo-
dzenie przewiduje jeszcze niższy wiek emerytalny. Dotyczy odpowiedni staż pracy. Pracownik musi bowiem posiadać okres wy o pracę z mocy prawa, np. w razie śmierci pracodawcy lub
on np. osób wykonujących prace określone w wykazie B  przy zatrudnienia umożliwiający mu uzyskanie prawa do emerytury na skutek upływu trzymiesięcznego okresu tymczasowego
przetwórstwie azbestu, przy produkcji ołowiu i kadmu czy z osiągnięciem przez niego wieku emerytalnego. Tak więc aresztowania pracownika.
w hutnictwie. W praktyce konieczne jest zawsze dokładne za- w przypadku gdy pracownik mimo osiągnięcia wieku przedeme-
poznanie się z przepisami tego rozporządzenia w celu ustale- rytalnego w rozumieniu art. 39 k.p. nie uzyska prawa do emery- Możliwość wypowiedzenia umowy
nia, w jakim wieku pracownik zatrudniony w warunkach tury, ponieważ nie posiada nawet minimalnego okresu składko- Zakazu wynikającego z art. 39 k.p. nie stosuje się w razie
szczególnych może uzyskać emeryturę. wego i nieskładkowego wymaganego do nabycia tego prawa, uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowi-
wówczas nie ma podstaw do stosowania wobec niego art. 39 tej niezdolności do pracy (art. 40 k.p.). W takim bowiem przy-
Praca w szczególnym charakterze
k.p. Warto zwrócić uwagę, że warunek uzyskania określonego padku nie ma podstaw, aby dodatkowo chronić stosunek pra-
Za pracowników zatrudnionych w szczególnym charakte- okresu składkowego i nieskładkowego dotyczy tylko tych pra- cy osoby mającej zapewnione z
ródło dochodu.
rze uważa się: cowników, którzy urodzili się przed 1 stycznia 1949 r. oraz tych Ponadto art. 39 k.p. nie znajduje zastosowania do pracow-
młodszych pracowników urodzonych przed 1 stycznia 1969 r., nika, który po uzyskaniu prawa do emerytury kontynuuje na-
% pracowników organów kontroli państwowej, dla których którzy do 31 grudnia 2008 r. spełnią warunki do uzyskania eme- dal zatrudnienie. Wskazywał na to także wyraz
nie Sąd Naj-
wiek emerytalny wynosi 55 dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, rytury i nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego lub wyższy w uchwale z 11 czerwca 1991 r. (I PZP 19/91, OSNC
wystąpili z niego (art. 46 ustawy emerytalnej). 1992/1/14). Sąd stwierdził, że zakaz wypowiedzenia umowy
% pracowników organów administracji celnej, dla których o pracę wynikający z art. 39 k.p. nie dotyczy pracownika za-
Zakaz wypowiadania umów
wiek emerytalny wynosi 55 dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, trudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy i pobierają-
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pra- cego jednocześnie emeryturę. Jest to uzasadnione tym, że
% pracowników wykonujących działalność twórczą lub arty- cownikowi, któremu brakuje nie więcej niż cztery lata do osią- pracownik, który pobiera już świadczenie emerytalne, nie jest
styczną, dla których wiek emerytalny jest zróżnicowany od gnięcia wieku emerytalnego, a okres zatrudnienia umożliwia pracownikiem w wieku przedemerytalnym. Wykładnia języ-
określonego rodzaju działalności i wynosi m.in. dla tance- mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wie- kowa art. 39 k.p. pozwala na stwierdzenie, że przepis ten do-
rza, akrobaty, kaskadera  40 lat dla kobiet i 45 dla męż- ku. Zakaz ten dotyczy przede wszystkim wypowiadania tyczy pracownika, a nie emeryta, który pracując w niepełnym
czyzn, dla fotografika  55 lat dla kobiety i 60 lat dla męż- umów zawartych na czas nieokreślony. Odnosi się on także do wymiarze czasu pracy, osiąga zarobki będące uzupełnieniem
czyzny, umów terminowych, które mogą być rozwiązane za wypowie- pobieranej emerytury.
nr 159 T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y
przewodnik
A5
EKSPERT RADZI
przedemerytalnym
Czy można wypowiedzieć
umowę pracownikowi
wy o pracę w okresie trwania ochrony przedemerytalnej, jed-
PRZYKA
AD WYNAGRODZENIE ZA OKRES
nak nie sprzeciwia się rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli wy-
powiedzenie zostało dokonane przed datą rozpoczęcia obo- tuż przed osiągnięciem
POZOSTAWANIA BEZ PRACY
wiązywania zakazu wypowiedzenia. Istota zakazu odnosi się
bowiem do tego, by nie dopuścić do wypowiedzenia umowy
Pracodawca wypowiedział pracownikowi umowę zawartą na czas wieku emerytalnego
o pracę w okresie ochronnym, natomiast nie wyłącza możli-
nieokreślony. Umowa uległa rozwiązaniu 31 maja 2006 r., w tej sytu-
wości jej rozwiązania w tym okresie, jeżeli w dacie wypowie-
acji pracownik wniósł pozew do sądu domagając się przywrócenia
dzenia pracownik nie był jeszcze objęty zakazem z art. 39 k.p. Jestem zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas
do pracy. Sąd uznał, że wypowiedzenie umowy o pracę było wadliwe,
określony 18 miesięcy, do końca okresu umowy pozostało
gdyż pracownik w chwili składania mu wypowiedzenia osiągnął wiek
Powierzenie innej pracy
mi 12 miesięcy. Mój pracodawca wręczył mi
przedemerytalny i jego stosunek pracy podlegał ochronie. Pracownik
Co do zasady pracodawca nie może dokonać wypowiedze- wypowiedzenie umowy, uzasadniając je przyczynami
został przywrócony do pracy. Wyrok uprawomocnił się 2 maja
nia zmieniającego pracownikowi w wieku przedemerytal- ekonomicznymi i koniecznością zmniejszenia zatrudnienia.
2008 r. Pracownik zgłosił się do pracy 4 maja 2008 r. i zażądał wy-
nym, zakaz ten nie ma jednak charakteru absolutnego. Zgod- Za dziesięć dni skończę 61 lat, ale okres wypowiedzenia
płaty wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Gdy praco-
nie bowiem z art. 43 pkt 1 i 2 k.p. pracodawca może wypowie- upłynie już po moich urodzinach. Czy w takiej sytuacji
dawca odmówił, pracownik wniósł kolejny pozew do sądu, w którym
dzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi, o którym mowa pracodawca był uprawniony do wręczenia mi
domagał się zasądzenia wynagrodzenia za okres pozostawania bez
w art. 39 k.p., jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze wypowiedzenia i czy moja umowa może ulec
pracy. Sąd uwzględnił jego żądanie i przyznał mu wynagrodzenie za
względu na: rozwiązaniu?
cały okres pozostawania bez pracy od 1 czerwca 2006 r.
% wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących W sytuacji przedstawionej przez czy-
ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy telnika pracodawca mógł skutecznie do- AGNIESZKA
JESIOTR-
Również wykładnia celowościowa omawianego przepisu lub tej ich grupy, do której pracownik należy, konać wypowiedzenia umowy o pracę,
-REJMANOWSKA
prowadzi do wniosku, że ochroną zostały objęte osoby, które a w związku z tym umowa o pracę roz-
radca prawny
nie mają jeszcze prawa do emerytury. Ochroną nie są objęte % stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wiąże się z upływem okresu wypowie-
z Kancelarii
osoby pobierające już emeryturę. Nie zachodzi bowiem po- wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną dzenia. Czytelnik w dacie wypowiedze-
Pogorzelec,
trzeba zapewnienia ochrony ich stosunku pracy, aż do osią- przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wy- nia nie podlegał bowiem ochronie przed
Krassowska
gnięcia wieku i uzyskania prawa do emerytury. konywania. wypowiedzeniem ze względu na wiek.
i Partnerzy
Na podstawie art. 39 k.p. ochroną
Adwokaci
Brak zakazu w razie upadłości lub likwidacji
Jeżeli pracownik nie przyjmie zaproponowanych mu no- przed wypowiedzeniem umowy o pra-
i Radcowie
Zakaz wypowiadania warunków pracy lub płacy pracowni- wych warunków pracy lub płacy, jego umowa ulegnie rozwią- cę objęci są wyłącznie pracownicy, któ- Prawni
kom w wieku przedemerytalnym nie ma także zastosowania zaniu. rym brakuje nie więcej niż cztery lata
w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. Warto podkreślić, że osiągnięcie wieku przedemerytalnego do osiągnięcia przewidzianego dla nich wieku emery-
411 par. 1 k.p.). W takich bowiem przypadkach jest dopuszczal- nie wyłącza możliwości powierzenia pracownikowi, w przy- talnego (zasadniczo dla mężczyzn 65 lat, niższy wiek
ne wypowiedzenie umów o pracę wszystkim pracownikom padkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy emerytalny dla niektórych grup zawodowych przewi-
(także szczególnie chronionym). Sąd Najwyższy w wyroku z 15 niż określona w umowie o pracę na czas nieprzekraczający dują przepisy szczególne), jeżeli wypracowany przez
marca 2001 r. (I PKN 447/00, OSNP 2002/24/593) stwierdził, trzech miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje nich staż pracy uprawnia ich do otrzymania emerytu-
że w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy nie to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pra- ry wraz z osiągnięciem tego wieku. W dacie wypowie-
stosuje się art. 38, art. 39 i art. 41 k.p. i przepisów szczególnych cownika. Czasowe powierzenie innej pracy nie wymaga wypo- dzenia czytelnik nie miał ukończnych 61 lat, a więc
dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub wiedzenia dotychczasowych warunków pracy lub płacy (art. brakowało mu więcej niż cztery lata do osiągnięcia
rozwiązaniem umowy o pracę (art. 411 par. 1 k.p.), także do 42 par. 4 k.p.). wieku przedemerytalnego, który zapewniałby mu
wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 par. 1 k.p.). ochronę przed wypowiedzeniem. W tym przypadku
Roszczenia pracownika
decyduje data urodzenia pracownika.
Zwolnienia grupowe Pracownik w wieku przedemerytalnym, jeżeli pracodawca Jeżeli pracownik (mężczyzna) w dacie wręczenia
Zakres ochrony pracowników określony w art. 39 k.p. ogra- wypowiedział mu umowę o pracę lub wypowiedział mu do- mu wypowiedzenia umowy o pracę nie ma ukończo-
nicza także przepis art. 5 ustawy o szczególnych zasadach roz- tychczasowe warunki pracy lub płacy, ma prawo do wniesie- nych 61 lat (lub odpowiednio mniej, jeżeli przepisy
wiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie- nia odwołania do sądu. W odwołaniu tym pracownik może szczególne, którym pracownik podlega przewidują niż-
dotyczących pracowników. Warto podkreślić, że przepisy tej domagać się albo uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, szy wiek emerytalny), umowa ulega rozwiązaniu
ustawy mają zastosowanie tylko do pracodawców zatrudnia- a w razie rozwiązania już umowy o pracę  przywrócenia do z upływem okresu wypowiedzenia, pomimo tego, że
jących co najmniej 20 pracowników. Pracodawca może w ra- pracy albo też zasądzenia odszkodowania. Sąd jest w tym upłynie on po ukończeniu przez niego 61 lat, a więc już
mach zwolnienia grupowego wypowiedzieć warunki pracy przypadku związany żądaniem pracownika. Oznacza to, że w okresie ochronnym. Przepis art. 39 k.p. wyraz
nie
lub płacy także pracownikom w wieku przedemerytalnym. jeżeli wypowiedzenie było sprzeczne z zakazem wynikającym i jednoznacznie ustanawia zakaz dokonywania wypo-
W razie gdyby spowodowało to obniżenie wynagrodzenia, z art. 39 k.p., a pracownik domagał się w pozwie przywróce- wiedzenia. Nie należy go jednak interpretować rozsze-
pracownikom tym przysługuje, do końca okresu, w którym nia do pracy, sąd nie może nie uwzględnić jego żądania i przy- rzająco. Takie stanowisko zajął również Sąd Najwyższy
korzystaliby ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem, znać mu odszkodowania. Jedynie w przypadkach określonych w wyroku z 7 kwietnia 1997 r. (I PKN 643/98, OSNP
dodatek wyrównawczy obliczony według zasad wynikających w art. 411 k.p., czyli w razie ogłoszenia upadłości lub likwida- 2000/11/418), w którym stwierdził, że zakaz wypo-
z kodeksu pracy (art. 5 ust. 5 i 6 ustawy o zwolnieniach grupo- cji pracodawcy, sąd może nie uwzględnić roszczenia o przy- wiedzenia umowy o pracę z art. 39 k.p. nie obowiązu-
wych). Zasady jego obliczania określa rozporządzenie mini- wrócenie do pracy i zasądzić na rzecz pracownika odszkodo- je, jeżeli w dacie wypowiedzenia pracownik nie osią-
stra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie spo- wanie. gnął ochronnego wieku przedemerytalnego, który
sobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania Pracownikowi w wieku przedemerytalnym, który podjął przekroczył dopiero w okresie wypowiedzenia lub da-
pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania pracę w wyniku przywrócenia, przysługuje od pracodawcy cie rozwiązania umowy o pracę.
odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wyna- wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy (art. 47 W tym miejscu należy także wyjaśnić, że ponieważ
grodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie k.p.). W sytuacji gdy okres pozostawania bez pracy trwał kil- przepis art. 39 k.p. przewiduje ochronę jedynie przed
pracy (Dz.U. nr 62, poz. 289 z póz
ń. zm.). ka lat, wypłata należnego pracownikowi wynagrodzenia sta- wypowiedzeniem, a nie przed rozwiązaniem umowy
Identyczne zasady obowiązują w przypadku tzw. zwolnień nowi niewątpliwie istotne obciążenie finansowe dla praco- o pracę, to w przypadku umów terminowych (tj. zawar-
indywidualnych, o których stanowi art. 10 ust. 1 ustawy dawcy. tych na czas określony) pracownik nie jest chroniony
o zwolnieniach grupowych. W myśl bowiem tego przepisu Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku orzeczenia są- przed rozwiązaniem takiej umowy na skutek upływu
art. 5 ust. 3 7 i art. 8 tej ustawy stosuje się odpowiednio w ra- du, okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wyna- terminu, chociażby spełniał warunki określone w art.
zie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniają- grodzenie, wlicza się do stażu pracy. Natomiast w przypadku 39 k.p. W konsekwencji umowa o pracę zawarta na czas
cego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przy- gdy pracownikowi przyznano odszkodowanie, wliczeniu do określony nie ulega przedłużeniu do osiągnięcia przez
czyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stano- stażu pracy podlega tylko ten okres, za który otrzymał odszko- pracownika wieku emerytalnego, ale rozwiązuje się
wią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku dowanie (art. 51 k.p.). % z upływem terminu, na jaki została zawarta, nawet jeże-
pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron. li rozwiązanie umowy nastąpi w okresie ochronnym.
Ponadto zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni W omawianej sytuacji pracownikowi przysługiwało-
muszą obejmować mniej niż dziesięciu pracowników, gdy by zatem roszczenie wobec pracodawcy, wyłącznie jeże-
PODSTAWA PRAWNA
stale zatrudnionych jest do 100 pracowników, mniej niż dzie- li wypowiedzenie byłoby niezgodne z prawem, czyli np.
sięciu dla pracodawcy zatrudniającego od 100 do 300, i mniej gdyby umowa o pracę zawarta z czytelnikiem nie prze-
% Art. 39, art. 411, art. 42, art. 43 pkt 1 i 2, art. 47, art. 52,
niż 30, gdy pracodawca zatrudnia powyżej 300 pracowni- widywała możliwości jej rozwiązania za wypowiedze-
art. 53 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U.
ków. Zatem w przypadku zwolnień następujących z przyczyn niem. Nie ma natomiast podstaw do zakwestionowania
z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
niedotyczących pracowników pracodawca może wypowie- zasadności lub prawdziwości wskazanej przyczyny wy-
% Art. 32 ust. 2 i 3, art. 40 pkt 1, art. 50a ust. 1 i ust. 2, art.
dzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi w wieku przed- powiedzenia, ponieważ zgodnie art. 30 par. 4 k.p. wy-
50c ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i ren-
emerytalnym. Jeśli nie przyjmie on zaproponowanych wa- powiedzenie umowy zawartej na czas określony nie
tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.
runków, jego umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu po upływie musi określać przyczyny wypowiedzenia, a więc ewen-
z 2004 r. nr 39, poz. 353 z póz
n. zm.).
okresu wypowiedzenia. tualne wskazanie przyczyny wypowiedzenia nie ma
% Art. 5 ust. 5 i 6, art. 10 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r.
znaczenia dla oceny prawidłowości wypowiedzenia. %
o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
Wypowiedzenie przed osiągnięciem wieku
stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników
Zakaz ustanowiony w art. 39 k.p. nie obowiązuje przed
PODSTAWA PRAWNA
(Dz.U. nr 90, poz. 844 z póz
n. zm).
osiągnięciem wieku przedemerytalnego, chociażby wiek ten
% Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie
pracownik przekroczył w okresie wypowiedzenia. Wskazywał
% Art. 30 par. 4, art. 39 ustawy z 26 czerwca 1974 r.
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szcze-
na to w sposób jednoznaczny Sąd Najwyższy w uzasadnieniu
Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94
wyroku z 7 kwietnia 1999 r. (I PKN 643/98, OSNAP gólnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.
z póz
n. zm.).
2000/11/418). Artykuł 39 k.p. zakazuje wypowiedzenia umo- z 1983 r. nr 8, poz. 43 z póz
n. zm.).
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y nr 159
zatrudnienie
A6
CZASOWA ZMI ANA UMOWY
Powierzenie pracownikowi innego rodzaju pracy
zależy od decyzji pracodawcy
kładu pracy (art. 42 par. 4 k.p.)
Pracodawca może w uzasadnionych przypadkach powierzyć
PRZYKA
AD CZASOWA ZMIANA PRACY
i okoliczność ta podlega ocenie są-
pracownikowi wykonywanie innej pracy. Nie może być ona
du pracy.
sprzeczna z posiadanymi przez niego kwalifikacjami i trwać dłużej
Ponad 50 proc. mechaników samochodowych zatrudnionych w zakładzie pracy za-
niż trzy miesiące w roku kalendarzowym.
chorowało na grypę. Pracodawca obawiał się, że mogą nie zostać dotrzymane ter-
Wynagrodzenie bez zmian
miny realizacji umów z klientami dotyczące napraw i przeglądów pojazdów. W tej
Po powierzeniu pracownikowi
wiem brak jest wymagań konkre- innej pracy jego dotychczasowe wy- sytuacji powierzył więc na okres dwóch tygodni kilku kierowcom, którzy posiadali
ANDRZEJ MAREK
tyzacji czynności w pracy powie- nagrodzenie nie może ulec zmia- kwalifikacje mechanika samochodowego, obowiązki chorych pracowników. W tym
[e-mail]
rzonej pracownikowi oraz wyma- nie. Dla porównania wynagrodze- przypadku postępowanie pracodawcy jest zgodne z przepisami prawa pracy.
Powierzenie pracownikowi innej gań, by potrzeby zakładu pracy nia przed i po powierzeniu innej
pracy nie wymaga zachowania for- ograniczać tylko do potrzeb jed- pracy badamy wysokość wynagro-
my pisemnej, choć niewątpliwie jej nostki organizacyjnej (komórki, dzenia pracownika obliczonego na
PRZYKA
AD BEZ NARUSZENIA PRZEPISÓW
zachowanie jest wskazane ze placówki) zakładu pracy, do której zasadach ustalenia ekwiwalentu za
względów dowodowych (por. wy- pracownik został skierowany. Po- niewykorzystany urlop(wyrok SN
Pracodawca powierzył pracownikowi inną pracę w okresie od paz
dziernika do
rok Sądu Najwyższego z 13 marca trzeby zakładu pracy w świetle art. z 22 listopada 1990 r., I PR 362/90,
grudnia 2007 r. Pod koniec roku okazało się jednak, że sytuacja organizacyjna
1979 r. (I PRN 18/79, LexPolonica 42 par. 4 k.p. należy więc rozu- OSP 1991/9/213).
zakładu pracy w dalszym ciągu uzasadnia skorzystanie z tego uprawnienia. Pra-
nr 317915). Wskazane uprawnienie mieć szeroko.
codawca powierzył więc pracownikowi wykonywanie innej pracy na okres od
pracodawcy nie może być jednak Podstawą powierzenia pracow- Odpowiednia praca
stycznia do marca 2008 r. W tej sytuacji działanie pracodawcy nie naruszało
realizowane w sposób dowolny. nikowi innej pracy może być np. Powierzona czasowo do wyko-
przepisów kodeksu pracy.
Muszą zostać spełnione łącznie potrzeba zastąpienia nieobecnego nania praca powinna odpowiadać
określone przesłanki. Artykuł 42 pracownika, konieczność usunię- kwalifikacjom pracownika. Zgod-
par. 4 k.p. zezwala na czasową cia awarii albo sytuacja, gdy stano- nie z wyrokiem Sądu Najwyższego
zmianę rodzaju pracy wykonywa- wisko pracy, na które pracownik z 5 lutego 1998 r. (I PKN 515/97, w ciągu roku (np. kilkudniowe, ty- dawca) obowiązany jest do napra-
nej przez pracownika, pod warun- został przywrócony orzeczeniem OSNAP 1999/2/46) pracą odpo- godniowe). wienia szkody wynikłej z niewyko-
kiem że zachodzą uzasadnione po- sądu, zostało obsadzone przez in- wiednią do kwalifikacji pracowni- nania lub nienależytego wykona-
trzeby zakładu pracy, zmiana ro- ną osobę i trzeba odpowiedniego ka jest praca, która ich nie przekra- Roszczenia pracownika
nia zobowiązania (wynikającego
dzaju pracy nie powoduje obniże- czasu na dokonanie zmian organi- cza i przy której te kwalifikacje Pracownikowi, któremu praco- w tym przypadku z umowy o pra-
nia wynagrodzenia pracownika, zacyjno-personalnych (wyrok SN znajdą choćby częściowe zastoso- dawca na podstawie art. 42 par. cę), chyba że niewykonanie lub
odpowiada posiadanym przez nie- z 18 sierpnia 1976 r., I PR 103/76, wanie. Pracodawca powinien rów- 4 k.p. powierzył inną pracę, nie nienależyte wykonanie jest następ-
go kwalifikacjom, a okres wykony- OSPiKA 1978/3/44). Pojęcie po- nież pamiętać o tym, aby nie dys- przysługują roszczenia przewi- stwem okoliczności, za które dłuż-
wania przez niego innej pracy nie trzeb pracodawcy z art. 42 par. kryminować pracownika i prze- dziane w razie nieuzasadnionego nik odpowiedzialności nie ponosi.
przekracza trzech miesięcy w roku 4 k.p. nie obejmuje natomiast strzegać obowiązku szanowania lub naruszającego przepisy wypo- W postępowaniu o odszkodowa-
kalendarzowym. zmiany zakresu obowiązków pra- jego dóbr osobistych, nie powinien wiedzenia umowy o pracę (art. 45 nie pracownik powinien zatem wy-
cownika z powodu stanu jego zatem wykwalifikowanemu pra- par. 1 k.p.) albo jej warunków (art. kazać bezprawność czynu praco-
Uzasadnione potrzeby
zdrowia (zob. wyrok SN z 13 paz
- cownikowi powierzać pracy nie- 45 par. 1 k.p. w związku z art. 42 dawcy, polegającą na niewykona-
Sąd Najwyższy w wyroku dziernika 1999 r., I PKN 293/99, wymagającej jakichkolwiek kwali- par. 1 k.p.). Żaden przepis prawa niu lub nienależytym wykonaniu
z 8 sierpnia 1979 r. (I PR 55/79, OSNP 2001/4/113). fikacji. Jak wskazał Sąd Najwyższy pracy nie przewiduje również od- zobowiązania (powierzeniu innej
OSNCP 1980/2/30) stwierdził, że Pracodawcy nie powinni nad- w wyroku z 8 maja 1997 r. (I PKN szkodowania dla pracownika, któ- pracy z naruszeniem art. 42 par. 4
użyte w art. 42 par. 4 k.p. określe- używać uprawnienia przewidzia- 131/97, OSP 1998/6/120), powie- remu pracodawca powierzył wyko- k.p) oraz szkodę i jej wysokość,
nie uzasadnione potrzeby zakładu nego w art. 42 par. 4 k.p., gdyż ma rzenie pracownikowi (technik che- nywanie innej pracy na podstawie a także związek przyczynowy mię-
pracy oznacza uzasadnione po- ono charakter wyjątkowy i stanowi mik) pracy nie wymagającej żad- art. 42 par. 4 k.p. dzy zachowaniem pracodawcy
trzeby zakładu pracy jako całości, odstępstwo od reguły zobowiąza- nych kwalifikacji zawodowych Jednak zgodnie z art. 300 k.p. a powstałą szkodą (zob. wyrok SN
a nie tylko jednostki (komórki) or- nia pracownika do świadczenia (sprzątanie) w okresie biegnącego w sprawach nieunormowanych z 25 lipca 2003 r., I PK 269/02,
ganizacyjnej zakładu pracy, do pracy określonej w umowie o pra- wypowiedzenia warunków pracy w prawie pracy do stosunku pracy OSNP 2004/16/280). %
pracy w której pracownik został cę, a zatem jako wyjątek powinno i płacy stanowi naruszenie art. 42 stosuje się odpowiednio nie- ANDRZEJ MAREK
skierowany. Zdaniem SN nie za- podlegać ścisłej wykładni. Jak par. 4 k.p. sprzeczne z zasadami prawa pracy sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy
chodzi również w świetle tego wskazał Sąd Najwyższy w wyroku Warto podkreślić, że powierze- przepisy kodeksu cywilnego. Pra-
przepisu konieczność skonkretyzo- z 18 sierpnia 1976 r. (I PR 103/76, nie innej pracy nie może przekro- cownik, który twierdzi, że wskutek
PODSTAWA PRAWNA
wania rodzaju czynności w pracy LexPolonica nr 317913), pracow- czyć trzech miesięcy w roku kalen- powierzenia mu innej pracy do-
powierzonej pracownikowi. Za ta- nik ma prawo kwestionować twier- darzowym. Przepis art. 42 par. znał szkody, może zatem docho-
% Art. 42 par. 4, art. 45 par. 1
kim poglądem  w ocenie Sądu dzenie, że powierzenie mu okreso- 4 k.p. nie zabrania dzielenia tego dzić jej naprawienia na zasadach
ustawy z 26 czerwca 1974 r. Ko-
Najwyższego  przemawia przede wo innej pracy niż określona okresu. Pracodawca może powie- wynikających z kodeksu cywilnego
deks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r.
wszystkim wykładnia gramatycz- w umowie o pracę jest podyktowa- rzyć pracownikowi inną pracę na na podstawie art. 471 k.c. Zgodnie
na. W omawianym przepisie bo- ne uzasadnionymi potrzebami za- krótkie okresy nawet kilkakrotnie z jego treścią dłużnik (tutaj praco- nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
Czy odmowa wykonywania innej pracy uzasadnia zwolnienie dyscyplinarne
Zawarliśmy z pracownikiem trzyletnią nik odmówi jej podjęcia, pracodawca sadnione (konieczność znalezienia dla pracownika ze względu na jego stan
umowę na czas nieobecności kierowniczki może zastosować wobec niego karę w krótkim terminie dodatkowych pra- zdrowia.
działu, która postanowiła wykorzystać porządkową lub wypowiedzieć umowę cowników), nie następuje obniżenie wy- W analizowanym przez nas przypad-
urlop wychowawczy. Umowa nie zawiera- o pracę albo rozwiązać umowę o pracę nagrodzenia pracownika, okres powie- ku polecono kierownikowi działu podję-
ła klauzuli o możliwości jej wcześniejszego bez wypowiedzenia w trybie art. 52 rzenia innej pracy nie przekracza trzech cie pracy na stanowisku specjalisty. Jest
wypowiedzenia. W związku z nowym pro- par. 1 pkt 1 k.p. Także w ocenie SN od- miesięcy w roku kalendarzowym. to niewątpliwie stanowisko o mniejszym
jektem realizowanym przez naszą firmę mowa wykonania polecenia w tego Wątpliwości może jedynie budzić prestiżu, jednak wymagające odpowied-
kierowniczka skróciła o kilka miesięcy rodzaju sytuacjach może być uznana zgodność nowej pracy z kwalifikacjami nich umiejętności. Nie można zatem po-
urlop i wróciła do pracy. W tej sytuacji na za ciężkie naruszenie podstawowych pracownika. Na podstawie art. 42 par. stawić znaku równości między tego ro-
podstawie art. 42 par. 4 k.p. skierowaliśmy obowiązków pracowniczych i uza- 4 k.p. nie można powierzyć pracy wy- dzaju przeniesieniem a powierzeniem
zatrudnionego na jej miejsce zastępcę do sadniać rozwiązanie umowy bez wy- magającej wyższych lub znacznie niż- sprzątania wykwalifikowanemu pracow-
pracy przy nowym projekcie na okres powiedzenia na podstawie art. 52 par. szych kwalifikacji niż posiadane przez nikowi. To ostatnie Sąd Najwyższy uznał
trzech miesiący. Zaproponowaliśmy mu 1 pkt 1 k.p. (por. wyrok SN z 1 grudnia pracownika. Pracownikowi szeregowe- za niedopuszczalne (por. wyrok SN
stanowisko specjalisty. Pracownik odmó- 1999 r., I PKN 425/99, OSNAPiUS mu można powierzyć czasowe pełnienie z 8 maja 1997 r., I PKN 131/97, OSNA-
wił podjęcia nowych obowiązków, ale 2000/8/263). Jednak pracownik, któ- obowiązków na stanowisku kierowni- PiUS 1998/6/178). Tak więc nie każde
przychodzi do pracy. Czy można rozwiązać ry odmawia wykonania sprzecznego czym, jeżeli odpowiada to jego kwalifi- skierowanie do pracy na niższym stano-
z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia? z przepisami polecenia wykonania in- kacjom. Skierowanie do innej pracy nie wisku jest sprzeczne z art. 42 par. 4 k.p. %
nej pracy, nie narusza obowiązku pra- może także służyć pracodawcy do kara-
Tak. Pracodawca powierzył pracow- cowniczego. Pracodawca nie może nia czy dyskryminowania pracownika,
PODSTAWA PRAWNA
nikowi nową pracę zgodnie z przepisa- w tym przypadku zastosować wobec np. powierzenie pracownikowi o wyso-
mi prawa pracy. Pracownik ma obo- ANTONI ZIELIC
SKI niego żadnych sankcji. kich kwalifikacjach pracy niewymagają-
% Art. 42 par. 4 ustawy z 26 czerwca
wiązek wykonywania innej rodzajowo ekspert z zakresu W przedstawionej sytuacji skierowa- cej żadnych kwalifikacji. Pracodawca
1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U.
pracy, do której został skierowany prawa pracy nie do innej pracy jest zgodne z art. 42 nie może również powierzyć pracy, któ-
z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
zgodnie z przepisami. Jeżeli pracow- par. 4 k.p. Potrzeby pracodawcy są uza- rej wykonanie byłoby niedopuszczalne
nr 159 T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y
poradnia kadrowa
A7
dzenia wydane na podstawie art. 775 par. li dzień odbioru listu albo dzień upływu okresu drugiego
Czy można odmówić
2 k.p. z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wy- awizowania. Tę datę należy umieścić w świadectwie pracy.
sokości oraz warunków ustalania należ- Warto przypomnieć, że nieobecny pracownik nie jest
złożenia zeznań
ności przysługujących pracownikowi za- chroniony przed rozwiązaniem umowy o pracę, tylko
trudnionemu w państwowej lub samorzą- EWA przed wypowiedzeniem. Oznacza to, że jeżeli pracow-
dowej jednostce sfery budżetowej z tytułu DRZEWIECKA nik np. zachoruje już po otrzymaniu wypowiedzenia,
Pracownik był zatrudniony w małym sklepie.
podróży służbowej na obszarze kraju ekspert umowa o pracę rozwiąże się. %
Oprócz niego pracowali w nim właściciel, jego (Dz.U. nr 236, poz. 1990 z póz
n. zm.) z zakresu
oraz z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wy- prawa pracy
żona i ich syn. Pracownik wystąpił z pozwem
PODSTAWA PRAWNA
sokości oraz warunków ustalania należ-
o zapłatę wynagrodzenia za nadgodziny, jako
ności przysługujących pracownikowi za-
świadków wskazał żonę i syna właściciela.
% Art. 41, art. 52 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks
trudnionemu w państwowej lub samorządowej jednost-
Świadkowie nie chcą jednak zeznawać w procesie
pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
ce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza
przeciwko członkowi swojej rodziny. Czy mają
granicami kraju (Dz.U. nr 236, poz. 1991 z póz
n. zm.).
prawo do odmowy złożenia zeznań?
Pracodawca, który nie należy do sfery budżetowej,
ustala warunki wypłacania należności z tytułu podróży
Czy można zwolnić
Według przepisów kodeksu postępowania cywil- służbowej w układzie zbiorowym pracy lub w regulami-
nego członkom rodziny przysługuje prawo do od- nie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli praco-
Tak
mowy złożenia zeznań. dawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie
dyscyplinarnie
jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania
Co do zasady nikt nie ma prawa odmó- (art. 775 par. 3 k.p.). Pracodawca może uregulować na-
za sfałszowanie
wić składania zeznań przed sądem. Ko- leżności zarówno bardziej, jak i mniej korzystnie dla pra-
deks postępowania cywilnego przewiduje cowników niż wynika to z rozporządzeń, jednakże z jed-
jednak w tym zakresie pewne wyjątki. nym wyjątkiem. Mianowicie nie można ustalać diety za
świadectwa pracy
Dotyczą one małżonków stron (również RAFAA
dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza gra-
po ustaniu małżeństwa), ich wstępnych KRAWCZYK nicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podró-
(rodziców, dziadków), zstępnych (dzieci, sędzia Sądu ży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika
Pracownik przedstawił pracodawcy sfałszowane
wnuków), rodzeństwa oraz powinowa- Okręgowego publicznej sfery budżetowej (art. 775 par. 4 k.p.). Ozna-
świadectwo pracy. Wskazany w nim okres
tych w tej samej linii lub stopniu, jak rów- w Toruniu cza to, że należności z tytułu podróży służbowej poza gra-
zatrudnienia został pracownikowi zaliczony
nież osób pozostających ze stronami nicami kraju nie mogą być niższe od diet z tytułu podró-
do stażu pracy, od którego zależało nabycie prawa
w stosunku przysposobienia (art. 261 ży służbowej na obszarze kraju ustalonych w rozporzą-
do nagrody jubileuszowej za 20 lat pracy.
par. 1 k.p.c.). Należy również pamiętać, dzeniu dotyczącym tych podróży, choć mogą być niższe
Gdy pracodawca dowiedział się o tym, wezwał
że świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu od diet ustalonych w rozporządzeniu dotyczącym podró-
pracownika do zwrotu nagrody, ten jednak
pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego ży służbowych poza granicami kraju. Pracodawca może
bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą więc zrównać wysokość diet z tytułu podróży służbowych odmówił, twierdząc, że nie musi jej zwracać,
i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie poza granicami kraju i diet z tytułu podróży służbowych
ponieważ wydał pieniądze na remont mieszkania.
miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemni- na obszarze kraju, pod warunkiem że nie będą one niższe
Na jakich zasadach pracodawca może żądać
cy zawodowej (art. 261 par. 2 k.p.c.). niż diety z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju
od pracownika zwrotu tego świadczenia?
Wymienione wyżej osoby nie są jednak automatycz- przewidziane w rozporządzeniu (art. 775 par. 2 k.p.). Po-
Czy zachowanie pracownika może być podstawą
nie zwolnione od obowiązku składania zeznań. Nie twierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 10 stycznia
do zwolnienia go w trybie dyscyplinarnym?
mają one bowiem wpływu na to, że jedna ze stron pro- 2007 r. (III PK 90/06, OSNP 2008/11-12/155). %
cesu zgłosi je w charakterze świadka. Na wezwanie
świadka do sądu nie jest potrzebna bowiem jego zgo- W tej sytuacji pracodawca może rozwiązać z pra-
PODSTAWA PRAWNA
da. Jeśli sąd dopuści dowód z przesłuchania świadka, cownikiem stosunek pracy bez zachowania okresu
Tak
wówczas nawet wtedy, gdy przysługuje mu prawo od- wypowiedzenia z winy pracownika.
% Art. 775 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
mowy składania zeznań, musi on stawić się przed są-
(t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
dem. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo będzie Podstawą dochodzenia zwrotu świad-
skutkowało grzywną lub przymusowym doprowadze- czenia mogą być w tym przypadku  sto-
niem do sądu. Dopiero po sprawdzeniu przez sąd da- sowane poprzez art. 300 k.p.  przepisy
nych osobowych, z których wynika stopień pokrewień- kodeksu cywilnego o bezpodstawnym ANDRZEJ
Czy w czasie
stwa lub powinowactwa, świadek może odmówić zło- wzbogaceniu. Zgodnie z art. 405 k.c. kto MAREK
żenia zeznań. % bez podstawy prawnej uzyskał korzyść sędzia Sądu
majątkową kosztem innej osoby, obowią- Okręgowego
zwolnienia można
zany jest do wydania korzyści w naturze, w Legnicy
PODSTAWA PRAWNA
a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej
rozwiązać umowę
wartości. Przepisy o bezpodstawnym
% Art. 261 par. 1 i 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. Ko-
wzbogaceniu stosuje się także do świadczenia nienależ-
deks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296
nego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je speł-
z winy pracownika
z póz
n. zm.).
nił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany
względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa
PISALIŚMY NA TEN TEMAT
świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie
Pracownik dowiedział się, że pracodawca chce
został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowią-
W jaki sposób pracownik może udowodnić swoje racje
zwolnić go w trybie dyscyplinarnym. Nie czekając
zująca do świadczenia była nieważna i nie stała się waż-
przed sądem pracy
na rozwiązanie umowy, poszedł do lekarza
na po spełnieniu świadczenia. Otrzymana przez pracow-
GP nr 74/2008 strona 17
i otrzymał zwolnienie. Czy można rozwiązać
nika na podstawie danych zwartych w sfałszowanym
z pracownikiem umowę o pracę bez
świadectwie pracy nagroda jubileuszowa stanowi świad-
wypowiedzenia w trybie dyscyplinarnym podczas
czenie nienależne w powołanym wyżej rozumieniu.
zwolnienia lekarskiego?
Pracownik w opisanej sytuacji twierdzi, że skoro wydał
Czy dieta za krajową
już otrzymaną nagrodę, nie musi jej zwracać. Sytuację tę
Pracownicy nieobecni z przyczyn usprawiedliwio- reguluje art. 409 k.c., zgodnie z którym obowiązek wyda-
nych nie są chronieni przed rozwiązaniem umowy nia korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto
i zagraniczną podróż
Tak
o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 k.p. korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie
jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub
służbową może być
Zgodnie z art. 41 k.p. pracodawca nie może wypowie- zużywając ją, powinien był liczyć się z obowiązkiem zwro-
dzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także tu. Jeśli pracownik świadomie (działając z winy umyśl-
w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracowni- nej) podaje pracodawcy nieprawdziwe informacje, wów-
jednakowa
ka w pracy (np. korzystanie ze zwolnienia lekarskiego), czas działa ze świadomością, iż wypłacone na tej podsta-
jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiąza- wie świadczenie mu się nie należy. Nie może zatem sku-
nia umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracow- tecznie powoływać się na brak wzbogacenia, gdyż
Niedługo wyjeżdżam za granicę w podróż
nika na podstawie art. 53 par. 1 k.p. Przepis art. 41 k.p. powinien wówczas liczyć się z obowiązkiem jego zwrotu.
służbową. Kadrowa poinformowała mnie, że
wprowadza ochronę pracowników nieobecnych z przy- Zachowanie pracownika, który przedstawia pracodawcy
w naszej firmie dieta z tytułu podróży służbowej
czyn usprawiedliwionych przed wypowiedzeniem umo- sfałszowane świadectwo pracy, może być uznane za nie-
poza granicami kraju jest w tej samej wysokości co
wy o pracę oraz wypowiedzeniem zmieniającym. W myśl zgodne z zasadami współżycia społecznego, podobnie jak
dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.
bowiem art. 42 par. 1 k.p. przepisy o wypowiedzeniu wyłudzenie nienależnego świadczenia i może stanowić pod-
Czy jest to zgodne z przepisami prawa pracy?
umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedze- stawę do dyscyplinarnego rozwiązania stosunku pracy. %
nia zmieniającego. Możliwe są natomiast pozostałe formy
Postępowanie pracodawcy jest zgodne z przepisa- zakończenia stosunku pracy: na mocy porozumienia
PODSTAWA PRAWNA
mi prawa pracy. stron, rozwiązania bez wypowiedzenia z winy pracowni-
Tak
ka w trybie art. 52 k.p., wygaśnięcie, rozwiązanie w wyni-
% Art. 405  414 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks
ku upływu czasu, na który zawarto umowę.
cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z póz
n. zm.).
Zgodnie z art. 775 par. 1 k.p. pracownikowi wykonu- Pracodawca ma zatem pełne prawo do rozwiązania
jącemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika
PISALIŚMY NA TEN TEMAT
miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodaw- podczas jego choroby. Pismo rozwiązujące umowę należy
cy, lub poza stałym miejscem pracy, przysługują należ- wysłać na adres pracownika listem poleconym za potwier-
Czy można zwolnić dyscyplinarnie pracownika za bezprawne
ności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbo- dzeniem odbioru. Datą rozwiązania umowy o pracę bę-
pobieranie danych
wą. Wobec zatrudnionych w państwowej lub samorzą- dzie dzień, w którym pracownik miał realną możliwość za-
GP nr 90/2008 strona A10
dowej jednostce sfery budżetowej stosuje się rozporzą- poznania się z oświadczeniem o rozwiązaniu umowy, czy-
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y nr 159
wskaz
niki
A8
MINIMALNE WYNAGRODZENIE ZA PRAC
SPIS PRZEWODNIKÓW
Rok Kwota Podstawa prawna
R
o
k
K
w
o
t
a
P
o
d
s
t
a
w
a
p
r
a
w
n
a
SIERPIEC
2008 R.
Od 1 stycznia 2004 r. 824 zł (Dz.U. z 2003 r. nr 167, poz. 1623)
PRACA
Jak należy prawidłowo zawrzeć umowę o pracę nakładczą
Od 1 stycznia 2005 r. 849 zł (Dz.U. z 2004 r. nr 201, poz. 2062)
GP NR 154
Od 1 stycznia 2006 r. 899,10 zł (Dz.U. z 2005 r. nr 177, poz. 1469)
LIPIEC 2008 R.
Od 1 stycznia 2007 r. 936 zł (Dz.U. z 2006 r. nr 171, poz. 1227)
Od 1 stycznia 2008 r. 1126 zł (Dz.U. z 2007 r. nr 171, poz. 1209) ORZECZNICTWO
Mobbing w orzecznictwie Sądu Najwyższego GP NR 149
PRACA
PRZECI
TNE WYNAGRODZENIE W GOSPODARCE NARODOWEJ
Obowiązki pracodawcy wobec pracowników powołanych
do wojska GP NR 144
2
4
7
7
,
2
3
z
ł
2
6
9
1
,
0
3
z
ł
% W 2006 r. 2477,23 zł % W 2007 roku 2691,03 zł
PRACA
Zasady udzielania urlopów wypoczynkowych przez
PRZECI
TNE WYNAGRODZENIE
pracodawcę GP NR 139
2
6
4
4
,
3
4
z
ł
2
7
0
3
,
4
1
z
ł
% W II kwartale 2007 r. 2644,34 zł % W III kwartale 2007 r. 2703,41 zł
PRACA
Uprawnienia pracownika przywróconego do pracy przez
2
8
9
9
,
8
3
z
ł
2
9
8
3
,
9
8
z
ł
% W IV kwartale 2007 r. 2899,83 zł % W I kwartale 2008 r. 2983,98 zł
sąd GP NR 134
PRACA
ROCZNA PODSTAWA WYMIARU SKA
ADEK NA UBEZPIECZENIA EMERYTALNE I RENTOWE
Zasady zatrudniania menedżerów w przedsiębiorstwie
GP NR 129
Rok Kwota Podstawa prawna
R
o
k
K
w
o
t
a
P
o
d
s
t
a
w
a
p
r
a
w
n
a
CZERWIEC 2008 R.
1999 50 375,22 zł (MP z 1998 r. nr 46, poz. 658)
PRACA
2000 54 780,00 zł (MP z 1999 r. nr 41, poz. 640)
Czas pracy kadry zarządzającej i kierowniczej GP NR 119
2001 62 940,00 zł (MP z 2000 r. nr 43, poz. 855)
PRACA
2002 64 620,00 zł (MP z 2001 r. nr 47, poz. 785)
Kiedy pracodawca może zmienić pracownikowi jego
warunki pracy i płacy GP NR 114
2003 65 850,00 zł (MP z 2002 r. nr 60, poz. 845)
2004 68 700,00 zł (MP z 2003 r. nr 58, poz. 915)
PRACA
Cywilnoprawne roszczenia pracownika z tytułu wypadku
2005 72 690,00 zł (MP z 2004 r. nr 54, poz. 910)
przy pracy GP NR 109
2006 73 560,00 zł (MP z 2005 r. nr 84, poz. 1221)
MAJ 2008 R.
2007 78 480,00 zł (MP z 2006 r. nr 90, poz. 951)
PRACA
2008 85 290,00 zł (MP z 2007 r. nr 97, poz. 1075)
Jak ustalić staż pracowniczy GP NR 104
PRACA
Jak pracodawca powinien chronić godność i dobra
osobiste pracownika GP NR 95
PRACA
Kiedy pracownik może rozwiązać umowę o pracę
bez wypowiedzenia GP NR 90
KWIECIEC
2008 R.
UBEZPIECZENIA
Na jakie świadczenia od pracodawcy lub ZUS może liczyć
chory pracownik GP NR 81
ORZECZNICTWO
Uprawnienia pracowników w razie bezprawnego
wypowiedzenia umowy o pracę w orzecznictwie SNGP NR 76
PRACA
O czym musi pamiętać pracodawca, tworząc regulaminy:
pracy i wynagradzania GP NR 71
PRACA
Jak zawrzeć ugodę sądową i pozasądową z pracownikiem
GP NR 66
MARZEC 2008 R.
ORZECZNICTWO
Ochrona wynagrodzenia pracowników w orzecznictwie
Codziennie aktualne
Sądu Najwyższego GP NR 61
PRACA
informacje gospodarcze
Obowiązki pracodawcy związane ze zwolnieniem
pracownika z pracy GP NR 57
i prawne
PRACA
Uprawnienia związków zawodowych w firmie i związane
z tym obowiązki pracodawcy GP NR 52
PRACA
Jak pracodawca może się zabezpieczyć przed
www.gazetaprawna.pl
działalnością konkurencyjną pracownika GP NR 47
LUTY 2008 R.
ORZECZNICTWO
Uprawnienia pracownicze kobiet w orzecznictwie Sądu
Najwyższego GP NR 42