nr 136 (2767) 15 lipca 2010
Tygodnik Prawa Pracy
i Ubezpieczeń
KADRY PRACA UBEZPIECZENIA
SPIS TREŚCI
KOMENTARZ DO USTAWY
Ekspert GP
Niewypłacenie w terminie pensji
może prowadzić do odpowiedzialności
karnej pracodawcy strona E2
Pracodawca musi dokładnie określić zakres
zadań pracownika i jego uprawnienia
EKSPERT WYJAŚNIA
Czy można nakazać używanie
Pracodawca musi zaznajamiać pracowników podejmujących pracę
własnej odzieży roboczej strona E2
z zakresem ich obowiązków (określenie przedmiotu pracy), ze sposobem
CZAS PRACY
wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach (instruktaż)
Za pracę w niedzielę pracownikowi
oraz z ich podstawowymi uprawnieniami. Należy więc dokładnie określić
należy zapewnić inny wolny dzień strona E3
zadania, jakie w ramach nawiązanego stosunku pracy będzie wykonywał
pracownik.
ZATRUDNIENIE
strony E6 E7
Pracodawca musi wskazać w umowie
zastępowanego pracownika strona E4
URLOPY
Urlop bezpłatny ucznia jest wliczany
Nowe prawo
do okresu pracy, od którego zależą
uprawnienia pracownicze strona E9
Pracodawca może wystąpić
ORZECZNICTWO
Ugoda nie ma wpływu na prawomocne
o nieoprocentowaną pożyczkę z FGŚP
orzeczenie o przywróceniu do pracy
Przepisy rozporządzenia w sprawie Biura Terenowego Funduszu Gwa- Pracodawca, którego wniosek został
Można zmienić warunki płacy w razie
nieoprocentowanej pożyczki z Fun- rantowanych Świadczeń Pracowni- zaakceptowany, dokonuje wypłaty wy-
duszu Gwarantowanych Świadczeń czych wraz z wykazem pracowników, nagrodzeń pracowników wykazanych
uzasadnionych potrzeb pracodawcy
Pracowniczych dla pracodawcy, których wynagrodzenie będzie pod- w wykazie nie póz
niej niż w terminie
który na skutek powodzi przejścio- legało zaspokojeniu ze wspomniane- 14 dni od dnia otrzymania środków
Utrata nienagannej opinii,
wo zaprzestał prowadzenia działal- go Funduszu. z funduszu oraz odprowadza należne
ności lub istotnie ograniczył jej Rozporządzenie zostało wydane na zaliczki na podatek dochodowy
jeśli jest ona wymagana, uzasadnia
prowadzenie (dalej rozporządze- podstawie art. 23 ust. 9 ustawy z 24 i składki na ubezpieczenia społeczne
wypowiedzenie strona E10 nie), mają zastosowanie do wszyst- czerwca 2010 r. o szczególnych roz- i ubezpieczenie zdrowotne, a także in-
kich pracodawców, którzy nie po- wiązaniach związanych z usuwaniem ne potrącenia w terminie wynikają-
siadają środków na wypłatę pra- skutków powodzi z maja i czerwca cym z odrębnych przepisów.
WYNAGRODZENIA
cownikom wynagrodzenia. 2010 r. (Dz.U. nr 123, poz. 835). Ponadto rozporządzenie określa da-
Regulacja ta ma zastosowanie do Zgodnie z nowymi przepisami roz- tę, kiedy pracodawca będzie zobowią-
Nie można zwolnić dyscyplinarnie skutków zdarzeń zaistniałych na ob- porządzenie określa: zany do zwrotu wspomnianej pożycz-
szarze gmin lub miejscowości poszko- % wzór wniosku pracodawcy o udzie- ki. Zgodnie z par. 5 rozporządzenia
pracownika ujawniającego wysokość
dowanych w wyniku działania powo- lenie nieoprocentowanej pożyczki, pracodawca zobowiązuje się do zwro-
dzi lub osunięcia ziemi, mających % wzór wykazu pracowników, których tu środków w ramach nieoprocento-
swojej pensji strona E11
miejsce w maju i czerwcu 2010 r., wynagrodzenia podlegają zaspoko- wanej pożyczki z funduszu nie póz
niej
określonych w przepisach wydanych jeniu w ramach nieoprocentowanej niż do 31 grudnia 2011 r. na rachunek
na podstawie art. 2 ustawy z 11 sierp- pożyczki, bankowy funduszu.
nia 2001 r. o szczególnych zasadach % tryb składania i rozpatrywania Omawiane rozporządzenie weszło
PORADNIA KADROWA
odbudowy, remontów i rozbiórek wniosku pracodawcy o udzielenie w życie 9 lipca.
obiektów budowlanych zniszczonych nieoprocentowanej pożyczki,
Kiedy nie ma świadczeń
lub uszkodzonych w wyniku działania % sposób przekazywania pracodawcy Podstawa prawna
żywiołu (Dz.U. nr 84, poz. 906). środków z funduszu i dokonywania Rozporządzenie w sprawie nieoprocentowa-
za wypadek przy pracy
Nieoprocentowana pożyczka z Fun- wypłaty wynagrodzenia, nej pożyczki z Funduszu Gwarantowanych
duszu Gwarantowanych Świadczeń % tryb zwrotu funduszowi kwot prze- Świadczeń Pracowniczych dla pracodawcy,
Kiedy pracodawca narusza dobra osobiste
Pracowniczych (dalej fundusz) bę- kazanych pracodawcy, o którym mo- który na skutek powodzi przejściowo za-
Jakie informacje umieścić w świadectwie pracy dzie dotyczyła jedynie wynagrodze- wa w art. 23 ustawy z 24 czerwca przestał prowadzenia działalności lub istot-
nia za okres nie dłuższy niż od 14 ma- 2010 r. o szczególnych rozwiąza- nie ograniczył jej prowadzenie (Dz.U. nr 123,
Kiedy zwolnienie należy konsultować
ja 2010 r. do 31 lipca 2010 r. W tym ce- niach związanych z usuwaniem poz. 837).
lu pracodawca będzie musiał złożyć skutków powodzi z maja i czerwca
ze związkiem strona E12
wniosek kierownikowi właściwego 2010 r. opracował Maciej Kasperowicz
Tygodnik Prawa Pracy i Ubezpieczeń 15 lipca 2010 nr 136 (2767) www.gazetaprawna.pl
E2
Wyjaśnienia
WAŻNE TERMINY KOMENTARZ DO USTAWY
9 LIPCA
% Weszło w życie rozporządzenie w sprawie nie-
Niewypłacenie w terminie pensji może prowadzić
oprocentowanej pożyczki z Funduszu Gwaranto-
wanych Świadczeń Pracowniczych dla pracodaw-
cy, który na skutek powodzi przejściowo zaprze-
do odpowiedzialności karnej pracodawcy
stał prowadzenia działalności lub istotnie ograni-
czył jej prowadzenie (Dz.U. nr 123, poz. 837).
% Weszła w życie ustawa z 24 czerwca 2010 r. Jednym z obowiązków pracodawcy wiązku (posiadania środków lub możliwo-
o szczególnych rozwiązaniach związanych z usu- jest terminowa i prawidłowa wypła- ści ich uzyskania) można przyjąć odpo-
waniem skutków powodzi z maja i czerwca 2010 r. ta pracownikowi wynagrodzenia wiedzialność karną pracodawcy. Przykła-
(Dz.U. nr 123, poz. 835). (art. 94 pkt 5 k.p.). Zgodnie z art. dowo mogłoby tu chodzić o takie sytuacje,
282 par. 1 pkt 1 k.p. kto wbrew obo- gdy pracodawca złośliwie nie chce wypła-
20 LIPCA wiązkowi nie wypłaca w ustalonym cić wynagrodzenia pracownikowi, chcąc
% Wchodzi w życie rozporządzenie ministra pracy terminie wynagrodzenia za pracę go w ten sposób upokorzyć lub zmusić do
i polityki społecznej z 25 czerwca 2010 r. w sprawie lub innego świadczenia przysługują- dalszej prac.
wniosków o wypłatę zaliczki z Funduszu Gwaranto- cego pracownikowi, podlega karze Ryszard Sadlik Podobnie należałoby ocenić sytuację,
wanych Świadczeń Pracowniczych. grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł. sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach gdy pracodawca zwlekałby z wypłace-
% Do 20 lipca Zakład Ubezpieczeń Społecznych Odpowiedzialność za to wykroczenie mo- niem wynagrodzenia pracownikowi mi-
ostatecznie rozlicza pobrane składki na Fundusz że ponosić tylko osoba fizyczna. Może to pierw ustalić, że nie istniała przyczyna, mo posiadanych środków, np. do czasu
Pracy za poprzedni miesiąc. być pracodawca lub osoba działająca w je- która należycie usprawiedliwiałaby nie- rozliczenia się z pobranego mienia lub
% Termin złożenia do PFRON informacji o zatrud- go imieniu (np. prezes zarządu spółki). wypłacenie przysługujących pracowni- zwrotu narzędzi pracodawcy. W takich
nieniu osób niepełnosprawnych, o zatrudnieniu Przy czym chodzi tu o niewypłacanie kom świadczeń. Tak też wskazywano i podobnych przypadkach można praco-
i kształceniu osób niepełnosprawnych lub o dzia- w terminie jakiegokolwiek składnika wy- w wyroku Sądu Najwyższego z 8 sierpnia dawcy lub osobie działającej w jego imie-
łalności na rzecz osób niepełnosprawnych (INF-1) nagrodzenia (np. dodatku stażowego lub 2006 r. (I PK 54/06, OSNP 2007/15-16/219). niu przepisać winę i obciążyć go odpowie-
za poprzedni miesiąc przez pracodawców zwolnio- premii regulaminowej) albo też innego Taką przyczyną usprawiedliwiającą nie- dzialnością karna.
nych z wpłat na PFRON z tytułu niezapewniania świadczenia należnego pracownikowi lub wypłacenie wynagrodzenia w terminie Natomiast, jeśli pracodawca postępował
wymaganego poziomu zatrudnienia osób niepeł- członkowi jego rodziny (np. odprawy po- może być np. niezawiniony brak docho- prawidłowo i z przyczyn niezawionych
nosprawnych. śmiertnej lub ekwiwalentu za niewyko- dów po stronie pracodawcy, powodujący przez siebie, np. z powodu upadłości lub
% Mija termin dokonania wpłat na PFRON (za po- rzystany urlop wypoczynkowy). że jego sytuacja finansowa stała się na ty- likwidacji głównego kontrahenta, nie miał
przedni miesiąc) przez pracodawców nieosiągają- Podkreślić jednak należy, że nie jest tak, le trudna, iż nie pozwala na terminową możliwości wypłacenia w terminie wyna-
cych wymaganych wskaz
ników zatrudnienia osób aby osoba zobowiązana do wypłacania wypłatę zobowiązań wobec pracowników. grodzeń należnych pracownikom, to nie
niepełnosprawnych. świadczeń pieniężnych pracownikom za- Podobnie wypowiadał się Sąd Najwyż- można przyjmować jego zawinienia i ob-
% Mija termin dokonania wpłat na PFRON przez wsze ponosiła odpowiedzialność karną, szy w wyroku z 23 września 2009 r. (IV ciążać go odpowiedzialnością za wykro-
pracodawców prowadzących zakład pracy chronio- jeżeli dojdzie do niewypłacenia ich w ter- KK 66/09, LEX nr 524064) stwierdzając, czenie z art. 282 par. 1 pkt 1 k.p.
nej, którzy w poprzednim miesiącu skorzystali ze minie. że odpowiedzialność za wykroczenie z art. Warto przy tym podkreślić, że na grun-
zwolnień z podatków i opłat lub z prawa do zatrzy- Odpowiedzialności karnej (za przestęp- 282 k.p. można przypisać tylko temu cie odpowiedzialności karnej należy ina-
mania z zakładzie części zaliczek na podatek do- stwa i wykroczenia) podlega bowiem tyl- sprawcy, z którego winy doszło do niewy- czej (bardziej wąsko) przyjmować winę
chodowy od pracowników. ko ten, kto dopuszcza się czynu, który płacenia należnych pracownikowi świad- pracodawcy, niż ma to miejsce przy inter-
% Mija termin złożenia do PFRON wniosku o wypła- jest jednocześnie karalny, karygodny czeń pieniężnych. Takie określenie odpo- pretacji art. 55 par. 11 k.p., gdzie w orzecz-
tę dofinansowania do wynagrodzeń osób niepeł- i zawiniony. Istotne znaczenie ma tu wiedzialności pracodawcy znacznie osła- nictwie sądowym uznawano, że praco-
nosprawnych (Wn-D) i miesięcznych informacji zwłaszcza kwestia winy pracodawcy. bia możliwość zastosowania w praktyce dawca, który nie wypłaca pracownikowi
o wynagrodzeniach, zatrudnieniu i stopniach nie- Oznacza to, że odpowiedzialność za wy- art. 282 k.p. Konieczne jest wykazanie wi- w terminie całości wynagrodzenia, ciężko
pełnosprawności pracowników niepełnosprawnych kroczenie z art. 282 k.p. można przypisać ny pracodawcy, co często jest bardzo narusza swój podstawowy obowiązek
(INF-D-P) za poprzedni miesiąc przez pracodaw- tylko temu pracodawcy, z którego winy utrudnione w złożonej rzeczywistości ży- z winy umyślnej, choćby z przyczyn nie-
ców zamierzających uzyskać dofinansowanie. doszło do niewypłacenia należnych pra- cia gospodarczego. Jedynie więc w razie zawinionych nie uzyskał środków finan-
% Mija termin przedstawienia wojewodzie informa- cownikowi świadczeń pieniężnych. Mo- zawinionego naruszenia przez pracodaw- sowych na wynagrodzenia (wyroki Sądu
cji o spełnianiu warunków niezbędnych do legity- że być to przy tym zarówno wina umyśl- cę obowiązku terminowego wypłacania Najwyższego z 4 kwietnia 2000 r., I PKN
mowania się statusem zakładu pracy chronionej na, jak i nieumyślna. Aby zatem móc wynagrodzenia pracownikom mimo po- 516/99, OSNP 2001/16/516, oraz z 5 lipca
lub zakładu aktywności zawodowej (INF-W) za przyjąć zawinienie tej osoby, należy naj- siadanych możliwości realizacji tego obo- 2005 r., I PK 276/04, Wokanda 2006/2/23).
I półrocze 2010 r. przez pracodawców prowadzą-
cych te zakłady.
EKSPERT WYJAŚNIA
31 LIPCA
% Mija termin złożenia do PFRON wniosku o refun-
Czy można nakazać używanie własnej odzieży roboczej
dację składek na ubezpieczenie emerytalne i ren-
towe (Wn-U-G) za poprzedni miesiąc przez osobę
niepełnosprawną wykonującą działalność gospo- Pracodawca bez zgody pracowników których wykonuje się prace powodujące
darczą. polecił im przy pracach malarskich intensywne brudzenie lub skażenie
% Zakłady pracy chronionej oraz inne podmioty stosować własną odzież roboczą. Je- odzieży i obuwia roboczego środkami
zobowiązane składają sprawozdanie o otrzymanej den z pracowników odmówił pracy we chemicznymi lub promieniotwórczymi
pomocy publicznej. własnej odzieży. Pracodawca rozwią- albo materiałami biologicznie zakaz
ny-
zał z nim umowę o pracę z powodu mi.
5 SIERPNIA ciężkiego naruszenia podstawowych Jak wynika z powyższego, skoro zgoda
% Mija termin opłacania składek przez jednostki obowiązków pracowniczych  odmo- pracowników na używanie własnej odzie-
budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa wy wykonania polecenia pracodawcy. Rafał Krawczyk ży i obuwia roboczego jest niezbędnym
pomocnicze. mk Czy zachowanie przełożonego było sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy warunkiem do ich używania, to narusza-
dopuszczalne? jąc w tym zakresie przepisy, pracodawca
Zapewnienie pracownikowi odzieży robo- Tylko w niektórych przypadkach na sta- nie ma prawa czynić zarzutu pracowniko-
czej i obuwia roboczego jest obowiązkiem nowiskach, na których konieczne jest sto- wi z odmowy pracy bez zapewnienia mu
Za tydzień
pracodawcy. Powinność dostarczenia sowanie odzieży bądz
obuwia roboczego, niezbędnej odzieży. Co więcej, przyjmuje
pracownikowi takiej odzieży i obuwia po- pracownicy mogą używać własnej odzie- się, że jeżeli pracownik odmawia pracy
Postępowanie w razie zaistnienia
wstaje w dwóch przypadkach. Po pierw- ży. Możliwość taka uzależniona jest jed- z powodu niezapewnienia z winy praco-
wypadku przy pracy sze wtedy, gdy odzież własna pracownika nak od spełnienia kilku warunków. Pierw- dawcy odzieży, obuwia roboczego lub
może ulec zniszczeniu lub znacznemu szym z nich jest ustalenie wykazu stano- środków ochrony indywidualnej, to pra-
zabrudzeniu. Druga sytuacja występuje wisk, na których jest to dopuszczalne, codawca jest zobowiązany wypłacić mu
wówczas, gdy użycie odzieży roboczej przez pracodawcę. Drugim koniecznym wynagrodzenie za czas niewykonywania
Redaktorzy prowadzący: i obuwia jest konieczne ze względu na do spełnienia warunkiem jest zgoda pra- z tego powodu pracy.
R
e
d
a
k
t
o
r
z
y
p
r
o
w
a
d
z
ą
c
y
:
Tygodnik Prawa
Maciej Kasperowicz (prawo pracy),
wymagania technologiczne, sanitarne cowników. Ostatnim wymogiem jest to, W omawianym przypadku pracownik
Pracy i Ubezpieczeń
tel. [phone],
lub bezpieczeństwa i higieny pracy. aby własna odzież i obuwie pracowników mógłby zatem skutecznie dochodzić
[e-mail]
Monika Bugaj-Wojciechowska (ubezpieczenia), tel. [phone], Odzież i obuwie robocze dostarczane spełniały wymagania bezpieczeństwa przed sądem przywrócenia do pracy lub
[e-mail]
przez pracodawcę powinny spełniać wy- i higieny pracy. odszkodowania za nieuzasadnione roz-
Sekretarz redakcji:
S
e
k
r
e
t
a
r
z
r
e
d
a
k
c
j
i
:
mogi polskich norm. Pracodawca musi je Możliwość korzystania z własnej odzieży wiązanie umowy o pracę bez wypowie-
Leszek Majkut, tel. [phone], [e-mail]
przekazać uprawnionym pracownikom roboczej jest jednak wyłączona w przy- dzenia.
www.gazetaprawna.pl, [e-mail]
w
w
w
.
g
a
z
e
t
a
p
r
a
w
n
a
.
p
l
,
g
p
@
i
n
f
o
r
.
p
l
nieodpłatnie. Stanowią one jednak wła- padku dwóch grup stanowisk pracy.
INFOR Biznes Sp. z o.o. 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72,
sność pracodawcy, zaś pracownik odpo- Po pierwsze, takich, na których wykony- Podstawa prawna
tel. [phone], fax [phone]
Biuro Reklamy: tel. [phone],
B
i
u
r
o
R
e
k
l
a
m
y
:
wiada w pełnej wysokości za szkodę pra- wane są prace związane z bezpośrednią Art. 124, art. 211 pkt 4, art. 2376 2379 ustawy
fax [phone]
codawcy w tym mieniu, jeśli powierzono obsługą maszyn i innych urządzeń tech- z 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy (t.j. Dz.U.
Druk: AGORA SA Drukarnia, ul. Daniszewska 27, 03-230 Warszawa
D
r
u
k
:
mu je z obowiązkiem zwrotu. nicznych. Druga grupa to stanowiska, na z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
Fot. Archiwum
Fot. Arciwum
15 lipca 2010 nr 136 (2767) www.gazetaprawna.pl Tygodnik Prawa Pracy i Ubezpieczeń
E3
Czas pracy
Uprawnienia pracownicze EKSPERT WYJAŚNIA
Kiedy związkowiec ma prawo
Za pracę w niedzielę pracownikowi
do urlopu bezpłatnego
należy zapewnić inny wolny dzień
Zatrudniam pracownika będącego przewodniczącym
zakładowej komisji związkowej. Wiem, że muszę mu
Większość zatrudnionych wykonuje swoją pracę w dzień. zapewnić prawo do zwolnienia od pracy na czas nie-
Czasem może być ona wykonywana również w nocy, zbędny do wykonania czynności wynikającej z jego
Z orzecznictwa
a także w niedzielę lub święta. Zdarza się tak, gdy funkcji związkowej. Czy pracownik ma też prawo do
wymagają tego charakter działalności firmy lub Pracownikowi zatrudnione- od pracy (par. 4 ust. 1 i par. urlopu bezpłatnego?
nieprzewidziane okoliczności. mu przy pilnowaniu w nie- 5 ust. 3 pkt 1 rozporządze-
pełnym wymiarze czasu nia Rady Ministrów z 20 li- Leszek Jaworski
Możliwa jest sytuacja, w której pracy według rozkładu cza- stopada 1974 r. w sprawie ekspert z zakresu prawa pracy
Maciej Kasperowicz pracodawca może skierować su pracy przewidującego czasu pracy i zasad wyna-
[e-mail] podwładnego do pracy w porze pracę codzienną przysługu- gradzania za pracę w godzi- W myśl przepisów ustawy o związkach zawodowych (dalej
nocnej, ale tylko za zgodą pra- je oprócz normalnego wy- nach nadliczbowych pra- ustawa) pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawo-
Wykonywanie pracy nocnej cownika lub po wyrażeniu zgo- nagrodzenia dodatek w wy- cowników zatrudnionych dowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas
w myśl przepisów k.p. (art. dy przez lekarza. sokości 100 proc. wynagro- przy pilnowaniu  (t.j. Dz.U. niezbędny do wykonania doraz
nej czynności wynikającej
1517 k.p.) obejmuje osiem go- Praca w porze nocnej wyma- dzenia wynikającego z oso- z 1986 r. nr 18, poz. 97 z jego funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli czyn-
dzin pomiędzy 21 a 7. Wspo- ga od pracownika zwiększone- bistego zaszeregowania z póz
n. zm.). ność ta nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy.
mniane określenie nocnych go wysiłku psychofizycznego, w sytuacji, gdy w zamian za Wyrok Sądu Najwyższego Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 13 stycznia 2005
godzin pracy może być uregu- stwarza też większe zagroże- pracę w niedzielę zakład z 7 kwietnia 1995 r. (I PRN r. (II PK 117/04, OSNP 2005/16/246) zwolnienie pracowni-
lowane przez pracodawcę nia dla bezpieczeństwa pracy, pracy nie zapewnił mu inne- 3/95, OSNAPiUS 1995/19, ka od pracy zawodowej na czas niezbędny do wykonania
w postanowieniach układu stąd też ustanowiono zakazy go dnia w tygodniu wolnego poz. 240) doraz
nej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej,
zbiorowego pracy lub np. zatrudniania określonych pra- (art. 25 ust. 2 ustawy) następuje według zasad przewidzia-
w regulaminie pracy. W za- cowników w porze nocnej. Do- nych w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej
kładzie, w którym nie ma re- tyczy on: ża się pracę wykonywaną mię- % zatrudnienie w systemie z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nie-
gulaminu, może je definiować % kobiet w ciąży (art. 178 par. dzy godziną 6 w tym dniu a go- czasu pracy, w którym pra- obecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień
umowa o pracę. Praca w po- 1 k.p.) dziną 6 w następnym dniu, ca jest świadczona wyłącz- od pracy.
rze nocnej może być stałym % pracowników opiekujących chyba że u danego pracodaw- nie w piątki, soboty, niedzie- Oprócz powyższego zwolnienia pracownikowi powołanemu
elementem stosowanej u da- się dzieckiem do 4 lat bez ich cy została ustalona inna godzi- le i święta. do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem
nego pracodawcy organizacji zgody (art. 178 par. 2 k.p.) na. Praca w niedziele i święta, pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania tej
pracy, gdy konieczność jej wy- % pracowników młodocia- aby była dopuszczalna, musi Zakaz pracy w święta funkcji w charakterze pracownika, przysługuje  na wniosek
konywania jest konsekwencją nych (art. 203 par. 1 k.p.) być przewidziana w układzie Wykonywanie pracy w pla- organizacji związkowej  prawo do urlopu bezpłatnego.
stosowania systemu pracy % pracowników niepełno- zbiorowym pracy lub w regu- cówkach handlowych w W myśl wyroku Sądu Najwyższego z 27 paz
dziernika
wielozmianowej lub wiąże się sprawnych, chyba że lekarz laminie pracy, a jeżeli praco- dniach, które jako święta 2004 r. (I PK 599/03, OSNP 2005/12/167) prawo do bez-
z rodzajem pracy. Może też przeprowadzający badania dawca nie jest objęty układem z mocy odrębnych przepisów płatnego urlopu do pełnienia etatowej funkcji związkowej
wynikać z przyczyn nagłych, profilaktyczne, a w razie jego zbiorowym pracy lub nie ma są dniami wolnymi od pracy, poza zakładem pracy przysługuje pracownikowi, który na
nieprzewidzianych, stanowią- braku lekarz sprawujący obowiązku ustalania regulami- jest niedozwolone. W sytuacji podstawie wewnętrznych postanowień organizacji związ-
cych przesłankę zarządzenia opiekę nad takim pracowni- nu pracy, to praca w niedziele gdy w niedzielę jednocześnie kowej, uchwał jej statutowych organów lub związkowych
pracy w godzinach nadliczbo- kiem, wyrazi na to zgodę lub i święta może być przewidzia- przypada święto, wówczas de- norm zwyczajowych jest w momencie wyboru świadomy
wych. gdy niepełnosprawny za- na w obwieszczeniu, o którym cydujące znaczenie ma fakt, iż obowiązku realizowania tej funkcji w ramach zatrudnienia
trudniony jest przy pilnowa- mowa w art. 150 par. 1 k.p. jest to dzień świąteczny, wo- pracowniczego.
Osoba pracująca w nocy niu (art. 15 ust. 3 ustawy o re- bec czego praca placówek Zgodnie z przepisami k.p. pracownik pozostający w związ-
Kodeks pracy wprowadził de- habilitacji zawodowej i spo- Zakres dozwolonych czynności handlowych jest wykluczona. ku z wyborem na urlopie bezpłatnym ma prawo powrotu
finicję osoby pracującej w no- łecznej oraz zatrudnianiu Pracownik może wykonywać do pracy u pracodawcy, który zatrudniał go w chwili wybo-
cy. Jest nią  pracownik, któ- osób niepełnosprawnych). zadania na rzecz przełożone- Prawo do dnia wolnego ru, na stanowisko równorzędne pod względem wynagro-
rego rozkład czasu pracy go w niedzielę lub święto tyl- Pracownikowi wykonujące- dzenia z poprzednio zajmowanym, jeżeli zgłosi swój powrót
obejmuje w każdej dobie co Zwiększone wynagrodzenie ko w określonych przypad- mu pracę w niedzielę lub w ciągu siedmiu dni od rozwiązania stosunku pracy z wy-
najmniej trzy godziny pracy Pracownikowi wykonującemu kach. Są to: święta pracodawca jest obo- boru. Niedotrzymanie tego warunku powoduje wygaśnięcie
w porze nocnej lub którego co zadania w porze nocnej przy- % konieczność prowadzenia wiązany zapewnić inny dzień stosunku pracy, chyba że nastąpiło z przyczyn niezależ-
najmniej 1/4 czasu pracy sługuje dodatek do wynagro- akcji ratowniczej w celu wolny od pracy (art. 15111 k.p.). nych od pracownika.
w okresie rozliczeniowym dzenia za każdą godzinę pra- ochrony życia lub zdrowia Jednocześnie pracodawca Potwierdził to wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach
przypada na porę nocną cy w porze nocnej w wysoko- ludzkiego, ochrony mienia nie ma swobody w decydowa- (III APa 62/99, Pr. Pracy 2000/11/42), zgodnie z którym
(art. 1517 par. 2 k.p.). Czas pra- ści 20 proc. stawki godzinowej lub środowiska albo usunię- niu, jaki to będzie dzień. Za art. 74 k.p. stwarza pracownikowi możliwość reaktywowa-
cy takiej osoby nie może wynikającej z minimalnego cia awarii, pracę w niedzielę pracodawca nia zawieszonego stosunku pracy dopiero po wygaśnięciu
przekraczać 8 godzin na do- wynagrodzenia za pracę, usta- % praca w ruchu ciągłym, jest zobligowany do udzielenia mandatu pod warunkiem, że taki pracownik chce powrotu
bę, jeżeli wykonuje prace lanego na podstawie odręb- % praca zmianowa, dnia wolnego w okresie sześciu do tego pracodawcy i że w terminie siedmiu dni od dnia
szczególnie niebezpieczne al- nych przepisów. Ten odrębny % niezbędne remonty, dni kalendarzowych poprze- rozwiązania stosunku pracy z wyboru zgłosi swój powrót
bo związane z dużym wysił- przepis to ustawa o minimal- % transport i w komunikacja, dzających lub następujących do tego pracodawcy.
kiem fizycznym lub umysło- nym wynagrodzeniu za pracę. % zakładowa straż pożarna iza- po takiej niedzieli, a jeżeli to nie
wym. W wyjątkowych sytu- Dodatek ten należy się każdej kładowe służby ratownicze, jest możliwe  to obowiązek Podstawa prawna
acjach, jeżeli wykonywanie osobie pracującej w nocy, bez % pilnowanie mienia lub udzielenia dnia wolnego prze- Art. 74 ustawy z 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r.
zadań dotyczy: względu na to, czy jest ona za- ochrona osób, suwa się do końca okresu rozli- nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
% pracowników zarządzają- liczana do pracowników pra- % rolnictwo i hodowla, czeniowego, a w razie braku Art. 25 ust. 2 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
cych w imieniu pracodawcy cujących w nocy, czy też nie. % wykonywanie prac koniecz- i takiej możliwości, pracowni- (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z póz
n. zm.).
zakładem pracy (pracowni- Natomiast pracownikowi sta- nych ze względu na ich uży- kowi przysługuje dodatek do Rozporządzenie Rady Ministrów z 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu
cy kierujący jednoosobowo le wykonującemu pracę w po- teczność społeczną i co- wynagrodzenia w wysokości udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom peł-
zakładem pracy i ich zastęp- rze nocnej poza zakładem pra- dzienne potrzeby ludności, 100 proc. stawki godzinowej. niącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu
cy lub pracownicy wchodzą- cy, zamiast dodatku może być m.in. w: Ponadto osoba wykonująca za- uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatne-
cy w skład kolegialnego orga- wypłacany ryczałt, którego a) zakładach świadczących dania na podstawie umowy go i zwolnień od pracy (Dz.U. nr 71, poz. 336).
nu zarządzającego zakładem wysokość odpowiada przewi- usługi dla ludności, o pracę powinna korzystać co Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r.
pracy oraz główni księgowi  dywanemu wymiarowi pracy b) gastronomii, najmniej raz na cztery tygodnie w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz
art. 128 par. 2 pkt 2 k.p.) lub w porze nocnej. Wprowadzenie c) zakładach hotelarskich, z niedzieli wolnej od pracy. udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. nr 60, poz. 281).
% przypadków konieczności ryczałtu wymaga zgody pra- d) jednostkach gospodarki
prowadzenia akcji ratowni- cownika. Przepisy k.p. nie komunalnej, Podstawa prawna
czej w celu ochrony życia lub przewidują bowiem, że ryczałt e) zakładach opieki zdro- Art. 1517  15112 ustawy z 26 czerw-
W serwisie kadrowego
zdrowia ludzkiego, ochrony może zostać wprowadzony wotnej i innych placówkach ca 1974 r.  Kodeks pracy (t.j. Dz.U.
mienia lub środowiska albo w drodze np. układu zbiorowe- służby zdrowia przeznaczo- z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
% Jak ustalić wysokość dodatku za pracę w nocy
usunięcia awarii możliwe go czy regulaminu pracy. nych dla osób, których stan Art. 15 ustawy z 27 sierpnia 1997 r.
% Rekompensowanie pracy wykonywanej w niedziele
jest przekroczenie tego ogra- zdrowia wymaga całodobo- o rehabilitacji zawodowej i społecz-
lub w święta
niczenia. Praca w niedziele i święta wych lub całodziennych nej oraz zatrudnieniu osób niepełno-
% Rekompensowanie pracy wykonywanej w dniu
W ramach k.p. została zdefi- świadczeń zdrowotnych, sprawnych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 14,
wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego
Zakaz pracy w nocy niowania praca wykonywana f) zakładach prowadzących poz. 92 z póz
n. zm.).
tygodnia pracy
W stosunku do niektórych w niedziele i święta. Na pod- działalność w zakresie kultu- Ustawa z 10 paz
dziernika 2002 r.
grup pracowników zabronione stawie art. 1519 par. 2 k.p. za ry, oświaty, turystyki i wypo- o minimalnym wynagrodzeniu za > Internet: www.kadry.gazetaprawna.pl
jest świadczenie pracy w nocy. pracę w niedzielę i święto uwa- czynku, pracę (Dz. U. nr 200, poz. 1679).
Tygodnik Prawa Pracy i Ubezpieczeń 15 lipca 2010 nr 136 (2767) www.gazetaprawna.pl
E4
Zatrudnienie
Terminowe stosunki pracy
Pracodawca musi wskazać w umowie zastępowanego pracownika
Umowa na zastępstwo należy do grupy terminowych wa pracy przewidują bowiem rodzaj zawieranej umowy
umów o pracę. Ma ona cechy odróżniające ją od innych maksymalny czas trwania ta- o pracę. Nie chodzi tylko
Przykład: Regulacje umowy
umów na czas określony. Wyraz
nie bowiem w kodeksie kiej nieobecności. Na przykład o odpowiednie jej nazwanie,
pracy określone zostały warunki jej zawarcia. pracownik może być nieobecny ale również o właściwe Prezes spółki postanowił Annę Minkowską, której
w pracy z powodu choroby do ukształtowanie jej treści. zatrudnić na okres uspra- nieobecność jest uspra-
umowy. W tym zakresie umo- sześciu lub dziewięciu miesię- Musi bowiem z niej wynikać wiedliwionej nieobecności wiedliwiona i wynika z fak-
Krzysztof Chyba wa na zastępstwo upodabnia cy z możliwością przedłużenia wyraz
nie cel i funkcja, tj. że głównej księgowej inną tu przebywania na urlopie
[e-mail] się do umowy na okres prób- o dalsze trzy miesiące. Innym pracownik jest zatrudniony pracownicę. Strony zawar- wychowawczym .
ny, która również realizuje przykładem jest także nieobec- jako zastępca konkretnego ły umowę o pracę na czas  Umowa o pracę może zo-
W przypadku gdy zachodzi konkretny cel (sprawdzenie ność spowodowana korzysta- nieobecnego pracownika. zastępstwa. W jej treści stać wypowiedzenia przed
konieczność zastępstwa pra- przydatności pracownika) niem z urlopu macierzyńskie- W przeciwnym razie umowa znalazły się między innym upływem terminu, na jaki
cownika w czasie jego uspra- i jest zawierana głównie w in- go, który może trwać maksy- taka może zostać uznana za następujące zapisy: została zawarta przez każ-
wiedliwionej nieobecności w teresie pracodawcy. Można ją malnie do 37 tygodni. Po jego umowę na czas określony.  Pracodawca zatrudnia dą ze stron za trzydnio-
pracy, pracodawca może w też łatwo rozwiązać za wypo- zakończeniu pracownik może Ważne jest także określenie Pracownika na czas nie- wym okresem wypowie-
tym celu zatrudnić inną osobę wiedzeniem (art. 34 k.p.). skorzystać ewentualnie z terminu końcowego lub cza- świadczenia pracy przez dzenia .
na podstawie umowy na czas dodatkowego rlopu macierzyń- su jej trwania. Braki w tym
określony obejmujący czas tej Czas trwania skiego. zakresie mogą spowodować
nieobecności stosunku pracy Czas trwania umowy o pracę uznanie takiej umowy za np. zajmowanego stanowiska, ma natomiast problemów
Kolejną cechą odróżniającą na czas zastępstwa powinien umowę na czas wykonywa- pełnionej funkcji lub numeru z jego wydłużaniem.
Cechy umowy umowę na zastępstwo od in- obejmować zasadniczo cały nia określonej pracy albo na- porządkowego będzie można
na zastępstwo nych kontraktów termino- okres usprawiedliwionej nie- wet za umowę beztermino- ustalić, o kogo chodzi. Wypowiedzenie
Umowa na zastępstwo pra- wych jest moment zakończe- obecności pracownika. Nie jest wą. Zastępca powinien być za- lub rozwiązanie umowy
cownika należy do grupy ter- nia i tym samym czas jej trwa- to jednak wymóg prawny, dla- Przepis art. 25 ust. 1 k.p. sta- trudniony na takich samych Umowa na zastępstwo, w prze-
minowych umów o pracę. Od nia. Przepisy kodeksu pracy tego nie ma przeciwwskazań, nowi, że umowę tę zawiera się warunkach, na jakich aktual- ciwieństwie do innych umów
innych umów na czas określo- przy umowie na czas określo- aby zawrzeć taką umowę na w razie konieczności ustano- nie pracuje zastępowany na czas określony, które, co do
ny odróżnia ją jednak jej cel i ny dopuszczają możliwość do- niepełny okres usprawiedliwio- wienia zastępstwa. Chodzi pracownik. zasady, nie podlegają wypowie-
funkcja. Zwykłe umowy wolnego określenia terminu nej nieobecności pracownika więc o kwalifikowany rodzaj Dotyczy to zwłaszcza ro- dzeniu, może być z mocy pra-
terminowe mogą być bowiem obowiązywania umowy, o ile w pracy. Pracodawca zatem potrzeby, tj. istotną, pilną, nie- dzaju pracy. Tylko w sytu- wa, bez wprowadzania odpo-
nawiązane w każdym celu. De- da się go ustalić w sposób ści- ma swobodę decydowania nie cierpiącą zwłoki konieczność acjach uzasadnionych i nie- wiedniej klauzuli, wypowiedzia-
cyzja w tym zakresie należy do sły. Podkreśla się, iż chodzi tu- tylko o tym, czy zastępcę zatrudnienia pracownika w będących jednocześnie dys- na przez każdą ze stron z za-
stron stosunku pracy. taj o termin określony zdarze- w ogóle zatrudnić, lecz także, celu zapewnienia pracodaw- kryminacją ze względu na ro- chowaniem trzydniowego
Umowa na czas określony cy normalnego funkcjonowa- dzaj zawartej umowy o pracę okresu wypowiedzenia. Prze-
(poza ustaleniem terminu nia. Ocena, czy zachodzi ko- zastępca może być zatrud- pis art. 331 k.p. stanowi otrzech
końcowego) nie różni się w nieczność zastępstwa nie- niony przez pracodawcę na dniach roboczych. Należy
Treść umowy na zastępstwo
zasadzie od umowy na czas obecnego pracownika, należy warunkach odmiennych od przez to rozumieć wszystkie
nieokreślony, zwłaszcza jeże- Zawierając umowę na % wystąpienie konieczno- do swobodnego uznania pra- swojego poprzednika. dni, które nie są niedzielami
li jest zawierana na dłuższy zastępstwo, strony mu- ści zastępstwa, tj. uspra- codawcy. iświętami ustawowo uznanymi
okres. Gwarantuje ona bo- szą pamiętać, że nie- wiedliwionej nieobecno- W umowie o pracę na za- Zmiany za dni wolne od pracy (art. 1519
wiem stabilność zatrudnienia zbędne są: ści danego pracownika, stępstwo należy wyraz
nie za- warunków zatrudnienia par. 1 k.p.). Niezależnie więc od
przez umówiony czas, ponie- % określenie rodzaju i celu % wskazanie zastępowa- znaczyć, iż zawierana jest ona W praktyce może wystąpić rozkładu czasu pracy pracow-
waż tylko w wyjątkowych sy- zawarcia umowy, nego pracownika. na czas usprawiedliwionej potrzeba dokonania zmiany nika, jeżeli sobota nie wypada
tuacjach może być rozwiąza- nieobecności pracownika. Na- treści umowy. Nastąpić to w święto ustawowo uznane za
na lub wypowiedziana. leży też wskazać czas nie- może w drodze porozumienia dzień wolny od pracy, to należy
Zawarcie umowy na zastęp- niem przyszłym, pewnym, ja- od którego i do którego dnia obecności zastępowanego zmieniającego (za zgodą obu ją wliczać do trzydniowego
stwo ma konkretny cel i funk- snym, wyraz
nym i obiektyw- usprawiedliwionej nieobecno- pracownika. stron), albo wypowiedzenia okresu wypowiedzenia (stano-
cję, wyznaczone wprost nie możliwym do ustalenia. ści zastępowanego pracowni- Istotnym warunkiem zawar- zmieniającego (art. 42 k.p.). wisko Głównego Inspektoratu
w art. 25 k.p. Podyktowane są Termin ten powinien być przy ka ma to nastąpić. cia umowy o zastępstwo pra- W przypadku porozumienia Pracy z 1 marca 2010 r., GPP-
przy tym przede wszystkim tym oznaczony bezpośrednio. Czas trwania umowy o pra- cownika jest jego identyfika- zmieniającego strony mogą 517-4560-14-1/10/PE/RP, LexPo-
interesem pracodawcy. Ce- Czas trwania umowy na czas cę na zastępstwo może zo- cja w treści umowy. Ważne swobodnie skrócić lub wydłu- lonica nr 2258837).
lem tej umowy jest bowiem określony jest zależny od wo- stać określony bezpośrednio jest to z tego powodu, iż za- żyć termin końcowy i czas Umowa na zastępstwo może
rozwiązanie problemu pole- li stron i oznaczony niejako od (tj. przez podanie daty kalen- stępstwo jest ustanawiane trwania umowy, z wyłącze- być ponadto, jak każda umowa
gającego na konieczności za- samego początku. darzowej) bądz
pośrednio z tytułu nieobecności konkret- niem tych przypadków, gdzie o pracę, rozwiązana na mocy
stąpienia nieobecnego pra- Natomiast wprzypadku umo- (podanie jako zdarzenia po- nego pracownika. przepisy szczególne ograni- porozumienia stron lub bez
cownika. Dla osoby zatrud- wy ozastępstwo pracownika to wodującego ustanie tej umo- Identyfikacji tej najprościej czają czas trwania umów ter- wypowiedzenia z winy pracow-
nionej na zastępstwo powo- przepis prawa wyznacza czas wy dnia powrotu zastępowa- jest dokonać, wskazując ta- minowych. nika, bez winy pracownika lub
duje to przede wszystkim jej trwania. Jest ona bowiem za- nego pracownika do pracy). kiego pracownika z imienia Jeżeli chodzi o skrócenie z winy pracodawcy .
znaczne osłabienie ochrony wierana na okres trwania i nazwiska. Nie jest także wy- terminu trwania umowy o za-
trwałości stosunku pracy. Je- usprawiedliwionej nieobecno- Istotne kluczona identyfikacja po- stępstwo w drodze wypowie- Podstawa prawna
go ustanie może bowiem na- ści innej osoby. Warunek ten postanowienia średnia, gdzie na podstawie dzenia zmieniającego, w lite- Art. 25, art. 331 ustawy z 26 czerwca
stąpić w każdym czasie, gdy pozwala ustalić termin końco- Strony umowy na zastęp- wiadomości dotyczących ro- raturze przeważa pogląd, że 1974 r.  Kodeks pracy (t.j. Dz.U.
ustanie przyczyna zawarcia wy takiej umowy. Przepisy pra- stwo muszą jasno określić dzaju wykonywanej pracy, jest to niedopuszczalne. Nie z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
EKSPERT WYJAŚNIA
Kiedy umowa o pracę z kobietą w ciąży przedłuża się do momentu porodu
Na początku stycznia zawarłam Wynika to z art. 177 par. 31 k.p. Prze- % zachodzą przyczyny uzasadniają- 2008/15-16/211) stwierdził, że
umowę o pracę na czas zastęp- pis ten wyłącza stosowanie art. 177 ce rozwiązanie umowy bez wypo- w sytuacji gdy u pracodawcy nie
stwa nieobecnego pracownika. par. 3 k.p., który stanowi, że umowa wiedzenia z winy pracownicy działa zakładowa organizacja
Ma ona trwać do końca sierpnia. o pracę zawarta na czas określony (art. 52 k.p.) i reprezentująca za- związkowa, bądz
taka organizacja
W lutym zaszłam w ciążę. Czy lub na czas wykonania określonej kładowa organizacja związkowa funkcjonuje, ale nie reprezentuje in-
umowa ta zostanie przedłużona pracy albo na okres próbny przekra- wyraziła zgodę na rozwiązanie teresów pracownicy, dopuszczalne
do dnia porodu? Czy pracodawca czający jeden miesiąc, która uległa- umowy; jest rozwiązanie umowy o pracę
może wypowiedzieć mi stosunek by rozwiązaniu po upływie trzeciego % nastąpiło ogłoszenie upadłości lub bez wypowiedzenia w okresie ciąży
pracy? miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu Leszek Jaworski likwidacji pracodawcy, a praco- pracownicy  bez wymogu
Zasady dotyczącej przedłużenia do dnia porodu. ekspert z zakresu prawa pracy dawca uzgodnił termin rozwiąza- uzyskania zgody organizacji
umowy terminowej do dnia porodu Nie oznacza to jednak, że nia umowy o pracę z reprezentują- związkowej.
nie stosuje się do umów o pracę na w stosunku do pracownic w ciąży, par. 1 k.p., zgodnie z którą praco- cą pracownicę zakładową organi-
czas określony w celu zastępstwa które zawarły umowę na zastęp- dawca nie może wypowiedzieć ani zacją związkową (art. 177 par. Podstawa prawna
pracownika w czasie jego uspra- stwo, całkiem wyłączona została rozwiązać umowy o pracę w okre- 4 k.p.). Art. 177 ustawy z 26 czerwca 1974 r.
wiedliwionej nieobecności ochrona ich stosunku pracy. Stosu- sie ciąży. Wyjątkami są sytuacje, W uchwale z 18 marca 2008 r. Sąd  Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21,
wpracy. je się wobec nich zasadę z art. 177 gdy: Najwyższy (II PZP 2/08, OSNP poz. 94 z póz
n. zm.).
Fot. Wojciech Górski
15 lipca 2010 nr 136 (2767) www.gazetaprawna.pl Tygodnik Prawa Pracy i Ubezpieczeń
E5
Ekspert GP
Obowiązki informacyjne
Plan urlopów można podać
do wiadomości w formie elektronicznej
Na pracodawcy ciąży szereg obowiązków informacyjnych wobec rozmaitych Przykładowo dotyczy to: po- niem ministra spraw we-
dania do wiadomości regula- wnętrznych i administracji
podmiotów: pracownika, załogi, związków zawodowych, organów administracji. minu wynagradzania i regu- z 29 kwietnia 2004 r. w spra-
laminu pracy (art. 772 par. wie dokumentacji przetwa-
Niewykonanie poszczególnych obowiązków może skutkować nałożeniem na 6 i 1043 par. 1 k.p.), zapewnie- rzania danych osobowych
nia pracownikom dostępu do oraz warunków technicznych
pracodawcę kary grzywny lub jego odpowiedzialnością odszkodowawczą. przepisów dotyczących rów- i organizacyjnych, jakim po-
nego traktowania w zatrud- winny odpowiadać urządze-
Przepisy prawa pracy za- macyjnego w takiej formie, je- opatrzona podpisem elektro- pracownika (Dz.U. nr 62, poz. nieniu (art. 941 k.p.), ogłosze- nia i systemy informatyczne
zwyczaj wymagają, aby pra- żeli jego efektem ma być doku- nicznym) nie jest dopuszczal- 286 z póz
n. zm.). Zatem nia planu urlopów (art. 163 służące do przetwarzania da-
codawca realizował obowią- ment wchodzący w skład da- na w korespondencji z repre- w tym zakresie pracodawca par. 2 k.p.). W ten sam sposób nych osobowych (Dz.U. nr
zek informacyjny w formie pi- nych osobowych pracownika, zentującą pracownika zakła- swój obowiązek informacyj- pracodawca może spełniać 100, poz. 1024).
semnej. Ponadto, w przypad- jak np. umowa o pracę. Nie ma dową organizacją związkową, ny może spełniać wyłącznie także inne obowiązki wobec
kach braku takiego wymogu, przy tym znaczenia możliwość we wszystkich sprawach ze w formie pisemnej. załogi, niewymagające formy Podstawa prawna
forma pisemna jest wskaza- wydrukowania dokumentów stosunku pracy wymagają- pisemnej. Art. 231 par. 3, art. 29 par. 2, art. 29
na w celach dowodowych. zgromadzonych w formie elek- cych współdziałania praco- Zwykła W niektórych przypadkach par. 3, art. 30 par. 4, art. 42 par. 3, art.
tronicznej. dawcy z tą organizacją lub in- forma elektroniczna forma obowiązku informa- 52 par. 3, art. 237(4) ustawy z 26
Oświadczenie z bezpiecznym Tradycyjną formę pisemną nymi podmiotami konsultują- Zwykłą formę elektroniczną cyjnego wobec przedstawi- czerwca 1974 r.  Kodeks pracy
podpisem elektronicznym musi mieć także ewidencja cza- cymi sprawy ze stosunku pra- można stosować wówczas, cielstwa pracowniczego zale- (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94
W niektórych sytuacjach obo- su pracy. Jednocześnie forma cy. gdy obowiązek informacyjny ży od wzajemnych ustaleń. z póz
n. zm.).
wiązek informacyjny praco- elektroniczna jest dopuszczal- Korespondencja ta wchodzi wobec pracowników czy re- Na przykład strony układu Art. 5 ust. 2 ustawy z 18 września
dawca może spełnić w formie na w pewnym zakresie przy bowiem w skład akt osobo- prezentantów załogi praco- zbiorowego pracy mają pra- 2001 r. o podpisie elektronicznym,
elektronicznej. Należy przy przechowywaniu dokumenta- wych (par. 6 ust. 2 pkt 2 lit. k dawca powinien wykonać  w wo uregulować tę kwestię (Dz.U. nr 130, poz. 1450 z póz
.
tym odróżnić oświadczenie cji pracowniczej. Po zatwier- rozporządzenia ministra pra- sposób przyjęty u danego pra- w części zobowiązaniowej zm.).
złożone w postaci elektronicz- dzeniu sprawozdania finanso- cy i polityki socjalnej z 28 ma- codawcy . Jednakże warun- układu. Art. 73 ust. 2 ustawy z 29 września
nej opatrzone bezpiecznym wego pracodawcy prowadzący ja 1996 r. w sprawie zakresu kiem jest realna możliwość Należy podkreślić, że w każ- 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U.
podpisem elektronicznym od księgi rachunkowe mogą bo- prowadzenia przez praco- zapoznania się każdego pra- dym przypadku stosowania z 2009 r. nr 152, poz. 1223 z póz
n.
zwykłego e-maila czy informa- wiem przenosić listy płac na in- dawców dokumentacji w cownika w wyniku podjęcia formy elektronicznej koniecz- zm.)
cji zamieszczonej na stronie in- formatyczne nośniki danych. sprawach związanych ze sto- przez niego zwykłych czynno- ne jest dostosowanie systemu
ternetowej pracodawcy. Jest to Warunkiem jest jednak posia- sunkiem pracy oraz sposobu ści, a nie nadzwyczajnych sta- informatycznego do wyma- Ewa Drzewiecka
istotne, gdyż zgodnie z art. 78 danie urządzeń pozwalających prowadzenia akt osobowych rań. gań ustalonych rozporządze- ekspert z zakresu prawa pracy
ust. 2 k.c. oświadczenie woli na ich odtworzenie w postaci
złożone w postaci elektronicz- wydruku (art. 73 ust. 2 ustawy
nej opatrzone bezpiecznym o rachunkowości).
Obowiązki nałożone na pracodawcę
podpisem elektronicznym we- Pracodawcy, którzy nie pro-
ryfikowanym przy pomocy wadzą ksiąg rachunkowych, nie Wobec pracownika % Wskazanie przyczyny uzasadniającej rozwią- % Zapoznanie pracownika z treścią regulami-
ważnego kwalifikowanego cer- mają takiej możliwości. Nato- % Potwierdzenie na piśmie rodzaju umowy zanie każdego rodzaju umowy o pracę nu pracy przed rozpoczęciem pracy
tyfikatu jest równoważne miast wówczas, gdy dokument o pracę i jej warunków (art. 29 par. 2 k.p.) (art. 30 par. 4 k.p.) (art. 1043 par. 2 k.p.)
z oświadczeniem woli złożo- sporządzony w wyniku wyko- % Obowiązkowa informacja o porządku pracy % Pouczenie o przysługującym pracownikowi % Zawiadomienie o przyznaniu nagrody lub
nym w formie pisemnej. Zatem nywania obowiązku informa- (art. 29 par. 3 k.p.) odwołaniu od wypowiedzenia warunków pracy, wyróżnienia i złożenie odpisu tego zawiado-
dopuszczalna jest w takiej for- cyjnego nie wchodzi w skład % Informacja dotychczasowego i nowego praco- wypowiedzenia umowy o pracę i rozwiązania mienia do akt osobowych pracownika
mie informacja o przyczynie akt osobowych albo innej doku- dawcy w związku z przejściem zakładu pracy lub umowy bez wypowiedzenia (art. 30 par. 5 k.p.) (art. 105 k.p.)
wypowiedzenia umowy o pra- mentacji w sprawach związa- jego części na nowego pracodawcę % Zawiadomienie pracowników o zmianie normy % Zawiadomienie pracownika na piśmie
cę na czas nieokreślony, a tak- nych ze stosunkiem pracy, mo- (art. 231 par. 3 k.p.) pracy co najmniej na dwa tygodnie przed wpro- o zastosowanej karze porządkowej
że całe wypowiedzenie. że co do zasady zostać sporzą- % Pouczenie o skutkach milczenia w razie wypo- wadzeniem nowej (art. 83 par. 4 k.p.) (art. 110 k.p.)
Niezgodny z przepisami bę- dzony w formie elektronicznej. wiedzenia warunków pracy i płacy i propozycji % Udostępnienie do wglądu dokumentów, na % Informowanie o ryzyku zawodowym oraz
dzie natomiast zwykły e-mail Jednakże możliwe są dwa ogra- nowych (art. 42 par. 3 k.p.) których podstawie zostało obliczone wynagro- o zasadach ochrony przed zagrożeniami
(por. uchwała SN z 2 paz
dzier- niczenia. Po pierwsze, wykony- % Poinformowanie pracownika skierowanego dzenie pracownika  na jego żądanie (art. 201 par. 3, art. 226 pkt 2 k.p.)
nika 2002 r., III PZP 17/02, wanie obowiązków informacyj- do pracy na obszarze państwa niebędącego (art. 85 par. 5 k.p.) % Zaznajamianie z przepisami i zasadami bhp
OSNAPiUS 2003/20/481). Po- nych w postaci elektronicznej członkiem UE na okres przekraczający miesiąc % Wydanie świadectwa pracy o odpowiedniej (art. 2374 k.p.)
nadto dane w postaci elektro- w praktyce może utrudniać o świadczeniach przysługujących mu z tytułu treści (art. 97 par. 1 k.p.) % Informowanie o sposobach posługiwania się
nicznej opatrzone bezpiecz- pracodawcy udowodnienie ich skierowania do pracy za granicą (art. 291 par. % Zaznajamianie pracowników z pracą oraz z ich środkami ochrony indywidualnej
nym podpisem elektronicznym spełnienia. W interesie praco- 2 k.p.) podstawowymi uprawnieniami (art. 94 pkt 1 k.p.) (art. 2376 par. 1 k.p.)
weryfikowanym przy pomocy dawcy jest opracowanie iwdro- % Wskazanie przyczyny uzasadniającej wypo- % Udostępnienie pracownikom tekstu przepisów % Udostępnienie do wglądu tekstu układu
ważnego kwalifikowanego cer- żenie takiego trybu doręczania wiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony dotyczących równego traktowania w zatrudnie- zbiorowego pracy i wyjaśnianie jego treści
tyfikatu są równoważne pod informacji w postaci elektro- (art. 30 par. 4 k.p.) niu w formie pisemnej informacji (art. 941 k.p.) (art. 24112 par. 2 pkt 3 k.p.)
względem skutków prawnych nicznej, w ramach którego pra-
z dokumentami opatrzonymi cownik potwierdza otrzymanie Wobec związków zawodowych i załogi % Podanie regulaminu pracy do wiadomości zbędnym do prowadzenia odpowiedzialnych
podpisami własnoręcznymi, informacji. Po drugie, niedo- % Zawiadomienie na piśmie reprezentującej pra- pracowników w sposób przyjęty u danego pra- rokowań (art. 2414 par. 1 k.p.)
chyba że przepisy odrębne sta- puszczalne jest stosowanie cownika zakładowej organizacji związkowej o za- codawcy (art. 1043 par. 1 k.p.) % Informowanie i konsultowanie w związku
nowią inaczej (art. 5 ust. 2 usta- omawianej formy, jeżeli obsłu- miarze wypowiedzenia mu umowy zawartej na % Zawiadomienie pracowników o wejściu w ży- z procedurą zwolnień grupowych
wy z 18 września 2001 r. o pod- ga systemu informatycznego czas nieokreślony (art. 38 par. 1 k.p.) cie układu zbiorowego pracy, a także o zmia- % Wykonywanie obowiązków informacyjnych
pisie elektronicznym). Wpraw- wykorzystywanego do odbiera- % Zawiadomienie na piśmie reprezentującej pra- nach układu oraz o jego wypowiedzeniu i roz- na podstawie ustawy z 7 kwietnia 2006 r. o in-
dzie w przepisach k.p. nie nia informacji przekazywanych cownika zakładowej organizacji związkowej wiązaniu (art. 24112 par. 2pkt 1k.p.) formowaniu pracowników i przeprowadzaniu
wprowadzono żadnych ustaleń przez pracodawcę nie należy do o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy % Informowanie o sytuacji ekonomicznej pra- z nimi konsultacji (Dz.U. nr 79, poz. 550
wprost uniemożliwiających obowiązków danego pracowni- bez wypowiedzenia (art. 52 par. 3 k.p.) codawcy w zakresie objętym rokowaniami i nie- z póz
n. zm.)
wykonywanie obowiązków in- ka, apracownik nie wyraził zgo-
formacyjnych pracodawcy dy na udzielanie informacji Wobec organów administracji % Poinformowanie, na pisemny wniosek o zmianach powyższych okoliczności (art. 209
w formie elektronicznej, jed- w formie elektronicznej. % Przekazanie inspektorowi pracy porozumienia pracownika, inspektora pracy o zatrudnianiu par. 1 i 2 k.p.)
nakże jej ograniczenie wynika o stosowaniu mniej korzystnych postanowień niż pracowników w nocy (art. 1517 par. 6 k.p.) % Dokumentowanie ryzyka zawodowego
ze specyficznego charakteru Korespondencja wynikające z umów o pracę (art. 231a par. 2 k.p.) % Zawiadomienie na piśmie inspektora pracy (art. 226 k.p.)
przepisów prawa pracy. Przyj- ze związkami zawodowymi % Sporządzenie wykazu prac szczególnie niebez- i inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i za- % Zgłoszenia Państwowej Inspekcji Sanitarnej i in-
muje się, że pracodawca nie Forma elektroniczna (ani piecznych albo związanych z dużym wysiłkiem fi- kresie prowadzonej działalności w terminie 30 spektorowi pracy każdego przypadku choroby za-
może spełnić obowiązku infor- zwykły e-mail, ani informacja zycznym lub umysłowym (art. 1517par. 4 k.p.) dni od dnia rozpoczęcia działalności, a także wodowej albo jej podejrzenia (art. 235 par. 1 k.p.)
Tygodnik Prawa Pracy i Ubezpieczeń 15 lipca 2010 nr 136 (2767) www.gazetaprawna.pl
E6
Ekspert GP Obowiązki informacyjne
Pracodawca musi dokładnie określić zakres zadań
Pracodawca musi zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem
Przykład: Informacja dla niepełnosprawnego
ich obowiązków (określenie przedmiotu pracy), sposobem wykonywania pracy
pracownika o wymiarze czasu pracy
na wyznaczonych stanowiskach (instruktaż) oraz ich podstawowymi
Czas pracy niepełno- tygodniowo. W informacji
uprawnieniami. Należy więc dokładnie określić zadania, jakie w ramach sprawnego zaliczonego do o warunkach zatrudnienia
znacznego lub umiarko- należy więc podać: sie-
nawiązanego stosunku pracy będzie wykonywał pracownik. wanego stopnia niepełno- dem godzin na dobę i 35
sprawności nie może godzin na tydzień, a nie
przekraczać siedmiu go- normy z art. 129 k.p.
Rzetelne poinformowanie mowany o zakresie czynności może stanowić uzasadnioną 1999 r., I PKN 331/99, OSNP dzin na dobę i 35 godzin (czyli 8 i 40).
podwładnego jest istotne i sposobie ich wykonywania. przyczynę jej wypowiedze- 2001/9/314).
w sytuacji, gdy pracodawca Dopuszczalne jest także do- nia Jest ona traktowana ja-
nakłada karę porządkową lub ręczenie zakresu czynności ko odmowa wykonania obo- Informacja
Przykład: Właściwe poinformowanie
rozwiązuje umowę o pracę w dniu rozpoczęcia pracy, wiązków (wyrok SN o ryzyku zawodowym
podwładnego o jego uprawnieniach i zakazach
z powodu niewłaściwego wy- lecz przed przystąpieniem do z 3 kwietnia 1997 r. I PKN Pracodawca ma obowiązek
konywania obowiązków pra- wykonywania pracy. 77/97, OSNP 1998/3/75). informować pracowników
cowniczych. W takim przypad- Ustalony przez pracodawcę o ryzyku zawodowym, które Pracownik nie został poin- Kilkakrotnie wysyłał e-ma-
ku pracownik nie może mógł zakres czynności musi być Zmiana wiąże się z wykonywaną pra- formowany o zakazie wy- ile prywatne tą drogą. Nie
się bronić, twierdząc, że nie zgodny z umową o pracę, zakresu obowiązków cą oraz o zasadach ochrony korzystywania poczty można go za to ukarać,
znał dokładnie swoich obo- a dokładniej z rodzajem pra- Należy podkreślić, że praco- przed zagrożeniami (art. 226 służbowej do celów pry- gdyż chroni go brak wiedzy
wiązków i wymagań praco- cy w niej określonym (lub dawca ma obowiązek infor- ust. 2 k.p.). Dotyczy to zarów- watnych. na ten temat.
dawcy. Kryterium oceny pra- wskazanym w umowie stano- mowania pracownika o zmia- no osoby przyjmowanej do
cownika nie mogą bowiem sta- wiskiem pracy, na którym zo- nie zakresu jego obowiązków pracy, jak i każdego pracow-
nowić oczekiwania pracodaw- stał zatrudniony pracownik). i sposobie ich wykonywania nika niezależnie od rodzaju Pracodawca jest także obo- ujawnienia, wykazując, że nie
cy, o których pracownik nie Nie może zatem prowadzić także w czasie trwania sto- zajmowanego stanowiska wiązany zaznajamiać pra- wiedział, iż dana informacja
wie, gdy zawiera umowę o pra- do poszerzenia umówionego sunku pracy. Taka jedno- (wyrok NSA z 2 paz
dziernika cowników z przepisami i za- stanowi tajemnicę.
cę, i o których pracodawca nie rodzaju pracy. stronna zmiana zakresu czyn- 2002 r., II SA/Wr 319/00, sadami bhp dotyczącymi wy-
informuje go w czasie trwania ności pracownika nie stanowi Pr.Pracy 2003/2/38). Infor- konywanej przez nich pracy. Przekazanie
stosunku pracy (wyrok SN z 10 Polecenie zmiany treści umowy o pracę, mację należy ponawiać w ra- Wykonanie tego obowiązku treści regulaminu pracy
listopada 1998 r. I PKN 428/98, wykonania innych czynności jeżeli nie wykracza poza usta- zie zmiany warunków pracy. pracownik potwierdza na pi- Pracodawca jest obowiązany
OSNP 1999/24/791). W wykazie czynności do- lony w umowie rodzaj pracy, Sposób informowania pra- śmie. Podstawą jest art. 2374 zapoznać pracownika z tre-
Realizacja tego obowiązku puszczalne jest umieszczenie nie wymaga więc wprowadze- cowników o ryzyku zawodo- par. 1 i 2 k.p. oraz par. 3 rozpo- ścią obowiązującego w zakła-
może nastąpić w dowolnej postanowienia:  inne czynno- nia w drodze wypowiedzenia wym musi być zawarty w re- rządzenia ministra pracy dzie regulaminu pracy przed
formie, w tym ustnej. ści niż wymienione w wyka- zmieniającego. gulaminie pracy (art. 1041 par. i polityki socjalnej z 28 maja rozpoczęciem przez niego
Wykonanie powinności pra- zie ,  wykonywanie innych Ogólny obowiązek zaznaja- 1 pkt 8 k.p.). Natomiast pra- 1996 r. w sprawie zakresu pracy (art. 1043 par. 2 k.p.).
codawcy zaznajamiania pra- zadań służbowych zleconych miania pracowników z ich codawca, który nie wydaje re- prowadzenia dokumentacji Prawidłowa realizacja tego
cowników podejmujących przez przełożonych . Tego podstawowymi uprawnienia- gulaminu, nie ma obowiązku w sprawach związanych ze obowiązku polega na udo-
pracę z zakresem ich obo- rodzaju  inne polecenia pra- mi budzi wątpliwości inter- sporządzania dokumentu stosunkiem pracy oraz sposo- stępnieniu treści regulaminu
wiązków i sposobem wykony- cownik ma obowiązek wyko- pretacyjne. Przyjmuje się, że w sprawie sposobu powiada- bu prowadzenia akt osobo- i jego objaśnieniu. Błędne jest
wania pracy na wyznaczo- nywać, jeżeli: pracodawca realizuje go, wy- miania o ryzyku. W każdym wych pracownika. Oświad- ustne poinformowanie pra-
nych stanowiskach nie może % zostały wydane przez wła- pełniając konkretne obo- przypadku należy wówczas czenie pracownika o zapo- cownika o treści regulaminu
jednak polegać na zobowiąza- ściwego przełożonego lub wiązki wskazane w przepi- poinformować pracownika znaniu się z przepisami czy wskazanie pracownikowi
niu pracownika w regulami- upoważnionego pracowni- sach, np. obowiązek poinfor- indywidualnie. i zasadami bhp może mieć miejsca, gdzie znajduje się re-
nie pracy do zapoznawania ka, zgodnie z jego kompe- mowania o warunkach za- Ryzykiem zawodowym jest wpływ na zakres odpowie- gulamin pracy.
się z innymi regulaminami, tencjami trudnienia (art. 29 par. prawdopodobieństwo wy- dzialności pracodawcy za wy- Pracownik potwierdza na
instrukcjami i przepisami % są zgodne z obowiązującym 3 k.p.), obowiązek pouczenia stąpienia niepożądanych padki przy pracy. piśmie, że zapoznał się z re-
obowiązującymi na jego sta- prawem (np. niezgodny bę- o przysługującym pracowni- zdarzeń związanych z wyko- gulaminem pracy. Odmowa
nowisku pracy (por. wyr. SN dzie obowiązek ujawnienia kowi prawie odwołania do są- nywaną pracą, powodują- Zapoznanie z tajemnicą zapoznania się z regulami-
z 29 maja 2007 r., II PK danych objętych tajemnicą) du pracy w oświadczeniu cych straty, w szczególności przedsiębiorstwa nem pracy lub potwierdzenia
317/06, OSNP 2008/13- o wypowiedzeniu umowy wystąpienie u pracowników Przed dopuszczeniem pra- może stanowić uzasadnioną
14/192). W praktyce najczę- cownika do pracy należy zapo- przyczynę wypowiedzenia
ściej obowiązek ten praco- znać go z zakresem informacji umowy o pracę.
dawca realizuje, sporządza- związanych z tajemnicą zakła- W sytuacji nieprzedstawie-
Treść informacji o warunkach zatrudnienia
jąc pisemny zakres czynno- du pracy, którą będzie objęty. nia pracownikowi regulaminu
ści/obowiązków. Przy czym Pracodawca, który wydaje Pracodawca, który nie wydaje Fakt ten pracownik powinien pracy może on się uwolnić od
forma pisemna nie jest obo- regulamin pracy regulaminu pracy potwierdzić na piśmie. Jest to odpowiedzialności za narusze-
wiązkowa, lecz wskazana ze związane z obowiązkiem za- nie regulaminowych obowiąz-
względów dowodowych. % obowiązująca pracownika dobowa i tygodniowa norma czasu pracy chowania w tajemnicy wiado- ków pracowniczych, twier-
% częstotliwość wypłat wynagrodzenia za pracę mości, których ujawnienie dząc, że nie został o nich poin-
Wskazanie % wymiar przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego mogłoby narazić pracodawcę formowany przez pracodawcę.
zakresu obowiązków % obowiązująca pracownika długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę na szkodę oraz przestrzegania
Wykaz czynności pracowni- % informacja na temat układu zbiorowego, którym pracownik jest objęty przez pracownika tajemnicy Określenie
ka ustalany jest jednostron- przedsiębiorstwa i  w zależ- porządku pracy
nie przez pracodawcę i stano- % pora nocna ności od rodzaju pracy  ta- Zgodnie z art. 29 par. 3 k.p. pra-
wi wyraz uprawnień kierow- % miejsce, termin i czas wypłaty wynagrodzenia jemnicy państwowej, służbo- codawca ma obowiązek prze-
niczych pracodawcy. Może % sposób potwierdzania przybycia i obecności w pracy wej, zawodowej, z
ródeł infor- kazać każdemu pracownikowi
być określony w umowie % sposób usprawiedliwiania nieobecności w pracy macji (art. 100 par. 2 pkt na piśmie informację o podsta-
o pracę, gdyż przepisy prawa 4 i 5 k.p.). Tajemnicą przedsię- wowych warunkach zatrud-
pracy wskazują wyłącznie biorstwa są nieujawnione do nienia, które nie są określane
minimalny zakres składni- % odpowiadają rodzajowi pra- o pracę lub jej rozwiązaniu niekorzystnych skutków wiadomości publicznej infor- w umowie o pracę, ale wynika-
ków treści umowy o pracę cy określonemu w umowie bez wypowiedzenia, który zdrowotnych spowodowa- macje techniczne, technolo- ją z przepisów prawa. Zawia-
(postanowienia obligatoryj- o pracę. odpowiednio dotyczy rów- nych środowiskiem pracy giczne, handlowe i organiza- domienie to ma charakter in-
ne). Może też stanowić za- Pracownik potwierdza wła- nież oświadczenia o wypo- lub sposobem wykonywania cyjne przedsiębiorstwa, co do dywidualny, informację należy
łącznik do umowy o pracę lub snoręcznym podpisem swo- wiedzeniu warunków pracy pracy (art. 4 pkt 4 ustawy których przedsiębiorca podjął przekazywać odrębnie każde-
może być doręczony pracow- je oświadczenie o zapozna- i płacy. Ponadto, zdaniem SN, o służbie medycyny pracy). niezbędne działania w celu za- mu pracownikowi, dostosowa-
nikowi w póz
niejszym termi- niu się z zakresem czynności pracownik może dochodzić Zagrożenie dla życia lub chowania ich poufności. ną do konkretnej osoby.
nie. Jedynym warunkiem jest oraz zobowiązanie do jego przed sądem pracy nakaza- zdrowia to niekorzystny dla Pracownik niezapoznany Błędem jest wręczanie pra-
dopełnienie tego obowiązku wykonywania. Odmowa nia udzielenia informacji ma- organizmu pracownika stan prawidłowo z zakresem in- cownikowi wyciągu z k.p., za-
na początku zatrudnienia, przyjęcia i podpisania zakre- jących istotne znaczenie dla środowiska pracy, mogący formacji objętych tajemnicą, mieszczanie wymienionych
tak aby pracownik przystę- su czynności ustalonego jego sytuacji pracowniczej spowodować wypadek lub może skutecznie się bronić informacji w regulaminie
pujący do pracy był poinfor- zgodnie z umową o pracę (wyrok SN z 16 września chorobę. przed konsekwencjami ich pracy, wywieszanie ich na ta-
15 lipca 2010 nr 136 (2767) www.gazetaprawna.pl Tygodnik Prawa Pracy i Ubezpieczeń
E7
pracownika i jego podstawowe uprawnienia
blicy ogłoszeń czy przesyła- ka układem zbiorowym pra- w danym zakładzie pracy dla pracowników zatrudnio-
nie obiegiem wszystkim pra- cy, a także o zmianie układu przekazywane są informa- nych na czas określony jest
Przykład: Określenie formy przekazania
cownikom. zbiorowego pracy, którym cje, zagwarantowanie im możli-
informacji i jej aktualizacja
Pisemną informację należy pracownik jest objęty (art. 29 % poinformowanie pracowni- wości pracy na czas nieokre-
wręczyć pracownikowi w ter- par. 32 k.p.). W razie zmiany ków (pisemnie, ustnie, dro- ślony.
minie siedmiu dni od dnia za- układu, pracodawca informu- gą elektroniczną) o możli- Nie oznacza to, że praco- Pracownica zawarła umo- siąc. Gdyby wybrał skró-
warcia umowy. Informację je o tym fakcie oraz o zmia- wości zapoznania się dawca ma obowiązek zatrud- wę o pracę na czas nie- coną formę informacji
można wręczyć nawet w dniu nach warunków zatrudnie- z przepisami we wskaza- nienia pracującego na 1/2 eta- określony. Pracodawca i wskazał, że okres wypo-
zawarcia umowy. Musi to być nia, jeżeli wprowadza je no- nym miejscu (np. dział tu na cały etat i odwrotnie. wybrał opisową formę in- wiedzenia jest określony
jednak odrębny dokument, welizacja układu. kadr). Nie ma także obowiązku za- formacji i podał:  Okres w art. 36 par. 1 pkt 1 k.p.,
a nie np. załącznik do umowy Poinformowanie powinno Jeżeli pracodawca wydaje trudnienia na czas nieokre- obowiązującego panią wy- także należałoby aktuali-
o pracę. Zapoznanie się z infor- nastąpić niezwłocznie, nie regulamin pracy, w którym ślony pracownika, który do- powiedzenia umowy o pra- zować informację. Nato-
macją, pracownik powinien po- póz
niej jednak niż w terminie wśród obowiązków praco- tychczas wykonywał pracę cę wynosi dwa tygodnie . miast w przypadku powia-
twierdzić na piśmie. Najprost- jednego miesiąca od wejścia dawcy zawarto udostępnie- na podstawie umowy na czas Po sześciu miesiącach domienia, że okres wypo-
szym sposobem uzyskania po- zmian w życie, zaś w przy- nie pracownikom tekstu określony. Ustalenie warun- pracy pracodawca powi- wiedzenia obowiązujący
twierdzenia jest sporządzenie padku gdyby przed tym ter- przepisów dotyczących rów- ków pracy i płacy wymaga nien zaktualizować infor- pracownika jest określony
informacji w dwóch egzempla- minem miało dojść do roz- nego traktowania w zatrud- bowiem zgodnej decyzji za- mację i podać, że okres w art. 36 k.p., nie ma po-
rzach i podpisanie zarówno wiązania umowy o pracę  nieniu, wówczas w regulami- równo pracownika, jak i pra- obowiązującego wypowie- trzeby zaktualizowania in-
przez pracodawcę, jak i pra- najpóz
niej do dnia ustania za- nie należy wskazać sposób codawcy. W przepisach nie dzenia wynosi jeden mie- formacji.
cownika. Jeden egzemplarz trudnienia. udostępnienia przepisów. przewidziano także sankcji
otrzymuje pracownik, a drugi Niezapoznanie pracownika Może nim być jedna ze wspo- dla pracodawcy za niezreali-
należy złożyć do akt. Nie nale- z informacjami o warunkach mnianych wcześniej możli- zowanie tego obowiązku. przed przewidywanym ter- w sposób niezupełny, mogą
ży kserować informacji podpi- zatrudnienia powoduje (tak wości, np. wywieszenie tek- Forma i sposób informacji minem przejścia zakładu odpowiadać wobec pracowni-
sanej przez pracodawcę i pra- jak niezapoznanie z treścią stu na tablicy ogłoszeń lub nie zostały szczegółowo pracy lub jego części na inne- ka za ewentualną szkodę na
cownika i kopii składać do akt. regulaminu pracy), że pra- udostępnienie tekstu przepi- określone w przepisach. go pracodawcę. Zmiana prze- podstawie przepisów prawa
Zgodnie z przepisami k.p. do- cownik może się uwolnić od sów w formie załącznika do Wskazano jedynie, że praco- widywanej daty przejścia po- cywilnego (art. 471 k.c.
puszczalne są dwie formy in- odpowiedzialności za naru- regulaminu pracy. dawca jest obowiązany infor- woduje obowiązek ponowie- w związku z art. 300 k.p.). Na-
formacji: opisowa (art. 29 par. szenie pracowniczych obo- Obowiązku udostępnienia mować pracowników w spo- nia tej informacji. tomiast pracownik z powodu
3 k.p.) albo uproszczona (art. wiązków porządkowych, po- informacji nie spełnia wrę- sób u niego przyjęty. Nie Termin zawiadomienia po- braku powiadomienia nie mo-
czenie pracownikom k.p. na wprowadzono obowiązku pi- przedza przejście zakładu że rozwiązać umowy o pracę
własność bądz
do przejrze- semnej informacji, jednak pracy, dlatego obowiązek in- bez wypowiedzenia z powo-
Ważne W trakcie zatrudnienia pracownika, pracodawca musi stale nia, gdyż to pracodawca ma taka forma jest wskazana ze formacji ciąży łącznie na obu du ciężkiego naruszenia pod-
aktualizować podane mu do wiadomości informacje. obowiązek udzielenia szcze- względów dowodowych i pracodawcach  dotychcza- stawowych obowiązków pra-
Niedopełnienie tego obowiązku może uniemożliwić pociągnięcie gółowych informacji i nie mo- praktycznych. sowym i nowym. Wyjątkowo codawcy w trybie art. 55 par.
pracownika do odpowiedzialności porządkowej, jeżeli ten że przerzucić na pracownika Możliwości poinformowa- w przypadku przejścia zakła- 11 k.p. (wyrok SN z 6 maja
wykaże, że nie został poinformowany o obowiązujących obowiązku wyszukiwania nia pracowników są następu- du pracy w wyniku spadko- 2003 r., I PKN 219/01, OSNP
go warunkach zatrudnienia przepisów dotyczących pro- jące: brania obowiązek zawiado- 2004/15/264)
blematyki równego traktowa- % przekazanie informacji każ- mienia obciąża tylko jednego,
nia w zatrudnieniu. demu pracownikowi  na pi- nowego pracodawcę. Podstawa prawna
29 par. 31 k.p.). Pierwsza z nich wołując się na usprawiedli- Udostępniane przepisy po- śmie, Omawiany obowiązek obcią- Art. 32 i 33 Konstytucji Rzeczypo-
zawiera opis warunków za- wioną ich nieznajomość. winny mieć postać cytatów % umieszczenie tekstu na ta- ża pracodawców w stosunku spolitej Polskiej z 2 kwietnia
trudnienia, wynikający z prze- z k.p., obejmujących równe blicy ogłoszeń lub w innych do każdego pracownika 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483
pisów prawa pracy, natomiast Równe traktowanie traktowanie w zatrudnieniu. miejscach, w których w da- z osobna i zostaje spełniony z póz
n. zm.).
w drugiej wskazuje się tylko w zatrudnieniu Pracodawca jest obowiązany nym zakładzie pracy prze- dopiero z chwilą, gdy pracow- Art. 9 par. 4, art. 112  113, art. 18
konkretne przepisy dotyczące Pracodawca udostępnia pra- udostępnić tekst przepisów kazywane są informacje, nik mógł zapoznać się z treścią par. 3, art. 6715, art. 94 pkt 2b, art.
poszczególnych warunków za- cownikom tekst przepisów nawet w sytuacjach, gdy pra- % drogą elektroniczną itp. zawiadomienia. Tylko indywi- 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r.
trudnienia. Chodzi tu nie tylko dotyczących równego trakto- cownik zna wspomniane dualne, pisemne zawiadomie-  Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r.
o przepisy k.p., ale także o prze- wania w zatrudnieniu w for- przepisy i informuje o tym Miejsce pracy należy określić nia zapewniają możliwość re- nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
pisy regulaminu pracy czy mie informacji pisemnej roz- pracodawcę lub pracodawca w sposób zapewniający pra- alizacji uprawnień wszystkim Art. 4 pkt 4 ustawy z 27 czerwca
układu zbiorowego pracy (np. powszechnionej na terenie zatrudnia tylko jednego pra- cownikom pełną informację. pracownikom, w tym przeby- 1997 r. o służbie medycyny pracy,
dotyczące częstotliwości wy- zakładu pracy lub zapewnia cownika. W informacji o zatrudnieniu wającym na urlopach lub nie- (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 125, poz.
płaty wynagrodzenia). Wybór pracownikom dostęp do tych Pracodawca nie musi odbie- niepełnoetatowym i/lub etato- obecnym w pracy z innych 1317 z póz
n. zm.).
formy zawiadomienia zależy przepisów w inny sposób rać od pracownika oświad- wym można dodatkowo okre- przyczyn. Ustne zawiadomie- Art. 261 ustawy z 23 maja 1991 r.
od pracodawcy. przyjęty u danego pracodaw- czenia o tym, że zapoznał się ślić, czy zatrudnienie będzie nie nie spełnia wymogów o związkach zawodowych (Dz.U.
Należy podkreślić, że oma- cy (art. 94(1) k.p.). Pracowni- z przepisami dotyczącymi miało charakter terminowy i w żadnym razie nie może po- nr 79, poz. 854 z póz
n. zm.).
wiany obowiązek nie jest jed- ków należy poinformować równego traktowania w za- (na czas określony, na okres wodować ujemnych skutków Art. 471 ustawy z 23 kwietnia
norazowy. Pracodawca musi o treści: trudnieniu. Jednak jest to próbny, na zastępstwo) czy dla pracownika. 1964 r.  Kodeks cywilny (Dz.U.
bowiem aktualizować infor- % art. 32 i 33 Konstytucji Rze- wskazane jako dowód zreali- bezterminowy (na czas nie- Brak zawiadomienia bądz
nr16, poz. 93 z póz
n. zm).
mację w razie zmiany warun- czypospolitej Polskiej zowania obowiązku informa- określony). jego niewłaściwa forma lub Par. 3 rozporządzenia ministra
ków zatrudnienia, co ma % art. 183a  183e k.p., cyjnego, mimo iż w przepi- treść nie może wywołać żad- pracy i polityki socjalnej z 28 maja
miejsce przykładowo w razie: % innych przepisów z zakresu sach nie określono żadnej Przejście zakładu nych negatywnych skutków 1996 r. w sprawie zakresu prowa-
% nowelizacji przepisów pra- równego traktowania w za- sankcji za jego niewykonanie. na innego pracodawcę dla pracownika, a zwłaszcza dzenia dokumentacji w sprawach
wa pracy lub układu zbioro- trudnieniu, tj.: art. 9 par. Do zawiadomienia na piśmie uniemożliwić mu skorzysta- związanych ze stosunkiem
wego pracy, 4 k.p., art. 112  113 k.p., art. Wskazanie o przewidywanym terminie nia z jego uprawnienia do roz- pracy oraz sposobu prowadzenia
% zmian w umowie o pracę, np. 18 par. 3 k.p., art. 6715 k.p., wolnych miejsc pracy przejścia zakładu pracy lub wiązania stosunku pracy za akt osobowych pracownika,
strony postanowiły ozmianie art. 94 pkt 2b k.p. Pracodawca jest obowiązany jego części na innego praco- siedmiodniowym uprzedze- (Dz.U. nr 62, poz. 286
stanowiska pracy na związa- Udostępnienie może pole- informować pracowników dawcę i wynikających z tego niem. Ponadto pracodawcy, z póz
n.zm.).
ne z odpowiedzialnością ma- gać na rozpowszechnianiu na o możliwości zatrudnienia skutkach dla przejmowanych którzy nie poinformują
terialną za powierzone mie- terenie zakładu pracy pisem- w pełnym lub w niepełnym pracowników w zakresie ich o przejściu zakładu pracy al- Ewa Drzewiecka
nie i w związku z tym o wy- nej informacji albo na zapew- wymiarze czasu pracy, a pra- stosunków pracy zobowiązu- bo poinformują pracownika ekspert z zakresu prawa pracy
dłużeniu okresu wypowie- nieniu dostępu pracowników cowników zatrudnionych na je pracodawców art. 231 par.
dzenia umowy o pracę (art. do przepisów w inny sposób, czas określony  o wolnych 3 k.p.
36 par. 5 k.p.), przyjęty u danego pracodaw- miejscach pracy (art. 942 Obowiązek informacyjny
W serwisie kadrowego
% decyzji pracodawcy, który nie cy. Wybór należy do praco- k.p.). dotyczy pracodawców, u któ-
ma obowiązku ustalenia re- dawcy. Możliwości są nastę- Obowiązek informowania rych nie działają związki za-
% Pracodawca odpowiada za zorganizowanie procesu
gulaminu pracy, np. zmiana pujące: pracowników o możliwości wodowe. Natomiast ci praco-
pracy
terminu i czasu wypłaty wy- % przekazanie każdemu pra- zatrudnienia w pełnym lub dawcy, u których funkcjonu-
% Pracodawca może żądać ujawnienia tylko niektórych
nagrodzenia, inny sposób po- cownikowi  na piśmie lub w niepełnym wymiarze cza- ją, przekazują informacje
danych osobowych
twierdzania przez pracowni- drogą elektroniczną  tek- su pracy ma na celu ułatwie- związkom zawodowym na
% Obowiązki informacyjne pracodawcy wobec
ków przybycia i obecności stu właściwych przepisów, nie im zmiany formy zatrud- podstawie art. 261 ustawy
pracowników
wpracy. % umieszczenie tekstu na ta- nienia z pełnoetatowej na nie- o związkach zawodowych
Konieczne jest także zawia- blicy ogłoszeń lub w in- pełnoetatową i odwrotnie. Zawiadomienie powinno na- > Internet: www.kadry.gazetaprawna.pl
domienie o objęciu pracowni- nych miejscach, w których Natomiast celem informacji stąpić co najmniej na 30 dni
Tygodnik Prawa Pracy i Ubezpieczeń 15 lipca 2010 nr 136 (2767) www.gazetaprawna.pl
E8
Ekspert GP Obowiązki informacyjne
Sąd ma prawo żądać dostępu
do danych osobowych pracownika
Pracodawca jest obowiązany szanować godność i dobra osobiste pracownika.
Obowiązki pracodawcy w związku z ochroną
Jest to jedna z podstawowych zasad prawa pracy. W przepisach nie uregulowano
danych osobowych
zasad ochrony dóbr osobistych (wyjątek stanowi mobbing). Dlatego dobra % Zabezpieczenie danych kandydatów do pracy i pracowni-
ków przed udostępnieniem nieupoważnionym osobom,
osobiste pracownika są chronione na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. utratą, uszkodzeniem lub zniszczeniem.
% Poinformowanie pracownika na jego wniosek o jego
Zgodnie z art. 300 k.p., nemu zamieszczenie w opinii Ponadto obowiązek ujawnie- ca powinien udzielić związko- uprawnieniach przewidzianych w ustawie o ochronie da-
w sprawach nie unormowa- uwag dotyczących także życia nia wysokości wynagrodzenia wi informacji o wysokości wy- nych osobowych.
nych przepisami prawa pracy prywatnego i rodzinnego pod- może wynikać z przepisów. nagrodzenia tego pracownika. % Udzielenie pracownikowi na jego wniosek informacji na
do stosunku pracy stosuje się władnego, to nie jest to naru- Przykładowo, pracodawca ma temat dotyczących go danych osobowych.
odpowiednio przepisy k.c., je- szenie ochrony dóbr osobi- obowiązek ujawnić wysokość Kontrola poczty % Wyznaczenie administratora bezpieczeństwa informacji,
żeli nie są one sprzeczne z za- stych, a nawet przeciwnie  wynagrodzenia na podstawie elektronicznej z wyjątkiem sytuacji, gdy pracodawcą jest osoba fizyczna
sadami prawa pracy. Dobra przełożonemu można posta- przepisów podatkowych i eg- Zasada poszanowania godno- samodzielnie nadzorująca ochronę danych osobowych
osobiste pracownika podlega- wić zarzut, jeśliby tego obo- zekucyjnych. Nie narusza też ści i innych dóbr osobistych % Nadawanie pisemnego upoważnienia osobom, które ma-
ją ochronie przysługującej wiązku nie wykonał (wyrok dóbr osobistych pracodawca, pracownika znajduje także ją dostęp do danych, np. osobom odpowiadającym za re-
wszystkim obywatelom z mo- SN z 6 marca 1991 r., I PR który  zgodnie z postanowie- zastosowanie w przypadku krutację.
cy art. 23 i 24 k.c. oraz dodat- 469/90, OSP 1992/5/117). niami regulaminu przyznawa- monitorowania e-maili pra- % Prowadzenie pisemnej ewidencji osób upoważnionych do
kowo są chronione w związku W związku z udzielaniem in- nia zapomóg z zakładowego cowników, ponieważ zgodnie przetwarzania danych osobowych.
z posiadaniem statusu pra- formacji na temat pracowni- funduszu świadczeń socjal- z art. 23 k.c. za dobro osobiste % Opracowanie i wdrożenie dokumentacji opisującej sposób
cownika. ków, może budzić wątpliwo- nych  zobowiązuje pracowni- uważana jest tajemnica kore- przetwarzania danych osobowych oraz środki techniczne
W art. 23 k.c. zawarty jest ści, w jakim zakresie praco- ka do złożenia zaświadczenia spondencji. Chodzi tutaj o ko- i organizacyjne zapewniające ochronę przetwarzanych da-
przykładowy katalog dóbr dawca jest uprawniony do o zarobkach uzyskiwanych respondencję prywatną prze- nych. Dokumentacja obejmuję politykę bezpieczeństwa
osobistych: zdrowie, wolność, publikowania na swoich stro- u drugiego pracodawcy (wy- znaczoną imiennie dla kon- oraz instrukcję zarządzania systemem informatycznym słu-
cześć, swoboda sumienia, na- nach internetowych wiado- rok SN z 8 maja 2002 r., I PKN kretnego pracownika. Praco- żącym do przetwarzania danych osobowych (rozporządze-
zwisko lub pseudonim, wizeru- mości o swoich podwładnych. 267/01, OSNP 2004/6/99). dawca nie ma prawa nie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 29 kwiet-
nek, tajemnica koresponden- Z wyroku SN z 19 listopada kontrolować prywatnej pocz- nia 2004 r. sprawie dokumentacji przetwarzania danych
cji, nietykalność mieszkania, 2003 r. (I PK 590/02, OSNP Informacje dla ty pracowników, a więc tym osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych,
twórczość naukowa, arty- 2004/20/351) wynika, że do- związków zawodowych bardziej ujawniać informacji jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informa-
styczna, wynalazcza i racjona- puszczalne jest publikowanie Dostęp do informacji o wyna- uzyskanych tą drogą. tyczne służące do przetwarzania danych osobowych).
lizatorska. Dobrem osobistym przez pracodawcę informacji grodzeniach konkretnych pra- W związku ze sporządza-
jest też tytuł zawodowy po- o pracowniku ściśle związa- cowników jest przedmiotem niem dokumentacji i groma-
twierdzający fakt ukończenia nych z jego życiem zawodo- licznych sporów między związ- dzeniem danych, pracodaw- nia określonych prawem za- % swoim adresie i pełnej na-
studiów wyższych (wyrok SN ca jest zobowiązany do prze- dań realizowanych dla dobra zwie, a w przypadku gdy ad-
z 7 lutego 2007, I PK 211/06, strzegania ustawy o ochronie publicznego, ministratorem jest osoba fi-
OSNP 2008/11-12/158). Ochro- Przykład: Niezgodne z prawem działanie danych osobowych. Praco- % jest to konieczne do realiza- zyczna  o imieniu i nazwisku
na przysługująca na podsta- dawcy są przy tym zwolnieni cji umowy, gdy osoba, której oraz miejscu zamieszkania,
pracodawcy wobec zatrudnionych
wie przepisów k.c. obejmuje z obowiązku rejestrowania dane dotyczą, jest jej stroną % celu i zakresie zbierania da-
zarówno pracowników, jak Generalnemu Inspektorowi lub gdy jest to niezbędne do nych, a w szczególności o od-
i osoby świadczące pracę na Pracodawca bez zgody dawcy jest niedopusz- Danych Osobowych zbioru podjęcia działań przed za- biorcach lub kategoriach od-
podstawie umów cywilno- pracownika zamieścił czalne i narusza dobra danych, zawierającego dane warciem umowy  na żądanie biorców danych,
prawnych, np. zlecenia czy w świadectwie pracy in- osobiste pracownika. Pra- osobowe pracowników, osób osoby, której dane dotyczą, % z
ródle danych,
o dzieło. Udzielając informacji formację o wysokości cownik ma prawo żądać zatrudnionych na podstawie % dla wypełnienia prawnie % prawie wglądu do swoich
na temat pracownika, należy i składnikach wynagro- sprostowania świadectwa umów cywilnoprawnych, usprawiedliwionych celów re- danych oraz ich poprawiania,
ocenić, czy jest ona zgodna dzenia. Działanie praco- pracy. członków rodzin tych osób alizowanych przez pracodaw- % o prawie wniesienia sprzeci-
z rzeczywistością oraz czy ma (małżonków i dzieci) oraz cę albo odbiorców danych, wu wobec przetwarzania da-
uzasadnienie zawodowe. Pra- osób, które należy zawiado- a przetwarzanie (udostępnia- nych oraz umotywowanego
codawca może przykładowo wym nawet bez jego zgody kami zawodowymi a praco- mić w razie wypadku. Zwol- nie jest przetwarzaniem) nie żądania zaprzestania prze-
oceniać charakter pracowni- (ogłoszenia, foldery reklamo- dawcami. Zgodnie z art. 28 nienie wynika z art. 43 ust. narusza praw i wolności osoby, twarzania jej danych ze wzglę-
ka, pod warunkiem że ocena we, strony internetowe). ustawy o związkach zawodo- 1 pkt 4 ustawy o ochronie da- której dane dotyczą (art. 23 du na szczególną sytuację (art.
ma uzasadnienie zawodowe. wych, pracodawca jest obo- nych osobowych, zgodnie ustawy o ochronie danych oso- 25 ust. 1 ustawy o ochronie da-
Wzmianka o konfliktowości Ochrona wiązany udzielić na żądanie z którym z obowiązku zgło- bowych). nych osobowych).
pracownika w stosunku do informacji płacowych związku zawodowego informa- szenia zbioru danych do reje- Na mocy przepisów praco-
współpracowników i przełożo- Chronionym dobrem osobi- cji niezbędnych do prowadze- stracji zwolnieni zostali m. in. dawca obowiązany jest udo- Podstawa prawna
nych, utrudniająca zgodną stym jest wysokość wynagro- nia działalności związkowej, administratorzy danych (w stępnić akta osobowe pracow- Art. 23, art. 43 ustawy z 29 sierp-
z nim współpracę, może być dzenia zatrudnionego. Z tego w szczególności informacji do- tym przypadku pracodawca) ników sądom, inspektorom nia 1997 r. o ochronie danych oso-
zamieszczona w rekomenda- względu, zdaniem SN, w pew- tyczących warunków pracy przetwarzanych w związku PIP, upoważnionemu inspek- bowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 101,
cji. Opinia taka byłaby niedo- nych sytuacjach ujawnienie i zasad wynagradzania. Przyj- z zatrudnieniem u nich. torowi ZUS, policjantowi, poz. 926 z póz
n. zm.).
puszczalna, gdyby dotyczyła przez pracodawcę bez zgody muje się, że dóbr osobistych funkcjonariuszowi CBA itp. Art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r.
zachowania się pracownika pracownika wysokości jego pracownika nie narusza infor- Niewymagana Związkom zawodowym ak-  Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r.
poza pracą (wyrok SN z 21 wynagrodzenia może być po- macja dotycząca wynagro- zgoda podwładnego ta są udostępniane za zgodą nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
stycznia 1977 r., V PRN 3/76, traktowane jako naruszenie dzeń na poszczególnych stano- Pracodawca ma obowiązek pracownika. Art. 23, art. 24 ustawy z 23 kwiet-
OSP 1978/10/183). Jednak ist- dobra osobistego w rozumie- wiskach pracy czy w poszcze- zabezpieczenia dokumentacji Warto zauważyć, że w związ- nia 1964 r.  Kodeks cywilny (Dz.U.
nieją zawody, z którymi wiąże niu art. 23 i 24 k.c. (uchwała gólnych grupach zawodowych pracowniczej przed dostę- ku z ochroną danych osobo- nr16, poz. 93 z póz
n. zm.).
się szczególny stopień społecz- SN z 16 lipca 1993 r., I PZP bez powiązania tego z nazwi- pem osób nieuprawnionych. wych pracownika na praco-
nego zaufania, dla których peł- 28/93, OSNC 1994/1/2). Nie skami konkretnych osób. Dane osobowe można udo- dawcy spoczywa obowiązek in-
nienia niezbędne jest prze- oznacza to, że pracodawca ma Ponadto pracownik może stępniać, jeżeli pracownik, formacyjny wobec osoby, któ-
strzeganie szczególnych reguł bezwzględny zakaz jej ujaw- wyrazić zgodę na ujawnienie którego dane dotyczą, wyra- rą należy powiadomić w razie
godnego zachowania się, a za- niania. O tym, czy w konkret- wysokości jego wynagrodze- zi na to zgodę, a bez jego zgo- wypadku pracownika. W
chowanie to może odnosić się nym przypadku możliwe jest nia związkom. Także w sytu- dy, gdy jest to: związku z uzyskaniem danych
również do sfery życia prywat- ujawnienie danych o wyna- acji, gdy pracownik zwraca się % niezbędne dla zrealizowa- o tej osobie, pracodawca jest
nego i rodzinnego. grodzeniu pracownika, decy- do związku o pomoc, np. w sy- nia uprawnienia lub spełnie- obowiązany poinformować ją,
Jeśli wewnętrzne przepisy duje analiza wszystkich oko- tuacji dyskryminacjji w zakre- nia obowiązku wynikającego bezpośrednio po utrwaleniu Ewa Drzewiecka
służbowe nakazują przełożo- liczności sprawy i zwyczajów. sie wynagradzania, pracodaw- z przepisu prawa lub wykona- zebranych danych o: ekspert z zakresu prawa pracy
Fot. Archiwum
15 lipca 2010 nr 136 (2767) www.gazetaprawna.pl Tygodnik Prawa Pracy i Ubezpieczeń
E9
Urlopy
Zatrudnianie pracowników młodocianych
Urlop bezpłatny ucznia jest wliczany do okresu pracy,
od którego zależą uprawnienia pracownicze
Uprawnienia urlopowe młodocianych są korzystniejsze dni, które byłyby dla młodo- si 26 dni roboczych, z wyjąt-
aniżeli pracowników pełnoletnich. Po przepracowaniu cianego dniami pracy, gdyby kiem wymiaru urlopu wypo-
Przykład: Wymiar udzielonego urlopu
dwunastu miesięcy ich urlop wypoczynkowy wynosi nie korzystał z urlopu. czynkowego w roku kalenda-
38 dni. rzowym, w którym młodocia- 1 września 2009 r. praco- pracownik nabył prawo
Urlop zaliczkowy ny kończy 18 lat, a więc prze- dawca prowadzący warsz- do 12 dniu urlopu wypo-
Młodocianym w rozumieniu tego z upływem sześciu mie- w okresie ferii staje być młodocianym w tat samochodowy zatrud- czynkowego (urlopu tego
kodeksu pracy jest osoba, któ- sięcy) na poczet póz
niejsze- Młodocianemu uczęszczają- rozumieniu k.p. nił młodocianego (chłopca nie wykorzystał).
ra ukończyła 16 lat, a nie prze- go (nabytego po roku). Wo- cemu do szkoły pracodawca W roku kalendarzowym, w wieku 16 lat) na podsta- Z upływem roku pracy
kroczyła 18 lat. Co do zasady bec powyższego uznać trze- powinien udzielić urlopu w którym pracownik młodo- wie umowy o pracę (31 sierpnia 2010 r.) nabę-
zabronione jest zatrudnianie ba, że urlop wypoczynkowy w okresie ferii szkolnych. ciany osiąga pełnoletność, w celu przygotowania za- dzie prawo do kolejnych
osoby, która nie ukończyła 16 w wymiarze dwunastu dni, W praktyce młodociani roz- wymiar jego urlopu wynosi wodowego, dla którego 26 dni roboczych. A
ącznie
lat (art. 190 par. 1 i 2 k.p.). Re- do którego pracownik mło- poczynają pracę wraz z po- 20 dni roboczych, jeżeli pra- jest to pierwsza praca. będzie to zatem 38 dni
guły nabywania uprawnień do dociany nabywa prawo czątkiem roku szkolnego, dla- wo do urlopu uzyskał przed W dniu 28 lutego 2010 r. urlopu.
urlopu wypoczynkowego, jego z upływem sześciu miesięcy tego do rozpoczęcia ferii ukończeniem 18 lat (art. 205
wymiar i udzielanie tego urlo- od rozpoczęcia pierwszej szkolnych zimowych oraz let- par. 2 k.p.).
pu pracownikom młodocia- pracy, nie podlega zaliczeniu nich młodociany nie spełni Natomiast w przypadku,
Przykład: Przyznanie urlopu w formie zaliczkowej
nym różnią się od tych, które na poczet urlopu wypoczyn- warunku przepracowania od- gdy pracownik młodociany
obowiązują innych pracowni- kowego nabytego przez ta- powiednio sześciu i dwunastu uzyskuje prawo do urlopu po Pracownik zatrudniony na bywa prawo do pierwsze-
ków (pełnoletnich). Zasady te kiego pracownika z upływem miesięcy. Dlatego w k.p. prze- osiągnięciu 18 lat, przepis art. podstawie umowy o pracę go urlopu wypoczynkowe-
w stosunku do pracowników roku pracy. widziana została możliwość 205 par. 2 k.p. określający w celu przygotowania za- go po sześciu miesiącach
młodocianych zostały ukształ- udzielenia takiemu młodocia- uprzywilejowany wymiar wodowego rozpoczął pracy (28 lutego), to pra-
towane korzystniej aniżeli Urlop liczony nemu na jego wniosek urlopu urlopu wypoczynkowego nie pierwszą w życiu pracę codawca na okres ferii zi-
uprawnienia pozostałych pra- w dniach roboczych zaliczkowego w okresie ferii ma już zastosowania, zatem 1 września 2009 r. Pod ko- mowych przypadających
cowników. Jest to uwarunko- Zauważyć trzeba, że wymiar szkolnych (przed nabyciem takiemu pracownikowi przy- niec stycznia 2010 r. wy- na pierwszą połowę
wane właściwościami psycho- urlopów pracownika młodo- przez pracownika prawa do sługiwać będzie urlop w wy- stąpił z wnioskiem do pra- lutego udzielił dziesięciu
fizycznymi młodocianych, cianego regulowany w art. urlopu). Po nabyciu prawa do miarze wynikającym z ogól- codawcy o udzielenie dzie- dni urlopu w formie zalicz-
związanymi z ich wiekiem 205 k.p. określony został urlopu przez młodocianego nie obowiązujących przepi- sięciu dni urlopu wypo- kowej, a następnie po-
i wynikającą stąd konieczno- w dniach roboczych, podczas, pracodawca pomniejszy pulę sów urlopowych. czynkowego na okres ferii mniejszył wymiar urlopu
ścią zastosowania odpowied- gdy wymiar urlopów doro- urlopową o ten zaliczkowo zimowych przypadających (po sześciu miesiącach
nich warunków ochrony ich słych pracowników w tzw. udzielony urlop. Urlop bezpłatny w okresie pierwszych pracy  dwanaście dni)
zdrowia i rozwoju. dniach urlopowych, czyli w okresie ferii dwóch tygodni lutego. Po- o urlop udzielony w formie
Korzystniejsze regulacje w dniach, które byłyby dla pra- Nabycie prawa Pracodawca jest obowiązany nieważ pracownik ten na- zaliczkowej.
tym zakresie dotyczą młodo- cownika dniami pracy, gdyby do kolejnego urlopu na wniosek młodocianego,
cianych niezależnie od pod pod- z urlopu nie korzystał. Różni- Nie zostało uregulowane ucznia szkoły dla pracujących,
stawy zatrudnienia, tj. czy są ca ta wynika z niedopatrze- w sposób szczególny nabywa- udzielić mu w okresie ferii w sprawach nieuregulowa- szczególny chronią zdrowie
zatrudnieni na podstawie zwy- nia ustawodawcy, który nie przez pracownika praw do szkolnych urlopu bezpłatnego. nych do stosowania przepi- takich pracowników, co ma
kłej umowy opracę, czy umowy wprowadzając przeciętnie kolejnych urlopów w okresie Wymiar urlopu bezpłatnego sów o zwykłych urlopach wy- znaczenie także w zakresie
opracę zawartej wcelu przygo- pięciodniowy tydzień pracy następującym po pierwszym jest uzależniony od wniosku poczynkowych (pracowni- korzystania z prawa do wy-
towania zawodowego, oraz z i dostosowując do tego okre- roku pracy. Prawa do kolej- młodocianego, nie może on ków dorosłych). poczynku.
tego czy realizują obowiązek ślenie dni urlopowych, nie do- nych urlopów wypoczynko- jednak być dłuższy niż liczba Do urlopu młodocianego bę- Uważam jednak, że w nie-
dokształcania, czy też nie. konał odpowiedniej zmiany wych młodociany nabywa dni, przy której urlop bezpłat- dą miały zatem zastosowanie których przypadkach należy
Dokształcanie młodociane- w art. 205 par. 1 i 2 k.p. Mając więc na zasadach ogólnych, tj. ny łącznie z przysługującym przepisy dotyczące: przesu- dopuścić możliwość odwoła-
go ma natomiast znaczenie jednak na uwadze funkcję z początkiem każdego następ- młodocianemu urlopem wy- nięcia terminu wykorzysta- nia pracownika młodociane-
w zakresie tego, czy praco- ochronną przepisów o urlo- nego roku kalendarzowego, poczynkowym nie będzie nia urlopu lub jego części go z urlopu. Może to nastąpić
dawca ma obowiązek udziele- pach wypoczynkowych trze- zgodnie z art. 205 par. 5 k.p. przekraczał dwóch miesięcy. z powodu szczególnych oko- tylko w zupełnie szczegól-
nia młodocianemu urlopu ba uznać, że dni robocze w zw. z art. 153 par. 2. Wymiar Okres takiego urlopu bezpłat- liczności (art. 165 i 166 k.p.), nych (wyjątkowych) sytu-
w okresie ferii szkolnych oraz w przypadku urlopów wypo- kolejnych urlopów wypoczyn- nego udzielanego młodocia- ekwiwalentu za urlop (art. 171 acjach (np. poważnej awarii
czy na wniosek młodocianego czynkowych młodocianych to kowych młodocianego wyno- nemu podlega wliczeniu do par. 1 k.p.), obliczania wyna- w zakładzie grożącej praco-
obowiązany jest mu udzielić okresu pracy, od którego za- grodzenia za czas urlopu (art. dawcy niepowetowaną szko-
w okresie ferii szkolnych urlo- leżą uprawnienia pracowni- 172 k.p.). dą, co uzasadnia skorzysta-
pu bezpłatnego. cze. Jest to regulacja korzyst- nie przez niego z pomocy
Przykład: Praca w okresie wakacji
niejsza w stosunku do pozo- Możliwe każdego, kto może wykony-
Wymiar pierwszego Pracodawca zatrudnia urlopu bezpłatnego stałych pracowników, którym jest odwołanie z urlopu wać pracę).
urlopu młodocianego młodocianego, który w okresie wakacji, ale jego urlop bezpłatny udzielany na Ogólne przepisy o urlopach Za wyjątkową sytuację nie
Pracownik dorosły podejmu- uczęszcza do szkoły dla długość ustala on podstawie art. 174 par. 2 k.p. (art. 167 k.p.) przewidują pra- sposób uznać zwiększonego
jący pracę po raz pierwszy pracujących. z uwzględnieniem przy- nie wlicza się do okresu pra- wo do odwołania pracownika zapotrzebowania na świad-
w roku kalendarzowym, W lipcu i sierpniu chciałby sługującego młodociane- cy, od którego zależą upraw- z urlopu wówczas, gdy jego czone przez zakład usługi.
w którym podjął pracę, uzy- on skorzystać z urlopu mu urlopu wypoczynko- nienia pracownicze. obecności w zakładzie wyma- Pracodawca nie powinien za-
skuje prawo do urlopu z upły- bezpłatnego. Złożył pra- wego. Wymiar urlopu bez- Poza powyższym urlopem gają okoliczności nieprzewi- tem z tego powodu odwoły-
wem każdego miesiąca pracy, codawcy stosowny wnio- płatnego łącznie z urlo- bezpłatnym pracownikom dziane w chwili rozpoczęcia wać pracownika młodociane-
w wymiarze 1/12 urlopu przy- sek. pem wypoczynkowym nie młodocianym mogą być urlopu. Co do możliwości od- go z urlopu.
sługującego mu po przepra- W tej sytuacji pracodawca może przekraczać dwóch udzielane urlopy bezpłatne wołania z urlopu wypoczyn-
cowaniu roku. Natomiast jest zobowiązany udzielić miesięcy. na zasadach ogólnych, tj. kowego pracownika młodo- Podstawa prawna
pracownik młodociany z w myśl art. 174 k.p., z tym za- cianego zdania ekspertów są Art. 205 ustawy z 26 czerwca
upływem sześciu miesięcy od strzeżeniem, że okres urlopu podzielone. 1974 r.  Kodeks pracy (t.j. Dz.U.
rozpoczęcia pierwszej pracy bezpłatnego udzielonego na Niektórzy  wskazując na z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n.
Przykład: Skutki pracownicze po osiągnięciu
uzyskuje prawo do urlopu zasadach ogólnych nie będzie cele urlopu wypoczynkowe- zm.).
pełnoletności
w wymiarze dwunastu dni ro- już wliczany do okresu pracy, go oraz fakt, że dotyczy on
boczych. Z upływem roku od którego zależą uprawnie- osób młodocianych  uważa-
pracy nabywa prawo do urlo- 1 września 2008 r. praco- 2009 r.) nabył prawo do nia pracownicze. Pracodaw- ją, że nie jest możliwe odwo-
pu w wymiarze 26 dni robo- dawca zatrudnił młodo- kolejnych 26 dni robo- ca może odmówić udzielenia łanie młodocianego z urlopu
czych. Urlop w takim wymia- cianego w celu przygoto- czych (łącznie w 2009 r. urlopu bezpłatnego na zasa- (urlop takiego pracownika
rze przysługuje młodociane- wania zawodowego. Pra- było to 38 dni urlopu). Po- dach ogólnych. nie powinien być też dzielo-
mu także w każdym następ- cownik po przepracowa- nieważ 1 lutego 2010 r. ny na części i wykorzysty-
nym roku kalendarzowym, aż niu sześciu miesięcy, pracownik osiągnął peł- Odesłanie wany w innym okresie ani-
do ukończenia 18 lat. tj. 28 lutego 2009 r., nabył noletność, to w 2010 r. do innych przepisów żeli ferie szkolne). Trzeba
Przepisy k.p. nie przewidu- urlop w wymiarze dwuna- nabył prawo do urlopu Regulujący kwestie urlopów mieć na uwadze, że przepi- Andrzej Marek
ją zaliczania wcześniejszego stu dni. Z upływem wypoczynkowego w wy- pracowników młodocianych sy dotyczące pracowników sędzia Sądu Okręgowego
urlopu młodocianego (naby- roku pracy (31 sierpnia miarze 20 dni. art. 205 k.p. w par. 5 odsyła młodocianych w sposób w Legnicy
Fot. Archiwum
Tygodnik Prawa Pracy i Ubezpieczeń 15 lipca 2010 nr 136 (2767) www.gazetaprawna.pl
E10
Orzecznictwo
S
D NAJWYŻSZY o stosunku pracy
Ugoda nie ma wpływu na prawomocne orzeczenie o przywróceniu do pracy
TEZA w którym Jan S. cofnął rosz- wością do pracy nie zasługu- oddaleniu apelacji pracodaw- bezprzedmiotowa. Oznacza to, cę. Na powstanie tego skut-
Uprawomocnienie się wyroku czenia w przedmiocie przy- je na uwzględnienie. Zda- cy, sąd okręgowy 20 maja że orzeczenie przywracające ku nie ma wpływu wcześniej-
przywracającego do pracy wrócenia go do pracy. W po- niem sądu, strony rozwiąza- 2004 r. nadał z urzędu klauzu- Jana S. do pracy w spółdzielni sze zawarcie między strona-
i zgłoszenie przez pracownika rozumieniu tym ustalono, że ły umowę o pracę w drodze lę wykonalności wyrokowi wiąże nie tylko strony i sąd, mi ugody i jej wykonanie.
w ciągu siedmiu dni gotowości stosunek pracy pomiędzy porozumienia, zaś spółdziel- uwzględniającemu powódz- który je wydał, lecz również in-
niezwłocznego jej podjęcia po- stronami uległ rozwiązaniu nia uznała roszczenia pra- two. W ocenie sądu okręgowe- ne sądy oraz inne organy pań- WAŻNE WYJAŚNI ENI A
woduje nawiązanie między za porozumieniem stron cownika. Porozumienie za- go, każda ugoda pozasądowa stwowe i organy administracji Jan S. po zakończeniu postę-
stronami stosunku pracy iskut- w dniu 30 września 2003 r. warte 1 grudnia 2003 r. za- zawarta pomiędzy pracowni- publicznej (art. 365 k.p.c.). Sko- powania sądowego, w którym
ku tego nie zmienia zawarcie Pomimo zawarcia ugody po- bezpieczało interesy Jana S. kiem i pracodawcą, jeśli rodzi ro na mocy prawomocnego wy- uprawomocnił się wyrok przy-
przed uprawomocnieniem się stępowanie apelacyjne było Chociaż pracodawca nie cof- spór co do sposobu jej wyko- roku Jan S. został przywróco- wracający go do pracy, zgłosił
wyroku porozumienia rozwią- kontynuowane i wyrokiem z 19 nął apelacji, nie oznaczało to, nania, podlega kontroli sądo- ny do pracy, to pracodawca w terminie ustawowym z art.
zującego stosunek pracy. maja 2004 r. sąd oddalił apela- że strony anulowały treść wej z punktu widzenia jej miał obowiązek przyjąć go do 48 par. 1 k.p. gotowość jej
cję pracodawcy. Od powyższe- porozumienia rozwiązujące- zgodności z prawem, zwłasz- pracy, czyniąc zadość wymaga- świadczenia i nie został do niej
STAN FAKTYCZNY go wyroku pracodawca wniósł go umowę o pracę. Z tej przy- cza wtedy, gdy choć jedna niu z art. 48 par. 1 k.p. dopuszczony z przyczyn leżą-
Jan S. był pracownikiem spół- kasację, jednak została ona czyny twierdzenie Jana S., że strona zaprzecza istnieniu zo- Wyrok sądu okręgowego w ca- cych wyłącznie po stronie pra-
dzielni mieszkaniowej  Z . ostatecznie odrzucona. wyrok sądu okręgowego od- bowiązania. Ponadto, stosu- łości zaskarżył pracodawca. codawcy. Skoro więc pracow-
Wyrokiem sądu rejonowego Pismem z 24 maja 2004 r. dalający apelację zniweczył nek prawny wynikający z ugo- nik pozostawał w gotowości
z 23 paz
dziernika 2003 r. zo- Jan S. zgłosił gotowość pod- skutki ugody, nie jest trafne. dy pozasądowej  a ściślej po- Z UZASADNI ENI A do świadczenia pracy, a nie
stał przywrócony do pracy jęcia pracy, lecz spółdzielnia Sąd rejonowy oddalił po- wstające z niej zobowiązanie Zdaniem Sądu Najwyższego, otrzymał z tego tytułu wyna-
w spółdzielni. Od powyższego odmówiła dopuszczenia go wództwo pracownika.  zależy od póz
niejszego sta- prawomocne orzeczenie o grodzenia, to jego powództwo
wyroku spółdzielnia w dniu do pracy. Sąd okręgowy uwzględnił nu prawnego kształtowanego przywróceniu do pracy na było uzasadnione w świetle
3 marca 2004 r. wniosła ape- W związku z powyższymi apelację Jana S. Stwierdził, że orzeczeniem sądowym. poprzednich warunkach do- przesłanek art. 81 par. 1 k.p.
lację, a przed jej wniesieniem ustaleniami faktycznymi sąd ugoda pozasądowa, do jakiej Przywrócenie do pracy spo- prowadza do powstania sto- Wyrok Sądu Najwyższego
strony zawarły porozumienie rejonowy uznał, że roszcze- doszło 1 grudnia 2003 r., zosta- wodowało, że ugoda pozasądo- sunku pracy, jaki istniał z 6 stycznia 2009 r.
(ugodę pozasądową) podpisa- nie Jana S. o zapłatę wyna- ła zawarta w postępowaniu wa odnośnie do tego samego przed zakwestionowanym (I BP 12/2008, OSNP 2010/13-
ne w dniu 1 grudnia 2003 r., grodzenia w związku z goto- międzyinstancyjnym, zaś po stosunku prawnego stała się rozwiązaniem umowy o pra- 14/158)
S
D NAJWYŻSZY o modyfikacji treści umowy o pracę
Można zmienić warunki płacy w razie uzasadnionych potrzeb pracodawcy
TEZA ki płacy. Zmiana ta była podyk- wynagradzania pracowników na przyczyna była nierzeczy- dzialności. Maria K. zaskarżyła Te przyczyny wypowiedzenia
Przyczyna wypowiedzenia towana potrzebą zlikwidowa- zatrudnionych na podobnych wista. wyrok skargą kasacyjną. zostały wskazane w oświad-
zmieniającego w postaci za- nia nieuzasadnionych rozbież- stanowiskach jest uzasadnio- Powyższy wyrok sądu okrę- czeniu pracodawcy i okazały
istnienia zmian organizacyj- ności w zakresie wynagrodze- ne. gowego został zaskarżony Z UZASADNI ENI A się przyczynami zasadnymi,
nych musi być prawdziwa nia pracy na tych samych sta- Od powyższego wyroku Ma- skargą kasacyjną przez praco- Sąd Najwyższy uznał skar- co z pewnością nie pozwala na
i rzeczywista. Nowe stanowi- nowiskach bądz
z tym samym ria K. złożyła apelację. Sąd dawcę. Sąd Najwyższy uchylił gę za bezzasadną. Ustalił, że uwzględnienie zarzutu skargi,
sko pracy musi być związane zakresem obowiązków. okręgowy przywrócił dotych- zaskarżony wyrok i przekazał zaproponowane Marii K. jakoby zaskarżony wyrok
z innym zakresem obowiąz- Maria K. wystąpiła do sądu czasowe warunki płacy. Swo- sprawę temu sądowi do po- w oświadczeniu wypowiadają- opierał się na błędnej wykład-
ków i odpowiedzialności. o uznanie wypowiedzenia wa- je rozstrzygnięcie oparł na nownego rozpoznania. cym dotychczasowe wyna- ni art. 45 par. 1 k.p. w związku
runków pracy i płacy za bez- ustaleniu, że zmiany organiza- Sąd okręgowy po ponownym grodzenie  nowe warunki z art. 42 par. 1 k.p.
STAN FAKTYCZNY skuteczne. Na podstawie po- cyjne nie wpłynęły na sytuację rozpoznaniu sprawy oddalił płacy odpowiadają zasadom
Maria K. pracowała na stano- wyższych ustaleń sąd rejono- Marii K., gdyż zachowała ona apelację Marii K. określonym w art. 78 par. WAŻNE WYJAŚNI ENI A
wisku sekretarza skarbowego. wy uznał, że wobec Marii K. dotychczasowe stanowisko Przyczyna wypowiedzenia 1 k.p. Ponadto wypowiedzenie Wypowiedzenie warunków
W związku ze zmianami orga- pracodawca mógł zastosować oraz przydzielono jej nowe za- zmieniającego w postaci zaist- uzasadnione jest z jednej stro- pracy lub płacy uważa się za
nizacyjnymi oraz wynikającą wypowiedzenie zmieniające. dania. Sąd okręgowy przyjął, nienia zmian organizacyjnych ny potrzebą zlikwidowania dokonane, jeżeli pracowniko-
z tego potrzebą uregulowania Wypowiedzenie to podyktowa- że takie zmiany organizacyjne była prawdziwa i rzeczywista. rażących dysproporcji w wy- wi zaproponowano na piśmie
zasad wynagradzania pracow- ne zmianami organizacyjnymi nie uzasadniały wypowiedze- Maria K. po odwołaniu ze sta- nagrodzeniach za wykonywa- nowe warunki.
ników pracodawca, na podsta- w urzędzie skarbowym, no- nia warunków płacy i obniże- nowiska otrzymała zupełnie in- nie podobnej pracy, a z drugiej Wyrok Sądu Najwyższego
wie art. 42 par. 2 k.p., wypowie- wym rozdziałem zadań oraz nia wynagrodzenia za pracę. ne stanowisko, z innym zakre- ustaniem szczególnego reżi- z 22 lutego 2010 r. (I PK 171/09,
dział jej dotychczasowe warun- potrzebą uregulowania zasad Stwierdził ponadto, że poda- sem obowiązków i odpowie- mu ochrony wynagrodzenia. niepublikowany)
S
D NAJWYŻSZY o obowiązkach pracowniczych
Utrata nienagannej opinii, jeśli jest ona wymagana, uzasadnia wypowiedzenie
TEZA nowy uznał obwinionego Pio- czenia jest nieuzasadnione, bo- Powyższy wyrok został w ca- prawo, gdyż powodowałoby to nika, orzeka o bezskuteczności
Utrata nieposzlakowanej opi- tra P. za winnego popełnienia wiem odpowiedzialność za wy- łości zaskarżony przez praco- zgorszenie i utratę zaufania wypowiedzenia, ajeżeli umowa
nii jako jednej z cech wymaga- czynu z art. 86 par. 2 k.w., pole- kroczenie nie jest odpowie- dawcę skargą kasacyjną. społecznego do straży. Stąd wy- uległa już rozwiązaniu  oprzy-
nych od strażnika miejskiego gającego na spowodowaniu za- dzialnością karną, lecz porząd- maganie zamieszczone w usta- wróceniu pracownika do pracy
stanowi dostateczną przyczy- grożenia bezpieczeństwa kową. Wynika to z przepisów Z UZASADNI ENI A wie, aby strażnik cieszył się nie- na poprzednich warunkach al-
nę wypowiedzenia umowy o w ruchu lądowym w stanie po kodeksu karnego ikodeksu wy- Skarga kasacyjna ma uzasad- naganną opinią. Utrata niena- bo o odszkodowaniu. Upraw-
pracę w rozumieniu art. 45 par. spożyciu alkoholu. W tej sytu- kroczeń. Art. 1 ż 1 k.k. stanowi, nione podstawy. gannej opinii jako jednej z cech nienie wynikające z tego prze-
1 k.p. acji pracodawca wypowiedział że odpowiedzialności karnej Sąd Najwyższy zauważył, że wymaganych od strażnika sta- pisu przysługuje pracownikowi
mu umowę o pracę. Piotr P. od- podlega ten tylko, kto popełnia strażnik miejski swym zacho- nowi  wocenie SN  dostatecz- zarówno wtedy, gdy wskazana
STAN FAKTYCZNY wołał się do sądu pracy. czyn zabroniony pod groz
bą ka- waniem powinien dawać przy- ną przyczynę wypowiedzenia w wypowiedzeniu przyczyna
Piotr P. był zatrudniony Sąd rejonowy uznał za słusz- ry przez ustawę obowiązującą kład przestrzegania porządku umowy o pracę w rozumieniu jest nieuzasadniona, niedosta-
w urzędzie miejskim na stano- ne argumenty Piotra P. i do- w czasie jego popełnienia. i dyscypliny. Do jego obowiąz- art. 45 par. 1 k.p. tecznie konkretna i niezrozu-
wisku strażnika straży. W cza- szedł do przekonania, że wypo- Sąd okręgowy podzielił w ca- ków należy ochrona porządku miała dla pracownika, jak
sie zatrudnienia pracodawca wiedzenie umowy o pracę łości dokonane przez sąd rejo- publicznego i podejmowanie WAŻNE WYJAŚNI ENI A i wówczas, gdy przyczyna ta
dokonywał weryfikacji karal- z przyczyn wskazanych w wy- nowy ustalenia faktyczne. Usta- stosownych interwencji wrazie Zgodnie z art. 45 ż 1 k.p., w ra- jest pozorna, tzn. nierzeczywi-
ności sądowej Piotra P. i dwu- powiedzeniu było nieuzasad- lił, że po stronie Piotra P. nie za- jego naruszenia. Strażnik ma zie ustalenia, że wypowiedze- sta i nieprawdziwa.
krotnie zwracał się do Krajo- nione. Sąd ten uznał, że inter- chodziły przesłanki utraty po- obowiązek przestrzegania pra- nie pracownikowi umowy o Wyrok Sądu Najwyższego
wego Rejestru Karnego z za- pretacja przepisów dokonana zytywnej i nienagannej opinii. wa i godnego zachowania (art. pracę zawartej na czas określo- z 28 paz
dziernika 2009 r.
pytaniem o karalność. Stwier- przez pracodawcę jest niepra- Biorąc pod uwagę powyższe, 27 ustawy o strażach gmin- ny jest nieuzasadnione lub na- (I PK 95/2009, LexPolonica
dzono, że Piotr P. nie figuruje widłowa, a wypowiedzenie w ocenie sądu okręgowego nie nych). Osoba będąca strażni- rusza przepisy o wypowiada- nr 2300080)
w kartotece karnej. Wyrokiem umowy opracę tylko zuwagi na było podstaw do zmiany orze- kiem nie może sama zachowy- niu umów o pracę, sąd pracy,
z 1 września 2008 r. sąd rejo- popełnienie przez niego wykro- czenia sądu rejonowego. wać się w sposób naruszający stosownie do żądania pracow- opracował Maciej Kasperowicz
15 lipca 2010 nr 136 (2767) www.gazetaprawna.pl Tygodnik Prawa Pracy i Ubezpieczeń
E11
Wynagrodzenia
Obowiązek równego traktowania w zatrudnieniu EKSPERT WYJAŚNIA
Kiedy regulamin wchodzi w życie
Nie można zwolnić dyscyplinarnie pracownika
Po powrocie ze zwolnienia lekarskiego Agnieszka M.
została poinformowana o zmianie zasad wynagradza-
ujawniającego wysokość swojej pensji
nia. Nowy regulamin nie spowodował potrzeby wrę-
czenia jej wypowiedzenia zmieniającego. Pracownica
W praktyce w umowach o pracę lub regulaminach uważa jednak, że regulamin nie obowiązuje, ponieważ
wynagradzania często stosowane są klauzule nie miała możliwości zapoznania się z jego treścią.
Przykład: Nieobiektywne zróżnicowanie płac
zobowiązujące pracownika do zachowania poufności Czy jest to warunek wejścia w życie regulaminu?
wysokości otrzymywanej pensji. Może to powodować Maria S. była zatrudniona przez nią inny pracownik
wątpliwości co do stosowania przez pracodawcę w urzędzie miejskim na sta- Władysław M. otrzymują- Maciej Kasperowicz
przejrzystych zasad wynagradzania pracowników. nowisku radcy prawnego. cy znacząco wyższe wyna- ekspert z zakresu prawa pracy
Po roku jej pracy w urzę- grodzenie za pracę. Po-
widełek, czyli minimalnego dzie zatrudniono kolej- zwany urząd powoływał Wejście w życie regulaminu wynagradzania nie zależy od te-
Leszek Jaworski i maksymalnego wynagro- nych pięciu radców. Wszy- się na zróżnicowanie za- go, czy pracownikowi udostępniono jego tekst. Obowiązuje on
[e-mail] dzenia. scy ci pracownicy otrzy- robków ze względu na także wtedy, gdy pracodawca w ogóle nie wywiązał się z obo-
W regulaminach wynagra- mali wyższe wynagrodze- kwalifikacje zawodowe wiązku przewidzianego w art. 24112 par. 2 pkt 3 k.p. w związku
Informacja na temat wyso- dzania (lub umowach o pra- nie. Maria S. otrzymała oraz staż pracy Marii S. z art. 772 par. 6 k.p.Taki pogląd zaprezentował Sąd Najwyższy
kości indywidualnego wyna- cę) pracodawcy czasami wypowiedzenie umowy i Władysława M. Sąd uznał w wyroku z 21 lipca 1999 r. (I PKN 165/99, OSNAPiUS
grodzenia za pracę stanowi wprowadzają klauzulę pouf- o pracę. Pracownica wy- roszczenia powódki. 2000/20/745).
dobro osobiste pracownika ności wysokości pensji. W li- stąpiła do sądu z pozwem W uzasadnieniu wyroku Zgodnie z art. 772 par. 6 k.p. regulamin wynagradzania wcho-
i z tego powodu podlega teraturze prezentowane są o wyrównanie przez pra- stwierdził, że system dzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia podania go do
szczególnej ochronie. różne poglądy w tej kwestii. codawcę wynagrodzenia kształtowania przez pra- wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pra-
W praktyce oznacza to, że Przeważa opinia, że narusze- w związku z dyskrymina- codawcę wynagrodzeń po- codawcy.
ujawnienie przez pracodaw- nie klauzuli poufności nie sta- cją ze względu na płeć. szczególnych radców Do regulaminu wynagradzania stosuje się odpowiednio art.
cę bez zgody i wiedzy pra- nowi podstawy do rozwiąza- W trakcie procesu wykaza- prawnych nie był przejrzy- 24112 k.p., z którego wynika, że pracodawca obowiązany jest:
cownika wysokości pensji nia stosunku pracy w trybie ła (a na niej spoczywał sty, a urząd nie wykazał, % zawiadomić pracowników o wejściu w życie układu zbiorowe-
jest działaniem bezpraw- natychmiastowym. Możliwe obowiązek dowodowy aby dodatkowe kwalifika- go pracy, o zmianach dotyczących układu oraz o wypowie-
nym. W takim przypadku jest natomiast potraktowanie w tym zakresie), że wyko- cje zawodowe wskazanego dzeniu i rozwiązaniu układu,
pracownikowi przysługuje tej okoliczności jako narusze- nywała pracę tego samego pracownika miały znacze- % dostarczyć zakładowej organizacji związkowej niezbędnej
ochrona przewidziana w art. nie obowiązku przestrzega- rodzaju, wymagającą po- nie dla wykonywanych liczby egzemplarzy układu oraz
24 k.c. łącznie z możliwością nia ustalonego w zakładzie równywalnych kwalifikacji przez niego zadań (wyrok % na żądanie pracownika udostępnić do wglądu tekst układu
żądania odszkodowania. W porządku pracy (art. 100 zawodowych oraz porów- SN z 22 lutego 2007 r., i wyjaśnić jego treść.
szczególnych sytuacjach ta- k.p.), co mogłoby skutkować nywalnej odpowiedzialno- I PK 242/06, OSNP Zdaniem Sądu Najwyższego z przepisów tych w szczególno-
kie zachowanie pracodawcy wypowiedzeniem umowy ści i wysiłku jak wskazany 2008/7-8/98). ści wynika, że wejście w życie regulaminu wynagradzania nie
może skutkować odpowie- o pracę. zależy od tego, czy pracownikowi udostępniono (i kiedy) tekst
dzialnością karną za narusze- tego regulaminu. Udostępnienie pracownikom jego tekstu
nie praw pracownika (art. 190 Obiektywizacja rych wykonywanie wymaga no jest skłonić go do wydaj- uzależnione jest, po pierwsze, od woli pracownika oraz, po
k.k.). zasad wynagradzania od pracowników porówny- niejszej pracy. drugie, następuje póz
niej niż jego wejście w życie, które jest
W świetle powyższego po- W literaturze prezentowane walnych kwalifikacji zawodo- uzależnione jedynie przez podanie regulaminu do wiadomo-
wstaje wątpliwość, czy pra- jest jednak także stanowisko, wych, potwierdzonych doku- Obowiązek zachowania ści pracowników.
codawca może zobowiązać że praktyka ta najczęściej mentami przewidzianymi tajemnicy przedsiębiorstwa
pracownika pod groz
bą np. zmierza do ukrycia nieprawi- w odrębnych przepisach lub Przeciwnicy prawnej możliwo- Podstawa prawna
zwolnienia z pracy do nieuja- dłowości w stosowanych sys- praktyką i doświadczeniem ści wprowadzania klauzul po- Art. 772 par. 6, art. 24112 ustawy z 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy
waniania danych dotyczą- temach wynagrodzeń, a więc zawodowym, a także porów- ufności wynagradzania wska- (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
cych wysokości otrzymywa- opłacania pracowników w nywalnej odpowiedzialności zują, że utrudnia to pracowni-
nej pensji. sposób nieobiektywny, czy i wysiłku. kowi dochodzącemu odszko-
nawet dyskryminujący. dowania na podstawie art. 183d Jakie wynagrodzenie przysługuje
Klauzule poufności Zgodnie bowiem z art. 183b Wartościowanie k.p. wykazanie, że wykonywał
w umowie o pracę par. 1 k.p. za naruszenie za- stanowisk pracy pracę jednakową lub o jedna- w okresie powierzenia innej pracy
System wynagradzania, a sady równego traktowania Wskazuje się, że obiektywiza- kowej wartości jak pracownik
także stawki wynagrodzenia w zatrudnieniu uważa się cję zasad wynagradzania moż- wynagradzany korzystniej. Władysław L. zatrudniony został na stanowisku star-
oraz ewentualnie inne świad- różnicowanie przez praco- na osiągnąć m.in. poprzez Ponadto należy zwrócić uwa- szego specjalisty. W okresie trzech miesięcy pełnił obo-
czenia pracodawca określa dawcę sytuacji pracownika wprowadzenie taryfikatorów gę, że w przypadku sporu o wy- wiązki kierownika działu. Zgodnie z regulaminem wyna-
w regulaminie. z jednej lub kilku przyczyn stanowisk opartych na warto- sokość wynagrodzenia, który gradzania kierownikom przysługuje dodatek funkcyjny.
Do ustalenia powyższych określonych w art. 183a par. ściowaniu stanowisk pracy, na jest tym bardziej prawdopo- Czy przez okres pełnienia obowiązków kierownika powi-
warunków zobowiązany jest 1 k.p., którego skutkiem jest podstawie których w regula- dobny, im mniej informacji na nien otrzymywać dodatkowe wynagrodzenie?
pracodawca zatrudniający w szczególności niekorzyst- cjach płacowych zostaną stwo- jego temat będą mieli pracow-
co najmniej 20 pracowników ne ukształtowanie wynagro- rzone tabele wynagrodzeń. nicy, to pracodawca będzie mu- Maciej Kasperowicz
nieobjętych zakładowym dzenia za pracę lub innych Dzięki temu pracodawca może siał udowodnić zasadność sto- ekspert z zakresu prawa pracy
układem zbiorowym. Obliga- warunków zatrudnienia al- udowodnić, że różnica w wy- sowanych reguł, a przy ich
toryjna część regulaminu bo pominięcie przy awanso- sokości płac poszczególnych praktycznym braku można bę- Zgodnie z utrwalonym poglądem Sądu Najwyższego nałoże-
wynagradzania powinna waniu lub przyznawaniu in- grup pracowników nie jest dzie to uznać za dyskryminację. nie na pracownika dodatkowych obowiązków nie uprawnia
mieć charakter konkretny, nych świadczeń związanych spowodowana zamiarem ich Dlatego pracodawca, któremu go do dodatkowego wynagrodzenia za pracę, jeżeli takiego
pozwalający na ustalenie in- z pracą, chyba że pracodaw- dyskryminacji, ale wynika z zależy na poufności wysokości wynagrodzenia nie przewidują przepisy płacowe, a praca
dywidualnych warunków ca udowodni, że kierował się określenia wartości tych sta- wynagrodzeń, powinien objąć może być wykonana w normalnym czasie pracy (por. wyroki
umów o pracę. Najczęściej obiektywnymi powodami. nowisk dla zakłady pracy. tę informację tajemnicą przed- SN z: 12 stycznia 1998 r. I PKN 461/97,OSNP 1998/22/657,
stosowane są tzw. taryfikato- Z kolei w myśl art. 183c k.p. Natomiast w przypadku siębiorstwa w rozumieniu usta- 6 czerwca 1980 r., I PR 47/80, niepublikowany). Pracowniko-
ry, które wskazują stanowi- pracownicy mają prawo do braku wiedzy przez pracow- wy o zwalczaniu nieuczciwej wi nie przysługuje również prawo do wspomnianego składni-
ska pracy w danym zakładzie jednakowego wynagrodzenia nika, w jakiej relacji do in- konkurencji. ka wynagrodzenia. Sąd Najwyższy (I PK 260/2006, LexPolo-
pracy i przypisaną do nich za jednakową pracę lub za nych znajduje się jego stano- W przypadku naruszenia nica nr 1756695) stwierdził, że dodatek funkcyjny należy się
wysokość pensji. Ta z kolei pracę o jednakowej wartości. wisko, wówczas istnieje du- przez pracownika tego zaka- wyłącznie pracownikom, którzy zajmują stanowiska kierow-
formułowana jest w postaci Pojęcie to oznacza prace, któ- że prawdopodobieństwo, że zu pracodawca może docho- nicze. Nie trzeba go natomiast wypłacać osobom, którym na
może on przypuszczać, że dzić odszkodowania. Podsta- pewien czas powierzono sprawowanie takiej funkcji.
świadczenia, jakie otrzymu- wą żądania jest jednak udo- Przypomnieć należy, że możliwość czasowego powierzenia
je, są niższe od innych, co wodnienie poniesienia szkody pracownikowi innej pracy, bez potrzeby zmiany warunków
W serwisie kadrowego
może powodować potencjal- i jej wysokości, a także związ- zatrudnienia, uzależnione jest jednak od spełnienia łącznie
ne konflikty w zakładzie ku przyczynowego pomiędzy następujących warunków:
% Pracownik może ubiegać się o odszkodowanie
pracy. tą szkodą a działaniem pra- % muszą wystąpić uzasadnione potrzeby pracodawcy;
z tytułu dyskryminacji Brak informacji, ile można cownika. W praktyce jednak % okres powierzenia nie może przekraczać trzech miesięcy w
zarobić na konkretnym sta- jest to bardzo utrudnione. roku kalendarzowym;
% Prawidłowa wypłata wynagrodzenia
nowisku, jest również bardzo % nie może to powodować obniżenia wynagrodzenia;
za pracę
szkodliwy z punktu widzenia Podstawa prawna % praca musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika.
możliwości motywowania Art. 183a-183e, art. 772, art. 78 usta-
> Internet:
pracowników. Jeżeli pracow- wy z 26 czerwca 1974 r.  Kodeks Podstawa prawna
nik nie wie, ile może w prak- pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. Art. 42 par. 4, art. 80 ustawy z 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy
www.kadry.gazetaprawna.pl
tyce zarobić, niezwykle trud- 94 z póz
n. zm.). (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
Tygodnik Prawa Pracy i Ubezpieczeń 15 lipca 2010 nr 136 (2767) www.gazetaprawna.pl
E12
Poradnia kadrowa
Kiedy nie ma świadczeń przeszkoli pracownika w zakresie bhp (nie po- itp.). Nie jest przy tym bez znaczenia motywa- podstawie art. 55 par. 11 k.p., które wzakresie dal-
informuje go o zagrożeniach wynikających ze cja działań sprawcy naruszenia. szych skutków należy traktować jako wypowie-
za wypadek przy pracy środowiska pracy) lub nie wykonuje należytego Narażenie dóbr osobistych może wystąpić dzenie dokonane przez pracodawcę.
nadzoru i kontroli w tym zakresie. zwłaszcza przy dokonywaniu ocen predyspozy-
Uległem wypadkowi przy pracy (uraz ręki cji zawodowych pracowników. Przy formułowa- Podstawa prawna
przy obsłudze frezarki). Pracodawca uznał Podstawa prawna niu tego typu ocen oceniający powinien ograni- Art. 97 par. 1 i 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r.  Kodeks
wprawdzie, że jest to wypadek przy pracy, Art. 21 ustawy z 30 paz
dziernika 2002 r. o ubezpieczeniu czać się do oględnego formułowania swych pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
ale w protokole powypadkowym wskazał, społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób za- twierdzeń, gdyż podanie ich w formie drastycz- Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 15
że wyłączną przyczyną wypadku było moje wodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 z póz
n. nej może uzasadniać odpowiedzialność przewi- maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa
rażące niedbalstwo. Nie twierdzę, że nie zm.). dzianą w art. 24 par. 1 k.c. (por. np. wyrok SN pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowa-
przyczyniłem się do wypadku, ale niewła- z 15 czerwca 2005 r., II PK 270/04, OSNP nia (Dz. U. nr 60 poz. 282 z póz
n. zm.).
ściwa obsługa maszyny była spowodowana 2006/9-10/144).
również tym, że pracodawca nie przeszkolił Kiedy pracodawca narusza
mnie w zakresie bhp przy obsłudze tej ma- Podstawa prawna Kiedy zwolnienie należy
szyny. Czy pracodawca ma rację i jakie mo- dobra osobiste Art. 111, art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r.  Kodeks
gą być konsekwencje takiego pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.). konsultować ze związkiem
sformułowania w protokole wypadkowym? Podczas spotkania w obecności załogi Art. 23, art. 24 ustawy z 16 kwietnia 1964 r.  Kodeks
przełożona używała wobec mnie sformuło- cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z póz
n. zm.).
Andrzej Marek wań  leń, nierób . Następnego dnia posta- U pracodawcy działają dwa związki zawo-
sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy nowiłam się zwolnić z pracy. Zamierzam dowe. Każdy z tych związków przekazał
jednak wystąpić do sądu z pozwem Jakie informacje umieścić pracodawcy informację o tym, iż swoją
Co do zasady wypadek przy pracy rodzi po stro- o ochronę dóbr osobistych i zasądzenie na ochroną obejmuje wszystkich pracowni-
nie pracownika prawo do świadczeń z ubezpie- moją rzecz odszkodowania. Czy zniesławia- w świadectwie pracy ków, nie dołączając imiennej ich listy. Czy
czenia społecznego (wypadkowego). Ustawa jąca wypowiedz
przełożonej naruszyła mo- w tej sytuacji pracodawca chcący złożyć
wypadkowa przewiduje jednak wyjątki, w któ- ją godność? Pracownik rozwiązał umowę o pracę bez wy- wypowiedzenie pracownikowi niezrzeszo-
rych możliwe jest pozbawienie pracownika tych powiedzenia w trybie natychmiastowym, nemu w związku może nie konsultować tej
świadczeń (np. jednorazowego odszkodowania Leszek Jaworski w uzasadnieniu podając, że jako jego przeło- decyzji ze związkiem?
za stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu ekspert z zakresu prawa pracy żony ciężko naruszyłem swoje podstawowe
lub renty wypadkowej). Należy do nich sytuacja, obowiązki poprzez naruszenie dóbr osobi- Rafał Krawczyk
w której wyłączną przyczyną wypadku było Dla ustalenia odpowiedzialności z tytułu naru- stych podwładnego. Uważam, że rozwiązanie sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu
udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego szenia dóbr osobistych istotne jest, czy doszło umowy przez pracownika było całkowicie
przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, do zagrożenia lub naruszenia czci konkretnej nieuzasadnione. Czy mogę dać temu wyraz W zakładzie pracy, w którym działa więcej niż
spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego osoby. Zniesławiająca wypowiedz
musi się więc w świadectwie pracy? jedna organizacja związkowa, każda z nich bro-
niedbalstwa. Trzeba zaznaczyć, że rażące nie- odnosić do oznaczonego lub dającego się ozna- ni praw i reprezentuje interesy swych członków
dbalstwo pracownika zachodzi wówczas, gdy czyć podmiotu. Pracownik musi wykazać, że jest Andrzej Marek natomiast praw pracownika niezrzeszonego
poszkodowany zachowuje się w sposób odbiega- osobą, którą zniesławiono (por. wyrok SN z 21 sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy w związku zawodowym broni wybrana przez
jący od norm bezpiecznego postępowania września 2006 r., I CSK 118/06, OSNC pracownika organizacja, jeżeli wyraziła na to
i świadczący o całkowitym zlekceważeniu prze- 2007/5/77). Obowiązek wydania pracownikowi świadectwa zgodę. Pracodawca musi zatem wiedzieć, której
pisów dotyczących ochrony życia i zdrowia. Ocena, czy doszło do bezprawnego narusze- pracy ma charakter bezwarunkowy, niezależny z działających u niego organizacji związkowych
Naruszenie przez pracownika  umyślnie lub nia dobra osobistego, nie może być oceną subiek- od spełnienia przez pracownika jakichkolwiek pracownik jest członkiem lub która z tych orga-
wskutek rażącego niedbalstwa  przepisów do- tywną dokonaną według miary indywidualnej powinności, a przy tym niezwłoczne niewyko- nizacji podjęła się obrony praw pracownika
tyczących ochrony życia i zdrowia nie stanowi wrażliwości zainteresowanego, który czuje się nanie tego obowiązku (lub wykonanie go nie- niebędącego członkiem związku. Dlatego pra-
jeszcze wystarczającej przesłanki pozbawienia dotknięty zachowaniem innej osoby. Do naru- zgodnie z przepisami) może rodzić odpowie- codawca jest obowiązany zwrócić się do organi-
pracownika prawa od świadczeń z ustawy wy- szenia dóbr osobistych dochodzi w sytuacji, gdy dzialność odszkodowawczą pracodawcy. Spo- zacji działających na terenie zakładu o informa-
padkowej. Może to nastąpić tylko wówczas, gdy konkretnego pracownika nazwano słowem, któ- sób wydania pracownikowi świadectwa pracy cję na temat pracowników korzystających z ich
była to wyłączna przyczyna wypadku, a zatem rego znaczenie w odczuciu załogi ma jedno- reguluje rozporządzenie ministra pracy i poli- obrony. Pracodawca jest zwolniony z konsulta-
jeśli do spowodowania wypadku nie dołączyły znacznie wydz
więk określenia negatywnego, tyki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szcze- cji zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę
się inne, przyczyny niż naruszenie przepisów a nawet poniżającego (por. wyrok SN z 5 kwiet- gółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu w przypadku, gdy wobec nieudzielania w ciągu
przez pracownika. nia 2002 r., II CKN 953/00, niepublikowany). i trybu jego wydawania i prostowania. pięciu dni przez jedną lub kilka organizacji
Oznacza to, że jeżeli działanie (zaniechanie) Dla ustalenia naruszenia dobra osobistego waż- Z zawartych tam uregulowań wynika, że pra- związkowych informacji nie ma wiedzy co do te-
pracownika nie było wyłączną przyczyną wy- ne jest również, by zostało ono dokonane w spo- codawca jest zmuszony spełnić ten obowiązek go, czy konkretny pracownik jest członkiem lub
padku, to ma on prawo do świadczeń w pełnej sób obiektywny, a więc by przeciętny odbiorca wskazując w świadectwie tryb rozwiązania sto- pracownikiem objętym ochroną któregoś ze
wysokości. (osoba zwykła, rozsądna i racjonalnie oceniają- sunku pracy oraz jego podstawę prawną nawet związków. Informacja taka może być udzielona
W wyroku z 9 września 1998 r. (II UKN 186/98, ca, nieobciążona uprzedzeniami, nieskłonna do wówczas, gdy nie zgadza się z przyczynami po- w innej formie niż imienny wykaz pracowników.
OSNP 1999/17/558) Sąd Najwyższy podkreślił, wyrażania ekstremalnych sądów) mógł, kieru- danymi przez pracownika jako uzasadnienie dla Musi jednak wskazywać w sposób niebudzący
że do pozbawienia pracownika świadczeń z ty- jąc się powszechnym znaczeniem użytych słów zastosowania tego trybu. Stanowi to konse- wątpliwości, którzy pracownicy podlegają obro-
tułu wypadku przy pracy nie jest wystarczają- oraz na podstawie okoliczności towarzyszących kwencję przyjęcia poglądu, iż rozwiązanie umo- nie danego związku zawodowego. Organizacja
ce stwierdzenie, że zachowanie pracownika by- wypowiedzi i innych znanych mu faktów, po- wy o pracę bez wypowiedzenia przez pracowni- związkowa przedstawić musi więc pracodawcy
ło decydującą przyczyną wypadku, jeżeli nie by- wziąć uzasadnione przypuszczenie, że wypo- ka na podstawie art. 55 par. 11 k.p. jest skutecz- taką informację o pracownikach korzystających
ło ono wyłączną jego przyczyną. wiedz
dotyczy konkretnej znanej mu osoby (por. ne bez względu na to, czy wskazane przez pra- z jej obrony, która pozwoli na zidentyfikowanie
W ocenie winy pracownika jako wyłącznej przy- wyrok SN z 26 stycznia 2001 r., V CKN 195/01, cownika przyczyny rzeczywiście występują. tych pracowników.
czyny wypadku przy pracy należy natomiast Legalis). Samo subiektywne odczucie osoby, że Ten tryb rozwiązania stosunku pracy w każ- W przypadku gdy informacja ma charakter na
uwzględniać, oprócz zachowania samego po- wypowiedz
jej dotyczy, nie stanowi okoliczności dym przypadku powinien znalez
ć odzwierciedle- tyle ogólny, że nie można ustalić, którzy pracow-
szkodowanego, całokształt okoliczności zdarze- doniosłej dla stwierdzenia naruszenia czci, sta- nie w świadectwie pracy. Wskazywał na to SN nicy są członkami związku udzielającego infor-
nia, w tym zwłaszcza zachowania innych jego nu uczuć, godności osobistej i nietykalności cie- w wyroku z 4 marca 1999 r. (I PKN 614/98, OSP macji i których spośród pracowników niezrze-
uczestników oraz zaniedbania organizacyjno- lesnej. Dlatego przy ustalaniu naruszenia dóbr 1999/11/208). Jeśli zatem pracodawca korzysta szonych ta organizacja broni, należy przyjąć, że
-techniczne pracodawcy. osobistych należy wziąć pod uwagę motywy i cel z urzędowego wzoru świadectwa pracy stano- pracodawca nie otrzymał informacji.
Niezapewnienie pracownikowi elementarnych działań przedsiębranych przez sprawcę (por. np. wiącego załącznik do wspomnianego rozporzą- Wskazanie, że organizacja broni wszystkich
warunków bezpiecznego wykonywania pracy wyrok SN z 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 2/06, dzenia, to w punkcie 3a tego świadectwa winien pracowników, nie spełnia tego wymogu, ponie-
z reguły wyklucza bowiem możliwość przyjęcia OSNC 2006/2/30). W przypadku oceny formy, wpisać informację, iż stosunek pracy został roz- waż nie ma możliwości, aby jedna organizacja
jako wyłącznej przyczyny wypadku przy pracy w jakiej doszło do naruszenia, należy uwzględ- wiązany przez pracownika bez wypowiedzenia mogła bronić praw członków drugiego związku
naruszenia przez pracownika przepisów doty- nić cechy działającego, a zwłaszcza jego kultu- na podstawie art. 55 par. 11 k.p. Wprawdzie roz- lub tych niezrzeszonych, którzy zwrócili się
czących ochrony zdrowia, spowodowanego ra- rę osobistą (por. wyrok SN z 11 marca 1997 r., III wiązanie umowy o pracę w tym trybie pociąga o ochronę do drugiego związku (wyrok SN
żącym niedbalstwem (wyrok SN z 27 maja 1998 CKN 33/97, OSNC 1997/6-7/93). za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z roz- z 5 paz
dziernika 2007 r., II PK 27/07, Lex nr
r., II UKN 70/98, OSNP 1999/12/403). Kryteria oceny naruszenia muszą być podda- wiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za 469164)
Zachowanie pracownika nie może być zatem ne obiektywizacji, a mianowicie trzeba uwzględ- wypowiedzeniem (art. 55 par. 3 k.p), ale w świa-
uznane za wyłączną przyczynę wypadku, np. nić odczucia szerszego grona uczestników i po- dectwie pracy  w moim przekonaniu  winna Podstawa prawna
gdy pracodawca nie zapewnia wszelkich wyma- wszechnie przyjmowane, a zasługujące na ak- zostać zamieszczona informacja o rozwiązaniu Art. 30 ust. 21 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawo-
gań technicznych dotyczących pracy, jeśli nie ceptację normy postępowania (obyczaj, tradycję umowy w trybie pierwotnym, tj. dokonanym na dowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z póz
n. zm.).
WI
CEJ NA TEN TEMAT
% Jakie zdarzenie można uznać za wypadek przy pracy nr 218/2009 Ekspert GP strona G4
% Jak skutecznie dochodzić sprostowania świadectwa pracy nr 183/2007 Tygodnik Prawa Pracy strona A4
% Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy nr 17/2008 Tygodnik Prawa Pracy strona A5
Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETY PRAWNEJ: Wersja Standard: miesięczna (lipiec 2010 r.): 85,80 zł, lipiec-grudzień 2010 r.: 474,00 zł. Wersja Premium: miesięczna (lipiec 2010 r.): 90,80 zł,
CE NNI K PRE NUME RAT Y:
lipiec-grudzień 2010 r.: 527,70 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 7 % VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata