patomorfologia.lublin.pl
SYLABUS - PATOMORFOLOGIA
WYDZIAA
LEKARSKI
Szczegółowy zakres wiedzy studentów w oparciu o materiał z wykładów, ćwiczeń
i obowiązujących podręczników.
Niezbędna elementarna znajomość anatomii, histologii i fizjologii.
WPROWADZENIE DO PATOMORFOLOGII
" definicja i podział patomorfologii
" podstawowe terminy stosowane w diagnostyce patomorfologicznej (rodzaje wycinków, rodzaje
badań cytologicznych, materiał operacyjny, badanie śródoperacyjne   intra , badanie autopsyjne)
" zasady pobierania i zabezpieczania materiału do badania histopatologicznego/ cytologicznego
" podstawowe techniki stosowane w patomorfologii (technika podstawowa, histochemia,
immunohistochemia, immunofluorescencja, mikroskopia elektronowa, fluorescencyjna
hybrydyzacja in situ, itd.)
" zasady dobrej współpracy patologa i klinicysty; zasady wypełnianie skierowań do badania
histopatologicznego
A. PATOLOGIA OGÓLNA
ODPOWIEDy
KOMÓREK NA USZKODZENIE/ ZMIANY WSTECZNE
" rodzaje odpowiedzi na stres i czynniki uszkadzające
" najważniejsze przyczyny i mechanizmy uszkodzenia komórek i tkanek
" odwracalne uszkodzenie komórki  zwyrodnienie wodniczkowe, przyćmienie miąższowe,
stłuszczenie  definicja, morfologia
" nieodwracalne uszkodzenie komórki
 martwica  definicja, rodzaje (m. skrzepowa, rozpływna, enzymatyczna tkanki
tłuszczowej, włóknikowata, woskowa), morfologia, przykłady
 apoptoza  definicja, mechanizmy, morfologia, przykłady w warunkach fizjologicznych
i patologicznych
1
patomorfologia.lublin.pl
 autofagocytoza  definicja, sekwencja zmian w komórce, znaczenie w warunkach
patologicznych
" nieprawidłowe wewnątrz- i zewnątrzkomórkowe gromadzenie substancji/zwyrodnienia
" gromadzenie lipidów/zwyrodnienia lipidowe  przykłady, morfologia, barwienia specjalne
służące do ich wykrywania
" gromadzenie białek/zwyrodnienia białkowe  przykłady, morfologia, barwienia specjalne
służące do ich wykrywania
" gromadzenie węglowodanów/zwyrodnienia węglowodanowe  przykłady, morfologia,
barwienia specjalne służące do ich wykrywania
" gromadzenie barwników/zwyrodnienia barwnikowe  definicja barwnika, rodzaje
barwników, przykłady, morfologia, barwienia specjalne służące do ich wykrywania
" wapnienie patologiczne  definicja, podział (w. dystroficzne, przerzutowe), morfologia, przykłady
" zanik  definicja, przyczyny, patogeneza, podział, przykłady
" starzenie się komórek  mechanizmy, zmiany morfologiczne w ustroju
ZABURZENIA W KR
ŻENIU
" przekrwienie  definicja, rodzaje (czynne, bierne = zastój, mieszane), przykłady, następstwa
kliniczne
" obrzęk  definicja, przyczyny, rodzaje, nomenklatura specjalnych lokalizacji obrzęku
(patrz słowniczek), morfologia, następstwa
" przesięk, wysięk  definicje, różnice
" krwotok  definicja, podziały, przykłady, nomenklatura specjalnych rodzajów i lokalizacji
krwotoków (patrz słowniczek), następstwa kliniczne
" zakrzepica, zakrzep  definicja, patogeneza, czynniki sprzyjające, klasyfikacja zakrzepów,
morfologia, losy zakrzepu, następstwa kliniczne
" skrzep  definicja, patogeneza, rodzaje, różnice morfologiczne między skrzepem i zakrzepem
" zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (disseminated intravascular coagulation)
 definicja, przyczyny  klasyfikacja, patogeneza, morfologia, obraz kliniczny
" zatorowość, zator  definicja, rodzaje zatorów (wg rodzaju materiału zatorowego oraz miejsca
powstania zatoru i kierunku przepływu krwi), przykłady, następstwa kliniczne
" niedokrwienie  definicja, przyczyny, przykłady, następstwa kliniczne
2
patomorfologia.lublin.pl
" zawał  definicja, przyczyny, rodzaje zawału, przykłady, czynniki wpływające na rozwój zawału,
morfologia, następstwa kliniczne
" wstrząs  definicja, rodzaje, patogeneza, fazy, zmiany morfologiczne, przebieg kliniczny
3
patomorfologia.lublin.pl
ZAPALENIA
" zapalenie  definicja, czynniki zapaleniotwórcze, miejscowe i ogólnoustrojowe objawy zapaleń,
drogi szerzenia się zapalenia
" nomenklatura polska, łacińska i angielska zapaleń (patrz słowniczek)
" zapalenia ostre  przyczyny, rozpoznanie czynników zapaleniotwórczych, fazy zapalenia, komórki
biorące udział w zapaleniu, mediatory zapalenia, zejście
" zapalenia przewlekłe  przyczyny, komórki biorące udział w zapaleniu, mediatory, zmiany
morfologiczne, zejście; różnice między zapaleniem ostrym a przewlekłym
" posocznica, ropnica, bakteriemia, toksemia  definicje, wykładniki morfologiczne posocznicy
" klasyfikacja morfologiczna zapaleń
" zapalenia rozplemowe  definicja, przykłady, morfologia, zejście
" zapalenia wysiękowe  definicja, podział, przykłady
" zapalenia surowicze i nieżytowe  definicja, przykłady, morfologia, zejście
" zapalenia włóknikowe  definicja, podział, przykłady, morfologia, zejście
" zapalenia ropne  definicja, podział, przykłady, morfologia, zejście
" ropotok, ropniak, ropowica i ropień  definicje, przykłady
" zastrzał, zanokcica, czyrak, karbunkuł, jęczmień  definicje
" zapalenia zgorzelinowe i krwotoczne  definicje, przykłady, morfologia, zejście
" zapalenia wytwórcze  definicja, podział, przykłady, morfologia, zejście
" zapalenia ziarniniakowe  definicja, patogeneza, przykłady, morfologia
PATOLOGIA CHORÓB ZAKAy
NYCH (WYBRANE ZAGADNIENIA)
" choroby zakaz
ne  definicja, kategorie czynników zakaz
nych, sposoby szerzenia się
drobnoustrojów, mechanizmy uszkodzenia tkanek przez drobnoustroje
" metody wykrywania czynników zakaz
nych w tkankach
" zakażenia oportunistyczne  definicja, czynniki ryzyka (wrodzone i nabyte niedobory odporności),
przykłady patogenów
" wybrane choroby bakteryjne  gruz
lica, twardziel, promienica, kiła  czynnik etiologiczny, drogi
zakażenia, patogeneza, morfologia, fazy choroby i przebieg kliniczny
" wybrane choroby wirusowe  cytomegalia, zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) 
czynnik etiologiczny, drogi zakażenia, patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny
" wybrane choroby grzybicze  kandydoza, aspergiloza, kryptokokoza, pneumocystoza  czynnik
etiologiczny, drogi zakażenia, patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny
4
patomorfologia.lublin.pl
" wybrane choroby pasożytnicze  włośnica, owsica, toksoplazmoza, schistosomoza  czynnik
etiologiczny, drogi zakażenia, patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny
CHOROBY UKA
ADU ODPORNOŚCIOWEGO (WYBRANE ZAGADNIANIA)
" komórki układu odpornościowego; komórkowa i humoralna odpowiedz immunologiczna
" reakcje nadwrażliwości  definicja, mechanizmy, typy nadwrażliwości, przykłady chorób
" choroby autoimmunizacyjne  definicja, patogeneza, podział, przykłady
" wybrane choroby autoimmunizacyjne  toczeń rumieniowaty układowy, twardzina uogólniona,
guzkowe zapalenie tętnic, miopatie zapalne  patogeneza, zaburzenia immunologiczne
(w tym przeciwciała przeciwjądrowe), morfologia, przebieg kliniczny
" zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS)  etiologia, patogeneza, przebieg kliniczny,
infekcje oportunistyczne i nowotwory związane z AIDS
" skrobiawica  definicja, patogeneza, klasyfikacja, podstawowe rodzaje nieprawidłowych białek
włókienkowych i białek prekursorowych, morfologia, metody wykrywania amyloidu w tkankach,
przebieg kliniczny
ZMIANY ROZPLEMOWE NIENOWOTWOROWE
" odrost  definicja, podział tkanek w zależności od zdolności do odrostu (tk. labilne, stabilne,
ostatecznie zróżnicowane), komórki macierzyste, przykłady
" naprawa  definicja, rola macierzy pozakomórkowej; czynniki wpływające na proces naprawy;
gojenie ran skórnych (rychłozrost, ziarninowanie), włóknienie w narządach miąższowych
" przerost  definicja, przyczyny, podział, przykłady
" rozrost  definicja, przyczyny, podział, przykłady, związek z nowotworzeniem
" metaplazja  definicja, przyczyny, podział, przykłady, związek z nowotworzeniem
NOWOTWORY
" neoplazja śródnabłonkowa, dysplazja, rak in situ  definicje, przykłady, morfologia, znaczenie
kliniczne
" atypia, kataplazja, anaplazja  definicje
" nowotwór  definicja, klasyfikacje (pod względem pochodzenia i biologii), przykłady
" nomenklatura polska, łacińska i angielska nowotworów (patrz słowniczek)
" nowotwory łagodne  definicja, cechy makro- i mikroskopowe, przykłady
" nowotwory złośliwe  definicja, cechy makro- i mikroskopowe, przykłady
5
patomorfologia.lublin.pl
" nowotwory miejscowo złośliwe  definicja, cechy makro- i mikroskopowe, przykłady
" sposoby wzrostu i szerzenia się nowotworów; mechanizm przerzutowania
" stany i zmiany przednowotworowe  definicja, przykłady, morfologia
" stopień złośliwości nowotworu (grading)  definicja, skale oceny, przykłady, znaczenie kliniczne
" stadium zaawansowania nowotworu (staging)  definicja, przykłady klasyfikacji, sposób oceny,
znaczenie kliniczne
" czynniki rakotwórcze, onkogeneza wirusowa i bakteryjna, mechanizmy obronne ustroju
" wpływu nowotworu na organizm gospodarza (miejscowy, wytwarzanie hormonów, wyniszczenie,
zespoły paranowotworowe)  patogeneza, przykłady
" metody diagnostyki morfologicznej i molekularnej nowotworów
CHOROBY ŚRODOWISKOWE I ZWI
ZANE Z ODŻYWIANIEM (WYBRANE
ZAGADNIENIA)
" skutki zdrowotne używania tytoniu  czynniki rakotwórcze dymu tytoniowego, nowotwory
i inne choroby spowodowane narażeniem na tytoń
" skutki zdrowotne spożywania alkoholu  patogeneza, objawy kliniczne i morfologiczne ostrego
i przewlekłego nadużywania alkoholu
" niepożądane działania wybranych leków  doustne środki antykoncepcyjne i hormonalna terapia
zastępcza, acetaminofen, aspiryna
" otyłość  definicja, patogeneza, lokalizacja tkanki tłuszczowej, znaczenie kliniczne
" niedobory białkowe i energetyczne  marasmus i kwashiorkor  definicja, przyczyny, cechy
morfologiczne
B. PATOLOGIA SZCZEGÓA
OWA (NARZ
DOWA)
PATOLOGIA SERCA
" niewydolność prawo- i lewokomorowa serca  rodzaje, przyczyny, patogeneza, morfologia,
objawy
" choroba niedokrwienna serca  definicja, przyczyny, patogeneza, zespoły kliniczne
" zawał serca  definicja, czynniki ryzyka, patogeneza, lokalizacja, typy, morfologia (obraz makro-
i mikroskopowy), objawy kliniczne, powikłania
" nagła śmierć sercowa  definicja, patogeneza
6
patomorfologia.lublin.pl
" nadciśnienie tętnicze i płucne  patogeneza zmian w sercu, morfologia, choroby predysponujące
do rozwoju serca płucnego, objawy kliniczne
" najczęstsze wady wrodzone serca  etiologia, klasyfikacje, morfologia serca z uwzględnieniem
kierunku przepływu krwi
" zapalenia wsierdzia  etiologia, klasyfikacje, zapalenia infekcyjne i nieinfekcyjne, morfologia,
następstwa
" gorączka reumatyczna i choroba reumatyczna serca  patogeneza, morfologia, obraz kliniczny,
powikłania
" nabyte wady zastawkowe serca  rodzaje, przyczyny, morfologia, objawy kliniczne
" kardiomiopatie  definicja, rodzaje, patogeneza, morfologia, objawy kliniczne
" zapalenia mięśnia sercowego  etiologia, rodzaje, morfologia, objawy kliniczne
" zapalenia osierdzia i płyn w worku osierdziowym  etiologia, rodzaje, morfologia, następstwa
kliniczne
" nowotwory serca  podział, lokalizacja, morfologia, objawy
PATOLOGIA NACZYC

" miażdżyca  definicja, czynniki ryzyka, patogeneza, zmiany morfologiczne (stłuszczenie błony
wewnętrznej, blaszka miażdżycowa), najczęstsza lokalizacja zmian, powikłania blaszki
miażdżycowej, znaczenie kliniczne
" choroba nadciśnieniowa  definicja nadciśnienia tętniczego, etiologia, klasyfikacja, morfologia,
powikłania
" tętniaki i rozwarstwienie naczyń  definicje, klasyfikacje, morfologia, znaczenie kliniczne
" zapalenia naczyń  definicja, patogeneza, klasyfikacje, morfologia, znaczenie kliniczne
" żylaki  definicja, lokalizacja, powikłania
" zakrzepowe zapalenie żył, zakrzepica żylna, zespół żyły głównej górnej i dolnej  definicja,
czynniki sprzyjające, znaczenie kliniczne
" nowotwory naczyń, ze szczególnym uwzględnieniem naczyniaków krwionośnych, mięsaka
Kaposiego i naczyniakomięsaka  klasyfikacja, czynniki ryzyka, lokalizacja, morfologia, znaczenie
kliniczne
" zmiany patologiczne związane z zabiegami kardiologii interwencyjnej  stentowanie
wewnątrznaczyniowe, protezowanie naczyń
PATOLOGIA UKA
ADU ODDECHOWEGO
7
patomorfologia.lublin.pl
" zapalenia górnych dróg oddechowych  etiologia, morfologia, obraz kliniczny
"  guzki śpiewacze  czynniki predysponujące, lokalizacja, morfologia, obraz kliniczny
" nowotwory górnych dróg oddechowych, ze szczególnym uwzględnieniem raka nosogardła
i krtani  klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany predysponujące, morfologia, przebieg kliniczny
" niedodma  definicja, rodzaje, przyczyny, znaczenie kliniczne
" przekrwienie bierne i obrzęk płuc  przyczyny, morfologia, obraz kliniczny
" zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS; adult respiratory distress syndrome) 
przyczyny, patogeneza, morfologia, obraz kliniczny
" przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP)  definicja, spektrum schorzeń, znaczenie
kliniczne
" rozedma  definicja, patogeneza, rodzaje, morfologia, przebieg kliniczny
" przewlekłe zapalenie oskrzeli  definicja, patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny
" dychawica oskrzelowa (astma oskrzelowa)  definicja, patogeneza, rodzaje, morfologia,
przebieg kliniczny
" rozstrzenia oskrzeli  definicja, czynniki predestynujące, rodzaje, morfologia, następstwa
" przewlekłe śródmiąższowe choroby płuc  przykłady, cechy wspólne
" pylice  definicja, rodzaje; najczęstsze pylice (węglowa, krzemowa, azbestowa)  narażenie,
patogeneza, morfologia, znaczenie kliniczne
" zatorowość płucna i zawał płuca  przyczyny, morfologia, następstwa
" nadciśnienie płucne  przyczyny, patogeneza, morfologia, następstwa
" zapalenie płuc  definicja, czynniki ryzyka, klasyfikacje, etiologia, morfologia, następstwa
" środowiskowo nabyte ostre zapalenia płuc  etiologia, morfologia, następstwa; fazy
i powikłania płatowego zapalenia płuc
" środowiskowo uwarunkowane atypowe zapalenia płuc  etiologia, morfologia, następstwa
" ropień płuca  definicja, etiologia, morfologia, powikłania
" zapalenia płuc u osób z obniżoną odpornością  etiologia, patogeneza, morfologia, przebieg
kliniczny
" gruz
lica płuc  etiologia, patogeneza, rodzaje (pierwotna, wtórna), morfologia, przebieg
kliniczny
" sarkoidoza płuc  etiologia, morfologia, przebieg kliniczny
" nowotwory płuca, ze szczególnym uwzględnieniem raków  klasyfikacja, czynniki ryzyka,
zmiany prekursorowe, lokalizacja, morfologia, drogi szerzenia, obraz kliniczny, zespoły
paranowotworowe
8
patomorfologia.lublin.pl
" rakowiak  histogeneza, lokalizacja anatomiczna, morfologia, obraz kliniczny
" hamartoma płuc  definicja, morfologia, rokowanie
" nowotwory przerzutowe płuca  typy histologiczne i lokalizacja guzów pierwotnych, morfologia
przerzutów
" płyny w opłucnej  etiologia, rodzaje, następstwa
" nowotwory opłucnej  rodzaje, morfologia, drogi szerzenia, obraz kliniczny
" metody diagnostyki morfologicznej nowotworów płuc i opłucnej
9
patomorfologia.lublin.pl
PATOLOGIA PRZEWODU POKARMOWEGOM I ŚLINIANEK
" zapalenia jamy ustnej i ślinianek  etiologia, morfologia, przebieg kliniczny
" nowotwory jamy ustnej, ze szczególnym uwzględnieniem raka płaskonabłonkowego 
klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia, przebieg
kliniczny
" zespół Sj�grena  etiologia, patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny
" nowotwory ślinianek  klasyfikacja, lokalizacja, morfologia, przebieg kliniczny
" zapalenia przełyku, ze szczególnym uwzględnieniem zapalenia refluksowego  etiologia,
morfologia, następstwa
" achalazja, przepuklina rozworu przełykowego, uchyłki przełyku, zespół Mallory ego-Weissa,
żylaki przełyku  definicje, patogeneza, znaczenie kliniczne
" przełyk Barretta  definicja, morfologia, znaczenie kliniczne
" nowotwory przełyku, ze szczególnym uwzględnieniem raka płaskonabłonkowego
i gruczolakoraka  klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia,
drogi szerzenia, przebieg kliniczny
" zapalenia żołądka  typy, patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny
" ostry wrzód trawienny i przewlekła choroba wrzodowa żołądka  patogeneza, lokalizacja,
morfologia, powikłania
" zakażenie Helicobacter pylori  znaczenie w patologii
" nowotwory żołądka, ze szczególnym uwzględnieniem gruczolakoraków i nowotworów
podścieliskowych przewodu pokarmowego (GIST, gastrointestinal stromal tumor)  klasyfikacje,
czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, pojęcie  wczesny rak żołądka , drogi
szerzenia, przebieg kliniczny
" zakaz
ne zapalenia jelit  etiologia, morfologia, obraz kliniczny
" zespoły złego wchłaniania  definicja, rodzaje, patogeneza choroby trzewnej, morfologia,
obraz kliniczny
" idiopatyczne choroby zapalne jelit  patogeneza, lokalizacja zmian, morfologia, powikłania,
znaczenie kliniczne; różnice morfologiczne między chorobą Leśniowskiego-Crohna
i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego
" choroba niedokrwienna jelit  czynniki predysponujące, lokalizacja anatomiczna, morfologia,
obraz kliniczny
" żylaki odbytu  definicja, czynniki predestynujące, morfologia, powikłania
" uchyłkowatość jelita  definicja, lokalizacja, morfologia, powikłania
10
patomorfologia.lublin.pl
" niedrożność jelit  przyczyny, objawy kliniczne
" choroba Hirschsprunga  patogeneza, morfologia, obraz kliniczny
" polipy jelita grubego  definicja, klasyfikacja, morfologia, znaczenie kliniczne
" nowotwory jelit, ze szczególnym uwzględnieniem gruczolakoraka jelita grubego
i nowotworów neuroendokrynnych  klasyfikacja, czynniki ryzyka, lokalizacja, morfologia,
ocena stadium zaawansowania raka jelita grubego, drogi szerzenia, przebieg kliniczny
" zapalenie wyrostka robaczkowego  etiologia, morfologia, powikłania
" zapalenie otrzewnej  przyczyny, morfologia, obraz kliniczny
PATOLOGIA W
TROBY I TRZUSTKI
" wykładniki morfologiczne uszkodzenia wątroby
" zespoły kliniczne w przebiegu chorób wątroby  przyczyny i objawy kliniczne niewydolności
wątroby, zastoju żółci i nadciśnienia wrotnego
" marskość wątroby  definicja, etiologia, patogeneza, klasyfikacje, morfologia, powikłania;
najczęstsze przyczyny marskości u dzieci
" toksyczne i polekowe uszkodzenie wątroby  przykłady
" wirusowe zapalenie wątroby  charakterystyka wirusów, zespoły kliniczno-patologiczne,
morfologia, powikłania
" autoimmunizacyjne zapalenie wątroby  patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny
" alkoholowe i niealkoholowe zapalenie wątroby ze stłuszczeniem  patogeneza, morfologia,
przebieg kliniczny
" marskość żółciowa pierwotna i wtórna, pierwotne stwardniające zapalenie przewodów żółciowych
 przyczyny, morfologia, następstwa
" choroby metaboliczne manifestujące się w wątrobie  przykłady, patogeneza, przebieg kliniczny
" zaburzenia krążenia w wątrobie  rodzaje, przyczyny, morfologia, objawy kliniczne
" zmiany guzopodobne i nowotwory wątroby, ze szczególnym uwzględnieniem raka
wątrobowokomórkowego i raka z nabłonka przewodów żółciowych  klasyfikacja, czynniki ryzyka,
zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia, objawy kliniczne
" kamica żółciowa i zapalenie pęcherzyka żółciowego  czynniki predysponujące, patogeneza,
morfologia, obraz kliniczny, powikłania
" rak pęcherzyka żółciowego  czynniki ryzyka, morfologia, drogi szerzenia, obraz kliniczny
" ostre i przewlekłe zapalenie trzustki  etiologia, patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny,
powikłania
11
patomorfologia.lublin.pl
" nowotwory trzustki, ze szczególnym uwzględnieniem gruczolakoraka przewodowego 
klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, lokalizacja, morfologia, drogi szerzenia,
przebieg kliniczny
PATOLOGIA NEREK I UKA
ADU MOCZOWEGO
" objawy kliniczne i zespoły towarzyszące chorobom nerek
" najczęstsze zaburzenia rozwojowe nerek, w tym torbielowatości nerek  patogeneza, klasyfikacja,
morfologia, znaczenie kliniczne
" glomerulopatie pierwotne (zmiana minimalna, nefropatia błoniasta, ogniskowe segmentowe
stwardnienie kłębuszków nerkowych, błoniasto-rozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek, ostre
popaciorkowcowe kłębuszkowe zapalenie nerek, szybko postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek,
nefropatia IgA)  klasyfikacja, patogeneza, zmiany w mikroskopie świetlnym, fluorescencyjnym
i elektronowym, przebieg kliniczny
" glomerulopatie wtórne w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego, zapalenia naczyń,
cukrzycy, amyloidozy  obraz morfologiczny, przebieg kliniczny
" kanalikowo-śródmiąższowe zapalenie nerek  rodzaje, etiologia
" ostre i przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek  klasyfikacja, etiologia, patogeneza,
postaci, morfologia, przebieg kliniczny
" śródmiąższowe polekowe zapalenie nerek  etiologia, patogeneza, morfologia, przebieg
kliniczny
" ostre uszkodzenie kanalików nerkowych  etiologia, patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny
" przewlekła niewydolność nerek  etiologia, morfologia, przebieg kliniczny
" przeszczep nerki  typy odrzucenia przeszczepu, obraz morfologiczny, przebieg kliniczny
" biopsja nerki  typy, technika wykonania, wskazania i przeciwwskazania do wykonywania biopsji
" nowotwory nerek, ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów pochodzenia nabłonkowego 
klasyfikacja, czynniki ryzyka, morfologia, drogi szerzenia, objawy kliniczne
" niedrożność dróg moczowych  przyczyny, morfologia, znaczenie kliniczne
" kamica nerkowa  przyczyny, rodzaje, morfologia, znaczenie kliniczne
" wodonercze  definicja, przyczyny, rodzaje, morfologia, znaczenie kliniczne
" zapalenie dróg moczowych  etiologia, morfologia, przebieg kliniczny
" nowotwory dróg moczowych, ze szczególnym uwzględnieniem nieinwazyjnych brodawkowatych
nowotworów urotelialnych i inwazyjnego raka urotelialnego  klasyfikacja, czynniki ryzyka,
morfologia, drogi szerzenia, objawy kliniczne
12
patomorfologia.lublin.pl
PATOLOGIA GRUCZOA
ÓW DOKREWNYCH
" nadczynność i niedoczynność przysadki  definicja, przyczyny, objawy kliniczne
" gruczolaki przysadki  klasyfikacja, morfologia, objawy
" zespół tylnego płata przysadki  przyczyny, objawy kliniczne
" nadczynność i niedoczynność przytarczyc  przyczyny, morfologia, objawy kliniczne
" wole  definicja, rodzaje, etiologia
" nadczynność i niedoczynność tarczycy  definicja, przyczyny, morfologia, objawy kliniczne
" choroba Gravesa-Basedowa  patogeneza, morfologia, obraz kliniczny
" wole miąższowe i guzkowe  patogeneza, morfologia, obraz kliniczny
" zapalenia tarczycy  rodzaje, przyczyny, morfologia, obraz kliniczny, następstwa
" nowotwory tarczycy, ze szczególnym uwzględnieniem gruczolaków i raków  klasyfikacja,
czynniki ryzyka, morfologia, drogi szerzenia, obraz kliniczny; cechy cytologiczne raka
brodawkowatego
" znaczenie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej w diagnostyce chorób tarczycy
" nadczynność kory nadnerczy  zespoły kliniczne, etiologia, morfologia, objawy
" niewydolność kory nadnerczy  rodzaje, przyczyny, morfologia, przebieg kliniczny
" nowotwory kory i rdzenie nadnerczy  klasyfikacja, morfologia, przebieg kliniczny
" cukrzyca  klasyfikacja, patogeneza, morfologia, powikłania, przebieg kliniczny
" nowotwory z komórek wysp trzustkowych  rodzaje, morfologia, przebieg kliniczny
" mnoga gruczolakowatość wewnątrzwydzielnicza  klasyfikacja, objawy kliniczne
PATOLOGIA OŚRODKOWEGO UKA
ADU NERWOWEGO
" najczęstsze wady wrodzone i uszkodzenia okołoporodowe ośrodkowego układu nerwowego 
czynniki ryzyka, rodzaje, objawy kliniczne, następstwa
" podwyższone ciśnienie śródczaszkowe i wklinowania mózgu  rodzaje, przyczyny, objawy
kliniczne, następstwa
" obrzęk mózgu i wodogłowie  definicja, typy, przyczyny, następstwa
" uogólnione i ogniskowe niedokrwienie mózgu, zawał mózgu  przyczyny, morfologia, objawy
kliniczne, następstwa
" krwotok wewnątrzczaszkowy (pierwotny śródmózgowy, podpajęczynówkowy)  przyczyny,
najczęstsze lokalizacje tętniaków workowatych, morfologia, objawy kliniczne, następstwa
13
patomorfologia.lublin.pl
" urazowe krwotoki wewnątrzczaszkowe (krwotok nadtwardówkowy, podtwardówkowy) 
przyczyny, objawy kliniczne, następstwa
" urazowe śródmiąższowe uszkodzenia mózgu  rodzaje, morfologia, objawy kliniczne, następstwa
" zapalenia opon mózgowych  rodzaje, etiologia, morfologia, objawy kliniczne, następstwa
" zakażenia śródmiąższowe ośrodkowego układu nerwowego  etiologia, morfologia, objawy
kliniczne, następstwa
" pasażowalne encefalopatie gąbczaste (choroba prionowa)  przykłady, przyczyny, patogeneza,
morfologia, objawy kliniczne, następstwa
" stwardnienie rozsiane  definicja, patogeneza, morfologia, objawy kliniczne, następstwa
" najważniejsze choroby neurodegeneracyjne (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona) 
definicje, patogeneza, morfologia, objawy kliniczne, następstwa
" nowotwory ośrodkowego układu nerwowego  klasyfikacja, przykłady, stopień złośliwości
histologicznej, morfologia, drogi szerzenia, objawy kliniczne, rokowanie
PATOLOGIA PEDIATRYCZNA (WYBRANE ZAGADNIANIA)
" wady wrodzone  definicja, etiologia, rodzaje
" wcześniactwo i wewnątrzmaciczne zahamowanie rozwoju płodu  definicja, czynniki ryzyka,
powikłania
" infekcje okołoporodowe  etiologia, drogi przenoszenia, morfologia, następstwa
" zespół niewydolności oddechowej noworodków  patogeneza, czynniki predysponujące,
morfologia, objawy kliniczne, powikłania
" uogólniony obrzęk płodu  definicja, etiologia, patogeneza, morfologia, objawy kliniczne
" mukowiscydoza (zwłóknienie torbielowate)  patogeneza, morfologia, objawy kliniczne
" najczęstsze nowotwory i zmiany nowotworopodobne wieku dziecięcego, ze szczególnym
uwzględnieniem nerczaka płodowego, nerwiaka zarodkowego, siatkówczaka, rdzeniaka  rodzaje,
typowy okres występowania, lokalizacja, morfologia, nieprawidłowości cytogenetyczne
i molekularne, markery nowotworowe, czynniki prognostyczne, przebieg kliniczny, rokowanie
PATOLOGIA UKA
ADU ROZRODCZEGO M
SKIEGO
" wady wrodzone narządów płciowych męskich  przykłady, następstwa
" zapalenia prącia  etiologia, morfologia, objawy kliniczne
" nowotwory prącia, ze szczególnym uwzględnieniem raka płaskonabłonkowego  klasyfikacja,
czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, objawy kliniczne
14
patomorfologia.lublin.pl
" wnętrostwo i zanik jądra  etiologia, morfologia, następstwa
" zapalenie jądra i najądrza oraz skręt powrózka nasiennego  etiologia, morfologia, objawy
kliniczne, następstwa
" nowotwory jądra, ze szczególnym uwzględnieniem guzów germinalnych  klasyfikacja, czynniki
ryzyka, morfologia, drogi szerzenia, markery nowotworowe, objawy kliniczne
" zapalenie gruczołu krokowego  etiologia, morfologia, objawy kliniczne
" łagodny guzkowy rozrost gruczołu krokowego  patogeneza, morfologia, objawy kliniczne,
następstwa
" raka gruczołu krokowego  patogeneza, lokalizacja, zmiany prekursorowe, morfologia, system
Gleasona, drogi szerzenia, markery nowotworowe, objawy kliniczne
PATOLOGIA UKA
ADU ROZRODCZEGO ŻEC
SKIEGO
" zapalenia układu rozrodczego żeńskiego  etiologia, przebieg kliniczny, następstwa
" nienowotworowe zmiany nabłonkowe sromu  rodzaje, morfologia, znaczenie kliniczne
" nowotwory sromu, ze szczególnym uwzględnieniem raka płaskonabłonkowego  klasyfikacja,
czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia, objawy kliniczne; choroba
Pageta sromu
" nowotwory pochwy  klasyfikacja, zmiany prekursorowe, morfologia, objawy kliniczne
" nowotwory szyjki macicy, ze szczególnym uwzględnieniem raka płaskonabłonkowego 
klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia, stadium
zaawansowania, objawy kliniczne, diagnostyka cytologiczna i histopatologiczna zmian
prekursorowych i wczesnych postaci raka
" badanie cytologiczne w profilaktyce raka szyjki macicy  typy badań cytologicznych
(cyt. płynna, tradycyjna), system oceny Bethesda
" nieprawidłowe krwawienia z jamy macicy  przyczyny, podział, znaczenie kliniczne
" polip szyjkowy i endometrialny  definicje, morfologia, następstwa kliniczne
" adenomyosis i endometriosis definicja, patogeneza, lokalizacja, morfologia, znaczenie kliniczne
" rozrost błony śluzowej jamy macicy (endometrium)  podział, przyczyny, morfologia, znaczenie
kliniczne
" nowotwory trzonu macicy, ze szczególnym uwzględnieniem raka endometrialnego i mięśniaka
gładkokomórkowego  klasyfikacja, czynniki ryzyka, morfologia, staadium zaawansowania,
drogi szerzenia, objawy kliniczne, czynniki prognostyczne
15
patomorfologia.lublin.pl
" nowotwory jajnika, ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów pochodzenia nabłonkowego,
błoniaka ziarnistego i potworniaka  klasyfikacja, czynniki ryzyka, morfologia, drogi szerzenia,
przebieg kliniczny
" nienowotworowe torbiele jajnika  rodzaje, patogeneza, morfologia, objawy kliniczne
" torbiele i nowotwory jajowodu  rodzaje, morfologia, przebieg kliniczny
" ciąża pozamaciczna (ektopowa)  definicja, lokalizacje, morfologia, objawy i następstwa
" ciążowa choroba trofoblastyczna (zaśniad groniasty, zaśniad naciekający i kosmówczak) 
patogeneza, rodzaje, morfologia, przebieg kliniczny
PATOLOGIA GRUCZOA
U PIERSIOWEGO
" diagnostyka morfologiczna chorób gruczołu piersiowego
" zapalenia gruczołu piersiowego  etiologia, morfologia, następstwa
" zmiany włóknisto-torbielowate  patogeneza, rodzaje, morfologia, objawy kliniczne, związek
z rakiem
" łagodne nowotwory nabłonkowe i nabłonkowo-podścieliskowe gruczołu piersiowego  rodzaje,
morfologia, objawy kliniczne
" rak gruczołu piersiowego  klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia,
stopień złośliwości, rokowanie, czynniki prognostyczne i predykcyjne
" ginekomastia i rak męskiego gruczołu piersiowego
PATOLOGIA SKÓRY (WYBRANE ZAGADNIENIA)
" podstawowa terminologia makro- i mikroskopowa stosowana w dermatopatologii
" ogólna klasyfikacja nowotworów skóry
" zaburzenia pigmentacji i łagodne nowotwory melanocytarne  rodzaje, morfologia, przebieg
kliniczny, znaczenie
" czerniak  czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, rodzaje, morfologia, stadia zaawansowania
(Clark, Breslow, TNM), objawy kliniczne, czynniki prognostyczne, rokowanie
" wybrane łagodne nowotwory skóry pochodzenia nabłonkowego (brodawka łojotokowa, rogowiak
kolczystokomórkowy, pilomatricoma benignum)  typowa lokalizacja, morfologia, przebieg
kliniczny
" złośliwe nowotwory skóry pochodzenia nabłonkowego, ze szczególnym uwzględnieniem raka
podstawnokomórkowego i raka płaskonabłonkowego  czynniki ryzyka, typowa lokalizacja,
morfologia, rokowanie
16
patomorfologia.lublin.pl
" nienabłonkowe nowotwory skóry  przykłady, morfologia, przebieg kliniczny
PATOLOGIA KOŚCI I STAWÓW/ GUZY TKANEK MI
KKICH
" złamania kości  klasyfikacje, czynniki predysponujące, gojenie złamań
" choroby metaboliczne i genetycznie uwarunkowane obejmujące kości (krzywica, zrzeszotnienie
kości, osteogenesis imperfecta, cherubinizm)  patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny
" choroba Pageta kości (osteitis deformans)  patogeneza, lokalizacja, morfologia, przebieg
kliniczny, znaczenie
" zapalenie kości i szpiku  rodzaje, etiologia, morfologia, powikłania
" nowotwory pierwotne kości, ze szczególnym uwzględnieniem kostniakomięsaka, mięsaka Ewinga
i guza olbrzymiokomórkowego kości  klasyfikacja, czynniki predysponujące, lokalizacja,
morfologia, rokowanie
" nowotwory przerzutowe do kości  typy histologiczne i lokalizacja guzów pierwotnych,
morfologia przerzutów
" dysplazja włóknista kości  patogeneza, rodzaje, lokalizacja, morfologia, objawy kliniczne,
następstwa
" choroba zwyrodnieniowa stawów  patogeneza, lokalizacje anatomiczne, morfologia, przebieg
kliniczny
" reumatoidalne zapalenie stawów  patogeneza, lokalizacja, morfologia, przebieg kliniczny,
następstwa
" dna moczanowa i dnawe zapalenie stawów  rodzaje dny, patogeneza, czynniki predysponujące,
lokalizacja, morfologia, przebieg kliniczny
" nowotwory i zmiany nowotworopodobne stawów (ganglion, guz olbrzymiokomórkowy
maziówki)  lokalizacja, morfologia, przebieg kliniczny
" nowotwory i zmiany nowotworopodobne tkanek miękkich, ze szczególnym uwzględnieniem
maziówczaka  klasyfikacja, morfologia, przebieg kliniczny, rokowanie
PATOLOGIA UKA
ADU CHA
ONNEGO
" diagnostyka morfologiczna chorób układu chłonnego
" ostre i przewlekłe odczynowe zapalenie węzłów chłonnych  etiologia, morfologia, przebieg
kliniczny
" chłoniaki  definicja, czynniki ryzyka, podstawowe zasady diagnostyki i klasyfikacji (WHO)
17
patomorfologia.lublin.pl
" chłoniak Hodgkina  definicja, etiologia, klasyfikacja, morfologia, typowe komórki,
immunofenotyp, przebieg kliniczny, rokowanie
" wybrane chłoniaki niehodgkinowskie (nieziarnicze)  przewlekła białaczka limfocytowa/chłoniak
z małych limfocytów, chłoniak grudkowy, chłoniak z komórek płaszcza, chłoniak MALT, chłoniak
rozlany z dużych komórek B, chłoniak Burkitta, ziarniniak grzybiasty/zespół Sezary ego 
lokalizacja, morfologia, immunofenotyp, typowe cechy cytogenetyczne i molekularne, przebieg
kliniczny, rokowanie
" powiększenie śledziony  definicja, przyczyny, morfologia, następstwa
" grasiczaki  definicja, klasyfikacja, morfologia, przebieg kliniczny
PATOLOGIA SZPIKU
" diagnostyka morfologiczna chorób szpiku kostnego
" ostra białaczka szpikowa  definicja, patogeneza, czynniki ryzyka, morfologia, przebieg kliniczny,
rokowanie
" zespoły mielodysplastyczne  definicja, patogeneza, czynniki ryzyka, morfologia, objawy
kliniczne, rokowanie
" przewlekłe choroby mieloproliferacyjne (przewlekła białaczka szpikowa, czerwienica prawdziwa,
pierwotna mielofibroza, nadpływkowość samoistna)  rodzaje, patogeneza, morfologia, parametry
laboratoryjne, objawy kliniczne, rokowanie
" ostra białaczka/chłoniak limfoblastyczny  definicja, czynniki ryzyka, morfologia, typowe cechy
cytogenetyczne i molekularne, parametry laboratoryjne, objawy kliniczne, rokowanie
" szpiczak plazmocytowy i inne rozrosty plazmocytów  definicja, patogeneza, morfologia,
parametry laboratoryjne, objawy kliniczne, rokowanie
" niedokrwistości  definicja, klasyfikacja, patogeneza, morfologia, objawy kliniczne
18