Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, rok akademicki 2013/2014
Sylabus przedmiotu: ZABURZENIA RODZINY
prowadzący: dr Bartosz Zalewski
kontakt dla studentów: [e-mail]
ZABURZENIA RODZINY
wykład
rok akademicki 2013/14, semestr letni
Wydział Psychologii SWPS w Warszawie, studia magisterskie 5-letnie
stacjonarne, wykład jest częścią modułu
Zaburzenia funkcjonowania na przestrzeni życia
koordynator modułu: prof. Barbara Arska-Karyłowska
Liczba godzin: 15
Na wykładzie zaprezentowane będą aktualne teorie obejmujące psychologiczne aspekty zdrowia i
zaburzeń, występujących w rodzinach. Omówione zostaną najważniejsze mechanizmy
prozdrowotne i pro-patologiczne, zachodzące w rodzinach i odnoszące się do głównych nurtów
myślenia o rodzinie: zaburzenia struktury rodziny, komunikacji oraz trudności wynikające z
transmisji wielopokoleniowej. Treści omawiane będą w kontekście rozwoju rodziny, z
uwzględnieniem kolejnych etapów życia rodziny: narzeczeństwa, małżeństwa, pojawienia się
dzieci, dorastania dzieci, wyjście dzieci z domu rodzinnego, rodzina z dorosłymi dziećmi. Opisane
procesy odnoszone będą do różnych typów rodzin, w tym rekonstruowanych, z rodzicami tej samej
płci biologicznej, wielokulturowych. Podkreślone zostaną szczególne zjawiska psychopatologiczne
występujące w rodzinach: przemoc, rodziny zmagające się z zaburzeniami jedzenia, rodziny
zmagające się z zaburzeniami psychotycznymi. Treści wykładu prezentowane są w kontekście
praktyki opartej na dowodach (Evidence-Based Practice) oraz odnoszone do aktualnej wiedzy
naukowej dotyczącej problematyki rodzin. Treści teoretyczne zobrazowane zostaną przykładami
praktycznymi różnych typów trudności.
Egzamin: 15 pytań jednokrotnego wyboru.
PODR
CZNIK: Goldenberg, H., Goldenberg, I. (2006). Terapia rodzin. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
1 Perspektywy myślenia o rodzinach.
Typy rodzin: nuklearne, rekonstruowane, z rodzicami tej samej płci,
wielokulturowe.
Pierwsza konsultacja w terapii rodzin.
Struktura rodziny i jej zaburzenia:
- wzorce interakcji w rodzinie;
- homeostaza rodzinna;
- podsystemy i ich granice;
- role rodzinne i ich delegowanie.
Z podręcznika:
- roz. 4, str. 75-99 (Rodzina jako system psychospołeczny)
- roz. 9. str. 226-234 (Struktura rodziny)
- roz. 13, str. 327-346 (Postmodernizm i społeczno-konstrukcjonistyczne terapie rodzinne)
Literatura dodatkowa:
Górniak, L., Józefik, B. (2003). Ewolucja myślenia systemowego w terapii rodzin. Kraków: UJ.
Stierlin, H., Rucken-Embden, I., Wetzle, N., Wirshing, M. (1999). Pierwszy wywiad z rodziną.
Gdańsk: GWP.
2 Struktura rodziny i jej zaburzenia cz. II:
- fazy cyklu życia rodziny;
- lojalność rodzinna;
- mity i opowieści rodzinne.
Rodzina jako miejsce rozwoju człowieka  czynniki prozdrowotne i
propatologiczne
Z podręcznika:
- roz. 2, str. 24-36 (Rozwój rodziny: ciągłość i zmiana)
Literatura dodatkowa:
de Barbaro, B. (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: UJ. (Cykl
życia rodzinnego; Lojalność rodzinna; Mity rodzinne; Żałoba w rodzinie)
Satir, V. (2000). Rodzina. Tu powstaje człowiek. Gdańsk: GWP.
3 Zaburzenia komunikacji w rodzinie:
- rola komunikacji w powstawaniu i leczeniu zaburzeń rodziny;
- reguły komunikacji rodzinnej;
- sprzężenia zwrotne, zasady informacji i kontroli;
- klincz i pat komunikacyjny.
Zaburzenia odżywiania w rodzinie.
Z podręcznika:
- roz. 9, str. 225-226 (Rodziny psychosomatyczne)
- roz. 10, str. 248-260 (Modele strategiczne)
Literatura dodatkowa:
de Barbaro, B. (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: UJ.
(Komunikacja w rodzinie)
Satir, V. (2000). Terapia rodziny. Gdańsk: GWP (Teoria komunikacji, str. 91-124)
4 Zaburzenia więzi emocjonalnych w rodzinie:
- system emocjonalny rodziny;
- struktury trójkątowe w rodzinach;
- niskie i wysokie zróżnicowanie rodzinne;
- procesy projekcji rodzinnej.
Przemoc w rodzinie: wobec dzieci i dorosłych.
Z podręcznika:
- roz. 7. str. 194-206 (Osiem powiązanych pojęć teoretycznych)
Literatura dodatkowa:
Izdebski, R. (2004). Przemoc wobec kobiet w rodzinie. W: B. Józefik, B. de Barbaro (red.),
Terapia rodzin a perspektywa feministyczna (str. 125-134). Kraków: UJ.
de Barbaro, B. (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: UJ
(Procesy emocjonalne w rodzinie)
5 Transmisja wielopokoleniowa w rodzinie:
- wzorce generacyjne;
- powtarzalność doświadczenia rodzinnego;
- wpływ wydarzeń historycznych na transmisję wielopokoleniową;
- genogram jako metoda wspierająca poznawanie rodziny.
Zaburzenia psychotyczne w rodzinie.
Z podręcznika:
- roz. 5, str. 102-110 (Badania nad schizofrenią i rodziną)
- roz. 11, str. 275-294 (Mediolański model systemowy)
Literatura dodatkowa:
de Barbaro, B. (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: UJ.
(Wywiad rodzinny z użyciem genogramu, str. 97-110)
de Barbaro, B. (1999). Schizofrenia w rodzinie. Kraków: UJ.
Literatura dodatkowa:
�� de Barbaro, B. (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: UJ.
�� de Barbaro, B. (1999). Schizofrenia w rodzinie. Kraków: UJ.
�� Górniak, L., Józefik, B. (2003). Ewolucja myślenia systemowego w terapii rodzin. Kraków:
UJ.
�� Izdebski, R. (2004). Przemoc wobec kobiet w rodzinie. W: B. Józefik, B. de Barbaro (red.),
Terapia rodzin a perspektywa feministyczna (str. 125-134). Kraków: UJ.
�� Satir, V. (2000). Terapia rodziny. Gdańsk: GWP (Teoria komunikacji, str. 91-124)
�� Stierlin, H., Rucken-Embden, I., Wetzle, N., Wirshing, M. (1999). Pierwszy wywiad z
rodziną. Gdańsk: GWP.