Nadzór bankowy i gwarantowanie depozytów
1) Przyczyny funkcjonowania nadzoru bankowego
Podstawowe przesłanki, które przyczyniły się do powstania instytucji nadzorczych oraz
określenia norm ostro znoś cio wy ch, można scharakteryzować w trzech punktach:
a) zjawisko kreacji pieniądza metalowego w pieniądz papierowy, a następnie w
rozrachunkowy lub elektroniczny pieniądz w obrocie bezgotówkowym (zjawisko to
przyczynia się do wzrostu ryzyka płynności i wypłacalności banków):
b) wzrost liczby instrumentów oferowanych przez banki klientom, w tym przede wszystkim
nowoczesnych instrumentów finansowych, np. opcji (proces ten wywołuje wzrost ryzyka,
głównie cenowego, w działalności banku);
c) zjawisko wychodzenia przez banki poza tradycyjne dla nich zastrzeżone segmenty rynku
finansowego, tj. na otwarty rynek usług niebankowych, np. rynek funduszy emerytalnych
(zjawisko to wywołuje pojawienie się w działalności bankowej nowych, niebankowych
rodzajów ryzyka);
2) Cele działania nadzoru bankowego
Celem działania instytucji nadzorczych na całym świecie jest dążenie do:
a) zapewnienia bezpieczeństwa systemu bankowego, w tym jego poszczególnych jednostek,
tj. dążenie do zmniejszenia prawdopodobieństwa powstania stanu niebezpieczeństwa
niewypłacalności banków przede wszystkim w drodze licencjonowania działalności
bankowej, kreowania właściwych regulacji ostrożnościowych, inspekcji oraz tworzenia
systemów wczesnego ostrzegania;
b) przestrzegania przez banki przepisów zewnętrznych, wewnętrznych i zasad dobrej
praktyki bankowej;
c) przestrzegania warunków równej konkurencji na rynku usług bankowych;
3) Zadania nadzoru
Zakres działalności nadzoru bankowego można sklasyfikować w czterech podstawowych
obszarach:
I. Prowadzenie działalności licencyjnej,
n. Określenie kształtu regulacji ostrożnościowych,
III. Sprawowanie inspekcji,
IV. Podejmowanie działań restrykcyjnych,
Ad. I
Umożliwia ona wyeliminowanie już na początku oraz w trakcie funkcjonowania zarówno
niewłaściwych osób i podmiotów planujących prowadzenie działalności bankowej, jak i
podejrzanych kapitałów.
W ramach przepisów nadzorczych można wyodrębnić proces licencjonowania:
" Przed rozpoczęciem, działalności bankowej - określenie warunków uzyskania licencji
bankowej,
" Po rozpoczęciu działalności bankowej - kontrola przepływów kapitałowych.
Naczelną ideą kontroli przepływów kapitałowych jest niedopuszczenie do przejęcia banku lub
tryskania znaczących wpływów na jego zarządzanie przez właścicieli nie zapewniających
stabilności finansowej banku.
� nadzór bankowy mieszany: nadzór wykonywany jest przez powołaną do tego
celu instytucje wspólnie z bankiem centralnym.
ZAKRES PRZEDMIOTOWY: można sklasyfikować w czterech podstawowych obszarach;
a) prowadzenie działalności licencyjnej;
b) określenie kształtu regulacji ostrożnościowych;
c) sprawowanie inspekcji; *-
d) podejmowanie działań restrykcyjnych.
PROWADZENIE DZIAA
ALNOŚCI LICENCYJNEJ
W ramach przepisów nadzorczych proces licencjonowania może:
% określać warunki uzyskania licencji bankowej, gdy występuje przed
rozpoczęciem działalności bankowej;
% kontrolować przepływy kapitałowe, gdy występuje po rozpoczęciu
działalności bankowej.
Są dwie metody uzyskania licencji bankowej:
1) metoda koncesji: zezwolenie wydawane jest po spełnieniu odpowiednich
warunków i wydaniu decyzji przez odpowiedni organ;
2) metoda normatywna: umożliwia prowadzenie działalności bankowej każdemu
kto stosuje się do określonych norm.
OKREŚLENIE KSZTAA
TU REGULACJI OSTROŻNOŚCIOWYCH
Wyróżniamy regulacje ostrożnościowe: ._
> zewnętrzne: uregulowane przez organy nadzorujące, które są niezbędnym
narzędziem do sprawowania tego nadzoru;
> wewnętrzne: uregulowane przez organy poszczególnych banków.
SPRA WOWANIE INSPEKCJI
Inspekcje mają na celu:
" ocenić stopień bezpieczeństwa prowadzonej przez bank działalności;
" ocenić stopień zgodności prowadzonej działalności z obowiązującymi
przepisami zewnętrznymi.
PODEJMOWANIE DZIAA
AC
RESTRYKCYJNYCH
Działania te mogą mieć charakter:
1
personalny (dotykają bezpośrednio członków kierownictwa np. nałożenie kary
pieniężnej, zawieszenie w czynnościach)
1
strukturalny (dotyczą zasad funkcjonowania całego banku np. ogłoszenie
upadłości banku, zarządzenie likwidacji i przejęcia banku)
Wyróżniamy następujące rodzaje nadzoru:
1) wg. rodzaju banku:
a) nadzór na zasadach ogólnych: odnoszący się do wszystkich banków
prowadzących działalność w danym systemie, ale dostosowany przede
wszystkim do zasad runkcjonowania banków uniwersalnych;
b) nadzór szczególny: dotyczący banków specjalistycznych (np. banków
hipotecznych) uwzględniający ich specyfikę działalności.
1) wg. zasięgu oddziaływania:
a) nadzór bankowy wąski: obejmuje wszystkie działające banki, w tym
uniwersalne i specjalistyczne;
b) nadzór bankowy szeroki: obejmuje wszystkie działające banki oraz
instytucje parabankowe.
3. Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego
Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego został założony przez prezesów banków centralnych
grupy 10 najbardziej uprzywilejowanych państw świata w końcu 1974r., w odpowiedzi na
poważne kryzysy na międzynarodowym rynku walutowym i bankowym. Biuro Komitetu
prowadzone jest przez istniejący od 1930r. Bank Rozrachunków Międzynarodowych w
Bazylei, gdzie spotkania Komitetu odbywają się zwyczajowo, co trzy miesiące. Członkowie
Komitetu wbrew nazwie G-10, pochodzą z 12 państw: Belgii, Francji, Holandii, Japonii,
Kanady, Luksemburga, Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej
Brytanii i Włoch. Kraje te są reprezentowane w Komitecie przez wysokich rangą
przedstawicieli władz: nadzoru bankowego, banku centralnego i innych instytucji formalnie
odpowiedzialnych za nadzór bankowy (np. Ministerstwo Finansów). Celem działania
komitetu jest wzmacnianie międzynarodowej współpracy w zakresie doskonalenia
światowego nadzoru bankowego. Komitet Bazylejski nie posiada żadnych formalnych władz,
a jego postanowienia nigdy nie miały i nie mają obowiązującej mocy prawnej. Komitet
formułuje tylko pewne granice standardów nadzorczych i praktyki nadzorczej, które
poszczególne władze nadzorcze mogą, ale nie muszą wprowadzić do narodowego
prawodawstwa.
We wrześniu 1997r. Komitet Bazylejski wydał:  Podstawowe zasady efektywnego nadzoru"-
Konstytucję Nadzoru Bankowego.
 PODSTAWOWE ZASADY EFEKTYWNEGO NADZORU" składają się z 25 zasad, które
poruszają następujące problemy:
� warunki wstępne efektywnego nadzoru bankowego (zasada 1);
� licencjonowanie oraz zatwierdzanie zmian struktury (zasady 2-5);
� regulacje i wymogi ostrożnościowe (zasady 6-15);
@ metody ciągłego nadzoru bankowego (zasady 16-20);
*@ wymagania informacyjne (zasada 21);
� formalne uprawnienia władz nadzoru bankowego (zasada 22);
� bankowość transgraniczna (zasady 23- 25).
Zgodnie z treścią dokumentu nadzór bankowy jest kluczowym elementem systemu
gospodarczego. Jego zadaniem jest zapewnienie warunków, w których banki będą działały w
sposób bezpieczny oraz legitymowały się odpowiednimi kapitałami i rezerwami na ryzyko (tj.
zewnętrznymi regulacjami ostrożnościowymi). Koszty prowadzenia takiego nadzoru są
oczywiście wysokie, ale udowodniono, że koszty  złego" nadzoru sąjeszcze większe. Nadzór
bankowy jest tylko jednym z elementów, jakie są konieczne do zachowania stabilności na
rynkach finansowycLAby nadzór bankowy był efektywny, powinna być:
9 zdrowa i trwała polityka makroekonomiczna;
" dobrze rozwinięta infrastruktura publiczna (np. system prawa handlowego);
^ efektywna dyscyplina rynkowa (np. zarządzanie instytucjonalne);
" procedury efektywnego postępowania w wypadku pojawienia się problemów
w bankach;
" mechanizmy zapewniające odpowiedni poziom ochrony systemowej.
4. Nadzór bankowy w Polsce. Komisja Nadzoru Bankowego.
Nadzór bankowy w Polsce od 1989r. należy do prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Początkowo w strukturach banku centralnego powołano Departament Nadzoru Bankowego,
ale w 1997r. funkcję tę przekazano Komisji Nadzoru Bankowego, natomiast decyzje i zadania
Komisji wykonuje Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego (GINB). Przewodniczącym
Komisji Nadzoru Bankowego (KNB)jest prezes NBP, a jego zastępcą minister finansów.
Komisja liczy 7-miu członków i podejmuje decyzje większością głosów. Warto podkreślić, że
prezes NBP jest jednocześnie przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej (RPP).
Celem nadzoru bankowego w Polsce jest zapewnienie:
l
. - bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach
bankowych;
1
zgodności działalności banków z przepisami ustawy NBP oraz ustawy -
Prawo Bankowe, ze statutem i z decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie
banku.
ZAKRES oddziaływania nadzoru bankowego w Polsce odnosi się do:
a) licencjonowania działalności bankowej w Polsce, na co składają się:
<& warunki uzyskania licencji (aby utworzyć bank należy zgromadzić
fundusze własne, które nie mogą pochodzić z pożyczek; pomieszczenia
wraz z urządzeniami technicznymi; zapewnić okres min. 3-letniej
bezpiecznej działalności; przewidzieć min. 2 osoby do objęcia
stanowisk);
<Ł kontrola przepływu własności akcji (każdorazowe nabycie akcji wymaga
zgody KNB i powiadomienia o tym banku; również zbycie akcji ma te
same wymogi).
b) zewnętrznych regulacji ostrożnościowych w Polsce, na które składają się:
fundusze własne (czyli podstawowe i uzupełniające; Na fundusze
podstawowe składają się kapitał podstawowy i kapitał zapasowy. Do
funduszy uzupełniających zalicza się fundusz z aktualizacji wyceny
majątku trwałego);
współczynnik wypłacalności (gdzie bank rozpoczynający działalność
jest zobowiązany utrzymywać współczynnik wypłacalności na poziomie
nie niższym niż 15% przez pierwsze 12 miesięcy, a przez następne 12
%
miesięcy nie niższym niż 12%);
limity koncentracji wierzytelności;
limity inwestycji kapitałowych;
limity pozycji walutowych;
rezerwy ogólne i rezerwy celowe.
5. Gwarantowanie depozytów w Polsce, Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
System gwarantowania depozytów wsparty systemem pomocy finansowej dla banków, w
których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności, został utworzony w Polsce na mocy
ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z dnia 14.12.1994r.. Do podstawowych zadań
Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) należą:
> gwarantowanie środków pieniężnych zgromadzonych w bankach objętych
obowiązkowym systemem gwarantowania do wysokości określonej ustawaj
> udzielanie zwrotnej pomocy finansowej;
> gromadzenie i analizowanie informacji o bankach objętych systemem
gwarantowania.
Polski system gwarantowania łączy elementy systemów gwarantowania i systemów
pomocowych.
BFG jest odrębnym, samodzielnym podmiotem prawa publicznego wykonującym zadania
publiczne i wyposażonym w osobowość prawną. Fundusz nie jest państwową osobą prawną.
Jest on podmiotem, który ma odrębną od państwa, opartą na ustawie, samodzielną pozycję w
sferze prawa publicznego.
Pochodzenie majątku BFG jest złożone. Zgodnie z ustawą o BFG, z
ródłami finansowania
Funduszu są:
" obowiązkowe opłaty roczne, wnoszone przez podmioty objęte systemem
gwarantowania;
" kwoty przekazane z Funduszu Ochrony Środków Gwarantowanych.
pochodzące z wpłat podmiotów objętych systemem gwarantowania;
$ dochody z oprocentowania pożyczek udzielanych przez Fundusz oraz dochody
z oprocentowania papierów wartościowych;
9 środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej;
" środki z dotacji z budżetu państwa.
Nadzór nad działalnością Funduszu sprawuje minister finansów. Organem Funduszu jest
Rada Funduszu składająca się z przewodniczącego i członków. Przewodniczącego Rady
Funduszu powołuje i odwołuje prezes Rady Ministrów na wniosek ministra finansów i
prezesa NBP. Członków Rady Funduszu powołuje i odwołuje kolejno:
1
trzech: minister finansów;
1
czterech: prezes NBP;
1
trzech: Związek Banków Polskich (ZBP).
Rada Funduszu sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością funduszu, m.in. przedkłada
Radzie Ministrów sprawozdania z działalności Funduszu za rok poprzedni. Celem
działalności gwarancyjnej jest zapewnienie deponentom wypłaty, do wysokości określonej
ustawą, środków gwarancyjnych w razie ich niedostępńości. Podmiotami stosunku gwarancji
są zatem: BFG i deponent, przedmiotem gwarancji jest wierzytelność deponenta. Natomiast
działalność pomocowa BFG jest realizowana na podstawie następujących założeń:
1
przestrzegania zasady równości banków w dostępie do środków pomocowych;
1
możliwie szybkiego rozpatrywania wniosków o przyznanie pomocy;
1
wspomagania procesów restrukturyzacyjnych i łączeniowych w drodze
udzielania pomocy na przyjęcia banków, o zagrożonej wypłacalności, przez
silne banki.
Aby uzyskać pomoc BFG należy spełniać 4 warunki:
a) uznanie przez zarząd BFG wyników badania sprawozdania finansowego
dotyczącego jego działalności;
b) przedstawienie zarządowi BFG pozytywnej opinii KNB;
c) wykazanie, że wysokość wnioskowanej przez bank pomocy jest nie wyższa
niż łączna maksymalna kwota środków gwarantowanych na rachunkach
deponentów banku;
d) wykorzystanie dotychczasowych funduszy własnych na pokrycie strat banku
ubiegającego się o pomoc lub przejmowanego.
Podsumowując należy powiedzieć, że działalność pomocowa BFG przyczynia się do
zmniejszenia skali upadłości banków, wzrostu bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w
bankach, a tym samym wiarygodności poszczególnych banków oraz całego sektora
bankowego.
PYTANIA OTWARTE
1. Podaj przyczyny powołania i funkcjonowania nadzoru bankowego.
zjawisko kreacji pieniądza depozytowego, powiązane z procesem
dematerializacji (tzn. zmiany formy pieniądza metalowego na papierowy), a
następnie w rozrachunkowy lub elektroniczny pieniądz w obrocie
bezgotówkowym (wzrasta ryzyko płynności i wypłacalności banków);
wzrost liczby instrumentów oferowanych przez banki klientom (wywołuje to
wzrost ryzyka np. cenowego w działalności banków);
zjawisko wychodzenia przez banki na otwarty rynek usług nie bankowych np.
rynek funduszy emerytalnych (powstają wtedy nowe niebankowe rodzaje
k)
ryzyka).
2. Jaki wpływ na banki komercyjne ma nadzór bankowy?
Nadzór bankowy kształtuje strukturę bilansu banku komercyjnego i jego ekonomikę.
Ogranicza też swobodę wyboru w kształtowaniu strategii finansowej banku. Zapewnia to
minimum bezpieczeństwa, ale nie może też być nadmierne. Należy szukać swego rodzaju
optimum.
3. Opisz zadania banku *
1
przygotowują regulacje ostrożnościowe;
1
gromadzą informacje i sporządzają analizy dotyczące np. wykrycia
potencjalnych zagrożeń wypłacalności banków;
1
przeprowadzają inspekcję kontrolę w bankach;
1
oddziaływują na bank w celu wywołania działań, które mają zapobiec
ewentualnej upadłości, bądz
przeniesieniu skutków bankructwa na system
bankowy.
4. Wymień instytucje nadzoru bankowego
> bank centralny (np.. w Grecji, Hiszpanii, Holandii);
> Ministerstwo Finansów (np. w Austrii, Szwecji);
> osobny podmiot, wyodrębniony w celu sprawowania nadzoru (np. w Belgii,
Danii, Niemczech);
> podmiot mieszany składający się np. z banku centralnego i Ministerstwa
Finansów (w Finlandii, Hiszpanii).
5. Wymień i opisz rodzaje nadzoru
1) wg. rodzaju banku: . .
a) nadzór na zasadach ogólnych: odnoszący się do wszystkich banków
prowadzących działalność w danym systemie, ale dostosowany przede
wszystkim do zasad funkcjonowania banków uniwersalnych;
b) nadzór szczególny: dotyczący banków specjalistycznych (np. banków
hipotecznych) uwzględniający ich specyfikę działalności.
2) wg. zasięgu oddziaływania:
a) nadzór bankowy wąski: obejmuje wszystkie działające banki, w tym
uniwersalne i specjalistyczne;
b) nadzór bankowy szeroki: obejmuje wszystkie działające banki oraz
instytucje parabankowe.
6. Opisz nadzór bankowy w Polsce: do kogo należy i kto wykonuje jego decyzje.
Nadzór bankowy w Polsce należy do Komisji Nadzoru Bankowego, której przewodniczącym
jest prezes NBP. Natomiast decyzje i zadania Komisji wykonuje Generalny Inspektorat
Nadzoru Bankowego.
7. Opisz miejsce BFG w polskim systemie i wymień jego z
ródła finansowania.
BFG jest odrębnym, samodzielnym podmiotem prawa publicznego wykonującym zadania
publiczne i wyposażonym w osobowość prawną. Fundusz nie jest państwową osobą prawną.
Jest on podmiotem, który ma odrębną od państwa, opartą na ustawie, samodzielną pozycję w
sferze prawa publicznego.
Pochodzenie majątku BFG jest złożone. Zgodnie z ustawą o BFG, z
ródłami finansowania
Funduszu są: *
fr obowiązkowe opłaty roczne, wnoszone przez podmioty objęte systemem
gwarantowania;
" kwoty przekazane z Funduszu Ochrony Środków Gwarantowanych.
pochodzące z wpłat podmiotów objętych systemem gwarantowania;
9 dochody z oprocentowania pożyczek udzielanych przez Fundusz oraz dochody
z oprocentowania papierów wartościowych;
fc środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej;
" środki z dotacji z budżetu państwa.
8. Opisz cele nadzoru bankowego w Polsce.
Celem nadzoru bankowego w Polsce jest zapewnienie:
1
bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach
bankowych;
1
zgodności działalności banków z przepisami ustawy NBP oraz ustawy 
Prawo Bankowe, ze statutem i z decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie
banku.
RYNEK BONÓW SKARBOWYCH
Bony skarbowe-są krótkoterminowymi papierami dłużnymi emitowanymi przez rząd.
Podmiotami, które kupują bony skarbowe są przedsiębiorstwa, banki i inne instytucje
finansowe. Gospodarstwa domowe z reguły nie kupują bonów skarbowych ze względu na ich
duże nominały.
Bony skarbowe mogą służyć jako krótkoterminowe instrumenty lokacyjne. Przede wszystkim
jednak są instrumentem wykorzystywanym w zarządzaniu płynnością.
O ile rynek lokat miedzybankowych umożliwia bankom zarządzanie płynnością, o tyle
rynek bonów skarbowych umożliwia zarządzanie płynnością nie tylko bankom, ale także
niebankowym podmiotom gospodarczym. Mogą nimi być przedsiębiorstwa, towarzystwa
ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne, a także instytucje takie jak władze miejskie,
fundacje etc. Szerokie zainteresowanie bonami .skarbowymi bierze się stąd, że są papierami o
niskim poziomie ryzyka. Emitentem bonów skarbowych jest rząd, a więc instytucja, która w
zasadzie nie może zbankrutować. Dlatego też można lokować w bonach przejściowy nadmiar
środków i nie obawiać się, że w momencie odsprzedaży ceny bonów raptownie spadną na
skutek niewypłacalności emitenta. Jedynym ryzykiem jest to, że w okresie trzymania bonów
w portfelu może wzrosnąć stopa procentowa, co wywoła spadek ich ceny.(Jest tak dlatego, że
występuje tutaj odwrotna zależność między ceną i stopą dochodowości).
RYNEK KRÓTKOTERMINOWYCH PAPIERÓW KOMERCYJNYCH
Papierami komercyjnymi są papiery dłużne,'które nie są emitowane przez budżet.
Celem emisji papierów komercyjnych jest. zaciągnięcie kredytów .bezpośrednio u tych. którzy
dysponują wolnymi środkami. Ogranicza to role banków w pośrednictwie finansowym.
W krajach wysoko rozwiniętych coraz mniej środków trafia na rachunki bankowe. Coraz
więcej jest lokowane bezpośrednio w papierach wartościowych. Przyczyna tego procesu są
koszty, jakie ponoszą banki w wyniku utrzymywania rezerw obowiązkowych na
nieoprocentowanych rachunkach w banku centralnym. Konieczność ich utrzymywania
sprawia, że banki muszą odpowiednio podwyższać oferowane stopy procentowe, aby
dochody z oprocentowania kredytów wystarczyły na pokrycie kosztów związanych z
oprocentowaniem depozytów.
Dlatego konieczność utrzymywania przez banki rezerwy obowiązkowej sprawia, że
oprocentowania kredytów zaciąganych w bankach jest w tendencji wyższe, niż
oprocentowanie kredytów zaciąganych bezpośrednio na rynku finansowym w formie emisji
papierów wartościowych.
To właśnie stało się przyczyną, że w krajach mających rozwinięte rynki finansowe następuje
proces szybkiego rozwoju rynków papierów komercyjnych, kosztem zmniejszania się roli
banków w pośrednictwie finansowym.
BANK CENTRALNY NA RYNKU PIENI
ŻNYM
Główny powód, dla którego bank centralny musi być obecny na rynku pieniężnym
związany jest z realizacją polityki pieniężnej. Występują dwa alternatywne ceie operac^nej
polityki pieniężnej:
" Kontrola podaży pieniądza rezerwowego
" Kontrola wysokości krótkoterminowych stóp procentowych
Bank centralny stara się osiągnąć cel operacyjny polityki pieniężnej interweniując na
między bankowym rynku pieniężnym.
Podstawową formą interweniowania banku centralnego na rynku pieniężnym są operacje
otwartego rynku. Pozwalają one bankowi centralnemu wywierać bezpośredni wpływ
zarówno na ilość, posiadanych przez banki płynnych rezerw, jak i na wysokość
krótkoterminowych stóp procentowych.
Operacje otwartego rynku polegają na dokonywaniu przez bank centralny transakcji na
papierach wartościowych z bankami komercyjnymi. Środkiem płatniczym wykorzystywanym
w rozrachunkach międzybankowych są płynne reterwy banków. Stąd bierze się wpływ
operacji otwartego rynku na płynność systemu bankowego.
Występują dwa rodzaje operacji otwartego .rynku:.
" Operacje warunkowe
" Operacje bezwarunkowe
Operacje warunkowe i bezwarunkowe mogą występować albo w formie operacji zakupu, albo
w formie operacji sprzedaży.
Operacje warunkowego zakupu, tzw. Operacje REPO polegają na tym, że bank
centralny kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych pod warunkiem) że te
odkupią je po określonej cenie w określonym terminie. Operacje warunkowego zakupu
umożliwiają bankom komercyjnym zaciąganie pożyczek w banku centralnym (pod zastaw
papierów wartościowych). Inicjatywa leży po stronie banku centralnego, tzn. on decyduje
, kiedy i w jakim zakresie zdecyduje się stworzyć bankom możliwość zaciągnięcia kredytu
(wtedy, gdy widzi taką potrzebę). .
A
Z kolei operacje warunkowej sprzedaży, tzw. Operacje Reverse REPO polegają na
tym, że bank centralny sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym pod warunkiem,
że te odprzedadzą je bankowi centralnemu po określonej cenie i w określonym terminie.
" Operacje warunkowej sprzedaży stwarzają bankom komercyjnym możliwość lokowania
środków na procent w banku centralnym.
Podobnie jak w przypadku operacji REPO, również w tym przypadku inicjatywa leży po
stronie banku centralnego. To on decyduje,'kiedy i w jakim zakresie stworzy bankom
komercyjnym możliwość-dokonywania u siebie oprocentowanych lokat, w zależności od tego
jak zmienia się sytuacja na rynku międzybankowym.
et]
banku centralnym, który może je wykorzystać do prowadzenia operacji wolnego rynku. Są
one aktywami o dużym stopniu płynności, toteż chętme są nabywane przez banki komercyjne,
gdyż" mogą być łatwo spieniężane w banku centralnym lub na rynku finansowym.
Ten rodzaj papierów wartościowych nie powinien być w zasadzie wykorzystywany do
finansowania deficytów budżetowych, które powinny być finansowane na drodze emisji
średin^idługoterminowycT^kjGACJT SKARBOWYCgO m tk** mm 
Z fr
KOMERCYJNE?- stanowią pisemne zobowiązania emitentów do zwrotu ich
nabywcom nominalnych kwot pieniężnych, zapisanych w bonach, w ustalonym terminie
wykupu Sprzedaż bonów następuje z dyskontem, którego wysokość zależy od termin
wykupu, ogólnej sytuacji na rynku pieniądza i wiarygodności kredytowej emitenta. Wysokość
dyskonta zapewnia nabywcom bonów stopę zwrotu wyższą od oprocentowania depozytów'
bankowych, a emitentom bonów koszt pożyczki niższy od oprocentowania kredytów
bankowych.
msowania
działalności gospodarczej, jest możliwe tylko w przypadku wielkich przedsiębiorstw, o
ugruntowanej renomie i znaczącej pozycji na rynku. Małe i średnie przedsiębiorstwa mogą
korzystać ze środków rynku pieniądza tylko w postaci kredytów bankowych.
$\ (CERTYFIKAT PEFOZYTO\YY)- papier wartościowy, który wystawia bank komercyjny
na zdeponowaną w nim sumę pieniędzy. Stwarza to temu bankowi możliwość pożyczania
pieniędzy od innych niż bank podmiotów gospodarczych. Na emisję certyfikatów
depozytowych bank musi otrzymać zezwolenie banłfu_centralnego.
js& t^ł-ceuocootw OMS&
- 1/iowdtoA
^- *&/fcAo~' WJPU3& ffl\M dTOiKc
Różnicą między certyfikatami depozytowymi a .depozytami terminowymi jest to, że
certyfikatyniogajbyć odstępowane na^wtórnym rvnku_badz
odsprzedawane emitentowi przed
ustalonym terminern^bez zmniejszania stopy dyskonta, a tylko ze zmniejszeniem jego kwoty
odpowiednio do skrócenia okresu posiadania certyfikatu w stosunku do terminu wykupu.
Prywatne dłużne papiery wart., a więc bony komercyjne i certyfikaty depozytowe, zaliczane
są do hurtowego rynku pieniądza z uwagi na dosyć wysokie nominały pojedynczych bonów
czy certyfikatów.
Ad.II
Przez pojecie zewnętrznych regulacji bankowych rozumie się powszechnie ogół norm
prawnych regulujących strukturę systemu bankowego, ustrój prawny, ich działalność oraz
stosunki prawne powstające w związku z tą działalnością Chodzi tu o normy o charakterze
administracyjnym, finansowym, cywilnym i karnoprawnym. Regulacje ostrożności owe są
klasyfikowane według różnych kryteriów, głównie podmiotowych i przedmiotowych.
Z punktu widzenia kryterium podmiotowego regulacje ostroznościowe dzieli się na;
" Regulacje ostrożności owe zewnętrze - uregulowane przez organy nadzorujące, będące
%
niezbędnym narzędziem do sprawowania nadzoru,
" Regulacje ostroznościowe wewnętrzne - uregulowane przez organy poszczególnych
banków
Najważniejszymi ośrodkami normotwórczymi w zakresie regulacji zewnętrznych są:
" Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego
" Organy Unii Europejskiej
" Inne organizacje np. MFW
" Krajowe organy prawotwórcze
Do najważniejszych zewnętrznych regulacji należą wymagania dotyczące:
" Funduszy własnych banku - służą one celom tj. stałe z
ródło finansowania działalności,
stanowią podstawę dalszego rozwoju, zapewniają dochód właścicielom, służą do
absorbowania ewentualnych strat.
" Współczynnika wypłacalności - według przyjętych standardów współczynnik powinien
przyjmować wartość co najmniej 8 %.
" Limitów koncentracji - limity ograniczają możliwość angażowania środków banku w
określone przedsięwzięcia. Funkcją limitów jest określenie w pnybliżeniu punktu którego
przekroczenie łączyć się będzie z zagrożeniem stabilności. Limit można zdefiniować jako
procentowo wyrażoną relacje określonej pozycji bilansowej (akcji lub kredytów) do
funduszy własnych
" Systemu rezerw bankowych - rezerwy dzielą się na ogólne (przeznaczone na pokrywanie
skutków ogólnego ryzyka) i celowe (umożliwia kompensacje utraty wartości jako skutku
konkretnie określonego rodzaju ryzyka.
AdlU
Do celów inspekcji należą:
" Ocena stopnia bezpieczeństwa prowadzonej działalności (kondycja)
" Ocenę stopnia zgodności prowadzonej działalności z przepisami zewnętrznymi
Istnieją dwa tryby inspekcji:
1) zza biurka tj. w siedzibie nadzorcy - polega na analizie dokumentów, w tym sprawozdań
finansowych
2) na miejscu tj. w siedzibie banku - mają szerszy zakres przedmiotowy, dotykają także
możliwość oceny funkcjonowania banku na miejscu
AdIV
Wśród restrykcji personalnych skierowanych do kierownictwa banku można wyróżnić przede
wszystkim:
" nałożenie kary pieniężnej
" zawieszenie w czynnościach
" odwołanie ze stanowiska
Do podstawowych restrykcji o charakterze strukturalnym należy:
" zobowiązanie banku do opracowania, a następnie realizacji programu naprawczego
4) MI
DZYNARODOWE RYNKI PIENI
DZA
Instrumenty rynku pieniądza występują nie tylko na rynkach narodowych poszczególnych
krajów, ale także na rynku międzynarodowym, w wielkich narodowych centrach
finansowych. Cechą odróżniającą międzynarodowe rynki pieniądza od rynków narodowych
jest - obok znacznego udziału nierezydentów danego kraju i obcych walut w dokonywanych
transakcjach - przede wszystkim brak kontroli władz monetarnych kraju - siedziby
międzynarodowego centrum nad dokonywanymi tam operacjami.
londyńska międzybankowa stopa ofertowa; ptopa procentowa po jakiej udzielają
"sobie wzajemnie kredytów głównie banki londyńskie.) Stawki LIBOR stosowane są do
wszystkich walut ważnych na rynku międzynarodowym i do wszystkich typów okresów
spłaty kredytu. Jeżeli kredytobiorca nie cieszy się taką solidnością jak jeden z tych banków
londyńskich, wówczas żąda się od niego tzw. dodatku na ryzyko w rodzaju narzutu do stawki
LIBOR.
' 5) STOPY PROCENTOWE NA RYNKU PIENI
DZA
C STOPA LOMBARDÓW^)- wyznacza górną granicę stóp rynku międzybankowego .oraz
ogólny kierunek zmian polityki pieniężnej
(^STOPA REFERENCYJN&>- wskazuje bieżący kierunek polityki pieniężnej, stopa
wyznaczająca oprocentowanie krótkookresowych operacji otwartego rynku - dolna granica
stóp rynku międzybankowego
PYTANIA:
1. Czym są operacje otwartego rynku?
Są to operacje na rynku pieniądza podejmowane przez banki centralne w powiązaniu z
bankami komercyjnymi, polegające na zakupie lub sprzedaży publicznych dłużnych
papierów wartościowych.
" wprowadzenie zarządu komisarycznego
" zarządzenie likwidacji i przejęcia banku
" ogłoszenie upadłości banku
3) Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego
Założony on został przez prezesów banków centralnych grupy 10 najbardziej
uprzemysłowionych państw świata w końcu 1974 w odpowiedzi na poważne kryzysy na
międzynarodowym rynku walutowym i bankowym. Celem działania Komitetu jest
wzmocnienie międzynarodowej współpracy w zakresie doskonalenia światowego nadzoru
bankowego. Formułuje on tylko pewne granice standardów nadzorczych i praktyki
nadzorczej, które poszczególne władze nadzorcze mogą wprowadzić do narodowego
prawodawstwa, oraz zajmuje się wymianą informacji i doświadczeń na temat stanu
prawodawstwa bankowego.
Komitet Bazylejski można zatem określić jako ciało doradcze, a nie ustawodawcze, chociaż
propozycje Komitetu mają duży wpływ na działalność legislacyjną
Prace Komitetu skupione są na:
1. Zapewnieniu sytuacji, w której każdy bank podlega efektywnemu nadzorowi bankowemu
2. Zapewnieniu, że każdy bank posiada adekwatne do swojej działalności fundusze własne
3. Doskonaleniu praktyk i dyscypliny rynkowej
Podstawowe zasady Bazylejskie to zasady poruszające problemy:
" Warunki wstępne efektywnego nadzoru bankowego - nadzór powinien posiadać
niezależność operacyjną (w tym polityczna}, a także adekwatne środki. Rozwiązania
odnośnie wymiany informacji między władzami nadzoru bankowego oraz ochrony
poufnego charakteru takich informacji.
" Licencjonowanie oraz zatwierdzanie zmian struktury - czynności instytucji muszą być
wyraz
nie określone, słowo  bank" musi być kontrolowane w szerokim zakresie. Władze
nadzoru mają prawo do ustalania kryteriów i odrzucania podań dotyczących udzielenia
licencji. Władze nadzoru muszą mieć prawo do kontrolowania przepływu znacznej części
akcji lub udziałów, a także prawo do określenia kryteriów rozpatrywania większych
zakupów lub inwestycji i upewnienia się czy nie narażą one bank na nadmierne ryzyko.
" Regulacje i wymogi ostrożnościowe - minimalne wymogi dotyczące adekwatności
kapitałowej (współczynnika wypłacalności) 4% funduszy własnych i 8% całych funduszy
w stosunku do aktywów ważonych ryzykiem. Władze powinny oceniać politykę banku, a
przede wszystkim zarządzanie portfelem kredytowym i inwestycyjnym, a także muszą być
pewne że banki ustalają i przestrzegają właściwej polityki, praktyk i procedur oceny
jakości aktywów. Władze muszą ustalić limity koncentracji w stosunku do pojedynczych
kredytobiorców oraz grup kredytobiorców, limity te powinny być wyrażone w postaci
określonego procentu funduszy własnych banku (25% funduszy stanowi górny pułap do
którego bank lub grupa bankowa może udzielić kredytu z sektora prywatnego). Władze
powinny wprowadzić standardy wg których banki udzielają kredytów powiązanym ze
sobą spółkom i osobom prywatnym Władze powinny mieć też pewność że banki
odpowiednio mierzą,monitorują i kontrolują ryzyko rynkowe.
" Metody ciągłego nadzoru bankowego - efektywny system powinien składać się z
określonej formy inspekcji na miejscu oraz równocześnie zza biurka. Władze powinny
mieć regularny kontakt z kierownictwem banku, a także mieć możliwość gromadzenia,
badania i analizowania sprawozdawczości przygotowawczej dla celów nadzoru
ostrożności owego oraz raportów statystycznych.
" Wymagania informacyjne - władze muszą mieć pewność, że każdy bank prowadzi
właściwą ewidencję, zgodną z jednolitymi zasadami i praktyką księgową
Formalne uprawnienia władz nadzoru bankowego - władze muszą dysponować
adekwatnymi środkami nadzorczymi do wyegzekwowania postępowania naprawczego ze
strony banków, w sytuacji gdy nie spełniają regulacji ostro znoś ci owych (np.
współczynnik wypłacalności)
Bankowość transgraniczną - władze nadzoru muszą prowadzić globalny nadzór
skonsolidowany w odniesieniu do aktywnych w skali międzynarodowej organizacji
bankowych, kluczowym elementem nadzoru skonsolidowanego jest ustanowienie
kontaktów i wymiany informacji z różnymi władzami nadzoru, a w pierwszej kolejności z
władzami nadzoru kraju. ^
4) Nadzór bankowy w Polsce. Komisja Nadzoru Bankowego
W Polsce na mocy ust. Z 1989 nadzór bankowy powierzono Narodowemu Bankowi
Polskiemu, a w zasadzie prezesowi. Następnie ustawa z 1997 przekazała funkcję
sprawowania nadzoru organowi kolegialnemu tj. Komisji Nadzoru Bankowego. Decyzje i
zadania określone przez Komisję są wykonywane przez generalny Inspektorat Nadzoru
Bankowego.
Przewodniczącym KNB jest prezes NBP, a jego zastępca^minister finansów. Ponadto w skład
Komisji wchodzą: przedstawiciel ministra finansów i Generalny Inspektor nadzoru
Bankowego, podległy prezesowi NBP. Skład KNB jest tworzony częściowo z klucza
partyjnego.
Celem nadzoru w Polsce jest zapewnienie;
" Bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych
" Zgodności działalności banków z przepisami ustawy Prawo bankowe, ustawy o NBP, ze
statutem i decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.
Przedmiotowy zakres oddziaływania nadzoru bankowego w Polsce
1. Licencj onowanie działalności:
" Warunki uzyskania licencji bankowej:
- zostało zapewnione wyposażenie banku w fundusze i pomieszczenia
- założyciele dająrękojmię prowadzenia działalności w sposób należycie zabezpieczający
interesy klientów
- co najmniej dwie osoby obejmujące stanowiska członków zarządu mają wykształcenie i
doświadczenie zawodowe
- bezpieczny plan działalności
" Kontrola przepływu własności akcji - w proces kontroli przepływów kapitałowych
zaangażowane są trzy podmioty tzn. KNB, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd,
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zgodnie z obowiązującymi przepisami bank
jest obowiązany niezwłocznie zgłaszać KNB fakt posiadania przez jednego akcjonariusza
pakietu akcji dającego prawo do ponad 5% głosów podczas walnego zgromadzenia.
2. Zewnętrzne regulacje ostro znoś cio we
" Fundusze własne - zgodnie z ustawą funduszami własnymi są fundusze podstawowe
(zapasowy, podstawowy, rezerwowe i fundusz ogólnego ryzyka) i uzupełniające (min.
fundusz z aktualizacji wyceny majątku trwałego, rezerwy na ryzyko i wydatki nie
związane z działalnością podstawową banku), fundusze inwestycyjne oraz zobowiązania
podporządkowane (przejęte przez bank na okres co najmniej 5 lat środki pieniężne).
Fundusze uzupełniające nie mogą przekraczać 100% funduszy podstawowych
pomniejszonych, zaś suma zobowiązań podporządkowanych oraz dodatkowej kwoty
odpowiedzialności członków zaliczonych do funduszy uzupełniających nie może
przekroczyć 50% funduszy podstawowych pomniejszonych.'
" Współczynnik wypłacalności - bank jest zobowiązany utrzymywać sumę funduszy
własnych na takim poziomie, aby wynosiła ona nie mniej niż 8% aktywów i zobowiązań
pozabilansowych ważonych ryzykiem. Jednocześnie bank rozpoczynający działalność jest
obowiązany utrzymywać współczynnik wypłacalności na poziomie nie niższym niż 15%
przez pierwsze 12 m-cy, a przez następne 12 m-cy nie niższym niż 12%.
" Limity koncentracji wierzytelności - suma wierzytelności banku w stosunku do jednego
podmiotu lub podmiotów powiązanych ze sobą kapitałowo i organizacyjnie ponoszących
wspólne ryzyko nie może przekroczyć 25% funduszy własnych banku
" Limity inwestycji kapitałowych- akcje i prawa z akcji,, udziały innej osoby nie będącej
bankiem lub jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych nie mogą przekroczyć w
stosunku do jednego podmiotu 15% funduszy własnych. Środki wydatkowane na ww.
Zakupy a także dopłaty wynikające z przepisów kodeksu spółek handlowych oraz wkłady
i sumy komandytowe w spółkach komandytowych nie mogą przekroczyć 60% funduszy
własnych banku.
" Limity pozycji walutowych - przedmiotem zarządzania ryzykiem walutowym powinny
być zarówno pozycje walutowe indywidualne (obliczane jako suma pozycji bilansowej
walutowej, jak i pozycji pozabilansowej walutowej oraz walutowej transakcji
indeksowanych) i pozycja walutowa całkowita (suma ujemnych lub dodatnich pozycji
walutowych). Bank może ponosić w swojej działalności ryzyko walutowe pod
warunkiem osiągnięcia normy dopuszczalnego ryzyka walutowego w postaci posiadania
nadwyżki funduszy własnych ponad sumę wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka
kredytowego i rezerwowego wymogu kapitałowego, nie niższej niż wymóg kapitałowy z
tytułu ryzyka walutowego.
" Rezerwy ogólne - banki mogą tworzyć w ciężar kosztów rezerwę na ryzyko ogólne
służącą pokryciu ryzyk związanych z prowadzeniem działalności bankowej. Wysokość
corocznego odpisu na rezerwę na ryzyko ogólne wynosi maksymalnie 1,5% ustalonej na
koniec kwartałów roku obrotowego średniej kwoty nie spłaconych kredytów i pożyczek
pieniężnych, pomniejszonej o kwotę kredytów i pożyczek pieniężnych, na które bank
stworzył rezerwy celowe w wysokości 100% tych kredytów i pożyczek:
" Rezerwy celowe - obowiązek tworzenia rezerw- dotyczy należności i zobowiązań
pozabilansowych zakwalifikowanych do:
kategorii normalnych - w zakresie należności z tytułu udzielonych osobom prywatnym
pożyczek i kredytów na cele nie związane z działalnością gospodarczą (w wysokości
minimum 1,5%)
- kategorii pod obserwacją (w wysokości minimum 1,5%)
- grupy zagrożonych - w tym do kategorii poniżej standardu (w wysokości min 20%
kwoty), wątpliwych (w wysokości min 50% kwoty) i straconych ( w wysokości min
100%)
5) Gwarantowanie depozytów w Polsce. Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
Najczęściej przytaczanym argumentem za powołaniem systemów gwarantowania depozytów
jest ochrona deponentów. System gwarantowania depozytów wsparty systemem pomocy
finansowej dla banków, w których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności został
utworzony w Polsce na mocy ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z 1994. Do
podstawowych zadań BFG należy:
- gwarantowanie środków pieniężnych zgromadzonych w bankach objętych
obowiązkowym systemem gwarantowania do wysokości określonej ustawą
- udzielenia zwrotnej pomocy finansowej na usunięcie stanu niebezpieczeństwa
niewypłacalności banku bądz
przejęcie przedsiębiorstwa bankowego, jego części lub
połączenie go z innym bankiem
- gromadzenie i analizowanie informacji o bankach objętych systemem gwarantowania
Fundusz BFGjest podmiotem, który ma odrębną od państwa, opartą na ustawie, samodzielną
pozycję w sferze prawa publicznego. y
ródłami finansowania funduszu są:
" obowiązkowe opłaty roczne, wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania,
liczone jako procent sumy aktywów bilansowych oraz zobowiązań pozabilansowych
ważonych ryzykiem, przy czym opłata ulega pomniejszeniu o 50%
" kwoty przekazane z funduszu ochrony środków gwarantowanych (tzw. FOŚG-u)
pochodzące z wypłat podmiotów objętych systemem gwarantowania
" dochody z oprocentowania pożyczek udzielanych przez Fundusz oraz dochody z
oprocentowana papierów wartościowych
" środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej
" środki z dotacji udzielonych, na wniosek BFG, z budżetu państwa
" środki z kredytu udzielonego przez NBP na uzgodnionych z Funduszem warunkach
Celem działalności gwarancyjnej jest zapewnienie deponentom wypłaty do wysokości
określonej ustawą środków gwarantowanych w razie ich niedostępności. Podmiotami
stosunku gwarancji są zatem: BFG i deponent, a przedmiotem gwarancji jest wierzytelność
deponenta
Obowiązkowy system gwarantowania obejmuje środki gwarantowane do wysokości:
" równowartości w złotych 1000 EUR - 100%
" przekraczającej równowartość w złotych 1000 EUR, anie przekraczającej równowartości
w złotych 15 000 EUR- 90%
Górna granica środków gwarantowanych ulega podwyższeniu do:
" równowartości w złotych 18 000 EUR - od dnia 1 stycznia 2002
" równowartości w złotych 22 500 EUR - od dnia 1 stycznia 2003
Wypłaty środków gwarantowanych finansowane są z trzech z
ródeł:
" z FOSG- u utworzonego przez podmioty objęte systemem
" ze środków odzyskanych przez BFG z mas upadłości banków
" ze środków płynnych mas upadłości banków będących w posiadaniu syndyków.
6) Rodzaje i zakres działalności nadzoru.
W ujęciu statycznym, odwołującym się do struktury organizacyjnej nadzoru można
wyodrębnić:
" Nadzór bankowy jednoinstytucjonalny -jedna instytucja sprawuje nadzór nad
działalnością wszystkich banków.
" Nadzór bankowy wieloinstytucjonalny - kilka instytucji sprawuje nadzór nad
działalnością banków
Ujęcie dynamiczne, odnoszące się do celów instytucji i ich stosunku do całości zadań
wykonywanych przez daną instytucję, pozwala na wyodrębnienie:
" Nadzoru bankowego instytucjonalnego - nadzór jest wykonywany wyłącznie przez
powołane do tego celu instytucje nadzoru
" Nadzoru bankowego funkcjonalnego - brak jest wyodrębnionej instytucji nadzoru, a
normodawca rozszerza zadania własne istniejących już instytucji o funkcje nadzoru nad
działalność bankową
" Nadzoru bankowego mieszanego - nadzór wykonywany jest przez powołaną w tym celu
instytucję wspólnie z bankiem centralnym
Ogólnie wg kryterium rodzaju banków, na które oddziałuje nadzór, można go podzielić na:
" Nadzór na zasadach ogólnych - odnoszący się do wszystkich banków prowadzących
działalność w danym systemie, ale dostosowany przede wszystkim do zasad
funkcjonowania banków uniwersalnych
" Nadzór szczególny - dotyczący banków specjalistycznych
Według kryterium zasięgu oddziaływana nadzoru na podmioty rynku finansowego występuje:
" Nadzór bankowy wąski - nadzór obejmuje wszystkie działające banki, w tym uniwersalne
i specjalistyczne.
" Nadzór bankowy szeroki - nadzór obejmuje wszystkie działające banki oraz instytucje
parabankowe.
Literatura:
 Bankowość" praca zbiorowa pod red. Władysława Jaworskiego i Zofii Zawadzkiej,
-  Bankowc-ść centralna" Władysław Baka,
NADZÓR BANKOWY I GWARANTOWANIE DEPOZYTÓW
1. Istota, cele, zadania i przyczyny funkcjonowania nadzoru bankowego.
Pierwotnym powodem powstania banków centralnych i instytucji nadzorczych oraz
pierwszych ograniczeń swobody ich działalności Podstawowymi przesłankami powstania
instytucji nadzorczych były: kc/To^ Ob^Qa P rzecf nCćfa z 'u U
� zjawisko kreacji pieniądza depozytowego, powiązane z procesem
dematerializacji (tzn. zmiany formy pieniądza metalowego na papierowy), a
następnie w rozrachunkowy lub elektroniczny pieniądz w obrocie
bezgotówkowym (wzrasta ryzyko płynności i wypłacalności banków);
@ wzrost liczby instrumentów oferowanych przez banki klientom (wywołuje to
wzrost ryzyka np. cenowego w działabości banków);
@ zjawisko wychodzenia przez banki na otwarty rynek usług nie bankowych np.
rynek funduszy emerytalnych (powstają wtedy nowe niebankowe rodzaje
ryzyka).
NADZÓR BANKOWY to swego rodzaju  urząd", w którym grupa ludzi w sposób prawny
ogranicza i dozoruje działalność podległych mu banków. Zwrot:  w sposób prawny"
wskazuje, iż każdy nadzór bankowy wymaga analizy prawnej. Zauważa się tu 4 podstawowe
rozwiązania prawne:
1. organy wykonujące dany nadzór oraz podmioty poddane temu nadzorowi
powinny być określone przepisami prawnymi;
2. cele i środki, za pomocą których jest korygowana działalność, powinny być
określone normatywnie;
3. proces stosowania środków nadzoru powinien być sformalizowany, tak, by
zapewnić podmiotowi nadzorowanemu środki ochrony prawnej;
4. tryb wykonania nadzoru powinien być uregulowany aktami normatywnymi,
tak, aby nie mogły być one zmieniane przez instytucje sprawujące nadzór.
ISTOT
działania nadzoru bankowego jest zapewnienie:
> bezpieczeństwa wkładów oszczędnościowych i lokat gromadzonych w
bankach;
> przestrzegania przez banki przepisów zewnętrznych, wewnętrznych i zasad
dobrej praktyki bankowej;
> przestrzegania warunków równej konkurencji na rynku usługbankowych.
Realizacja tego celu wymaga:
& reakcji na wszystkie naruszenia prawa bankowego;
# podejmowania działań mających na celu niedopuszczenie do zagrożenia
bezpieczeństwa, tj. dążenie do zmniejszania prawdopodobieństwa powstania
stanu niewypłacalności banków;
# kreowania właściwych regulacji ostrożnościowych.
Wprowadzenie regulacji ostrożnościowych przez nadzór bankowy ma duży wpływ na
kształtowanie się struktury bilansu banku komercyjnego oraz jego ekonomikę. Ograniczają
one swobodę wyboru w kształtowaniu strategii finansowej banku. Jest to koszt konieczny,
który warunkuje utrzymanie minimum bezpieczeństwa finansowego. Jednak świadomość
ponoszenia takiego kosztu przez banki komercyjne, powinna powściągać bank centralny
przed nadmiarem regulacji ostrożnościowych. Należy tu poszukiwać swego rodzaju
optimum.
Instytucje nadzoru bankowego wykonują następujące zadania:
1
przygotowują regulacje ostrożnościowe;
1
gromadzą informacje i sporządzają analizy dotyczące np. wykrycia
potencjalnych zagrożeń wypłacalności banków;
1
przeprowadzają inspekcję kontrolę w bankach;
1
oddziaływują na bank w celu wywołania działań, które mają zapobiec
ewentualnej upadłości, bądz
przeniesieniu skutków bankructwa na system
bankowy.
2. Rodzaje i zakres działalności nadzoru bankowego.
Nadzór bankowy wykonywany jest przez różne instytucje, są nimi:
> bank centralny (np.. w Grecji, Hiszpanii, Holandii);
> Ministerstwo Finansów (np. w Austrii, Szwecji);
> osobny podmiot, wyodrębniony w celu sprawowania nadzoru (np. w Belgii,
Danii, Niemczech);
> podmiot mieszany składający się np. z banku centralnego i Ministerstwa
. Finansów (w Finlandii, Hiszpanii).
ZAKRES działalności nadzoru bankowego może mieć charakter:
" podmiotowy;
" przedmiotowy.
ZAKRES PODMIOTOWY sklasyfikujemy na ujęcie: statyczne i funkcjonalne. W ujęciu
statycznym wyodrębniamy:
# nadzór bankowy jedno instytucjonalny: jedna instytucja sprawuje nadzór nad
działalnością wszystkich banków;
Ł nadzór bankowy wieloinstytucjonalny: kilka instytucji sprawuje nadzór nad
działalnością banków.
W ujęciu funkcjonalnym (dynamicznym) wyodrębniamy:
# nadzór bankowy instytucjonalny: nadzór wykonany wyłącznie przez
powołane do tego celu instytucje;
# nadzór bankowy funkcjonalny: brak wyodrębnionej instytucji nadzoru, a
normodawca rozszerza zadania własne, istniejących już instytucji o funkcje
nadzoru nad działalnością banków;