Pismo Święte str. 1
List apostoła Pawła do Filemona
Przywitanie i pozdrowienia
1
Paweł, więzień1 Chrystusa Jezusa, i Tymoteusz,2 brat, do File-
2
mona,3 ukochanego  i naszego współpracownika, oraz do
Appii,4 siostry, do Archippa, naszego współbojownika,5 a tak\
e
do kościoła w twoim domu:6 3A
aska wam i pokój od Boga, na-
szego Ojca, i od Pana Jezusa Chrystusa.
1
Podobnie w Ef 3,1; 4,1. Paweł był uwięziony z powodu swojej słu\
by
Chrystusowi, podobnie jak Jan (Obj 1,9).
2
Dz 19,22. Filemon prawdopodobnie znał Tymoteusza.
3
Filemon (mię znaczy najukochańszy lub jedyny przyjaciel), mieszkaniec
Kolosów, nawrócony przez Pawła (w. 19).
4
Appia, imię dość powszechne w inskrypcjach frygijskich, być mo\
e \
ona
Filemona.
5
Archippos, być mo\
e syn Filemona, a być mo\
e jeden z przeło\
onych
kościoła w Kolosach. Niektórzy sugerują, \
e był on pastorem kościoła w
Laodycei. Określenie go współbojownikiem ukazuje, \
e \
ycie chrześcijań-
skie jest pracÄ… i bojowaniem dla ewangelii (Flp 2,25).
6
W pierwszym wieku siedzibą zborów były domy bogatych chrześcijan.
Wzmianki o budynkach kościelnych pochodzą dopiero z III w. po Chr.
(Robertson, BW 5). W tym wypadku chodzi o Zbór w Kolosach. Gdy Pa-
weł pisze do Tymoteusza słowa odnoszące się do bogaczy tego świata (1
Tm 6,17-19), to Filemon jest przykładem, jak mo\
na słu\
yć kościołowi
swoją zasobnością majątkową. W tym względzie zob. tak\
e Dz 12,12, 1
Kor 16,19; Rz 16,5; Kol 4,15.
Chrześcijanin a dobra materialne: Warte przemyślenia zasady korzy-
stania z dóbr materialnych sformułował John Wesley:  Zarabiaj najwięcej,
jak mo\
esz; oszczędzaj, najwięcej jak mo\
esz; dawaj najwięcej jak mo-
\
esz (Gain all you can; save all you can,give all you can). Według niego
dawanie nie powinno kończyć się na dziesięcinie. Do Boga nale\
Ä… wszyst-
kie dochody. Wierzący musi wszystkimi dochodami rozporządzać zgodnie
z wolą Boga. Dalsze zasady Wesleya stanowiły: (1) Dbaj o potrzeby swo-
je i rodziny. Wierzący powinien dbać o to, by rodzina miała dosyć proste-
go, zdrowego po\
ywienia, czyste ubranie, oraz mieszkanie i dosyć na wy-
padek, gdyby coś się miało przytrafić zarabiającemu na chleb (1 Tm 5,8).
(2) Kto ma wystarczajÄ…co po\
ywienia i odzienia wraz z miejscem, gdzie
poło\
yć głowę  wszystko ponad to jest bogactwem (1 Tm 6,8). (3)
Chrześcijanin, który prowadzi własną działalność powinien mieć odpo-
wiednie narzędzia, zwierzęta i kapitał, aby ją z powodzeniem kontynu-
str. 2 Pismo Święte
Zapewnienie o modlitwie
4
Dziękuję mojemu Bogu zawsze, wspominając cię w moich
5
modlitwach,7 słysząc o twojej miłości i wierze, którą masz
względem Pana Jezusa, i względem wszystkich świętych,8 6aby
wspólnota twojej wiary9 mogła stać się skuteczna10 we właści-
wym poznaniu wszelkiego dobra, które [jest] w nas11 ze wzglę-
du12 na Chrystusa.13
ować (Rz 12,17; 13,8). (4) Chrześcijanin powinien brać na siebie odpo-
wiedzialność za innych (Gal 6,10). Wesley sformułował tak\
e pytania
pomagające zbadać własny stosunek do dóbr materialnych: Czy wydając
te pieniądze zachowuję się jako ich właściciel, czy szafarz? Jaki tekst z
Biblii wymaga ode mnie wydania tych pieniędzy? Czy mógłbym ten za-
kup zło\
yć jako ofiarę dla Boga? Czy Bóg wynagrodzi mi ten wydatek
przy zmartwychwstaniu sprawiedliwych?
7
Paweł miał zwyczaj informowania swoich adresatów o tym, co jest
przedmiotem jego modlitwy i modlitwy jego przyjaciół (Kol 4,12). Inne
modlitwy Pawła znajdujemy w: Rz 1,8; 1 Kor 1,4-9; Ef 1,17-23; Flp 3,3-
6; Kol 1,3-14; 2,1-3; 1 Ts 1,2-10; 2 Tm 1,3.
8
Podobne wyra\
enia znajdujemy w Gal 4,4; Ef 1,15; Kol 1,4. Chodzi o
wiarę w Chrystusa i miłość względem świętych. Pierwsza powinna zawsze
przekładać się na drugą.
9
Lub: aby to, \
e wspólnie z nimi wierzysz...
Znaczenie słów: Wspólnota twojej wiary: (1) Jeśli odnieść wspólnotę do
materialnego wsparcia, a wiarę potraktować jako genetivus z
ródła, wyra-
\
enie mogłoby oznaczać wypływające z wiary wsparcie materialne. (2)
Jeśli potraktować wspólnotę jako dzielenie się, a wiarę jako genetivus
obiektu, wyra\
enie mogłoby się odnosić do dzielenia się wiarą, a zatem do
ewangelizacji. (3) Jeśli rozumieć wspólnotę w sensie dystrybutywnym, a
wiarę w sensie wspólnego wszystkim chrześcijanom zaufania do Boga, to
wyra\
enie oznacza współudział w społeczności chrześcijan skupionych
wokół Chrystusa. (4) Jeśli wspólnota oznacza uczestnictwo, a wiara sferę
w której się uczestniczy, to w wyra\
eniu chodzi o udział w wierze.
10
Lub: czynna.
11
Wiele wa\
nych manuskryptów zamiast nas ma was (zob. NET 680).
12
Lub: względem, z powodu.
13
To, co posiadamy w Chrystusie, poznajemy nie samym rozumem, ale
przez rozum i wiarÄ™  i na drogach \
ycia wiary. Praktycznie wyglÄ…da to
tak: gdy napotkasz w Piśmie Świętym obietnicę, proś by Pan dał ci zro-
zumieć jej sens, następnie zaufaj jej prawdzie i czekaj w modlitwie, a\
On
przerodzi ją w rzeczywistość twojego \
ycia.
Pismo Święte str. 3
Prośba
7
Doznałem bowiem wielkiej radości i pociechy z powodu twojej
miłości, gdy\
wnętrza14 świętych zostały przez ciebie, bracie,
8
odświe\
one.15 Dlatego, mając w Chrystusie wielką śmiałość
nakazać ci, co nale\
y,16 9raczej ze względu na miłość proszę,17
taki, jaki jestem, jako stary18 Paweł, a teraz tak\
e więzień Chry-
stusa Jezusa, 10proszę cię za moim dzieckiem, które urodziłem
w więzach,19 za Onezymem,20 11niegdyś tobie nieprzydatnym, a
teraz i tobie i mnie u\
ytecznym, 12które ci odesłałem21  jego,
13
to jest wnętrzności moje. Zamierzałem ja go przy sobie za-
14
Por. Flp 2,1; Kol 3,12.
15
Jak w Mt 11,28, por. tak\
e Mk 6,31; Obj 14,13.
16
Nakazać ci, co nale\
y, zob. Kol 3,18; Ef 5,4. Idiom spotykany u póz
niej-
szych pisarzy (Robertson, BW 5).
17
Z prośby Pawła wyłaniają się zasady jego współ\
ycia z innymi chrześci-
janami: (1) Nie uwa\
a się on za wodza, który rozkazuje, ale za kochające-
go brata, który prosi (w. 9). (2) Liczy on na współpracę, która wypływa z
dobrej woli wierzÄ…cych (w. 14). (3) Nie podwa\
a on zasad sprawiedliwo-
ści, ale kieruje się zasadą, \
e łaska góruje nad sprawiedliwością (w. 17n).
(4) Jego stosunek do innych przeniknięty jest przekonaniem o tym, co naj-
lepsze  wierzy bowiem w moc nowego narodzenia (w.20n).
18
Paweł nazwany jest młodzieńcem (neanias) w czasie, gdy Szczepan był
kamienowany (Dz 7,58). W czasie pisania niniejszego listu ma prawie
sześćdziesiąt lat. Hipokrates określa człowieka starym, gdy wchodzi on w
wiek od 49 do 56, a potem jako starca (gr. gerôn). Papirusy odnoszÄ… sÅ‚owo
presbutęs do starszych ludzi, jak w A
k 1,18 mówi się o Zachariaszu oraz
w Tt 2,2. Ef 6,20 PaweÅ‚ okreÅ›la siebie jednak presbeuô en halusei (jestem
ambasadorem w kajdanach). StÄ…d Lightfoot utrzymuje, \
e w tym tekście
presbutęs = presbeutęs, co wynika z powszechnego mylenia przez skry-
bów literki u i dwugłoski eu. W LXX 4 razy słowa te u\
ywane sÄ… zamien-
nie. O podobnej niejednoznaczności świadczą równie\
papirusy i inskryp-
cje. Niewątpliwie słowo ambasador (presbeutęs) jest tu mo\
liwe, podob-
nie jak w Ef 6,20 (presbeuô) chocia\
nie ma powodu, dla którego Paweł
nie mógłby o sobie powiedzieć, \
e jest starym człowiekiem.
19
Onezym u Pawła w Rzymie prze\
ył nowe narodzenie. Apostoł zatem
postrzega ewangelizację jako rodzenie nowego człowieka!
20
Onezym znaczy u\
yteczny. Apostoł u\
ywa tego imienia w swojej grze
słownej w w. 11.
21
Odesłałem, aoryst epistolarny, tzn. gdy Filemon będzie czytał list, będzie
to wówczas czas przeszły dokonany.
str. 4 Pismo Święte
trzymać, aby mi zamiast ciebie usługiwał22 w więzach ewange-
lii, 14ale bez twojej zgody nie chciałem nic uczynić, aby twoje
15
dobro nie było jakby z musu, lecz z dobrej woli. Bo mo\
e
dlatego opuścił cię na godzinę, abyś mógł go odzyskać na wieki
 16ju\
nie jako sługę, ale więcej ni\
sługę, bo jako brata uko-
chanego, szczególnie dla mnie, a tym bardziej dla ciebie, za-
17
równo w ciele, jak i w Panu.23 Skoro więc masz mnie za
18
uczestnika [wspólnej sprawy], przygarnij go jak mnie. Jeśli
zaś wyrządził ci jakąś szkodę albo jest ci coś winien, mnie to
19
przypisz. Ja, Paweł, napisałem24 własnoręcznie: ja wynagro-
dzÄ™; by ju\
ci nie mówić, \
e i siebie samego jesteÅ› mi w zamian
winien. 20Tak, bracie, obym ja przez ciebie odniósł korzyść w
Panu; odświe\
25 moje wnętrze w Chrystusie. 21Napisałem26 do
ciebie przekonany o twoim posłuszeństwie, świadom, \
e uczy-
nisz więcej ni\
mówię. 22Jednocześnie zaś przygotuj mi gości-
nÄ™, poniewa\
mam nadziejÄ™, \
e dzięki waszym modlitwom będę
wam z [Jego] Å‚aski dany.
Pozdrowienia końcowe
23
Pozdrawia cię Epafras,27 mój współwięzień w Chrystusie Je-
24
zusie, Marek, Arystarch,28 Demas,29 A
ukasz, współpracowni-
22
Najwyraz
niejsza w NT idea zastępstwa (NET 681).
23
Nowe narodzenie czyni nas w najpełniejszym sensie braćmi i siostrami.
Słowa te streszczają prawdziwie chrześcijańską postawę wobec niewolnic-
twa tamtych czasów.
24
Tzw. aoryst epistolarny. Autor mówi napisałem, zamiast piszę, gdy\
w
czasie czytania jego listu jego czynność będzie dla czytającego przeszła.
25
Trzy raz słowo to pojawia się w Liście: w 7, 12 i 20 w.
26
Napisałem  aoryst epistolarny, jak w w. 12.
27
Epafras: mieszkaniec (Kol 1,7; 4,12) i prawdopodobnie zało\
yciel zboru
w Kolosach, ewangelista w pobliskiej Laodycei i Hierapolis (Kol 4,13).
Paweł kochał go i cenił, nazywając Epafrasa współwięz
niem i swoim
współpracownikiem (Flm 23n). To Epafras opowiedział Pawłowi w Rzy-
mie o problemie zboru w Kolosach i prawdopodobnie on zainspirował
Apostoła do napisania Listu do Kolosan (Kol 1,4.8). Jego imię, skrócona
forma od Epafroditus (od Afrodyty, greckiej bogini miłości), sugeruje, \
e
był on człowiekiem nawróconym z pogaństwa. Nie jest to sama postać, co
Epafrodyt wspomniany w Flp 2,25; 4,18. Co do wymienionych w tym
wierszu imion zob. Kol 4,10-14.
Pismo Święte str. 5
25
cy moi.30 A
aska Pana Jezusa Chrystusa, niech będzie z du-
chem waszym.
28
Zob. Dz 27,2; Kol 4,10.
29
Prawdopodobnie ta sama postać, co w 2 Tm 4,12.
30
Zob. Kol 4,10-14 wraz z przypisami.