A. Cel ćwiczenia
- Zapoznanie się z właściwościami tyrystora, jego charakterystykami i
parametrami
- Zapoznanie się z właściwościami triaka, jego charakterystykami i parametrami
- Praktyczne zastosowanie tyrystora i triaka
B. Część pomiarowa
1) Zdejmowanie charakterystyki tyrystora.
W celu zdjęcia charakterystyki tyrystora należy skorzystać z układu jak na rys. 1.
Ż1
24 V~
D1
Y1
S1
TYN 1012
R1
UD
U
V
R2 UGT
URM
RM
Y2
Rys. 1. Układ do zdejmowania charakterystyki tyrystora.
Oscyloskop należy ustawić według zalecenia prowadzącego.
Zdejmij i wykreśl charakterystyki:
- NapiÄ™cia na tyrystorze : UD = f(¸),
- Mocy wydzielaneuj na tyrystorze : PD = f(¸),
- Mocy wydzielanej na rezystancji RM: PRM = f(¸),
przeprowadzajÄ…c pomiary dla wartoÅ›ci kÄ…ta co 12° wg tabeli 1.
RegulacjÄ™ kÄ…ta dokonujemy potencjometrem R2.
Opracowali: dr inż. Jerzy Chmiel, dr inż. Adam Rosiński, inż. Andrzej Szmigiel
2
Wydział Transportu PW. WARSZAWA 2008.
Tabela 1
¸ 96° 84° 72° 60° 48° 36° 24° 12° 0°
UD [V] skut.
URM [V]
IRM [A]
PD [W]
PRM [W]
Narysuj oscylogram przełączania tyrystora dla:
a) kÄ…ta ¸ = 24°
b) kÄ…ta ¸ = 48°
c) kÄ…ta ¸ = 84°
2) Zdejmowanie charakterystyki triaka.
W celu zdjęcia charakterystyki tyrystora należy skorzystać z układu jak na rys. 2.
Ż1
24 V~
Y1
BT 137/800
S1
UD
R1
U
V
R2 UGT
URM
RM
Y2
Rys. 2. Układ do zdejmowania charakterystyki triaka.
Oscyloskop należy ustawić według zaleceń prowadzącego.
Przełącz triaka regulując potencjometrem R2.
Narysuj oscylogram przełączania triaka dla:
a) kÄ…ta Åš= 720,
b) kÄ…ta Åš= 360,
c) kÄ…ta Åš= 120.
Opracowali: dr inż. Jerzy Chmiel, dr inż. Adam Rosiński, inż. Andrzej Szmigiel
3
Wydział Transportu PW. WARSZAWA 2008.
Wykreśl charakterystyki:
- napięcia na triaku w funkcji kąta Ś1 : UD = UD1 + UD2 = f(Ś1),
- napięcia na triaku w funkcji kąta Ś2 : UD = UD1 + UD2 = f(Ś2),
- mocy wydzielanej na triaku :PD = PD1 + PD2 = f(Åš1),
- mocy wydzialanej na rezystancji RM : PRM = PRM1 + PRM2 = f(Åš1).
Tabela 2
Åš1 72° 60° 48° 36° 24° 12° 0°
UD1
URM1
Åš2
UD2
URM2
Przy załączonym triaku wciśnij przycisk S1. Opisz co zaobserwowałeś.
C. Wyposażenie.
Elementy układu:
Rezystor RM = 10 &!.............................................................................................. szt. 1
Rezystor R1 = 100 &! ............................................................................................ szt. 1
Potencjometr R2 = 10 k&! ..................................................................................... szt. 1
Dioda D1 1N4007 ................................................................................................. szt. 1
Tyrystor TYN1012 ................................................................................................ szt. 1
Triak BT 137/800.................................................................................................. szt. 1
Żarówka Ż1 24V/3W ............................................................................................. szt. 1
Żarówka Ż2 12V/2W ............................................................................................. szt. 1
Wyłącznik S1 ........................................................................................................ szt. 1
Generator przebiegów prostokątnych z czujnikiem dotykowym ........................... szt. 1
Sprzęt pomiarowy:
Cyfrowy miernik uniwersalny................................................................................ szt. 2
Oscyloskop dwukanałowy .................................................................................... szt. 1
y
ródło zasilania:
Zasilacz prÄ…du przemiennego 24V~..................................................................... szt. 1
Zasilacz 12 V~ .................................................................................................... szt. 1
Akcesoria:
Płyta montażowa.................................................................................................. szt. 1
Komplet przewodów............................................................................................. szt. 1
Opracowali: dr inż. Jerzy Chmiel, dr inż. Adam Rosiński, inż. Andrzej Szmigiel
4
Wydział Transportu PW. WARSZAWA 2008.
D. Literatura.
1. Basztura Czesław: ,,Elementy elektroniczne . Stow. Inż. i Techn. Mechaników,
1985
2. Januszewski Stefan: ,, Miernictwo tyrystorowe . Wydaw. Nauk. -Techn., 1984
3. Kończak Sławomir: ,,Fizyczne podstawy elektroniki . Wydaw. Politechn.
ÅšlÄ…skiej, 1994
4. Kusy Andrzej: ,,Podstawy elektroniki . Oficyna Wydaw. Politechn.
Rzeszowskiej, 1996
5. Marcyniuk Andrzej: ,,Podstawy miernictwa . Wydaw. Politechn. ÅšlÄ…skiej, 2002
6. Nowaczyk Emilia: ,,Podstawy elektroniki . Oficyna Wydaw. Politechn.
Wrocławskiej, 1995
7. Tietze, Schenk: ,,Układy półprzewodnikowe . Wydaw. Nauk.  Techn., 1996
8. Wawrzyński Wojciech: ,,Podstawy współczesnej elektroniki . Oficyna Wydaw.
Politechn. Warszawskiej, 2003
9. Wieland Jerzy: ,,Tyrystory i półprzewodniki specjalne . Wyższa Szkoła
Morska, 1983
E. Zagadnienia do opracowania.
1. Zasada działania tyrystora.
2. Zasada działania triaka.
3. Charakterystyka prądowo-napięciowa tyrystora i stany pracy.
4. Charakterystyka prądowo-napięciowa triaka i obszary pracy.
5. Podstawowe własności tyrystorów (stan blokowania, stan przewodzenia).
Przedstawienie tych stanów na charakterystyce prądowo-napięciowej.
6. Sposoby sterowania tyrystorów, włączanie i wyłączanie tyrystora.
7. Straty mocy w tyrystorze.
Opracowali: dr inż. Jerzy Chmiel, dr inż. Adam Rosiński, inż. Andrzej Szmigiel
5
Wydział Transportu PW. WARSZAWA 2008.