LABORATORIUM 4.

Temat: WŁAŚCIWOŚCI CUKRÓW I TŁUSZCZÓW. REAKCJE
CHARAKTERYSTYCZNE.

Zadanie 1. Ogólny odczyn na cukry. Próba z tymolem.

Próba tymolowa, tak jak próba Molischa, jest ogólną reakcją na cukry. Daje reakcję

dodatnią zarówno z cukrami wolnymi jak i związanymi.

Pod wpływem działania silnych kwasów na cukrowce następuje ich odwodnienie i

cyklizacja w wyniku której tworzą się furfurole. Powstający barwny produkt jest wynikiem
reakcji kondensacji pochodnych furfurolowych z tymolem.

· Wykonanie.

Do 4 probówek wlać po 0,5 ml 1 % roztworu: glukozy, sacharozy, skrobi a do

czwartej wlać tylko wodę. Dodać do wszystkich prób po 4 krople 3 % etanolowego
roztworu tymolu a następnie 0,5 ml stężonego kwasu siarkowego wlewając go po
ściance probówki. Na granicy obu cieczy powstaje pomarańczowy lub brunatny
pierścień. Próby wstawić na 1 min we wrzącej łaźni wodnej. Próba zawierająca cukier
zabarwia się na kolor czerwony lub czerwonobrunatny. Zanotować wyniki i
zinterpretować je.

· Materiały i odczynniki:

- probówki – 4 szt.
- 1 % roztwór glukozy – 1 ml.
- 1 % roztwór sacharozy – 1 ml.
- 1 % roztwór skrobi – 1 ml
- odczynnik tymolowy- 3% etanolowy r-r tymolu.
- stężony kwas siarkowy – 4 ml.

Zadanie 2. Odróżnienie cukrów redukujących od nieredukujących. Próba Benedicta.

Próba Benedicta należy do najbardziej specyficznych i czułych prób pozwalających

wykryć obecność cukrów redukujących.

Występowanie w cząsteczce wolnej grupy aldehydowej lub ketonowej nadaje jej

własności redukujące. Właściwości redukujące cukrów ujawniają się tylko w środowisku
zasadowym ponieważ w środowisku kwaśnym wolna grupa karbonylowa jest zablokowana
ponieważ włącza się w budowę pierścienia.

Do wykrywania cukrów redukujących stosuje się różne cząsteczki i jony: jod, jony

metali ciężkich, jon żelazicyjankowy. W próbie Benedicta wykorzystuje się jony Cu (II),
które pod wpływem cukrów redukujących tworzą Cu (I) dając w alkalicznym środowisku
pomarańczowej barwy Cu

2

O.

· Wykonanie.

Do 5 probówek odmierzyć 1,0 ml odczynnika Benedicta i do kolejnych

probówek wprowadzić po 0,5 ml 1 % roztworu: glukozy, maltozy, sacharozy, skrobi,
a do ostatniej 0,5 ml wody. Wszystkie próby wstawić na ok. 1-2 min do wrzącej łaźni
wodnej. Po tym czasie pojawi się zabarwienie próby od zielonego aż do wystąpienia

czerwonego osadu w zależności od stężenia cukrów redukujących w próbie.
Zanotować wyniki i zinterpretować je.

· Materiały i odczynniki:

- probówki – 5 szt.
- 1 % roztwór glukozy – 1 ml.
- 1 % roztwór maltozy – 1 ml.
- 1 % roztwór sacharozy – 1 ml.
- 1 % roztwór skrobi – 1 ml
- odczynnik Benedicta ( w 700 ml wrzącej wody rozpuścić 173 g

cytrynianu sodowego i 100 g bezwodnego węglanu sodu. Po
ochłodzeniu dodać powoli, przy stałym mieszaniu, 100 ml 17,36 CuSO

4

* 5H

2

O. Uzupełnić wodą do 1000 ml. Odczynnik jest trały.

- palnik gazowy

Zadanie 3. Wykrywanie wielocukrów.

Tworzenie barwnych kompleksów z jodem pozwala na odróżnienie niektórych

wielocukrów od cukrów drobnocząsteczkowych i monosacharydów ponieważ kompleksy z
jodem mogą tworzyć cząsteczki o odpowiednio dużych wymiarach i uporządkowanej
budowie. W strukturze takiej cząsteczka jodu wiąże prawdopodobnie atomy wodoru przy
C-1 i C-4 wiązań glikozydowych. Efekt barwny jest tym większy im większa jest cząsteczka
wielocukru. Glikogen tworzy kompleks czerwony, skrobia niebiesko-fioletowy, a
oligosacharydy zawierające mniej niż 6 cząsteczek glukozy nie dają barwy z jodem.

· Wykonanie.

Do 5 probówek odmierzyć kolejno po 0,5 ml. 1 % roztworu: skrobi, glikogenu,

sacharozy, glukozy a do ostatniej 0,5 ml wody. Do wszystkich prób dodać po 3 krople
roztworu jodu (płynu Lugola). Zanotować wyniki i zinterpretować je.

· Materiały i odczynniki:

- probówki – 5 szt.
- 1 % roztwór skrobi – 1 ml.
- 1 % roztwór glikogenu – 1 ml.
- 1 % roztwór sacharozy – 1 ml
- 1 % roztwór glukozy – 1 ml.
- płyn Lugola (roztwór jodu) – 1 ml. R-r jodu w jodku potasowym:

10 g jodku potasowego rozpuścić w 20 ml wody, dodać 5 g jodu i
mieszać ( z przerwami), aż do całkowitego rozpuszczenia się jodu
(jeśli jod się nie rozpuści, dodać jeszcze trochę jodku potasowego).
Uzupełnić woda do objętości 100 ml.

Zadanie 4. Kwaśna hydroliza cukrowców i wykrywanie jej produktów.

Polisacharydy w kwaśnych roztworach oraz pod wpływem enzymów ulegają

hydrolizie. W wyniku hydrolizy wiązanie glikozydowe ulega rozerwaniu i powstają kolejno
najpierw mniejsze makrocząsteczki, oligosacharydy, następnie dwusacharydy, a w końcu
monosacharydy. W miarę postępu hydrolizy zanikają więc własności polisacharydu a

pojawiają się cechy monosacharydów. W czasie przebiegu hydrolizy polisacharydy tracą
zdolność do tworzenia kompleksów z jodem, pojawiają się własności redukujące cukrów.

· Wykonanie.

Do 5 probówek należy odmierzyć kolejno po 1 ml 1% roztworu: skrobi,

glikogenu, sacharozy i glukozy , a do 5 - 1 ml wody. Do wszystkich prób dodać po 3
krople stężonego H

2

SO

4

i podgrzewać 5-7 min. we wrzącej łaźni wodnej (próba musi

zawrzeć). Po ochłodzeniu zawartość prób rozlać do 2 probówek i przeprowadzić
dalsze badania.
W jednej części wykonać próbę z płynem Lugola (patrz zadanie 4), a w drugiej po
alkalizacji wobec papierka wskaźnikowego (pH powyżej 9) wykonać próbę Benedicta
na cukry redukujące (patrz zadanie 3). Zanotować wyniki i zinterpretować je.

· Materiały i odczynniki:

- probówki – 6 szt.
- 1 % roztwór sacharozy – 1 ml.
- 1 % roztwór glikogenu – 1 ml.
- 1 % roztwór skrobi – 1 ml
- stężony kwas siarkowy – 3 krople
- palnik gazowy
- odczynnik Benedicta (roztwór siarczanu miedzi)
- płyn Lugola (roztwór jodu)

Zadanie 5. Wykrywanie kwasów tłuszczowych. Zmydlanie tłuszczów i fosfolipidów.

· Wykonanie.

W 3 probówkach umieścić kolejno parę kropel oleju roślinnego, trochę

utwardzonego oleju roślinnego, a do trzeciej niewielką ilość tłuszczu zwierzęcego. Do
trzech badanych prób należy dodać 3 ml 5 % etanolowego roztworu wodorotlenku
sodu. Zmieszać i wstawić na około 15 min. do wrzącej łaźni wodnej. Po tym czasie
należy dodać 5 ml H

2

O i ogrzewać w dalszym ciągu we wrzącej łaźni w celu

odparowania etanolu. Powstaje opalizujący roztwór mydła, który podczas wytrząsania
pieni się.

Zanotować wynik i napisać reakcję hydrolizy zasadowej.

· Materiały i odczynniki:

- 3 probówki
- olej roślinny
- utwardzony olej roślinny
- tłuszcz zwierzęcy
- 5 % etanolowy roztwór wodorotlenku sodu
- wrząca łaźnia wodna