PROTEZY CAŁKOWITE:

USTALANIE ZWARCIA

centralnego (Fazy):

1) Kształtowanie powierzchni wargowej wzornika górnego
2) Wyznaczenie przebiegu płaszczyzny protetycznej
3) Ustalenie wysokości zwarcia
4) Wyznaczenie i rejestracja poziomej składowej zwarcia centralnego
5) Wyznaczenie linii pomocniczych i dobór zębów sztucznych

ANALIZA PODŁOŻA

PROTETYCZNEGO:

1) Jaki jest typ podłoża?
2) Jakie perspektywy stwarza dane podłoże dla pełnosprawnego użytkowania protez? (ostrzec )
3) Jaka powinna być konstrukcja protezy i jej zasięg? (ekstensywna/jezyk)
4) Jaka powinna być wielkość standardowej łyżki wyciskowej?
5) Jaką metodę i materiał wyciskowy należy zastosować w danym przypadku?

TYPY PODŁOŻA PROTETYCZNEGO wg. Supplee:
Typ I – j.u. o podłożu idealnym:

a) WZ dobrze ukształtowane
b) sklepienie podniebienia wysokie, wał podnieb. nie uwypuklony
c) BŚ podłoża twarda, zbita, nieprzesuwalna nie poddająca się uciskowi
d) przyczepy mięśni i więzadła umieszczone daleko od grzbietu WZ

Typ II – j.u. o podłożu zanikłym twardym:

a) WZ zanikłe
b) sklepienie podniebienia niezbyt wysokie, wał podnieb. w SZ linia skośna w Ż uwypuklony
c) BŚ cienka, ale twarda i zbita
d) przyczepy mięśni i więzadła umieszczone blisko grzbietu WZ

Typ III – j.u. o podłożu zanikłym miękkim:

a) WZ dobrze ukształtowane lub zanikłe
b) sklepienie podniebienia mniej lub bardziej wysokie
c) określenie tego typu j.u. zależy wyłącznie od stanu podłoża miękkiego; poszczególne odcinki BŚ wykazują różnice w spoistości
i podatności na ucisk

Typ IV – j.u. o podłozu zanikłym rozwiązłym:

a) WZ silnie zanikłe, pokryte cienką, wiotką BŚ o dużej przesuwalności względem podłoża i podatności na ucisk
b) W SZ WZ pokryte ruchomymi płatami dziąsła, przesuwalną BŚ często zakończone miękkimi i ruchomymi guzami szczęki,
zbudowanymi z wybujałej BŚ
c) W Ż WZ jest tak płaski, że BŚ przedsionka przechodzi niepostrzezenie w BŚ dna j.u., grzbiet WZ ruchomy, przesuwalny, ma
kształt koguciego grzebienia.

KLASYFIKACJA BRAKÓW UZĘBIENIA

wg Galasińskiej-Landsbergerowej (oddzielna do szczęki i żuchwy):

I.Klasa – braki jakościowe w 1 lub więcej zębów przy pełnych łukach zębowych (protezy stałe)

II.Klasa – braki zawarte między zębami (protezy stałe lub ruchome w zależności od rozległości braków i jakości filarów)

III.Klasa – braki skrzydłowe jedno lub obustronne (protezy ruchome podparte lub osiadające)
IV.Klasa – braki całkowite



bezzębie (protezy całkowite)

Klasyfikacja Applegate’a–Kennedy’ego:

I.Obustronne skrzydłowe braki zębów

II.Jednostronne skrzydłowe braki zębów

III.Jednostronne braki ograniczone z przodu i z tyłu przez zęby; zęby te nie mogą służyć jako jedyne podparcie dla protezy (



filar

zespolony)

IV.Pojedyncze obustronne braki zębów w odcinku przednim z pełnymi łukami w odcinkach bocznych

V.Braki w odcinku przednim i tylnym, kiedy zęby przednie nie mogą być wykorzystane jako filary, np.

brak zębów 2-6

VI.Braki zębowe, przy których zęby ograniczające lukę mogą być użyte jako filary zdolne do całkowitego podparcia protezy,

np. brak 4 i 5



most z filarami w postaci zębów 3 i 6

TESTY HERBSTA

DLA SZCZĘKI:



szerokie otwarcie ust – obustronnie od guza szczęki do okolicy zęba 17 i 27



ściąganie warg jak przy gwizdaniu – odcinek przedni od 13 do 23



ruchy mimiczne – policzkowo obustronnie od 17 do 14 i 14 do 27

TESTY HERBSTA

DLA ŻUCHWY:



szerokie otwarcie ust – policzkowo obustronnie od trójkąta zatrzonowcowego do zęba 37 i 47



oblizywanie warg – językowo obustronnie od trójkąta zatrzonowcowego do zębów 36 i 46



dotykanie końcem języka wewn. str. policzków – językowo po przeciwległej str. w okolicy przedtrzonowców i kła



wysuwanie języka do czubka nosa – językowo na siekaczach



ściąganie warg jak przy gwizdaniu – wargowo od 33 do 43

ANALIZA WYCISKU

CZYNNOŚCIOWEGO I MODELU ROBOCZEGO

Stanowi on odwzorowanie pola protetycznego w stanie dynamicznym. Znajdują w nim odbicie elementy tkanek mało podatnych
na ucisk i przemieszczenie oraz czynnościowo ukształtowane pobrzeże, czyli granica miedzy ruchoma i nieruchoma BŚ. Analizy
wycisku dokonuje się w obecności pacjenta porównując go z jama ustna.

SZCZĘKA:

- wędzidełko wargi górnej w kształcie rowka
- odbicie BŚ w części wargowej i policzkowej przedsionka określa granice zasięgu protezy
- grzbiet WZ tworzy rów zębodołowy
- guzy wyrostka zębodołowego szczeki dają zagłębienia na końcach rowu
- więzadło skrzydłowo-zuchowe wytwarza rowek za guzem wyrostka
- na tylno-bocznej ścianie wycisku może się odcisnąć przedni brzeg wyrostka dziobiastego żuchwy, ale tylko przy energicznych
ruchach czynnościowych bocznych
- dołeczki podniebienne tworzą symetryczne wyniosłości na tylnej granicy podniebienia twardego
- granica przejścia podniebienia twardego w miękkie (A-H) daje gładkie odbicie
- szew podniebienny daje zagłębienia
- zmarszczki podniebienne tworzą w przedniej części wycisku rowki
- brodawka sieczna tworzy regularne zgłębienie na środku przedniego odcinka wycisku

ŻUCHWA:

- więzadła języka i wargi dolnej kształtują rowki
- obrzeża BŚ bardziej wydatne niż w szczęce

- linia skośna zewnętrzna jest niewielkim zagłębieniem

- w dystalno-policzkowej części wycisku powstaje zagłębienie wywołane uciskiem żwacza na mięsień policzkowy
- przestrzeń pozatrzonowcowa jako guzowata wklęsłość
- fałdy podjęzykowe tworzą zagłębienia

- przyczepy mięśnia żuchowo-gnykowego tworzą rowek
- wędzidełko języka tworzy rowek

- przestrzeń podżuchwowa tworzy wyniosłość

Model roboczy wykonuje się z twardego gipsu. Podstawa modelu dolnego – sześciobok, górnego – siedmiobok. Powinien być
gładki, bez pęcherzy, odtwarzać całość pola protetycznego. Musi odtwarzać również pobrzeża wycisku od strony przedsionkowej
umożliwiając wykonanie protezy o płycie ukształtowanej czynnościowo.

WYKONANIE

WYCISKU WYBIÓRCZO ODCIĄŻAJĄCEGO

(wg Kozłowskiego).

Na łyżce indywidualnej przy użyciu pasty wyciskowej. Jest to wycisk częściowo uciskowy. Tutaj osiągamy

odciążenie miejsc, które w trakcie żucia nie powinny być nadmiernie uciskane:
-okolica walu podniebiennego
-brodawka trzysieczna
-otwory podniebienne większe
Podczas badania określa się okolice podlegające obciążeniu. Pobieramy wycisk anatomiczny wykonujemy model gipsowy. Na tym
modelu zakreślamy miejsca odciążenia i pokrywamy cienka warstwa rzadkiego gipsu. Wykonujemy łyżkę indywidualna na tak
przygotowanym modelu i pobieramy nią wycisk czynnościowy. Wyjmujemy wycisk i na błonie śluzowej zakreślamy okolice
odciążeń. Wprowadzamy ponownie wycisk celu odbicia na jego powierzchni miejsc zakreślonych. Usuwamy z tych miejsc mat eriał
wyciskowy, a łyżkę w tych miejscach perforujemy wiertłem. Na taki wycisk nakładamy pastę wyciskowa i mocno dociskamy.

OGÓLNE

ZASADY USTAWIANIA ZĘBÓW

W PROTEZACH

Wykonuje to technik. W protezie inaczej niż w jamie ustnej nacisk nie jest wywierany na pojedynczy ząb lecz ząb ten jest ściśle
połączony z całym łukiem i płytą protezy. Różnice miedzy uzębieniem naturalnym a sztucznym:
-utrzymywane przez tkanki przyzębia
-mogą reagować niezależnie, każdy osobno, mogą się przemieszczać
-zaburzenia zwarcia nie powodują takich drastycznych działań ujemnych
-siły inne od pionowych są dobrze znoszone
-nagryzanie zębów siecznych nie ma wpływu na resztę łuku
-drugi ząb trzonowy jest korzystny do rozcierania pokarmów, w protezie powoduje przemieszczenie
-dwustronne zrównoważenie jest rzadko spotykane (3 punktowy kontakt żucia)
-kontrola czynności przez układ mięśniowy

W protezie całkowitej nie ustawiamy więcej niż 14 zębów, brak jest 3 zębów trzonowych. Czasami można

zmniejszyć liczbę do 12 zębów. W zgryzie prawidłowym łuk górny ma kształt elipsy, a dolny paraboli. Żeby górne pokrywają od
strony przedsionkowej część zębów dolnych i każdy ząb powinien kontaktować z dwoma zębami przeciwstawnymi, z wyjątkiem
dolnych przyśrodkowych siekaczy oraz drugich górnych trzonowców. Żeby boczne powinny być ustawione na środku grzbietu
wyrostka zębodołowego. Ze względów estetycznych zęby przednie trzeba niekiedy ustawić poza grzbietem wyrostka. Wskazane
jest ustawianie zębów z pewnymi odchyleniami, nie idealnie prostych. W metodzie artykulacyjnej ustawia się zęby o kształtach
anatomicznych, gdzie układ powierzchni żujących i siecznych w trakcie żucia powinien zapewnić zrównoważoną okluzję i
artykulację. W metodzie statycznej ustawiamy żeby bezguzkowe i płaskoguzkowe kontaktujące z płytą sferyczna, co umożliwia
wykonywanie ruchów żujących bez wyważania protezy.

KLASYCZNA

METODA

USTAWIANIA ZĘBÓW

GYSIEGO

(artykulacyjna).

Ustawianie rozpoczynamy od ustawiania zębów górnych, pamiętając ze powierzchnia przedsionkowa walu

zwarciowego stanowi obwód łuku zębowego, a powierzchnia zwarciowa walu dolnego podstawę w stosunku do której ustawia się
powierzchnie sieczne i żujące.



Jako pierwszy ustawiamy ząb sieczny przyśrodkowy górny, którego większa część powierzchni przedsionkowej powinna

przebiegać zgodnie z krzywizna wału wzornika. Brzeg sieczny dotyka całą powierzchnią płytki kontrolnej.



Następnie ustawia się ząb przyśrodkowy strony przeciwnej. Powinny być oddzielone od siebie linia środkową zaznaczoną

na wałach wzorników. Osie długie zębów przyśrodkowych powinny być zbieżne ku dołowi



Sieczne górne boczne nie kontaktują się z płytką, ustawiamy je dystalnie do przyśrodkowych



Kły ustawiamy w taki sposób, aby kolec dotykał płaszczyzny gryzowej. Ich powierzchnia przyśrodkowa kontaktuje się z

bocznymi zębami siecznymi, a odśrodkowa z linią kłów zaznaczona na wałach. Szyjka kła jest wystawiona nieco na zewnątrz
tworząc pewną wyniosłość. Oś zęba skierowana jest dośrodkowo. Górne kły podtrzymują kąty ust - duży wpływ na estetykę



Boczne trzonowce i przedtrzonowe ustawiamy zgodnie z przebiegiem krzywej kompensacyjnej. Pierwszy trzonowy

ustawiamy prostopadle do płaszczyzny zwarcia wałów, tak aby jego guzek policzkowy stykał się z nią, a podniebienny był odsunięty
na 1mm.
Drugi przedtrzonowy ma oś analogiczną do pierwszego, ale kontaktuje się z płaszczyzną zwarcia dwoma guzkami.
Pierwszy trzonowy ma oś skierowaną nieco odśrodkowo i do powierzchni zwarcia dotyka tylko guzkiem podniebiennym
przyśrodkowym, pozostałe odsunięte na 1-2mm.
Drugi trzonowy nie dotyka do powierzchni zwarcia, stanowi przedłużenie pierwszego, jest odchylony na 1-3mm.



W żuchwie rozpoczynamy od pierwszego zęba trzonowego. 1/3 jego powierzchni żującej kontaktuje się z drugim

przedtrzonowcem górnym, a 2/3 z pierwszym trzonowcem górnym.



Następnie ustawia się siekacze przyśrodkowe, powinny być rozdzielone linią pośrodkową. Szyjki nieco dośrodkowo, a

brzegi sieczne wysunięte ku przodowi.



Kły ustawiamy tak, aby w spoczynku nie kontaktowały się z zębem przeciwstawnym, tylko przy wysuwaniu żuchwy

dystalny bok siekaczy bocznych powinien kontaktować się z częścią brzegu siecznego kła. Oś dolna kła pochylona dojęzykowo, a
szyjka wychylona na zewnątrz.



Siekacze boczne ustawia się w luce miedzy kłem a siekaczem przyśrodkowym.



Dolne przedtrzonowe w dokładnym kontakcie z górnymi, każdy z nich kontaktuje się z dwoma przeciwstawnymi zębami.



Drugi trzonowiec kontaktuje się z 2 trzonowymi górnymi.

METODA KALOTOWA

.

Jedna z wielu metod opierająca się na teorii sferycznej. Fehr dąży do uzyskania statyki protez przez

indywidualne ukształtowanie powierzchni zwarciowej w ustach pacjenta. Wzorniki zwarciowe po ustaleniu zwarcia centralnego
kształtujemy kalota(podgrzewa się ją), będącą wycinkiem koła o promieniu 11cm. Kalota to instrument zbudowany na podstawie
krzywej zwarciowej Monsona. Wał wzornika górnego przykładamy do wklęsłej powierzchni kaloty, natomiast dolny do
powierzchni wypukłej. Tak kształtuje się powierzchnie zwarciowe jako wycinki kuli. Koryguje się wały aż do momentu kontaktu
całej powierzchni przy wysuwaniu żuchwy i na boki (likwidacja fenomenu Christensena). Dalej umocowujemy modele w zwieraku i
ustawiamy zęby płaskoguzkowe wg wyznaczonej płaszczyzny zwarciowej wzorników. Najpierw ustawia się zęby dolne, a do nich
górne. (G1/3/2 D3/B GB DS.)

Fenomen Christensena

– ruch wysuwania żuchwy prowadzi do utraty kontaktu zębów trzonowych dolnych z górnymi i powstania

między nimi trójkątnej przestrzeni. Odstęp między powierzchniami żującymi zębów bocznych jest tym, większy im większe jest
zachodzenie w obrębie zębów przednich.

Krzywa kompensacyjna Spee

(krzywa okluzyjna strzałkowa) – linia łącząca wierzchołki guzków policzkowych zębów dolnych od 1

przedtrzonowca do trzeciego trzonowca włącznie – stanowi wycinek koła ze środkiem wewnątrz oczodołu.

Trójkąt Bonwille’a

– równoboczny, o boku 10cm powstaje z połączenia punktów zlokalizowanych na obydwu wyrostkach

stawowych żuchwy z punktem styku siekaczy przyśrodkowych dolnych.

Krzywe transwersalne Monsona

(krzywe okluzyjne poprzeczne) – linie poprzeczne łączące guzki policzkowe i językowe

jednoimiennych zębów bocznych po obu str. łuku zębowego. Stanowią wycinek koła ze środkiem w okolicy gładzizny.

Ruch Benetta

– ruch głów żuchwy po stronie pracującej w czasie ruchów bocznych

Kąt Benetta

– kąt utw. między torem ruchu wysuwania żuchwy (płaszczyzna strzałkowa) a droga kłykcia str. balansującej.

RETENCJA

–jest to opór stawiany podczas zdejmowania protez z podłoża. Dobra retencja ułatwia pacjentowi adaptację do protez i

zapewnia psychiczną wygodę, zwłaszcza podczas uśmiechu i mowy. Czynniki sprzyjające retencji:
- adhezja - siła przyciągania miedzy molekułami różnych ciał np. kropla wody między dwoma płytkami utrudnia ich oddzielenie
- kohezja - spójność międzycząsteczkowa między molekułami tego samego materiału np. zachowanie kulistego kształtu kropli
wody na powierzchni innego materiału
- napięcie międzycząsteczkowe: inaczej jest to adhezja przez kontakt, są to siły utrzymujące dwa ciała między którymi jest cienka
warstwa płynu, siły te działają prostopadle do powierzchni tych ciał
- dokładne przyleganie do tkanek – jest to czynnik biologiczny odnoszący się do ścisłego przylegania do tkanek miękkich podłoża
protetycznego, które otrzymujemy dzięki dokładnym technikom wyciskowym
- uszczelnienie brzeżne – czynnik biologiczny polegający na ścisłym kontakcie brzegów protez z podłożem, uzyskujemy to poprzez
czynnościowe ukształtowanie pobrzeży oraz przez uszczelnieni tylnej granicy protezy
- kontrola nerwowo –mięśniowa – siły czynnościowe wyzwalane przez pacjenta w czasie użytkowania protezy; czas potrzebny do
zrównoważenia sił mięśniowych działających na protezę jest indywidualny dla każdego pacjenta.
- ciśnienie atmosferyczne – czynnik fizyczny ciśnienia hydrostatycznego, jest siła działająca na zewnętrzną stronę protezy
- ciążenie – odnosi się jedynie do protezy dolnej i ma niewielki wpływ na retencje ze względu na mała masę protezy
- siła wklinowania
- siła tarcia – między protezą a podłożem
- klamry retencyjne, zamki, zsuwy zatrzaski, korony teleskopowe – wykorzystuję siłę tarcia między danym elementem a zębem

STABILIZACJA

– Jest to opór w stosunku do sił poziomych i rotacyjnych chroniący protezę przed przemieszczeniem przednio-

tylnym i bocznym. Stabilizacja zapewnia wygodę użytkowania. Osiąga się ją dzięki:
- właściwemu dostosowaniu protezy do strefy neutralnej
- pozytywne wykorzystanie działających sił w strefie neutralnej – zrównoważenie siły jezyka działającej na zewnątrz i siły warg
działających do wewnątrz
- zrównoważeniu okluzji - uzyskanie kontaktów okludalnych w maksymalnej liczbie z.bocznych i trzypunktowego kontaktu żucia (
podczas ruchów bocznych żuchwy zachowanie kontaktu miedzy stroną pracująca i balansującą )
- ustawieniu zębów na szczycie wyrostka
- pozostawieniu niewielkiej szczeliny między siekaczami (rozkontaktowaniu siekaczy)

PROTEZY CZĘŚCIOWE:

ETAPY PRAC
PROTEZA CZESCIOWA AKRYLOWA

I WIZYTA KLINICZNA – wywiad, badanie, projektowanie, przygotowanie przedprotetyczne(jeśli sitnieje taka potrzeba), pobranie
wyciskow anatomicznych na łyżkach standardowych
I wizyta laboratoryjna – model roboczy i wzorniki zwarciowe

II WIZYTA KLINICZNA – ustalenie centralnego zwarcia, dobranie koloru, ksztaltu i wielkości zebow sztucznych, projektowanie
konstrukcji protezy na modelu roboczym(zasieg plyty, klamry, odciążenia, podcienie)
II wizyta laboratoryjna – technik wykonuje probna proteze woskowa

III WIZYTA KLINICZNA – kontrola probnej protezy
III wizyta laboratoryjna – technik wykonuje gotowa proteze akrylowa

IV WIZYTA KLINICZNA – kontrola i oddanie gotowej protezy
V WIZYTA KLINICZNA – wizyta kontrolna na korekte po 24h

OGRANICZENIE PŁYTY

PROTEZY CZĘŚCIOWEJ.

Ograniczenie płyty protezy dotyczy przed wszystkim protezy górnej, natomiast nie ogranicza się płyty w protezie dolnej z powodu
szczupłości pola protetycznego ( przebieg granicy płyty jest taki jak płyty wzornika )

Ograniczenie płyty protezy częściowej

ZALEŻY OD

:

1. odpowiedniego przygotowania j.ustnej do leczenia protetycznego :

● wyznaczenie płaszczyzny protetycznej i usuniecie węzłów urazowych
● eliminacja parafunkcji narządu żucia ( w tym bruksizmu )

W przypadku obecnych parafunkcji i węzłów urazowych niemożliwe jest ograniczenie płyty protezy i stanowi to p/wskazanie

2. ocena jakości podłoża protetycznego :

● podłoże kostne :
- kształt podniebienia : dobrze wysklepione podniebienie jest korzystne dla ograniczenia płyty protezy, natomiast podniebienie
płaskie lub gotyckie jest niekorzystne
- kształt wyrostków zębodołowych : ograniczeniu płyty p. sprzyjają wyrostki z. szerokie, wysokie z równoległymi stokami ( wtedy
jest dobra stabilizacja i retencja )
- ukształtowanie guzów szczęki : dobrze wykształcone sprzyjają ograniczeniu płyty p. , natomiast płaskie stanowią p/wskazanie
● błona śluzowa : zbita, twarda, napięta ( dobrze odbiera ucisk, działa jak amortyzator ) umożliwia ograniczenie płyty p. , błona
śluzowa przesuwalna, wiotka, tk.łączna stanowi p/wskazanie do ograniczenia

3. ilośc, jakośc i rozmieszczenie zz.własnych :

Możliwe jest ograniczenie płyty gdy :
● zęby w uzębieniu resztkowym mają zachowaną równowagę między długością korzenia a długością korony klinicznej
● najkorzystniejsz sytuacja gdy pozostałe zęby to kły i drugie trzonowce dobrze osadzone w zębodole, równoległe w względem
siebie, a linia łącząca filary, na których bedą klamry dzieli protezę na dwie równe części

4. rodzaj zębów przeciwstawnych :

Nie możliwe ograniczenie plyty protezy gdy :



przeciwległe do odc.bezzębnego są zęby własne, zwłaszcza przy braku stref podparcia ( nawet przy korzystnych

war.anatomicznych ) - wtedy ograniczenie płyty p. powoduje zwiększony nacisk na zmniejszoną powierzchnię podłoża śluz.-
kostnego ( co powoduje zaburzenia krążenia, st.zapalne, zaniki )
Możliwe ograniczenie płyty protezy gdy :



pacjent użytkuje protezę częśc./całk. dolna ( siła nacisku na tych zębach jest znacznie mniejsza i można nawet ograniczyc płyte

przy niekorzystnych war.anatomicznych

5. zachowanie właściwej statyki protezy :

● zz.sztuczne ustawione są na grzbiecie wyrostka zębodołowego
● przestrzegane są zasady planowania klamer
● zz. w czasie żucia są równomiernie obciążone
● stosuje się zęby o spłaszczonych guzkach i zmniejszonym wymiarze podniebienno-przedsionkowym

6. położenie przyczepu wędzidełek ( wargi, policzków )



gdy znajdują sie daleko od grzbietu wyrostka zębodołowego, można ograniczyc płytę

Ograniczenie płyty protezy

MOŻE DOTYCZYC : przedniego lub tylnego odc. podniebienia albo przedniego i tylnego.

Ograniczenie płyty w

PRZEDNIM ODC. PODNIEBIENIA:

●

kiedy?

- podniebienie twarde jest dobrze wysklepione
- bezzębne wyr.zębodołowe i guzy szczęki są dobrze zachowane
- braki skrzydłowe
●

korzyści :

1. uniknięcie destrukcyjnego wpływu na przyzębie
2. odsuniecie płyty p. od szczególnie wrażliwej strefy – fałdów podniebiennych i brodawki
przysiecznej
3. powiększenie powierzchni rozcierania kęsa pokarmowego
4. polepszenie odbierania wrażeń smakowych

Granica płyty nie może przebiegać w poprzek fałdów podnieb. i nie może kończyć sie na wysokości brodawki przysiecznej

Ograniczenie płyty w

TYLNYM ODC. PODNIEBIENIA

●

kiedy?

- występują braki w odc. przednim szczęki
- zachowane są z. trzonowe o dobrej jakości
- podniebienie twarde jest dobrze wysklepione, szew podniebienny niezaznaczony
- bł.śluzowa jest spręzysta
●

korzyści :

1. wyeliminowanie odruchu wymiotnego
2. zmniejszenie zaburzenia smaku
3. lepsze odczucia temperatury spożywanych pokarmów
4. szybka adaptacja do protezy

OMÓW

ZASADY PROJEKTOWANIA PROTEZ

CZĘŚCIOWYCH (SZKIELETOWYCH).

1) dążenie do przenoszenia sił żucia drogą ozębnową – dążenie do podparcia.

Podparcie :



zwiększa wydolność żucia



polepsza stabilizację protezy



zapobiega uszkodzeniu podłoża



protezy całkowicie podparte ( ozębnowe ) - fizjologiczne przenoszenie sił żucia, najkorzystniejsze



protezy ozębnowo-śluzówkowe



protezy osiadające śluzówkowe – niefizjologiczne przenoszenie sił żucia, tylko częściowo odtwarza wydolnośc żucia i

może wywierac patologiczny wpływ na podłoże

2) racjonalne kształtowanie płyty protezy

Należy uwzględniać warunki w j.ustnej i brac pod uwagę możliwośc ograniczenia płyty protezy. ( omowione w pyt.20 ) Nie
ograniczamy płyty protezy dolnej, powinna obejmowac trójkąty zatrzonowcowe.

3) właściwe rozmieszczenie elementów utrzymujacych i podpierających protezę

●

prawidłowy przebieg klamer na powierzchni zęba – ramię retencyjne klamry znajduje się w przestrzeni retencyjnej (

poniżej max wypukłosci korony z. )
●

najkorzystniejsze takie ułożenie klamer, by środek utworzonej figury miedzy nimi stanowił środek podłoża

protetycznego ( rysunki linii klamrowania ...)
●

niekorzystne jest ułożenie klamer punktowe lub linijne ( gdy położone do tyłu lub przodu od środka protezy )

●

przy brakach skrzydłowych – klamry ustawione najbliżej luki skrzydłowej

●

stosowanie cierni :

- podparcie bliskie – na zz okalających lukę zębową i na powierzchniach zwroconych do
luki – przy brakach z. ograniczonych ( tylko gdy luka ograniczona z
dwóch stron )
- podparcie oddalone – na zębie okalającym luke z. , na powierzchn przeciwległej do luki
– przy brakach ograniczonych i skrzydłowych
- podparcie dalekie – na innych zębach nie okalających lukę z. - przy brakach skrzydłowych
Podparcie cierni umieszczamy jak najbardziej obwodowo do naszego pola protetycznego

4) stosowanie leczenia kombinowanego

●

w odc.przednim – most

●

w odc.bocznym – częściowa proteza ruchoma

Zalety :



zwiększenie wydolności żucia w odc.przednim i możliwośc ograniczenia płyty protezy



profilaktyka próchnicy, ch.przyzebia



lepsza stabilizacja



estetyka

5) zespalanie zębów

Zespolenia zębów – łączenia zębów w bloki oporowe, które mogą skutecznie oprzec sie siła wywarzającym poszczególne zęby
przez szynowanie poziome i pionowe. Wydolnosc czynnosciowa jest wówczas większa niż suma wydolności poszczególnych
zębów. Zespolenie zz przeciwstawia sie niekorzystnym silom poziomym.
Dzieki zespalaniu zz uzyskujemy :
●

rozłożenie sił żucia na maksymalną ilośc zębów

●

odciążenie przyzębia

●

wytworzenie stabilnej płaszczyzny zgryzowo-artykulacyjnej

●

stosowanie profilaktyki powstawania przeszkód zgryzowych parafunkcji

●

unieruchamianie rozchwianych zz

Wskazania :



działanie profilaktyczne w stsosunku do pacjenta bez zmian patologicznych



pacjenci ze zmianami patologicznymi w stawie: zębowo-zębowym ( patologiczna abrazja ), zębowo-zębodołowym (

paradontopatie) i skroniowo-żuchwowym ( artropatie )
Przeciwskazania :



rozchwianie zz IIIst



resorbcja wyrostka z. Sięgająca ¾ długości korzenia



zła higiena j.ustnej

SPOSOBY ZESPALANIA uzębienia :
●

ze względu na sposób mocowania:

- stałe
- ruchome
- mieszane ( met.kombinowana )
●

ze względu na rodzaj konstrukcji :

1) zespolenie bezposrednie – gdy stałe elementy protez ( np. połączenia kładkowe ) zespalają zęby między sobą a ruchomą częscią
uzupenienia odtwarzając brak zębów
2) zespolenie pośrednie – gdy pojedyncze elementy połączone są przez ruchomą częśc uzupełnienia protetycznego ( np. proteza
ruchoma zakotwiona przez korony teleskopowe )
●

ze względu na okres użytkowania uzupeł.protet

- tymczasowe – stosowane przed wykonaniem trwałego uzupełnienia protet. ( wiązania ligaturowe, szyny kompozytowe, płytki i
szyny zgryzowe )
- długoczasowe:
a) stałe – korony zespolone, mosty, korony teleskopowe w konstrukcji z protezą ruchomą,
zespolenia kładkowe
b) ruchome – róznego typu szyny

6) eliminacja para funkcji

(bruksizm, obgryzanie)

7) wyrównanie protetycznej płaszczyzny zwarciowej

ochrona stawów SŻ (węzły urazowe, równomierne obciążenie)

8) odciążenie podłoża śluzówkowo-kostnego
9) prawidłowe ustalenie wysokości zwarcia

(mięśnie, stawy, mowa, wygląd)

PROTEZY NATYCHMIASTOWE:

Wskazania:
- Konieczność usunięcia jednego lub więcej zębów, zwykle w odcinku przednim i bezpośredniego uzupełnienia protezą zaistniałego
braku w łuku zębowym
Przeciwwskazania:
1) Ogólny zły stan zdrowia, u których jest przeciwwskazane wykonywanie jakichkolwiek zab. chirurg.
2) Pacjenci z ostrymi schorzeniami infekcyjnymi błony śluzowej j.u. (względne)
3) Pacjenci niedorozwinięci psychicznie
4) Pacjenci indyferentni, abnegaci nie dbający o higienę osobistą
5) Pacjenci u których planowane są duże plastyczne operacje w obrębie podłoża protetycznego
Zalety:
1) Wpływa korzystnie na okres gojenia się ran poekstrakcyjnych (opatrunek)
2) Prawidłowe odżywianie w okresie gojenia (ogólny stan zdrowia)
3) Korzystny wpływ na kształt i wielkość WZ
4) Lepsza retencja i utrzymanie protez wynikająca z lepszego kształtowania WZ
5) Zapobiega zaburzeniom z stawach SŻ
6) Ułatwia ustalenie prawidłowej wys. zwarcia
7) Umożliwia prawidłową relację warg, policzków, języka
8) Dokładne odtworzenia koloru, kształtu i ustawienia zębów
9) Zachowanie poprawnej wymowy
10) Uniknięcie przykrego okresu przymusowego bezzębia
Wady:
1) Dodatkowe czynności kliniczne i lab. po krótkim czasie
2) Koszt
3) Przy zanikach WZ złe utrzymanie
4) Gorsza estetyka ustaw. zębów w odc. przednim
5) Dużo wizyt kontrolnych



WKŁADY KORONOWO-KORZENIOWE

Wykonuje się je na zęby jedno i wielokorzeniowe, których struktura tkanek twardych korony klinicznej została całkowicie
zniszczona lub z licznymi wypełnieniami. Zęby muszą być prawidłowo przeleczone kanałowo. Korzeń musi mieć wierzchołek
wypełniony endodontycznie przynajmniej w 2-3 mm wierzchołkowych, aby izolować tkanki OKW, odpowiednią długość,
odpowiednie umocowanie w zębodole i nie zniszczoną powierzchnię nośną – na niej opiera się część koronowa, kanał musi być w
kształcie owalnym, długość korzenia powinna być do korony w stosunku co najmniej 1:1, aby nie tworzyć dłuższego ramienia
dźwigni, najlepiej 2:1 lub 3:1
Wkład składa się z części koronowej i ćwieka znajdującego się w kanale – jest to główny element retencyjny.
Wkład może być:
- uzupełnieniem samodzielnym i składa się z ćwieka i korony całkowitej, tzw. ząb ćwiekowy
- stanowić podbudowę dla korony metalowej, porcelanowej lub złożonej
- filarem dla mostu

WSKAZANIA:

- osłabienie korony rozległą lub mnogą próchnicą
- rozległe/liczne niewydolne wypełnienia
- traumatyczne uszkodzenie/zniszczenie korony
- rekonstrukcja okluzji (podniesienie zwarcia)
- ząb o zniszczonym zrębie koronowym, dla filarów, na które ma być wykonana korona akrylowa, wskazaniem jest nawet
nieznaczne zniszczenie korony
- ząb pozbawiony całkowicie zrębu koronowego
- żeby żywe umieszczone nieprawidłowo w luku, gdy leczenie ortodontyczne nie jest możliwe
- korekta barwy i kształtu zęba/ów
- korekta fonetyki
- filary pod most lub protezę częściową
- pod klamrę
- ochrona przed starciem
- zespolenie zębów rozchwianych
- odbudowa pktów stycznych
- zaburzenia genetyczne

PRZECIWWSKAZANIA

:

- zęby martwe nie przeleczone kanałowo
- brak lub nieprawidłowe wypełnienie kanałów
- korzenie złamane lub gdy linia złamania przebiega wzdłuż korzenia
- korzenie zbyt krótkie z natury lub po resekcji
- żeby z zaawansowana choroba przyzębia
- brak odpowiednich proporcji korony i korzenia
- zęby zbyt płaskie i krótnie (brak retencji)
- patologicznie zmiany przyszczytowe

POSTĘPOWANIE

:

Wywiad i badanie kliniczne.
Opracowanie powierzchni nośnej korzenia (kamienie diamentowe o kształcie walca i tarczy na turbinie). W zębach górnych
przednich i bocznych ze względów estetycznych powierzchnie przedsionkowa opracowujemy skośnie w kierunku dziąsła (wchodzi
pod dziąsło), podniebienne zaś prostopadle do osi zęba. Granica miedzy nimi wypada w środku kanału korzeniowego. W reszcie
zębów prostopadle. Wskazane jest opracowanie korony ze stopniem pod wkład, aby: zwiększyć retencję, poprawić proporcje
części koronowej do korzeniowej oraz zmniejszyć niebezpieczeństwo rozłamania się korzenia.

Opracowanie kanału korzeniowego. Aby zwiększyć powierzchnie przylegania i lepiej rozłożyć przenoszone siły powinno się
opracować kanał w kształcie teleskopu. Dopuszczalne jest opracowanie zbieżne, ale z tępym zakończeniem. Przekrój kanału
powinien być owalny – zapobiega przemieszczeniom rotacyjnym wkładu oraz powinien mieć wykonane stopnie przeciwdziałające
silom pionowym. Kanał opracowujemy w przypadku gutaperki udrażniaczami i poszerzaczami, a gdy jest wypełniony cementem i
wiertłami różyczkowymi i szczelinowymi. Idziemy za jasnym punktem w korzeniu i zawsze kontrola ze zdjęciem RTG. Końcowego
opracowania dokonujemy szczelinowcami o płaskim zakończeniu.
Modelujemy wkład metoda bezpośrednią lub pośrednią.

Metoda bezpośrednia

– przestrzykujemy kanał wodą w celu izolacji i wprowadzamy uplastyczniony wosk, dociskamy upychadłem,

następnie uzupełniamy bryłą uplastycznionego wosku, której część wnika do kanału a z reszty formuje się część koronową. Pacjent
zwiera zęby – wolna przestrzeń powinna wynosić od 0,6-1,5mm w zależności od grubości korony. Należy uważać na zachowanie
odpowiedniej szerokości schodka (korona lana 0,6, korony złożone 1,3mm). Końcowa czynność polega na wprowadzeniu do kanału
przez cały wkład rozgrzanego kawałka drutu, aby docisnąć wkład do ścian kanału, polaczenia dwóch elementów w jedna całość,
stworzenia uchwytu, którego część będzie służyła potem do utworzenia kanału odlewowego. Innym sposobem jest użycie
szybkopolimeru lub kształtek z akrylu. Kształtki odpowiednio doszlifowujemy i potem wkładamy do kanału z warstwa wosku
lepkiego i modelowego. Wyjmujemy gotowa odbitkę.

Metoda pośrednia

– w metodzie tej większa część pracy należy do technika, lekarz pobiera wycisk, kęsek zwarciowy i wycisk

zębów przeciwstawnych. W latach ubiegłych wykonywano wycisk korzenia masa termoplastyczna lub silikonowa w pierścieniu i
następnie wycisk sytuacyjny gipsem. Pierścień odgrywał role, jak nic retrakcyjna.
Aktualnie wyciski wykonuje się masami elastycznymi 2 metodami:
Dwuetapowa dwuwarstwowa – wkładamy nic retrakcyjną do kieszonki, do kanału korzenia dostosowuje się pałeczkę z drutu o
średnicy mniejszej niż kanału i wysokości krótszej niż wysokość zębów sąsiednich. Pobieramy następnie wycisk masą o większej
prężności, np. Optosil. Wyjmujemy nic retrakcyjną. Wprowadzamy masę o mniejszej prężności do kanału, na żeby sąsiednie i do
wnętrza pierwszej warstwy wycisku. Wkładamy łyżkę do jamy ustnej.
Jednoetapowy dwuwarstwowy – lekarz usuwa nici retrakcyjne. Wprowadzamy do kanału korzenia masę o niskiej prężności,
wprowadzamy pałeczkę, ostrzykujemy powierzchnie nośną oraz żeby sąsiednie. Wprowadzamy łyżkę z masa o wysokiej prężności.
+ kesek i wycisk zębów przeciwstawnych i kolor
Sprawdzenie poprawności wykonania i cementowanie wkłady koronowo-korzeniowego:
- przyleganie do ścian ubytku
- gładkość przejścia metalowej podbudowy w powierzchnię zęba
- położenie części koronowej w stosunku do zębów sąsiednich i przeciwstawnych

KORONY

Korony protetyczne są jednym z rozwiązań protetycznych powszechnie stosowanych w praktyce klinicznej, wśród tego typu
uzupełnień protetycznych wyróżnić można korony całkowicie metalowe, korony lane na podbudowie metalowej licowane
porcelana lub kompozytem a także korony pełnoceramiczne. Korona ma za zadanie odtworzyć kształt i funkcje zęba, stanowiąc
spójną całość z pozostałymi tkankami zęba. Znaczenie prawidłowego opracowania zębów pod uzupełnienia stałe stanowi
niewątpliwie jedno z najważniejszych ogniw w rehabilitacji protetycznej.
Przystępując do preparacji zęba lekarz powinien kierować się następującymi zasadami:
1. preparowanie oszczędzające tkanki własne zęba
2. uzyskanie dobrej retencji, stabilizacji i wytrzymałości mechanicznej przyszłego uzupełnienia
3. Zintegrowanie obrzeża protezy z powierzchnią zęba
4. zapewnienie odpowiedniej szczelności uzupełnienia
5. Zachowanie dobrego stanu przyzębia odbudowywanego zęba

Zasady preparacji zęba

Do

szlifowania zębów

wykorzystujemy wiertła diamentowe na końcówkę turbinową, najlepiej pracując końcówką przyspieszającą

zamocowaną na mikrosilniku elektrycznym, który pozwala na precyzyjniejszą pracę, szczególnie przy opracowywaniu stopnia.
Preparując ząb niezbędne jest dostateczne chłodzenie wodne w ilości co najmniej 50 ml wody w ciągu jednej minuty.
Szerokość opracowanego stopnia uzależniona jest od rodzaju wykonywanej korony. Przy wykonywaniu koron pełnoceramicznych
wystarcza opracowanie stopnia szerokości 1mm, natomiast przy koronach ceramicznych napalanych na podbudowie metalowej
szerokość stopnia musi być większa i wynosi 1,5 mm.
Zbieżność ścian bocznych szlifowanych zębów powinna wynosić nie więcej niż 3

0

każdej ściany, czyli sumaryczna zbieżność

oszlifowanych zębów nie powinna przekraczać 6

0

. Nieznaczna zbieżność ścian osiowych jest pożądana ze względów praktycznych,

ponieważ wyklucza ona możliwość powstania podcieni jak również ułatwia osadzenie cementowanego uzupełnienia na zębie.
Należy pamiętać o tym że, im niższy jest opracowywany ząb, tym ściany boczne powinny być bardziej zbliżone do równoległości
względem toru wprowadzenia uzupełnienia protetycznego co znacznie poprawia retencję korony. Szlifowanie zęba rozpoczynamy
od wykonania nacięć południkowych wzdłuż długiej osi zęba w ilości trzech na powierzchni wargowej głębokości od 1 do 1,5mm
w zależności od rodzaju wykonywanej korony. Brzeg sieczny skracamy 1,5 do 2 mm. Powierzchnię językową zeszlifujemy na
głębokość 1 – 1,5 mm, uwzględniając zachowanie odpowiedniego miejsca na grubość koron przy wykonywanym ruchu
doprzednich i bocznych żuchwy.
Jeśli szlifujemy powierzchnie żujące zębów przedtrzonowych lub trzonowych, musimy skośnie zeszlifować powierzchnie guzków
funkcjonalnych i jednocześnie powinna być równoległa do przeciwstawnych guzków zębowych. Takie postępowanie zabezpiecza
przestrzeń dla dostatecznej grubości uzupełnienia protetycznego, a przy tym nie wiąże się z nadmierną i niepotrzebną utratą
tkanek zębowych. Brak skośnego zeszlifowania guzków funkcjonalnych często prowadzi do wycienienia korony protetycznej w
miejscach typowych kontaktów okluzyjnych. W przypadku braku skośnego szlifowania guzków funkcjonalnych technik
dentystyczny w trakcie modelowania korony zmuszony jest do przekonturowania korony co później powoduje zaburzenia
okluzyjne, które mogą być skorygowane tylko poprzez szlifowanie przeciwstawnych zębów. W zgryzie krzyżowym skośne
szlifowanie guzków funkcjonalnych dotyczy guzków policzkowych zębów bocznych w szczęce oraz guzków językowych zębów
bocznych w żuchwie.
Szlifowanie zęba kończymy wykonaniem stopnia przydziąsłowego, który jest obecnie wymagany przy wykonywaniu koron.
Wyróżniamy schodek prosty

(scholuder),

schodek ze skośną krawędzią przydziąsłowo

(beveled schoulder)

– korony złożone oraz

schodek zaokrąglony

(chamfer)

– korony jednolite i licowki ceramiczne. Stopień prosty wykonuje się często z lekkim skosem w

kierunku dziąsła pod kątem 135

0

, co zapobiega odłamaniu brzegu niepodpartego szkliwa. Masywny stopień prosty daje dobre

podparcie wykonanej koronie i pozwala na przykrycie opaquera odpowiednią grubością porcelany dentynowej. Stopień ze skośną
krawędzią stosowany jest głównie w odcinkach bocznych ze względu na widoczny często metalowy rąbek na granicy dziąsła.
Stopień typu chamfer stosuje się na ogół przy wykonywaniu koron pełnoceramicznych. Stopnie przydziąsłowe wykonuje się na
ogół tylko dodziąsłowo, rzadziej poddziąsłowo. Każde zagłębienie poddziąsłowo korony może powodować brak kontroli nad
przejściem korony w dalsze części zęba, co może prowadzić do uszkodzenia przyzębia po zacementowaniu korony protetycznej.
Ostatnią czynnością przy szlifowaniu zębów jest wygładzenie całej powierzchni zęba i zaokrąglenie wszystkich ostrych krawędzi
preparacji, najlepiej jest to wykonać wiertłem o drobniejszym nasypie i z mniejszą ilością obrotów, rzędu 40-60 tys/min.
Pod licówki opracowujemy: przyszyjkowo 0,1-03, na brzegu siecznym 1-1,5, wargowo 0,3-07, od jezyka 0,5-0,7. Stopien
zaokrąglony typu chamfer.

GŁÓWNE ZASADY szlifowania:

I.

Oszczędne opracowanie powierzchni zęba
1. równoległość ścian kikuta 3-80
2. utworzenie szpary m zwarciowej
3. powierzchnia preparacji bez podcieni

szlifujemy najpierw pow. styczne,pozniej zujaca,pozniej boczne zeba

II.

Uzyskanie retencji i stabilizacji
retencji – długie ściany , duża powierzchnia ścian, równoległość ścian
stabilizacja – kształt owalny i rowki podłużne zapobiega przemieszczeniom

III.

Zabezpieczenie wytrzymałości mechanicznej
Odpowiednia il. miejsca na odp. materiał najmniej dla metalowych koron najwięcej dla teleskopowych

IV.

Zintegrowanie brzegów korony z zębem
Gładkie przejście korony w tk. zęba oraz dokładnie przyleganie brzegów

Zasady

1.Szlifujemy turbina lub kątnica szybkoobrotowa (lepsza bo nie zwalnia-nie przegrzewa)
2.Wiertła diamentowe, ostre, sterylne
3.ruchy posuwiste
4.chłodznie wodne
5.Umiarkowany ucisk
6.uwazamy na przyczep nabłonkowy
7. po szlifowaniu zab zabezp. prep. CaOH i korony tymcz.
8.Zeby żywe w znieczuleniu
9.gdy zranione dziąsło czekamy do wygojenia z wyciskiem
10.Ostroznie z dmuchawka
11.pluczemy sola w temp ciała

PODZIAŁ KORON:

- ze względu na zasieg: częściowe, oslaniajace i całkowite – odbudowuja a nie tylko pokrywja utracona calkoicie korone
- stosunek do przyzębia: nad-, pod- i dodzaslowe
- kształt brzegu dziąsłowego: bez stopnia i ze stopniem
- material: jednolite: metalowe, ceramiczne, kompozytowe i akrylowe-tymczasowe oraz złożone: licowane ceramika, akrylem,
kompozytem
- samodzielne lub służące jako element łączący przęsło z filarem

KORONY TELESKOPOWE.

Stanowią one zespól dwóch koron wewnętrznej i zewnętrznej. Korona wewnętrzna jest osadzona na stale na zębie filarowym,
zewnętrzna zaś na stale połączona z konstrukcja protezy częściowej lub całkowitej typu overdenture lub mostu ruchomego.
Korona wewnętrzna jest metalowa, zewnętrzna może być licowana. Są one polecane do umocowania na nich protez częściowych.
ZALETY koron teleskopowych:
- korona ta obejmuje ze wszystkich stron koronę zęba filarowego – korzystnie obciążony filar w kierunku osiowym
- zwiększa stabilizacje protezy podczas żucia
- eliminuje ruchy ciągnące, rwące, wyciągające i chwiejące, które występują przy protezie z klamrami
- łatwe zakładanie i zdejmowanie
- duże tarcie pomiędzy dwoma koronami – retencja
WADY:
- może powstać zbyt duża wypukłość p-j
- całkowita równoległość koron wewnętrznych względem siebie

KORONY TYMCZASOWE:

Są uzupełnieniami protetycznymi przewidzianymi do czasowego użytkowania w JU.

KORZYŚCI:

a) Jako korona ochronna osłania miazgę zęba przed niekorzystnymi wpływami zewnętrznymi, zwłaszcza termicznymi.

Oszlifowany ząb, pozbawiony w sposób gwałtowny osłony szkliwa, stanowi ranę tkankową wymagającą pokrycia.

b) Stabilizuje położenie zęba. Oszlifowany ząb, pozbawiony kontaktów bocznych i okludalnych, może się przemieszczać w

różnych kierunkach, stwarzają przeszkodę zgryzową i utrudniając osadzenie uzupełnienia ostatecznego. Pokrycie zęba koroną
tymczasową zapobiega tym przemieszczeniom

c) Zachowuje czynność żucia. Oszlifowanie kilku zębów zwłaszcza po jednej stronie utrudnia pacjentowi prawidłowe żucie i

może być przyczyną przemieszczenia żuchwy. Tymczasowe odbudowanie powierzchni żujących stwarza pacjentowi większą
wygodę umożliwiając normalne odżywianie.

d) Zachowanie wyglądu estetycznego i poprawa wymowy. Oszlifowanie jednego lub więcej zębów w odcinku przednim lub

bocznym zniekształca wygląd i utrudnia wymowę. Pokrycie zębów koronami tymczasowymi o barwie zbliżonej do zębów
naturalnych zapobiega tym kłopotom, jak również przyzwyczaja pacjenta do przyszłych trwałych uzupełnień protetycznych.

KT ze wzgl. na ochronę przyzębia są zwykłe koronami

dodziąsłowymi

. Mogą być użytkowane przez kilka lub kilkanaście dni w

okresie wykonywania trwałych uzupełnień protetycznych, lub nawet przez okres kilku miesięcy np. w procesie przebudowy
warunków zwarciowych.
Dzielą się na

kosmetyczne

(stosowane w odcinkach przednich i bocznych)i

metalowe

na zęby trzonowe i ewentualnie

przedtrzonowe. Metalowe są produkowane w postaci łusek, które następnie się docina. Osadza się je na fleczer lub cement
polecając pacjentowi zewrzeć zęby.

KT mogą być wykonywane

fabrycznie

lub

indywidualnie

. Fabryczne korony kosmetyczne produkowane są z

celuloidu, akrylu lub poliwęglanu. Tworzywem tymczasowych koron metalowych jest najczęściej aluminium lub cyna z uwagi na
dużą plastyczność tych metali i łatwość dostosowania w JU wykonanych z nich koron.

Indywidualne KT

akrylowe można wykonać w pracowni stomatologicznej sposobem tradycyjnym ,

polegającym na opracowaniu zęba, pobraniu wycisku i kęska zwarciowego i zaleceniu dalszej pracy technikowi, bądź wykonać je
bezpośrednio w jamie ustnej pacjenta.

Sposób pierwszy

stosowany jest w przypadkach, kiedy korony tymczasowe mają być użytkowane przed

dłuższy czas. Wymagana jest wówczas większa dokładność i pełniejszy efekt estetyczny, co najlepiej zapewnia wykonanie
laboratoryjne.

Sposób drugi

stosuje się wówczas, kiedy oszlifowany ząb musi być natychmiast pokryty koroną ochronną. Sposób

postępowania jest wówczas następujący.



Przed przystąpienie do opracowywania zęba czy zębów pobiera się wycisk masą alginatową lub silikonową.

Wycisk alginatowy musi być przechowywany w zamkniętym pojemniku wyścielonym wilgotną ligniną celu zapobieżenia jego
deformacji. Po oszlifowaniu zęba do jego odbicia w wycisku nakłada się ciasto akrylowe i wycisk wprowadza do jamy ustnej mocno
dociskając do łuku zębowego. Wycisk razem z wstępnie uformowaną w nim koroną wyjmuje się w czasie kiedy akryl jest jeszcze
plastyczny, ale się już trwale nie odkształca. Zbyt długie przetrzymanie na zębie powoduje trudności ze zdjęciem (skurcz -7%).
Dalszy proces polimeryzacji przeprowadza się poza JU pod strumieniem bieżącej ciepłej wody. Po utwardzeniu korona zostaje
oszlifowana i wypolerowana po czym osadzona na zębie za pomocą fleczeru lub cementu. Akryl ze względu na swoje właściwości
toksyczne jest zastępowany światłoutwardzalnym kompozytem.

Powikłania przy opracowywania zębów pod korony:

- termiczne uszkodzenia miazgi
- nadmierne oszlifowanie zęba – uszkodzenie miazgi
- uszkodzenie zębów sąsiednich – brak separatorów
- uszkodzenia przyzębia
- uszkodzenia tkanek miękkich
- połknięcie lub zaaspirowanie kamienia lub wiertła

CZYNNIKI JATROGENNE

I ICH WPŁYW NA WYNIK

LECZENIA KORONAMI

PROTETYCZNYMI

.

a) podrażnienie termiczne miazgi- na skutek pracy turbiną bez przerw i chłodzenia, używania nadmiernych obrotów wiertarki lub

tępych wierteł. Podrażnienie termiczne powoduje przekrwienie miazgi, które może przechodzić w jej stan zapalny-bóle,
następnie dochodzi do jej martwicy, ząb trzeba wówczas przeleczyć kanałowo. jeśli dojdzie do tego po zacementowaniu
korony trzeba będzie ją zdjąć lub trepanować ząb przez koronę-zniszczenie uzupełnienia protetycznego. Podrażnienia
termiczne i związane z nimi zmiany w miazdze powstają również pod wpływem bodźców termicznych z pokarmów lub
powietrza przy niezabezpieczeniu zębiny po oszlifowaniu korony (dlatego stosuje się preparaty zamykające kanaliki zębinowe-
Tubulitec i korony tymczasowe).

b) nieprawidłowe opracowanie zęba (nadmierne oszlifowanie lub nieprawidłowy kształt kikuta po oszlifowaniu)- nadmierne

oszlifowanie nie zapewnia odpowiedniej grubości warstwy zębiny między miazgą i koroną protetyczną więc nie ma
dostatecznej ochrony miazgi przed czynnikami drażniącymi-mogą również powstawać zapalenia i martwice. Nieprawidłowy
kształt kikuta po oszlifowaniu nie zapewnia odpowiedniego jednego toru wprowadzania korony na podłoże ,mogą być
możliwe jej przemieszczenia na podłożu, co powoduje nieprawidłowe przenoszenie sił żucia prowadząc do
odcementowywania się korony, braku szczelności brzeżnej, przeciążeń aparatu zawieszeniowego zęba.

c) uszkodzenie przyzębia brzeżnego podczas szlifowania-może skutkować brakiem odpowiedniej preparacji brzeżnej

(stopień),złym przyleganiem korony w okolicy przyzębia brzeżnego, niedokładnym odwzorowaniem tej okolicy na wycisku=
niedokładne wykonanie korony.

d) nieodpowiedni stopień preparacji – może prowadzić do uszkadzania przyzębia brzeżnego podczas żucia, braku integracji

brzegu korony z zębem (miejsca retencyjne dla płytki i kamienia- dochodzi do zapaleń i zaników przyzębia), nieodpowiedni
stopień do typu korony lub niedokładnie opracowany może powodować pęknięcie korony np.: pełnoceramicznej w czasie aktu
żucia i pogarsza estetykę uzupełnienia

e) brak korony tymczasowej – pozostawienie nieosłoniętej „rany zębinowej”-zapalenia miazgi w wyniku działania czynników

termicznych i bakteryjnych. Niezabezpieczenie kikuta koroną może prowadzić też do jego przemieszczeń (w kierunku zębów
sąsiednich lub przeciwstawnych) i zmian w dziąśle.

f) niezabezpieczenie zębiny po oszlifowaniu- drażnienie miazgi-opisane przy poprzednich punktach
g) nieprawidłowe ukształtowanie ścian korony- nadmierne wypukłości są miejscami retencyjnymi dla resztek pokarmowych i

płytki bakteryjnej, zbyt małe wypukłości powodują urażanie przyzębia brzeżnego przez pokarmy podczas żucia.Obie sytuacje
prowadzą do uszkodzenia przyzębia brzeżnego. Nieodpowiedni kontur korony utrudnia samooczyszczanie przez ślinę, policzki i
język.

h) nieprawidłowo ukształtowana powierzchnia żucia- może prowadzić do niedociążenia (przy zbyt zredukowanej pow. Żucia) lub

przeciążenia (przy zbyt aktywnej pow. żucia o wyraźnie zaznaczonych guzkach, zbyt wysokiej koronie) – powoduje to
powstawanie zapaleń miazgi(przewlekłych lub ostrych) i przyzębia, w efekcie może dojść do utraty zęba
brak lub nadmiernie rozbudowane punkty styczne – brak ochrony brodawki między zębowej(brak punktów stycznych) lub
stworzenie miejsc retencyjnych dla resztek

MOSTY

Most jest to stale uzupełnienie protetyczne na stale osadzone na zębach filarowych, które może być usunięte tylko przez lekarza.
Jest on wkomponowany trwale w łuk zębowy, przenosi siły żucia w sposób fizjologiczny, jak wszystkie protezy stałe – poprzez
ozębną na kość. Wydolność żucia, jak i adaptacja jest znacznie lepsza niż protez ruchomych.
BUDOWA:
- przęsło mostu – odtwarza czynność zęba lub zębów
- elementy łączące przęsło z filarem – zębem własnym pacjenta lub korzeniem: korona, ząb ćwiekowy, wkład k-k, wkład koronowy
Części składowe mostu noszą nazwę członów. Liczba członów określa wielkość konstrukcji mostu ….członowy.
Przęsło mostu może być umocowane obustronnie i wtedy określamy most jako

dwubrzeżny

. Mosty

jednobrzeżne

stosowane są

rzadko ze względu na niekorzystny rozkład sił żucia na zębie filarowym. Możemy je podzielić również na

jednolite

: metalowe,

porcelanowe i kompozytowe i

złożone

: licowane akrylem, porcelaną i kompozytem.

WSKAZNIA:
- obecność w jamie ustnej filarów, których rozmieszczenie, liczba i jakość umożliwia odpowiednie przenoszenie sił żucia
- dostateczna liczba filarów
- pomyślne rozmieszczenie
- dobre umocowanie w zębodole
- równoległość filarów
- dobre ukształtowanie anatomiczne filarów
- wzorowa higiena
PRZECIWWSKAZANIA:
- przestrzeń do uzupełnienia zbyt duża i siły mogłyby uszkadzać tkanki otaczające żeby filarowe
- zbyt duża luka i przęsło byłoby zbyt grube uniemożliwiając ochronę podłoża
- błona śluzowa nie toleruje protezy stałej
- kiedy na skutek zaniku przyzębia zęby musiałyby być zbyt długie
- kiedy okluzja mostu byłaby tylko na pewnym odcinku zachowana
- wątpliwości co do tkanek i zębów filarowych
Wszędzie tam gdzie pozwalają na to warunki należy preferować uzupełnienia stałe. W badaniu ustalamy: liczbę, jakość i
rozmieszczenie filarów oraz stosunki okludalne między lukami. Sprawdzamy czy nie ma zaburzeń: parafunkcje, stan przyzębia,
właściwa higiena.

OCENA JAKOŚCI ZĘBÓW FILAROWYCH.

Jest ona zależna od wielkości zęba, kształtu oraz stopnia osadzenia w zębodole, czyli wielkości powierzchni ozębnej. Im ściany
korony są dłuższe i bardziej równoległe tym lepsze warunki retencji, z kolei im dłuższy i lepiej rozbudowany korzeń tym ząb
bardziej przydatny jako filar dla mostu.

Zdolność retencyjna zębów:



szczęka: 6745312



żuchwa: 6754321

o

wg Roberts’a

Wydolność ozębnej:



szczęka: 6374512



żuchwa: 6375421



Wybór zębów jako filarów uzależniamy również od powierzchni jaka ma być uzupełniona. Uważa się, że powierzchnia korzeni
zębów powinna być równa lub większa od powierzchni zębów zastąpionych przęsłem mostu. (Prawo Ante) Idealny ząb filarowy
powinien być: żywy, ze zdrowym przyzębiem, dobrze osadzony w zębodole, bez zmian chorobowych w tkankach twardych.
Optymalny stosunek korzenia do komory 2:1. Dopuszczalnie 1:1.

ZASADY PROJEKTOWANIA MOSTÓW

1)

Nieobudowywanie 8

2)

Przęsło mostu w odcinku przednim może odbudowywać max 4 żeby a w odcinku bocznym max 3.

3)

W moście jednobrzeżnym przęsło powinno być tylko 1członowe najlepiej dowieszone do przodu

4)

Utrata 4 i 3 nie może być skompensowana mostem jest on przeciwwskazany ze względów statycznych i

czynnościowych

5)

Utrata 1,2,3 – łukowaty przebieg konstrukcji powodować będzie wyważanie

6)

Możliwe jest uzupełnienie 3 sąsiednich zębów jeżeli uda się umieścić przęsło między filarami w linii prostej

7)

Można uzupełniać braki 4 siekaczy, gdy obecne są kły i przedtrzonowce most na 3 i 4 jest tym bardziej

odporny im bardziej prostoliniowy jest przebieg przęsła. Jeżeli nie można tego spełnić ze względów
estetycznych i fizjonomicznych przęsło mostu przęsło mostu nie powinno być aktywne w zwarciu

8)

W wielu przypadkach można wykonać mosty, gdy liczba uzupełnionych zębów jest większa od liczby filarów

(muszą one być wartościowe i dobrze rozmieszczone)

9)

Most musi być tak skonstruowany by przenosił siły w kierunku osiowym. Wszystkie siły których kierunki nie

są zgodne z długą osią zęba prowadzą do wyważania i obrotu

PRZĘSŁA.
Ma za zadanie odtworzenie czynności i wyglądu estetycznego. Powinno być: nie uciskać BŚ, nie stwarzać miejsc retencji dla
pokarmów, sprzyjać samooczyszczaniu, brodawki powinny być całkowicie odciążone w miejscach przejścia w powierzchnie styczna
zębów filarowych. Idealne przęsło powinno pełniąc 6 warunków:
- dokładna i subtelna adaptacja do grzbietu wyrostka zębodołowego
- kontakt na policzkowej części wyrostka
- bardzo staranne wypolerowanie
- brak ostrych brzegów
- właściwy kształt strony dosluzowej
- właściwa długość, szerokość i kształt
Najkorzystniejsze są przęsła krótkie, jedno lub dwuczłonowe, łączące filary w linii prostej. Zakrzywione mogą spowodować
przeciążenie filarow. Im dłuższe przęsło tym wieksza jego elastycznosc i wieksze przeciążenia na filarze. Przęsło o dużej ropietosci
powinno być odpowiednio pogrubione w celu unikniecia napiec. Szerokość przesla zalezna jest od szerokości zębów filarowych i
luku zebowego. Aktywność przesla zalezynie tylko od jego szerokości, ale również od rzeźby powierzchni okludalnych –
wyrzeźbione sa bardziej aktywne. Za najbardziej biologicznie obojętny matarial podaje się porcelane, potem metal, a na koncu
akryl(ze względu na jego porowatosc i kurczliwość – najniebezpieczniejsze jest miejsce polaczenia akrylu z metalem).
Najkorzystniejsze z punktu widzenia higieny i ochrony podloza jest przęsło wiszące, nie kontaktujące się z wyrostkiem, zwane
kladkowym. Można je jednak z przyczyn estetycznych i fonetycznych zastosowac tylko w żuchwie w odcinku tylnym i bocznym. Za
najkorzystniejszy kształt w odcinku przednim możemy przyjąć kształt nakładki, a w bocznym zmodyfikowanej nakładki. Jako
nakładkę określamy ukształtowanie przesla zgodne z konfiguracja grzbietu i przedsionkowej strony wyrostka z pozostawieniem
szerokich prześwitów w czesciachstycznych. W zmodyfikowanej nakladce kształt przesla jest jeszcze bardziej ograniczony,
zwłaszcza od strony mezjalnej lub dystalnej, aby ułatwić oczyszczanie tycg okolic. Obydwa nie powinny kotaktowac się z blona
sluzowa od jezyka.

ROLA PROFILAKTYKI

w leczeniu protetycznym

Właściwie przeprowadzone leczenie i rehabilitacja prot., polegające na odbudowie braków uzębienia i zapewnieniu prawidłowej
czynności narządu żucia, zapobiega również zaburzeniom całego ukł. stomatognatycznego i poszczególnych jego części.
Prawidłowo wykonane uzup prot jest nie tylko czynnikiem leczniczym, ale również zapobiegającym schorzeniom, jakie mogą
powstać w trakcie jego użytkowania ( zgryz urazowy, próchnica, periodontopatie, chor bł śluzowej, uszkodzenie miazgi)

PROFILAKTYKA PERIODONTOPATII: wykonanie szynoprotezy zamiast zwykłej protezy osiadającej czy podpartej nie tylko pozwala
odzyskać utraconą częściowo czynność żucia i poprawić wygląd estetyczny, ale też dzięki odbudowie poziomych kontaktów
przywraca działalność łuku zębowego jako jednostki czynnościowej i zapobiega dalszemu rozchwianiu zębów.
Wadliwie ukształtowana korona prot, zarówno na pow żującej, jak i stycznych, może przyczyniać się do uszkadzania ap
zawieszeniowego zęba, kt pokrywa. Szczególnie ważne jest dokładne przyleganie korony w obrębie szyjki zęba- najmniej
szkodliwe dla przyzębia są korony dodziąsłowe, schodkowe, szczelnie dopasowane do tk zęba.
Kształt przęseł mostów, zwłaszcza strony kontaktującej z wyr zębodołowym, ma istotny wpływ na profilaktykę stanów zapalnych bł
śluzowej podłoża. Przęsła mostów nie powinny uciskać wyr zęb ani kontaktować się z nim na dużej powierzchni- skandynawscy
protetycy nawet w mostach przednich dolnych , pozostawiają wolna przestrzeń mdzy wyr a przęsłem mostu.

Uzupełnianie pojedynczych braków zębowych ma istotny wpływ na unikniecie powstawania węzłów urazowych, przemieszczaniu
się zębów czy przedwczesnych kontaktów. Jeśli już mamy do czynienia z występowaniem u pacjenta przedwczesnych kontaktów
czy węzłów urazowych korekcyjne szlifowanie zębów pozwala uzyskać prawidłową okluzję, ale jest tez działaniem zapobiegającym
wyst miopatii, artropatii, czy uporczywych bólów głowy.

Istotnym elementem profilaktyki prot jest eliminacja plytki nazębnej i płytki protez, które są czynnikami wpływającymi na
powstawanie próchnicy zębów, chor przyzębia i zapaleń bł śluz. Z uwagi na niszczącą rolę płytki głównym zadaniem
profilaktycznym osób użytkujących uzupełnienia prot jest usuwanie płytki z protez , jak i z tkanek jamy ustnej oraz zapobieganie jej
powstawaniu.
Na podstawie obecnego stanu wiedzy można przyjąć, że w aktualnych warunkach optymalne postępowanie prof. dla pacjentów
prot może przedstawiać się nast.: przed przystąpieniem do leczenia prot pacjent jest motywowany odnośnie higieny j u. Lekarz
informuje o rodzaju uzupełnienia prot, o konieczności i rodzaju wykonywania zabiegów higienizacyjnych, o skutkach, jakie mogą
wyniknąć z ich zaniechania. Następnie lekarz lub higienistka stom instruują pacjenta, jak wykonywać zabiegi higieniczne, jaki e
instrumenty używać i najbardziej wskazane środki higienizacyjne i profilaktyczne- *(tu można opisać to co każdy wie o prot
całkowitych – jak użytkować np. szczotkowanie szczotka z pastą , w nocy wyjąc przechowywać „ na sucho”, dla kontroli i eliminacji
denture plaque 0,5% roztw chlorheksydyny, 3% H2O2, przy podścielonych jeszcze dokładniejsza higiena bo płyta jest łatwiej
kolonizowana przez Candida albicans- zapobieganie chorobom bł sluzowej, w uzupełnieniach częściowych dodatkowo profilaktyka
przeciwpróchnicowa: pasty z fluorem płukanki eliminacja dental i denture plaque)

CHOROBY MIAZGI - uwaga przy doszlifowywaniu (przegrzanie), po oszlifowaniu zabezpieczyć ranę zębinową np. korona
tymczasową, kt oprócz ochrony miazgi, utrzymuje ząb w niezmienionym polożeniu, ochrona tk miękkich, daja możliwośc wykrycia i
zapobiegania stanom zapalnym dziąseł + estetyka w odc przednim

USTALENIE CENTRALNEGO ZWARCIA PRZY BEZZĘBIU

- ustalenia położenia żuchwy względem szczeki takiego, w którym

- głowy żuchwy zajmują centralne położenie w dołach stawowych
- przechodzenie z położenia spoczynkowego do okludalnego odbywa się z wystąpieniem minimalnej
aktywności mięśniowej



centralne zwarcie (okluzja) - w momencie końcowego ruchu zawiasowego osi łączącej głowy żuchwy, jaki ma miejsce na

zakończenie przywodzenia żuchwy do szczęki.



Metody:

1. Fizjologiczne położenie żuchwy- mięśnie przywodzące i odwodzące są w stanie minimalnego napięcia.
2. Położenie okludalne żuchwy - zęby lub wzorniki zwarciowe są w centralnym położeniu okludalnym
Centralne położenie okludalne - maksymalne kontakty między guzkowe.
3. Występowanie wolnej przestrzeni między powierzchniami okludalnymi zębów w czasie, kiedy żuchwa jest w fizjologicznym
położeniu spoczynkowym - szpara spoczynkowa (2 - 4 mm)

położenie spoczynkowe = położeniu okludalnemu + szpara spoczynkowa



USTALENIE CENTRALNEGO ZWARCIA

2) Metoda anatomofizjologiczna - właściwa i zadowalająca
Przyrządy:
1. Wzorniki zwarciowe

- płyta : szelak,
akryl – polimeryz. term. - przy zanikłym podłożu → w dalszym etapie staje się płytą protezy
metal
- wały zwarciowe (zgryzowe): wosk

stents - przy wewnątrzustnej rejestracji pomiarów (dużo czasu zajmuje)

- wysokość

górnego od 20 do 22 mm

dolnego 16 mm
- szerokość 10 mm

- wyk. na modelu roboczym
- do ustalenia żądanego położenia żuchwy w stosunku do szczęki, utrwalonego następnie w zwieraku lub
zgryzadle, płaszczyzny okludalnej oraz właściwej relacji łuków zębowych w stosunku do warg, języka i
policzków
- określić długość i szerokość zębów sztucznych
- Linie pomocnicze : pośrodkowa, zgryzowa przednia, zgryzowa boczna, linie kłów i linia uśmiechu.

Wymagania :
— być właściwie ukształtowane i dokładnie przylegać do modelu roboczego;
— być stabilne zarówno na modelu jak i w ustach;
— nie zaburzać ruchów warg, języka i policzków oraz nie zniekształcać rysów twarzy;
— mieć gładką powierzchnię i zaokrąglone kontury
— być wykonane z materiału trudno odkształcalnego w warunkach jamy ustnej.

2. Sztywna podziałka milimetrowa, cyrkiel lub przyrząd Willisa (skalowany kątownik z przesuwalną końcówka
ustalająca odległość między podstawą nosa a brodą)

- do pomiarów odległości miedzy punktami na powłokach twarzy

3. Metalowa lub plastikowa płytka (Foxa),

o zmodyfikowanym kształcie - płytka Foxa.

- ustalanie równoległości między powierzchnią zgryzową boczną a linią Campera oraz powierzchnią zgryzową przednią a linią
źrenic.
4. Klucze zwarciowe lub inne urządzenie - zestawienie powierzchni wałów zwarciowych.

- płytki plastikowe długości 20 mm i szerokości 10 mm oraz rzeźbionej powierzchni
- montowane w powierzchnię zwarciową wału wzornika
- umożliwiają wielokrotne zestawianie górnego i dolnego modelu

5. Ołówek lub pisak dermograficzny.
6. Nożyk protetyczny.
7. Palnik gazowy lub lampka spirytusowa.
(Dodatkowe elementy: klucz kolorów i podręczne lusterko - dobór zębów sztucznych)
Postępowanie kliniczne
2 etapy:
1. ustalenie wysokości zwarcia
- wykreśla się linię Campera (nosowo-uszna) - od skrawka usznego do skrzydła nosa
(równoległa do płaszczyzny przechodzącej przez powierzchnie żujące zębów trzonowych i przedtrzonowych )
- na brodzie i czubku nosa lub w okolicy podnosowej zakreśla się punkty orientacyjne
- do jamy ustnej górny wzornik zwarciowy
Przy swobodnym zetknięciu się warg, w warunkach prawidłowych, dolny brzeg wału zwarciowego powinien
być widoczny spod wargi górnej na 1-2 mm oraz równoległy do linii źrenic
- kształtuje się powierzchnie zgryzowe boczne - powinny być równoległe do linii Campera i stanowić
przedłużenia linii zgryzowej przedniej (kontrola równoległości - płytka Foxa lub linijka)
- ukształtowanie bocznych powierzchni wału – tak aby utrzymywała we właściwym położeniu wargi i policzki
- wprowadza się dolny wzornik i dostosowuje wał tak, aby się stykał całą powierzchnią z wałem górnym
- wzorniki zwarciowe wyjmuje się z ust
- pomiary wysokości zwarcia (przyrząd Willisa lub podziałka milimetrowa, cyrkiel)

- mierzy się odległość między zaznaczonymi punktami orientacyjnymi
- pomiar wysokość położenia spoczynkowego
poleca się pacjentowi przymykanie ust, aż do momentu swobodnego zetknięcia się warg
Pomocne: pacjent przełykał ślinę i powracał do położenia spoczynkowego
- z powierzchni dolnego wału zebrać taką ilość wosku, aby następny pomiar między punktami
orientacyjnymi był mniejszy o 2-3 mm

2. ustalenie właściwego położenia żuchwy względem szczęki w płaszczyźnie poziomej (w okluzji central nej,
nawykowe położenie zwarciowe)
- aby zapobiec wysuwaniu żuchwy u bezzębnych - czynności pomocnicze:

Aktywne (wykonywane przez samego pacjenta)
1. Przełykanie śliny i zwieranie żuchwy przy końcu tej czynności.
2. Dotykanie koniuszkiem języka do tylnej granicy płyty górnego wzornika.
3. Przywodzenie żuchwy, podczas gdy głowa jest odchylona ku tyłowi.
4. Wielokrotne powtarzanie ruchów zamykania i otwierania ust, prowadzące do zmęczenia mięśni.
Pasywne

1. Zwieranie żuchwy w trakcie uciskania przez lekarza wału zwarciowego dolnego wzornika w okolicy drugich zębów trzonowych.

2. Ucisk ręki lekarza na podbródek skierowany ku tyłowi.

- najbardziej dotylne położenie żuchwy (położenie więzadłowe) 10%
- żuchwa ustawia się w położeniu nieco doprzednim (mięśniowym lub nawykowym) u 90%
- Błędne polecenie: „zagryzł" lub „nagryzł" → „proszę zamknąć usta i docisnąć wzorniki do siebie"

- Wzorniki zwarciowe używa się do ustawienia modeli roboczych w artykulatorze przez
- klucze zwarciowe

- montuje się na powierzchni zwarciowej wału dolnego lub górnego
- w momencie ustalania centralnego zwarcia uplastycznia przylegający do płytki odcinek wału górnego
nieuplastyczniona część wału wzornika - umożliwia utrzymanie zwarcia na ustalonej wysokości
Po oziębieniu wosku na powierzchni wału przeciwległego odbija się rzeźba kluczy zwarciowych, co
umożliwia dokładne, wielokrotne zestawianie ze sobą wzorników zwarciowych

- pinezki

- po wyjałowieniu osadzają na pow. dolnego wzornika, 1 w cz. środkowej i 1 w odc. Bocznych
→ Odbicie wypukłych pinezek w uplastycznionym wale przeciwstawnym

- (dodatkowa pomoc) 1” Wykreślenie linii pomocniczych - obustronne nacięcia X na bocznych pow. wałów

2” w bocznych częściach wału wycina się klinowate zagłębienia, wypełnia się w ustach
gipsem



ZAKREŚLENIE LINII ORIENTACYJNYCH

- na pow przedsionkowych
— l. środkowa — pionowa kreska w linii pośrodkowej ciała między zębami siecznymi przyśrodkowymi;

kierować się tylko symetrią twarzy

— l. kłów — w kątach ust 2 pionowe kreski - określa szerokość sześciu przednich górnych zębów
— l. uśmiechu - pokazuje szyjki zębów w protezie-zakreśla się pod górną wargą,gdy unosi się podczas uśmiechu.



DOBÓR KOLORU ZĘBÓW



wzorniki na modelach roboczych DO PRACOWNI w celu zamontowania w artykulatorze

(można też wzorniki zwarciowe i modele robocze sytuować w artykulatorach przy użyciu łuku twarzowego)