1

Szkoła Policji w Katowicach

Zagadnienia

administracyjno-prawne

posiadania

broni

palnej

w

Polsce

Charakterystyka podmiotów uprawnionych

do posiadania broni palnej

Opracowanie:

nadkom. Piotr Podsiedlik

Zakład Służby Kryminalnej

S

Z

K

OŁ

A POL

IC

JI

Wydawnictwo
Szkoły Policji w Katowicach
2010

2

Wszelkie prawa zastrzeżone – Szkoła Policji w Katowicach 2010

Książki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezależnie od zastosowanej
techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy.

Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

3

Spis treści

Wstęp

..............................................................................................................................

4

1.

Podmioty uprawnione do posiadania broni

...........................................................

7

2.

Europejska karta broni palnej

................................................................................

9

3.

Cele, w których wydawane jest pozwolenie na broń palną

.................................

12

4.

Zakazy wydawania pozwolenia na broń

..............................................................

17

5.

Pozwolenie na broń na okaziciela – świadectwa broni

.......................................

22

6.

Posiadanie broni palnej przez cudzoziemców

.....................................................

28

7.

Zjawisko nielegalnego posiadania broni palnej

...................................................

32

Zakończenie

..................................................................................................................

39

Wykaz tabel

...................................................................................................................

41

Bibliografia

...................................................................................................................

42

4

5

Wstęp

Problematyka instytucji posiadania broni palnej wiąże się ściśle z tematyką

obchodzenia się z tą bronią, zarówno pod względem technicznym, taktycznym, jak

i prawnym. Wzbudzała ona zawsze i nadal wzbudza spore zainteresowanie

i kontrowersje. Kluczowym zagadnieniem opracowania, pod tytułem „Charakterystyka

podmiotów uprawnionych do posiadania broni palnej w Polsce” jest przedstawienie

przepisów prawnych, w oparciu o które określony podmiot legalnie może nabyć

i posiadać broń palną. Zobrazowana zostanie charakterystyka podmiotów, które mogą

posiadać broń palną, a także charakterystyka celów, na które wydawane jest

pozwolenie na broń.

Polska jest obecnie członkiem Unii Europejskiej, a co się z tym wiąże, obliguje

nas to do dostosowania naszego ustawodawstwa do przepisów unijnych, w tym także

przepisów związanych z posiadaniem broni palnej. Jedną z takich nowości, która

wprowadzona została do polskiego prawodawstwa jest Europejska karta broni palnej,

znana w Europie od lat 90. Zostanie ona również omówiona w niniejszym

opracowaniu.

Na koniec scharakteryzowane zostanie zjawisko związane z nielegalnym

posiadaniem broni w naszym kraju.

Wybór powyższego tematu podyktowany był rangą zagadnienia, jak również

brakiem jego kompleksowego ujęcia, a także moim zainteresowaniem opisywaną

problematyką. Mam nadzieję, że przedstawione przeze mnie opracowanie zobrazuje

w sposób kompletny, jak kształtuje się w obecnym polskim prawodawstwie instytucja

posiadania broni palnej, ze szczególnym uwzględnieniem podmiotów uprawnionych

do posiadania broni palnej.

Przedmiotowe opracowanie może być z powodzeniem wykorzystane jako

materiał uzupełniający przez słuchaczy szkolenia podstawowego, podczas omawiania

przepisów ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, a także przez słuchaczy

szkolenia specjalistycznego dla policjantów realizujących czynności w postępowa-

niach administracyjnych.

Opracowanie obejmuje stan prawny na 1 września 2010 roku.

6

7

1. Podmioty uprawnione do posiadania broni

Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji

1

określa zasady wydawania

i cofania pozwoleń na broń, nabywania, rejestracji, przechowywania, zbywania

i deponowania broni i amunicji, przewozu przez terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej oraz przywozu z zagranicy i wywozu za granicę broni i amunicji, jak

również zasady posiadania broni i amunicji przez cudzoziemców oraz zasady

funkcjonowania strzelnic.

Ustawodawca nie wymienia wprost podmiotów, które uprawnione są do

posiadania broni palnej. W art. 3 ustawy wyszczególniono podmioty, których

przepisy ustawy nie dotyczą. Są to:

1. Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Policja.

3. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

4. Agencja Wywiadu.

5. Służba Kontrwywiadu Wojskowego.

6. Służba Wywiadu Wojskowego.

7. Centralne Biuro Antykorupcyjne.

8. Biuro Ochrony Rządu.

9. Straż Graniczna.

10. Służba Celna.

11. Służba Więzienna.

12. Inne państwowe formacje uzbrojone, w odniesieniu do których dostęp do

broni i amunicji regulują odrębne przepisy.

13. Żołnierze armii państw obcych przebywający na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej w związku z przedsięwzięciami wojskowymi realizowanymi

wspólnie z Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej, a także na podstawie

umów i porozumień międzynarodowych.

1

T.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525, z późn. zm.

8

14. Uzbrojeni funkcjonariusze straży granicznej państw Unii Europejskiej

przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach zespołów

szybkiej interwencji na granicy.

Wszystkie inne, niewymienione wyżej podmioty, obowiązują przepisy

określone w ustawie o broni i amunicji z 1999 r. Mogą one nabywać i posiadać broń

wyłącznie na podstawie przepisów przedmiotowej ustawy.

Prawodawca wymienia w ustawie o broni i amunicji cele, dla których

wydawane jest pozwolenie na broń. Na podstawie tych przepisów broń palną można

posiadać w szczególności w celach:

1) ochrony osobistej lub ochrony bezpieczeństwa innych osób i mienia;

2) łowieckich;

3) sportowych;

4) kolekcjonerskich;

5) pamiątkowych;

6) szkoleniowych.

Katalog celów, dla których wydawane są pozwolenia na broń nie jest

zamknięty, wskazuje na to użyte przez ustawodawcę określenie „w szczególności”.

Zatem ustawodawca przewiduje jeszcze inne cele, dla których może być wydane

pozwolenie na broń. W ostatnich latach sporym powodzeniem cieszą się tzw. „grupy

rekonstrukcyjne”, których członkowie odtwarzają, czyli dokonują rekonstrukcji,

historycznych bitew i potyczek. Rodzi się zatem potrzeba posiadania nie tylko

umundurowania z okresu historycznego, ale również broni palnej, która w tamtym

okresie była na wyposażeniu jednostek wojskowych. Coraz częściej zatem składane są

podania o wydanie pozwolenia na posiadanie broni w celach np. artystycznych.

Wymieniony katalog celów wydawania pozwolenia na broń wyznacza również

podmioty, które uprawnione są do posiadania broni palnej w naszym kraju. Chodzi tu

przede wszystkim o osoby fizyczne otrzymujące pozwolenie indywidualne, które mają

zamiar posiadać broń palną w celach ochrony osobistej, podmioty posiadające broń

palną w celach ochrony i bezpieczeństwa innych osób i mienia. Osobną grupę osób

uprawnionych do posiadania broni palnej na terenie Polski, którą wymienia ustawa

o broni i amunicji, stanowią cudzoziemcy.

9

2. Europejska karta broni palnej

Na wniosek osoby posiadającej pozwolenie na broń palną właściwy organ

Policji wydaje Europejską kartę broni palnej. Jest ona wydawana na okres do 5 lat,

a po upływie tego okresu jej ważność może być przedłużona na kolejny okres.

W przypadku cofnięcia pozwolenia na broń „Europejska karta broni palnej” traci

ważność i podlega zwrotowi organowi, który ją wydał.

W Europejskiej karcie broni palnej zamieszcza się informacje o:

1) tożsamości osoby posiadającej broń palną, w tym:

a) nazwisko i imię,

b) datę i miejsce urodzenia,

c) adres miejsca stałego pobytu;

2) danych identyfikacyjnych broni palnej wraz ze wskazaniem kategorii broni

palnej, określonej w przepisach wydanych na podstawie ust. 8 pkt 1;

3) okresie ważności Europejskiej karty broni palnej;

4) celu lub warunkach pozwolenia;

5) utracie broni palnej;

6) państwach członkowskich Unii Europejskiej, na których terytorium posiadanie

broni palnej, określonej w Europejskiej karcie broni palnej, jest zakazane albo

możliwe na podstawie pozwolenia.

Europejska karta broni palnej może zawierać także informacje o:

1) przewozie przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przywozie z zagranicy

i wywozie za granicę broni palnej oraz zaświadczeniach i zgodach, o których

mowa w art. 34, art. 37 ust. 1 i art. 38 (ustawy o broni i amunicji – przyp.

autora), jak również wpisy właściwych władz innych państw Unii Europejskiej

dotyczące zezwoleń na wwóz na terytorium tych państw lub przewóz przez ich

terytorium broni palnej;

2) warunkach przewozu przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przywozu

z zagranicy i wywozu za granicę broni palnej.

10

Wpisów do Europejskiej karty broni palnej dokonuje właściwy organ Policji,

a w wyznaczonym do tego miejscu i zakresie – właściwe władze innych państw

członkowskich Unii Europejskiej.

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji określił, w drodze

rozporządzenia, rodzaje broni palnej odpowiadające kategoriom broni palnej

określonym w przepisach o kontroli nabywania i posiadania broni, wydanych przez

właściwy organ międzynarodowy, uwzględniając klasyfikację określoną w tych

przepisach,

2

jak również wzór Europejskiej karty broni palnej

3

.

Wydanie Europejskiej karty broni palnej jest odpłatne, a koszt jej wydania

określony jest w ustawie z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej

4

i obecnie

wynosi 105 zł.

Warto w tym miejscu poświęcić więcej uwagi wspomnianej Europejskiej karcie

broni palnej, która jest swoistym novum, jeżeli chodzi o polskie przepisy regulujące

instytucję posiadania broni palnej.

Z dniem 1 maja 2004 r. Polska została przyjęta do rodziny europejskiej, stała

się członkiem Unii Europejskiej. Wiąże się to przede wszystkim z dostosowaniem

polskiego prawodawstwa do norm prawnych obowiązujących w krajach wspólnoty.

Problem ten nie ominął również ustawodawstwa regulującego instytucję posiadania

broni palnej.

Wśród źródeł prawa wspólnotowego wymienia się rozporządzenia, dyrektywy,

decyzje, zalecenia i opinie. Z racji, że problematykę posiadania broni palnej regulują

w przeważającej mierze dyrektywy, należy w tym miejscu zobrazować, czym one są.

A. Wiktorowska uważa, że dyrektywy nie posiadają odpowiednika w prawie

krajowym i skierowane są wyłącznie do państw członkowskich. Wiążą one tylko te

państwa, do których są kierowane. Państwo, do którego kierowana jest owa dyrektywa

zobowiązane jest do wydania w określonym terminie przepisów krajowych, które

odpowiadałyby treści dyrektywy. Zatem dyrektywa wiąże państwo jedynie co do celu,

2

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 lutego 2005 r. w sprawie rodzajów

broni palnej odpowiadających kategoriom broni palnej określonym w dyrektywie w sprawie kontroli
nabywania i posiadania broni (Dz. U. Nr 32, poz. 285).

3

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 kwietnia 2004 r. w sprawie wzoru

Europejskiej karty broni palnej. Dz. U. Nr 88, poz. 841, z późn. zm.

4

Dz. U. Nr 225, poz. 1635, z późn. zm.

11

który należy osiągnąć, a wybór sposobu osiągnięcia określonego celu pozostawiony

jest temu państwu

5

.

W raporcie Sekretarza Generalnego ONZ „Measures To Regulate Firearms”

z maja 1996 r. wymienione są cztery grupy legislacji dotyczących posiadania broni

przez obywateli:

1. Legislacje, dopuszczające praktycznie nieograniczoną możliwość legalnego

nabycia i posiadania przez obywateli broni palnej (z pewnymi ograniczeniami

dotyczącymi osób karanych i rodzaju broni np. broni automatycznej), rolę

administracji państwa ograniczają do rejestracji nabytej broni.

2. Legislacje, dopuszczające nabywanie i posiadanie broni palnej przez obywateli

po wcześniejszym uzyskaniu pozwolenia stosownych organów, najczęściej

Policji. Pozwolenie takie uzyskuje się po spełnieniu określonych przez prawo

warunków.

System

ten

nazwany

jest

systemem

legalistycznego

licencjonowania.

3. Legislacje, dopuszczające nabywanie i posiadanie broni palnej przez obywateli

na podstawie pozwolenia Policji, wydawanego ze względu na szczególnie

uzasadniony powód, a zwłaszcza szczególne zagrożenie życia i zdrowia,

w którym znajduje się osoba.

4. Legislacje, wykluczające praktycznie możliwość legalnego nabywania

i posiadania broni palnej przez obywateli. Wyjątek stanowi broń sportowa

i myśliwska

6

.

Wracając do samej Europejskiej karty broni palnej, to określona ona została

w powoływanej już we wcześniejszych rozdziałach, dyrektywie Unii Europejskiej

z dnia 18 czerwca 1991 r. dotyczącej kontroli nabywania i posiadania broni –

ustanawiającej Europejską kartę broni palnej, a także w zaleceniach Komisji

Europejskiej z dnia 25 lutego 1993 r., które zostały uzupełnione zaleceniem z dnia

12 stycznia 1996 r. dotyczącym Europejskiej karty broni palnej. Wprowadzona ona

została, aby ujednolicić podział broni i amunicji w systemach prawnych państw

5

Zob. A. Wiktorowska, Podstawowe elementy prawa europejskiego w świetle stowarzyszenia Polski ze

wspólnotami europejskimi [w:] Prawo administracyjne, Warszawa 1999, s. 83 – 84.

6

Zob. M. Filar, Prawo posiadania broni palnej jako obywatelskie prawo podmiotowe, „Państwo i Prawo” 1997,

nr 5, s. 41-53.

12

członkowskich. Generalnie ma ona zastosowanie przede wszystkim do broni palnej

wwożonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez obywateli państw

członkowskich Unii Europejskiej. Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych

i Administracji, czy to w sprawie rodzajów broni palnej odpowiadających kategoriom

broni palnej określonym w dyrektywie w sprawie kontroli nabywania i posiadania

broni, czy też wzoru samej karty, podwyższają niejako kategorie broni palnej

występujące w polskich przepisach do wymogów dyrektywy unijnej.

Rozwiązania te pozwalają w sposób jednoznaczny wskazać właściwym

władzom Polski, w jaki sposób należy wypełnić stosowną rubrykę w Europejskiej

karcie broni palnej wydawanej dla polskich obywateli. Tego typu ułatwienia pozwolą

na wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych, które mogą pojawić się wśród

pracowników tychże władz w kontekście sprawdzania używanej terminologii

i oznakowań w Europejskich kartach broni palnej posiadanych przez obywateli

pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej, którzy podróżują z bronią palną

na terytorium naszego kraju, gdyż zidentyfikowana broń palna porównana z zapisami

w tym dokumencie będzie we właściwy sposób traktowana.

3. Cele, w których wydawane jest pozwolenie na broń palną

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w rozporządzeniu z dnia 20

marca 2000 r. w sprawie rodzajów szczególnie niebezpiecznych broni i amunicji oraz

rodzajów broni odpowiadającej celom, w których może być wydane pozwolenie na

broń

7

, stwierdza, że pozwolenie indywidualne wydawane osobom fizycznym na

posiadanie broni w celach ochrony osobistej oraz ochrony bezpieczeństwa innych osób

może być wydane na:

1) broń palną bojową, gazową i alarmową w postaci pistoletów i rewolwerów

centralnego zapłonu o kalibrach od 6,35 do 9,65 mm (0.38’’);

7

Dz. U. Nr 19, poz. 240, z późn. zm.

13

2) przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii

elektrycznej o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającej 10 mA

i energii przekraczającej 300 mJ;

3) miotacze gazu obezwładniającego.

Katalog broni wymienionej w rozporządzeniu, którą można posiadać w celu

ochrony osobistej jest zamknięty, a więc inne rodzaje broni wymienione w ustawie

o broni i amunicji nie mogą być wykorzystywane w tym celu.

Pozwolenie na broń palną bojową, które zostało wydane w powyższym celu

stanowi jednocześnie pozwolenie na broń gazową i alarmową. Z przepisu tego wynika,

że każda osoba, która posiada już broń palną ostrą w celu ochrony osobistej, nie musi

ubiegać się w kolejnym postępowaniu administracyjnym o wydanie pozwolenia na

broń gazową czy alarmową. Jeżeli osoba ta zechce dokonać zakupu broni palnej

gazowej czy alarmowej, to występuje do organu wydającego pozwolenia na broń

o wydanie jej stosownego zaświadczenia na zakup tej broni (zakupu broni można

dokonać wyłącznie na podstawie wymienionego zaświadczenia).

Jeżeli chodzi o ochronę mienia, to pozwolenie na broń używaną do tego celu

może być wydane na:

1) broń przeznaczoną do ochrony osobistej;

2) pistolety sygnałowe o kalibrze 26 mm;

3) pistolety maszynowe o kalibrze od 6,35 do 9,65 mm;

4) strzelby powtarzalne o kalibrze wagomiarowym 12;

5) karabinki o kalibrze od 5,45 do 7,62 mm.

Pistolety maszynowe i strzelby powtarzalne mogą być stosowane wyłącznie do

ochrony

konwojowanych

wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów

wartościowych lub niebezpiecznych, wykonywanej przez specjalistyczne uzbrojone

formacje ochronne na podstawie przepisów o ochronie osób i mienia

8

.

Wymienionej wyżej broni nie może posiadać żadna osoba fizyczna posiadająca

indywidualne pozwolenie na broń.

8

Zob. ustawę z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (T.j. Dz. U. z 2005 Nr 145, poz. 1221, z późn.

zm.).

14

W oparciu o przepisy tegoż rozporządzenia, pozwolenie na broń używaną do

celów łowieckich może być wydane na broń palną, z wyłączeniem:

1) broni automatycznej;

2) pistoletów i rewolwerów;

3) broni wojskowej, która stanowiła lub stanowi uzbrojenie wojska, policji

i innych formacji uzbrojonych;

4) broni bocznego zapłonu;

5) broni o lufach gwintowanych przeznaczonej do strzelania amunicją

charakteryzującą się energią pocisku mniejszą niż 1000 J w odległości 100 m

od wylotu lufy;

6) broni z lufą wkładkową zmieniającą kaliber tej broni, z wyjątkiem przypadków,

gdy lufa wkładkowa stanowi dodatkowe fabryczne wyposażenie danego

egzemplarza broni.

Zdaniem M. Pękały i J. Rosiaka: „katalog broni, którą ustawodawca dopuścił do

celów łowieckich jest zbliżony do przepisów prawa łowieckiego i regulaminu

polowań. Istotne rozbieżności napotykamy w przypadku rejestrowania broni

wojskowej jako sztucerów myśliwskich oraz zakresu dopuszczalności stosowania tzw.

luf wkładkowych, które prowadzą do zmiany charakterystyki broni. W obu

wymienionych przypadkach „chodzi o dopuszczenie do użytku jedynie broni

posiadającej pełne atesty jakościowe i zapewniającej w miarę wysoki poziom

bezpieczeństwa obsługi”

9

.

Pozwolenie na broń używaną do celów sportowych może być wydane na:

1) broń pneumatyczną przeznaczoną do strzelania pociskami dowolnego rodzaju

i kształtu o kalibrze 4,5 mm (0.177") wykonanymi ze stopu ołowiu:

a) pistolety na sprężone powietrze lub CO

2

o ciężarze nieprzekraczającym

1500 g, oporze języka spustowego nie mniejszym niż 500 g, mieszczące się

w pudełku o wewnętrznych wymiarach 420 mm x 200 mm x 50 mm,

b) karabiny na sprężone powietrze lub CO

2

o ciężarze nieprzekraczającym

5500 g, dowolnym oporze języka spustowego, w których odległość od

wylotu lufy do końca celownika nie przekracza 850 mm;

9

M. Pękała i J. Rosiak, Nowa ustawa o broni i amunicji, „Biuletyn Informacyjny” 2000, nr 113, s. 46.

15

2) małokalibrową broń palną bocznego zapłonu:

a) pistolet sportowy i pistolet standardowy, to jest pistolety i rewolwery

o kalibrze 5,6 mm (0.22") przeznaczone do strzelania amunicją „long rifle”,

o ciężarze wraz z rozładowanym magazynkiem nie przekraczającym

1400 g, długości lufy nieprzekraczającej 153 mm oraz odległości między

muszką a szczerbinką nie większej niż 220 mm, oporze języka spustowego

nie mniejszym niż 1000 g, mieszczące się w pudełku o wewnętrznych

wymiarach 300 mm x 150 mm x 50 mm,

b) pistolet szybkostrzelny, to jest pistolety o kalibrze 5,6 mm (0.22")

przeznaczone do strzelania amunicją „hort”, o ciężarze wraz z rozładowanym

magazynkiem nieprzekraczającym 1260 g, dowolnym oporze języka

spustowego, mieszczące się w pudełku o wewnętrznych wymiarach 300 mm

x 150 mm x 50 mm,

c) pistolet dowolny, to jest pistolet jednostrzałowy o kalibrze 5,6 mm (0.22"),

o dowolnych wymiarach i ciężarze oraz o dowolnym oporze języka

spustowego,

d) karabinek sportowy, to jest karabiny jednostrzałowe o kalibrze 5,6 mm

(0.22") przeznaczone do strzelania amunicją „long rifle”, o ciężarze

nieprzekraczającym 8000 g oraz dowolnym oporze języka spustowego;

3) broń palną centralnego zapłonu:

a) pistolet centralnego zapłonu, to jest pistolety i rewolwery o kalibrze od 7,62

do 11,43 mm (0.45"), o ciężarze wraz z rozładowanym magazynkiem

nieprzekraczającym 1400 g, oporze języka spustowego nie mniejszym niż

1360 g, długości lufy nie przekraczającej 153 mm oraz odległości między

muszką a szczerbinką nie większej niż 220 mm, mieszczące się w pudełku

o wewnętrznych wymiarach 300 mm x 150 mm x 50 mm,

b) karabin sportowy centralnego zapłonu, to jest karabiny sportowe o kalibrze

nieprzekraczającym 11,43 mm (0.45"), dowolnym oporze języka

spustowego, ciężarze całkowitym nie przekraczającym 8000 g;

4) gładkolufową broń śrutową, to jest strzelby o kalibrze wagomiarowym nie

większym niż 12, z komorą nabojową o długości do 76 mm,

16

5) w pełni funkcjonalne kopie zabytkowej broni palnej ładowanej odprzodowo na

nabój niescalony:

a) pistolety i rewolwery o kalibrze do 0.58" o dowolnym oporze języka

spustowego,

b) karabiny o kalibrze do 0.58" o dowolnym oporze języka spustowego.

Szczegółowe wymogi, kwalifikacje i warunki uprawiania sportów strzeleckich

określiła ustawa z dnia 15 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o kulturze fizycznej oraz

ustawy o żegludze śródlądowej

10

.

Pozwolenia wydawane na broń służącą do celów kolekcjonerskich mogą być

wydawane na następującą broń:

1) kusze;

2) broń pneumatyczną w postaci pistoletów i karabinków;

3) broń palną w postaci pistoletów, rewolwerów i karabinów, z wyłączeniem broni

opracowanej konstrukcyjnie po roku 1945 oraz broni automatycznej

i karabinów strzelców wyborowych;

4) w pełni funkcjonalne kopie zabytkowej broni palnej ładowanej odprzodowo,

wytworzone po roku 1850;

5) broń myśliwską, z wyłączeniem sztucerów opracowanych konstrukcyjnie po

roku 1945.

Natomiast pozwolenia na broń służącą do celów pamiątkowych mogą być

wydawane na:

1) broń palną w postaci pistoletów i rewolwerów;

2) broń myśliwską;

3) broń pneumatyczną w postaci pistoletów i karabinków.

M. Pękała i J. Rosiak zwracają uwagę na fakt, że jedynie w celach

kolekcjonerskich można posiadać kusze, jak i w pełni funkcjonalne kopie zabytkowej

broni palnej ładowanej odprzodowo. Są to rodzaje broni pojawiającej się w związku

z odradzaniem się tradycji bractw kurkowych i rycerskich,

11

a także jak wcześnie

10

Dz. U. Nr 85, poz. 726, z późn. zm.

11

M. Pękała i J. Rosiak, Nowa ustawa o broni…, s. 47.

17

wspomniałem, do odtwarzania przebiegu bitew historycznych (np. bitwa pod

Grunwaldem).

Pozwolenia na broń, która używana będzie w celach szkoleniowych mogą być

wydawane na broń służącą do celów ochrony osobistej oraz ochrony osobistej innych

osób, ochrony mienia, łowieckich oraz sportowych. Pozwolenia na broń służącą do

realizowania przez szkoły zajęć przysposobienia obronnego mogą być wydawane

tylko na broń:

1) pneumatyczną przeznaczoną do wystrzeliwania pocisków z energią początkową

nie większą niż 7,5 J i z prędkością początkową nie większą niż 170 m/s;

2) palną w postaci karabinów bocznego zapłonu o kalibrze 5,6 mm (0.22’’).

Wyznaczenie przez ustawodawcę katalogu celów, dla których wydawane jest

pozwolenie na broń rodzi określone konsekwencje, ze skutkiem cofnięcia pozwolenia,

o czym szerzej w dalszej części tego rozdziału. W przypadku złożenia wniosku

o wydanie pozwolenia na broń niemieszczącą się w katalogu broni służącej

wskazanemu celowi, pozwolenia nie będą wydawane. Niedopuszczalne jest również

wykorzystywanie posiadanej broni palnej w celu innym niż ten, w którym broń została

wydana.

4. Zakazy wydawania pozwolenia na broń

W art. 15 ustawy o broni i amunicji wymienione są osoby, którym nie wydaje

się pozwolenia na zakup i posiadanie broni. Zgodnie z brzmieniem przywołanego

przepisu do tego grona należą osoby:

1) niemające ukończonych 21 lat;

2) z zaburzeniami psychicznymi, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia

1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego

12

lub o znacznie ograniczonej

sprawnością psychofizyczną;

3) wykazujące istotne zaburzenia funkcjonowania psychologicznego;

4) uzależnione od alkoholu lub od substancji psychoaktywnych;

12

Dz. U. Nr 111, poz. 535, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 113, poz. 731, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i z 1999 r. Nr

11, poz. 95.

18

5) nieposiadające miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

6) co do których istnieje uzasadniona obawa, że mogą użyć broni w celu

sprzecznym z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego,

w szczególności skazanym prawomocnym orzeczeniem sądu za przestępstwo

przeciwko życiu, zdrowiu lub mieniu albo wobec których toczy się

postępowanie karne o popełnienie takich przestępstw.

Wiek osoby ubiegającej się o pozwolenie na broń nie wymaga chyba

komentarza, obecnie dolna granica wieku wynosi 21 lat. Jednak na wniosek określonej

szkoły, organizacji sportowej, Polskiego Związku Łowieckiego i stowarzyszenia

obronnego pozwolenie może być wydane osobie mającej ukończone 18 lat, ale tylko

na broń służącą do celów sportowych i łowieckich. W obowiązującej ustawie o broni

i amunicji prawodawca podniósł wiek osoby mogącej ubiegać się o pozwolenie na

broń, albowiem w ustawie o broni i amunicji z 1961 r. wynosił on 18 lat.

Osoba występująca z podaniem o wydanie pozwolenia na broń powinna

przedstawić właściwemu organowi Policji orzeczenie lekarskie i psychologiczne

wydane przez upoważnionego lekarza i psychologa stwierdzające, że nie należy ona

do osób z zaburzeniami psychicznymi lub osób o znacznie ograniczonej sprawności

psychofizycznej i potwierdzające, że może ona dysponować bronią.

Szczegółowo zagadnienia badań lekarskich i psychologicznych reguluje

Minister Zdrowia rozporządzeniem z dnia 7 września 2000 r. w sprawie badań

lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się lub posiadających pozwolenie na

broń

13

.

W rozporządzeniu określony jest zakres badań lekarskich i psychologicznych,

którym jest obowiązana poddać się osoba ubiegająca się o pozwolenie na broń, jak

również osoba posiadająca broń, wskazani są lekarze i psycholodzy upoważnieni do

przeprowadzania badań i wydawania orzeczeń, a także warunki i tryb odwoływania się

od orzeczeń lekarskich i psychologicznych, tryb utraty uprawnień przez lekarzy

i psychologów do prowadzenia badań, kontroli wykonywania i dokumentowania

badań oraz wydawanych orzeczeń.

13

Dz. U. Nr 79, poz. 898, z późn. zm.

19

W myśl przepisów powyższego rozporządzenia, badania lekarskie osoby

ubiegającej się o pozwolenie na broń lub osoby posiadającej pozwolenie na broń

obejmują:

1) ogólną ocenę stanu zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem układu

nerwowego, stanu psychicznego, stanu narządu wzroku, słuchu i równowagi

oraz sprawności narządu ruchu;

2) badania

specjalistyczne

i

pomocnicze

zlecone

przez

lekarza

przeprowadzającego ogólną ocenę stanu zdrowia, w tym badanie przez lekarza

psychiatrę, konsultacje innych lekarzy specjalistów, a także badania

pomocnicze (laboratoryjne, EKG, EEG, RTG i inne), które lekarz uzna za

niezbędne w wyniku przeprowadzonej oceny badania.

Upoważniony lekarz na podstawie wyników wspomnianych badań wydaje

orzeczenie lekarskie, które wystawiane jest wraz z kopią. Oryginał otrzymuje badany,

a kopię, w przypadku negatywnego orzeczenia, właściwy organ Policji. Wspomniane

orzeczenie lekarskie stanowi podstawę do wydania pozwolenia na broń przez okres

2 miesięcy od daty jego wystawienia.

Co do badań psychologicznych, to obejmują one w szczególności określenie

poziomu rozwoju intelektualnego i opis cech osobowości osoby badanej,

z uwzględnieniem funkcjonowania w sytuacjach trudnych, a także określenie poziomu

dojrzałości społecznej tej osoby. Zakres badania psychologicznego może być

rozszerzony, jeśli psycholog prowadzący badanie uzna to za niezbędne do

prawidłowego określenia sprawności psychologicznej osoby badanej.

Na podstawie wyników badań upoważniony psycholog wydaje orzeczenie

psychologiczne, które stanowi podstawę do wydania pozwolenia na broń przez okres

2 miesięcy od daty jego wystawienia.

Lekarzem upoważnionym do przeprowadzania badań i wydawania orzeczeń

lekarskich stwierdzających istnienie lub brak przeciwwskazań do dysponowania

bronią jest lekarz, który posiada prawo wykonywania zawodu, co najmniej pięcioletni

staż pracy w zawodzie, dodatkowe kwalifikacje z zakresu przeprowadzania badań

lekarskich osób ubiegających się o pozwolenie na broń oraz zaświadczenie o wpisie do

rejestru prowadzonego przez komendanta wojewódzkiego Policji.

20

Z kolei psychologiem upoważnionym do przeprowadzania wspomnianych

badań i wydawania orzeczeń psychologicznych jest psycholog, który posiada tytuł

magistra psychologii, co najmniej pięcioletni staż pracy w zawodzie, z czego co

najmniej trzy lata w ostatnim pięcioleciu był zatrudniony na stanowisku psychologa,

dodatkowe kwalifikacje po ukończeniu szkolenia organizowanego przez Polskie

Towarzystwo Psychologiczne lub Stowarzyszenie Psychologów Sądowych w Polsce

według programów zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw

wewnętrznych oraz zaświadczenie o wpisie do rejestru prowadzonego przez

komendanta wojewódzkiego Policji.

Od wspomnianych orzeczeń lekarskich lub psychologicznych przysługuje

osobie ubiegającej się o pozwolenie na broń oraz właściwemu organowi Policji,

odwołanie wnoszone na piśmie za pośrednictwem lekarza, który wydał orzeczenie.

Wspomniane odwołanie wnosi się do jednostki badawczo-rozwojowej, najbliższej ze

względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o pozwolenie na broń lub

siedzibę organu Policji, a także psychologa wyznaczonego przez wojewodę, po

zasięgnięciu opinii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Termin do wniesienia odwołania biegnie od dnia otrzymania orzeczenia

i wynosi 30 dni dla osoby ubiegającej się o pozwolenie na broń i 45 dni dla

właściwego organu Policji. Świadczy to o uprzywilejowaniu organu zajmującego się

wydawaniem pozwoleń na broń.

Lekarz lub psycholog, za pośrednictwem którego wnoszone jest odwołanie,

przekazuje je wraz z dokumentacją badań, podmiotowi odwoławczemu w terminie

7 dni od dnia otrzymania odwołania. Powtórne badanie przeprowadzone jest przez

lekarza jednostki badawczo-rozwojowej lub psychologa w terminie nie dłuższym niż

30 dni od dnia otrzymania odwołania.

Kontrolę nad prawidłowością wykonywania i dokumentowania badań

lekarskich i wydawanych orzeczeń przeprowadza wojewoda – w odniesieniu do

zakładów opieki zdrowotnej oraz okręgowa izba lekarska – w odniesieniu do lekarza

wykonującego indywidualną praktykę lekarską, indywidualną specjalistyczną praktykę

lekarską lub grupową praktykę lekarską.

21

Kontrolę w odniesieniu do zakładów opieki zdrowotnej utworzonych przez

Ministra Obrony Narodowej i Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

przeprowadzają uprawnione podmioty.

Kontrolę nad prawidłowością wykonywania i dokumentowania badań

psychologicznych i wydawanych na ich podstawie orzeczeń przeprowadza Minister

Zdrowia.

Dokumentacja dotycząca badań lekarskich i psychologicznych oraz

wydawanych na ich podstawie orzeczeń przechowywana jest przez okres 20 lat.

Przepisy ustawy o broni i amunicji zobowiązują również osoby, które

występują z podaniem o wydanie pozwolenia na broń palną do zdania egzaminu przed

komisją powołaną przez właściwy organ Policji ze znajomości przepisów dotyczących

posiadania i używania danej broni oraz z umiejętności posługiwania się tą bronią.

Kwestie związane z egzaminami poruszone będą w odrębnym opracowaniu.

Minister Zdrowia w wydanym rozporządzeniu z dnia 23 grudnia 2005 r.

w sprawie wykazu stanów chorobowych i zaburzeń funkcjonowania psychologicznego

wykluczających możliwość wydania pozwolenia na broń i rejestracji broni

14

,

zamieszcza wykaz schorzeń, które dyskwalifikują osobę ubiegającą się o prawo do

posiadania broni. Są to następujące stany chorobowe i zaburzenia:

1) organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z zespołami objawowymi;

2) zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem

substancji psychoaktywnych, z wyłączeniem palenia tytoniu;

3) schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe;

4) zaburzenia nastroju (afektywne);

5) zaburzenia nerwicowe lękowe, obsesyjno-kompulsyjne, dysocjacyjne, pod

postacią somatyczną;

6) przewlekająca się reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne;

7) przewlekłe zaburzenia behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi

i czynnikami fizycznymi z wyłączeniem dysfunkcji seksualnych

niespowodowanych zaburzeniem organicznym ani chorobą somatyczną;

8) zaburzenia osobowości;

14

Dz. U. z 2006 r. Nr 2, poz. 14.

22

9) zaburzenia nawyków i popędów;

10) zaburzenia

preferencji

seksualnych

(transwestytyzm

fetyszystyczny,

ekshibicjonizm, oglądactwo, pedofilia, sadomasochizm);

11) upośledzenie umysłowe;

12) całościowe zaburzenia rozwojowe;

13) zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie

i wieku młodzieńczym.

5. Pozwolenie na broń na okaziciela – świadectwa broni

Poza posiadaniem broni palnej na podstawie indywidualnego pozwolenia na

broń, ustawodawca dopuszcza również posiadanie broni na podstawie świadectwa

broni. Podobnie jak ustawa o broni, amunicji i materiałach wybuchowych z 1961 r.,

tak i obowiązująca ustawa o broni i amunicji z 1999 r., przyznaje uprawnienie do

broni obiektowej szerokiej grupie osób. Broń tę można posiadać w oparciu

o pozwolenie na okaziciela.

Pozwolenie na broń na okaziciela, zwane powszechnie świadectwem broni,

może być wydane:

1) przedsiębiorcom i jednostkom organizacyjnym, którzy na podstawie odrębnych

przepisów powołali wewnętrzne służby ochrony, jeżeli broń jest niezbędna do

wykonywania przez te służby zadań wynikających z planu ochrony;

2) przedsiębiorcom, którzy uzyskali koncesje na prowadzenie działalności

gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, jeżeli broń jest im

niezbędna w zakresie i formach określonych w koncesji;

3) podmiotom prowadzącym strzelnice;

4) szkołom, organizacjom sportowym i łowieckim, stowarzyszeniom obronnym

w celu szkolenia i realizacji ćwiczeń strzeleckich lub innym placówkom

oświatowym oraz organizatorom kursów, kształcącym w zawodzie pracownika

ochrony;

23

5) podmiotom wykonującym zadania związane z realizacją filmów i innych

przedsięwzięć artystycznych;

6) urzędom, instytucjom, zakładom, przedsiębiorcom i innym podmiotom, których

pracownikom broń jest niezbędna do ochrony osobistej w związku

z wykonywaniem przez nich obowiązków pracowniczych związanych ze

szczególnym narażeniem na zamach przeciwko życiu i zdrowiu;

7) podmiotom, którym broń jest niezbędna w celach wzywania pomocy,

ratowniczych, poszukiwawczych oraz sygnalizowania rozpoczęcia konkurencji

w zawodach sportowych.

Pierwsze dwie grupy dotyczą podmiotów, które prowadzą swoją działalność

w oparciu o przepisy powoływanej już ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie

osób i mienia, a także rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

z dnia 17 listopada 1998 r. w sprawie wewnętrznych służb ochrony

15

.

Wprawdzie prowadzenie działalności gospodarczej wiążącej się z ochroną osób

i mienia nie jest tematem niniejszego opracowania, jednak warto w tym miejscu

nadmienić, że zgodnie z wymienionymi aktami prawnymi, jak również powoływaną

wcześniej ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej,

wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia wymaga

uzyskania koncesji właściwego organu, w tym wypadku jest nim Minister Spraw

Wewnętrznych i Administracji.

Powoływana już ustawa o ochronie osób i mienia określiła obszary

i urządzenia, które podlegają obowiązkowi ochrony, rodzaje służb, zasady

prowadzenia działalności przez firmy ochroniarskie, jej kontrolę i reglamentację.

Ustawa, zdaniem jej komentatorów, podniosła zdecydowanie poziom profesjonalizmu

wykonawców usług ochroniarskich, spowodowała eliminację tych firm i osób, które

nie gwarantowały zachowania odpowiedniego poziomu i praworządności w swym

działaniu, szczególnie, że licencje wydawane są na określony okres czasu, a organ,

który wydał licencję ma prawo kontroli, odmowy, zawieszenia lub cofania licencji

w określonych przypadkach

16

.

15

Dz. U. z 1999 r. Nr 4, poz. 31.

16

Por. S. Tokarz, Firmy detektywistyczne i ochroniarskie w Polsce [w:] Bezpieczny obywatel-bezpieczne

państwo, Lublin 2000, s. 347-354.

24

Wcześniej, zanim zaczęła obowiązywać wymieniona ustawa: „nawet organ

koncesyjny mógł znać co najwyżej liczbę wydanych koncesji na prowadzenie tej

działalności, ale nie oznaczało to, że wszystkie podmioty po uzyskaniu koncesji

rozpoczęły działalność gospodarczą, a te które zaczęły nadal działają”

17

. Stąd,

określając liczbę działających firm ochroniarskich, podawano tylko dane szacunkowe.

W każdym większym polskim mieście na kilkadziesiąt wydanych koncesji firmom

ochroniarskim, znaczących było zaledwie kilka, reszta to firmy kilkuosobowe,

a zdarzały się również i takie, które tworzył jedynie właściciel posiadający „biuro

w teczce” i czasami broń. Obecnie sytuacja taka jest nie do pomyślenia.

Nie sposób nie zgodzić się z twierdzeniem A. Lipińskiej-Czajkowskiej

18

, że

lista podmiotów uprawnionych do uzyskania broni palnej na podstawie świadectwa

broni została rozszerzona w porównaniu do regulacji prawnych wcześniej

obowiązujących. W poprzedniej ustawie z 1961 r. uprawnienia do posiadania broni

obiektowej w oparciu o świadectwo broni przysługiwały przeważnie jedynie

państwowym formacjom uzbrojonym, takim jak Straż Przemysłowa, Bankowa

i Portowa, a także jednostkom gospodarki uspołecznionej, w stosunku do których

nadzorujący je minister wydał odpowiednie przepisy regulujące zasady posiadania,

używania i ewidencjonowania broni.

Warto zauważyć, że wewnętrzne służby ochrony oraz przedsiębiorcy działający

na podstawie koncesji zostały zrównane w zakresie prawa dostępu do broni

obiektowej. W czasie obowiązywania poprzedniej ustawy pracownicy zatrudnieni

przez podmioty świadczące usługi w zakresie ochrony osób i mienia pracowali

z własną bronią, którą posiadali na podstawie pozwolenia indywidualnego. Obecnie

praca z bronią posiadaną na podstawie pozwolenia indywidualnego jest

niedopuszczalna.

Wprowadzenie zakazu dysponowania bronią indywidualną do wykonywania

zadań służbowych w dziedzinie usług ochrony osób i mienia wydaje się w pełni

zrozumiałe. Wykorzystywanie broni obiektowej do wykonywania wymienionych

zadań zapewnia stały nadzór nad tą bronią i jej użytkownikiem ze strony

17

Tamże, s. 347.

18

Zob. A. Lipińska-Czajkowska, Zanim kupisz broń. Komentarz praktyczny do przepisów prawnych, Warszawa

2000, s. 63.

25

bezpośrednich przełożonych. Jest to realizowane poprzez jej codzienne przydzielanie

przed rozpoczęciem służby do użytkowania czasowego i odbieranie po zakończeniu

zadań służbowych. Drugim aspektem przemawiającym za takim rozwiązaniem jest

stworzenie realnych możliwości sprawowania przez organ Policji kontroli nad

posiadaniem, używaniem, ewidencjonowaniem i przechowywaniem broni

19

.

Sporo kontrowersji wzbudza natomiast system szkolenia strzeleckiego

pracowników ochrony. Zdaniem licznych interpretatorów odbiega on zasadniczo od

standardów przyjętych w państwach Unii Europejskiej, a także systemu wyszkolenia

strzeleckiego Policji

20

.

Ustawodawca przyznaje prawo posiadania broni palnej na podstawie

świadectwa broni podmiotom prowadzącym strzelnice, szkołom, organizacjom

sportowym i łowieckim, stowarzyszeniom obronnym w celu realizacji ćwiczeń

strzeleckich. W organach zajmujących się wydawaniem pozwoleń na broń

powszechny jest pogląd, że regulacja taka uczyniła łatwiejszym dostęp do broni

sportowej. Poprzednio broń na podstawie świadectwa broni posiadały jedynie kluby

wojskowe i policyjne, co powodowało, że osoby, które chciały uprawiać sport

strzelecki zmuszone były do występowania o wydanie indywidualnego pozwolenia na

broń. Obecnie broń taką mogą posiadać wszystkie kluby i stowarzyszenia sportowe,

nawet te, które nie należą do Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego.

Organizacje łowieckie usytuowane w strukturach Polskiego Związku

Łowieckiego posiadające broń na podstawie świadectwa broni, mają obecnie

ułatwione zadanie w związku ze szkoleniem kandydatów na członków PZŁ,

organizowaniem zawodów i turniejów strzeleckich.

Również na podstawie świadectwa broni mogą posiadać broń w celach

szkoleniowych placówki oświatowe i organizatorzy kursów kształcący w zawodzie

pracownika ochrony. „Są to podmioty, które w oparciu o podstawy programowe MEN

(placówki oświatowe) bądź wymagania stawiane na egzaminach na licencję

pracownika ochrony (organizatorzy kursów), przygotowują do wykonywania zadań

określonych w ustawie o ochronie osób i mienia przyszłych pracowników ochrony”

21

.

19

Zob. Z.T. Nowicki, Broń palna w działalności ochronnej, Internet <http://market.tpnet.pl/ochrona>.

20

Zob. B. Zając, Ubezpieczycielom i usługobiorcom do sztambucha, „Rzeczpospolita” 1999, nr 36.

21

A. Lipińska-Czajkowska, Zanim kupisz broń.., s. 65.

26

Przepis ten jest zatem konsekwencją wymagań stawianych przed pracownikami

ochrony fizycznej w zakresie umiejętności posługiwania się bronią.

Broń obiektową mogą posiadać także urzędy, instytucje, zakłady,

przedsiębiorcy i inne podmioty, których pracownikom broń jest niezbędna do ochrony

osobistej w związku z wykonywaniem przez nich obowiązków pracowniczych

związanych ze szczególnym narażeniem na zamach przeciwko życiu i zdrowiu.

Ustawodawca nie precyzuje, o pracowników jakich urzędów i instytucji chodzi.

Wydaje się, że intencja ustawodawcy obejmuje takie kategorie zawodowe osób, jak

sędziowie, prokuratorzy, komornicy itp. W świetle obowiązywania poprzedniej

ustawy pracownicy przynależni do wymienionych wyżej grup zawodowych bardzo

często występowali o wydanie indywidualnego pozwolenia na broń i otrzymywali to

pozwolenie. Nowa ustawa stworzyła im alternatywną możliwość posiadania broni.

Broń obiektową w tym wypadku będą mogły otrzymywać, oczywiście

wyłącznie na czas wykonywania obowiązków służbowych, osoby, które uzyskały

legitymację osoby dopuszczonej do posiadania broni. Po zakończeniu zadań będą one

zobowiązane do zdania posiadanej broni do magazynu broni.

Swoistą innowacją jest natomiast posiadanie broni na podstawie świadectwa

broni przez podmioty, którym broń jest niezbędna w celach wzywania pomocy,

ratowniczych, poszukiwawczych oraz sygnalizowania rozpoczęcia konkurencji

w zawodach sportowych. Podobnej regulacji nie spotkamy we wcześniejszych

ustawach o broni i amunicji. Jednakże w tym przypadku chodzi wyłącznie o broń

palną sygnałową, a także broń palną alarmową.

Posiadanie broni szczególnie niebezpiecznej

22

zabronione jest w przypadku

pozwolenia indywidualnego, jednak ustawodawca dopuszcza jej posiadanie po

uzyskaniu świadectw broni. Świadectwo broni na broń szczególnie niebezpieczną

może być wydane wyłącznie przedsiębiorcom i jednostkom organizacyjnym, którzy na

podstawie odrębnych przepisów powołali wewnętrzne służby ochrony, a także

przedsiębiorcom, którzy uzyskali koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej

22

Wymienionej w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 marca 2000 r.

w sprawie rodzajów szczególnie niebezpiecznych broni i amunicji oraz rodzajów broni odpowiadającej celom,
w których może być wydane pozwolenie na broń (Dz. U. Nr 19, poz. 240, z późn. zm.).

27

w zakresie usług ochrony osób i mienia oraz organizatorom kursów, kształcącym

w zawodzie pracownika ochrony.

Podmioty posiadające broń na podstawie pozwolenia na okaziciela mogą na

podstawie świadectwa broni nabywać broń i amunicję albo najmować broń od Policji

lub Sił Zbrojnych RP.

Oczywiście do posiadania broni obiektowej nie każdy może zostać

dopuszczony. Uzyskanie świadectwa broni nie upoważnia do dowolności

w dysponowaniu tą bronią. Powyższe zagadnienie reguluje ustawodawca w art. 30

ustawy o broni i amunicji, gdzie stwierdza, że osoby fizyczne zatrudnione przez

podmioty posiadające broń obiektową przy wykonywaniu zadań wymienionych

w przepisie art. 29 ustawy, z zachowaniem zasad określonych w art. 15 ust. 1-5

(negatywne przesłanki posiadania broni – przyp. autora) i art. 16 ust. 1 (po zdaniu

egzaminu ze znajomości przepisów ustawy o broni i amunicji – przyp. autora), mogą

zostać dopuszczone do posiadania broni w czasie wykonywania tych zadań.

Dopuszczenie do posiadania broni w tym wypadku następuje również w drodze

decyzji administracyjnej, wydanej przez właściwy organ Policji.

Wymienione osoby posiadają broń na podstawie legitymacji osoby

dopuszczonej do posiadania broni, gdzie potwierdza się legalność posiadania broni

przez taką osobę. Legitymację tę osoba wykonująca zadania w zakresie ochrony osób

i mienia powinna mieć stale przy sobie. W przeciwnym razie może odpowiadać za

nielegalne posiadanie broni. Wzór legitymacji osoby dopuszczonej do posiadania

broni określa Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w rozporządzeniu z dnia

22 grudnia 2003 r. w sprawie wzorów legitymacji posiadacza broni, zaświadczenia

uprawniającego do nabycia broni, legitymacji osoby dopuszczonej do posiadania

broni, świadectwa broni oraz karty rejestracyjnej broni

23

.

Osoby ubiegające się o posiadanie broni na podstawie dopuszczenia do

posiadania broni zobowiązane są do spełnienia identycznych wymogów jak osoby

ubiegające się o pozwolenia indywidualne. A zatem, muszą wystąpić do właściwego

organu Policji z wnioskiem o dopuszczenie do posiadania broni, poddać się badaniom

lekarskim i psychologicznym oraz zdać egzamin ze znajomości przepisów ustawy

23

Dz. U. Nr 225, poz. 2233.

28

o broni i amunicji. Zwolnione z tych obowiązków są jedynie osoby, które na

podstawie odrębnych przepisów posiadają licencję pracownika ochrony fizycznej.

Powinny one jednak wystąpić do właściwego organu Policji z wnioskiem

o dopuszczenie ich do posiadania broni.

Posiadanie broni obiektowej wiąże się również z odpowiednim jej

przechowywaniem i ewidencjonowaniem. Osoby odpowiedzialne za wydawanie broni

obiektowej powinny każdorazowo przed wydaniem broni sprawdzać indywidualne

uprawnienia pracownika do posiadania broni, w przeciwnym razie mogą spotkać się

z sytuacją, że zostanie im przedstawiony zarzut udostępnienia broni osobie

nieupoważnionej.

Zastanawiającym wydaje się fakt, że ustawodawca nie przewidział zwolnienia

z obowiązku poddania się badaniom lekarskim i psychologicznym oraz egzaminu ze

znajomości przepisów ustawy i umiejętności posługiwania się bronią, osób, które

pełniły służbę w organach Policji, ABW itp., jak również posiadaczy indywidualnego

pozwolenia na broń.

6. Posiadanie broni palnej przez cudzoziemców

Ustawodawca przewiduje możliwość posiadania broni palnej przez

cudzoziemców. Zgodnie z brzmieniem art. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r.

o cudzoziemcach

24

: „cudzoziemcem jest każdy, kto nie posiada obywatelstwa

polskiego”.

Przepisy ustawy o broni i amunicji regulują kwestię posiadania broni przez

osoby nieposiadające obywatelstwa polskiego w art. 39. Zgodnie z brzmieniem owego

artykułu broń i amunicję na podstawie porozumień międzynarodowych lub też na

zasadzie wzajemności mogą posiadać członkowie misji dyplomatycznych i urzędów

konsularnych oraz osoby zrównane z nimi na podstawie porozumień

międzynarodowych, w celach:

1) ochrony osobistej;

24

T.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z późn. zm.

29

2) łowieckich;

3) sportowych;

4) kolekcjonerskich,

5) pamiątkowych.

Wskazany powyżej katalog celów zbliżony jest do katalogu celów, w których

mogą posiadać broń obywatele polscy. Cudzoziemcy nie mogą jedynie posiadać broni

palnej w celach ochroniarskich i szkoleniowych.

Cudzoziemcy, którzy posiadają broń w celach wyżej określonych, otrzymują od

właściwego organu Policji terminowe pozwolenie na broń na okres pełnienia przez

nich funkcji w misjach dyplomatycznych i urzędach konsularnych w Polsce. Przedtem

jednak muszą wystąpić z wnioskiem o wydanie owego pozwolenia na broń do

właściwego organu Policji za pośrednictwem Ministra Spraw Zagranicznych

25

.

Wydanie cudzoziemcowi terminowego pozwolenia na broń potwierdza

legitymacja posiadacza terminowego pozwolenia na broń. Legitymacja ta ważna jest

wraz z legitymacją wydaną przez Ministra Spraw Zagranicznych, na podstawie

rozporządzenia Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 16 listopada 2003 r. w sprawie

dokumentów oraz wiz dla szefów i członków personelu misji dyplomatycznych,

kierowników urzędów konsularnych i członków personelu konsularnego państw

obcych oraz innych osób

26

i uprawnia do zakupu amunicji do broni, na którą wydano

pozwolenie. Legitymacja nie uprawnia jednak do zakupu amunicji do broni, która

posiadana jest w celach kolekcjonerskich i pamiątkowych.

Inni cudzoziemcy mogą posiadać broń i amunicję, jeżeli są one niezbędne do

wykonywania przez te osoby czynności wiążących się z ochroną misji

dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych, przedstawicielstw

organizacji międzynarodowych, członków oficjalnych delegacji zagranicznych,

a także do innych celów wynikających z porozumień międzynarodowych lub z zasady

wzajemności. Pozwolenie to jest również terminowe i obowiązuje przez okres

25

Zob. § 1 rozporządzenia Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Spraw Zagranicznych z dnia 17

marca 2000 r. w sprawie trybu i warunków wydawania pozwoleń na broń członkom misji dyplomatycznych
i urzędów konsularnych oraz osobom zrównanym z nimi na podstawie porozumień międzynarodowych (Dz. U.
Nr 18, poz. 236).

26

Dz. U. Nr 225, poz.2234, z późn. zm.

30

pełnienia przez nich funkcji w misjach dyplomatycznych i urzędach konsularnych

w Polsce.

Minister Spraw Zagranicznych informuje właściwy organ Policji o zakończeniu

pełnienia przez cudzoziemca funkcji w misjach dyplomatycznych i urzędach

konsularnych w RP. Po zakończeniu pełnienia funkcji przez cudzoziemca w misjach

dyplomatycznych i urzędach konsularnych legitymacja posiadacza terminowego

pozwolenia na broń podlega zwrotowi do organu, który ją wydał.

Porównywalnie, jak w stosunku do obywateli polskich, uregulował

ustawodawca sprawę przywozu broni i amunicji z zagranicy przez cudzoziemców.

W obu wypadkach wymagają one uprzedniego wydania zaświadczenia przez

właściwego konsula RP, które zastępuje pozwolenie na broń na okres do 30 dni od

dnia przywozu broni. Po upływie wspomnianych 30 dni broń i amunicja podlegają

niezwłocznemu złożeniu do depozytu organu Policji, właściwego ze względu na

miejsce pobytu cudzoziemca.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach właściwy organ Policji może wydać

cudzoziemcowi zaświadczenie zastępujące pozwolenie na broń oraz uprawniające do

wywozu broni i amunicji za granicę, określając termin ważności tego zaświadczenia

nie dłuższy niż 14 dni.

W przypadku niespełnienia warunków norm, o których mowa była wyżej, broń

i amunicja podlegają zatrzymaniu przez właściwy organ Straży Granicznej lub organ

celny i protokolarnemu przekazaniu tej broni organowi Policji właściwemu ze

względu na miejsce przekraczania granicy przez tych cudzoziemców.

Jeżeli chodzi o broń posiadaną w celach łowieckich, to cudzoziemcy

przebywający na terytorium Polski mogą przywozić i wywozić tę broń, a także

amunicję do niej w liczbie nieprzekraczającej łącznie 100 sztuk, o ile broń i amunicja

mają służyć do polowań, które organizowane są na podstawie odrębnych przepisów.

Osoby nieposiadające obywatelstwa polskiego przyjeżdżające do Polski w celu

wzięcia udziału w imprezach sportowych, których regulamin wymaga użycia broni lub

w przygotowaniach do wspomnianych imprez mogą przywozić i wywozić broń, która

odpowiada celom sportowym wraz z amunicją do tej broni w ilości określonej

31

w zaproszeniu organizatorów imprezy sportowej. Zaproszenia takie wymagają

potwierdzenia właściwego komendanta wojewódzkiego Policji.

Cudzoziemcy w celach łowieckich i sportowych przywożą broń do Polski na

podstawie zaświadczenia wydanego przez właściwego konsula RP, które zastępuje

pozwolenie na broń na okres do 30 dni od dnia przywozu broni i amunicji.

Wspomniane zaświadczenie upoważnia cudzoziemców do nabycia amunicji do broni

określonej w tym zaświadczeniu.

W przypadku niespełnienia warunków norm, o których mowa wyżej, broń

i amunicja podlegają zatrzymaniu przez właściwy organ Straży Granicznej lub organ

celny i protokolarnemu przekazaniu tej broni organowi Policji właściwemu ze

względu na miejsce przekraczania granicy przez tych cudzoziemców.

Powyższe przepisy stosuje się również do obywateli polskich zamieszkujących

na stałe za granicą.

Cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą

przywozić i wywozić broń sygnałową, jeżeli stanowi ona stałe wyposażenie jednostek

pływających i statków powietrznych.

Przywóz oraz wywóz broni i amunicji przez cudzoziemców będących

obywatelami państwa członkowskiego Unii Europejskiej może nastąpić także bez

wydawania zaświadczenia przez właściwego konsula RP, na podstawie Europejskiej

karty broni palnej, wydanej przez właściwe władze tych państw, jeżeli broń ta jest

wpisana do Europejskiej karty broni palnej i cudzoziemiec jest w stanie uzasadnić

powód swojej podróży z bronią.

Zaświadczenie wydane przez właściwego konsula Rzeczypospolitej Polskiej,

które zastępuje pozwolenie na broń na okres do 30 dni od dnia przywozu broni

i amunicji, uprawnia cudzoziemca do nabycia amunicji do broni określonej w tym

zaświadczeniu. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku Europejskiej karty broni

palnej, która również uprawnia jej posiadacza do nabycia amunicji do broni określonej

w tej karcie.

Wzory zaświadczeń, o których mowa wyżej określił Minister Spraw

Wewnętrznych i Administracji w rozporządzeniu z dnia 17 marca 2000 r. w sprawie

32

wzorów zaświadczeń uprawniających do przywozu, wywozu oraz przewozu przez

terytorium RP broni i amunicji oraz nabycia broni przez cudzoziemców

27

.

Powyższe przepisy obecnej ustawy są uregulowaniami nowatorskimi.

W ustawie o broni, amunicji i materiałach wybuchowych z 1961 r., prawodawca nie

regulował zagadnienia posiadania broni palnej przez cudzoziemców.

7. Zjawisko nielegalnego posiadania broni palnej

Z uwagi na fakt, że przedmiotowe opracowanie poświęcone jest przede

wszystkim legalnemu posiadaniu broni, konieczną wydaje się potrzeba omówienia

w tym miejscu nielegalnego posiadania i wyrobu broni palnej.

Skoro z legalnym posiadaniem broni palnej mamy do czynienia w przypadku,

gdy osoba fizyczna, która uzyskała pozwolenie na broń w drodze decyzji

administracyjnej, posiada broń, na którą opiewa owo pozwolenie, a jej władztwo nad

bronią nie budzi żadnych wątpliwości na gruncie prawa cywilnego, to każde inne

posiadanie broni będzie nielegalne. W dotychczasowym orzecznictwie określano

nielegalne posiadanie broni palnej jako przestępstwo trwałe, którego bieg rozpoczyna

się z chwilą wejścia w posiadanie bez zezwolenia broni palnej lub amunicji

28

.

Pojęcie nielegalnego posiadania broni palnej lub amunicji do tej broni jest

rozumiane przez ustawodawcę bardzo szeroko i obejmuje nielegalne władanie bronią

palną zarówno z zamiarem jej przywłaszczenia, jak i krótkotrwałego użycia, a także

przechowywania tej broni z upoważnienia innej osoby

29

. Pogląd ten jest tożsamy

z orzecznictwem sądowym, gdzie w jednym z wyroków możemy wyczytać, że:

”Posiadaniem broni palnej lub amunicji, w rozumieniu art. 286 KK (obecnie 263 KK–

przyp. autora) jest każde władanie nimi, jeżeli tylko towarzyszy sprawcy taki zamiar,

nawet bez chęci zatrzymania tych rzeczy na własność”

30

. W dalszej części tego

wyroku czytamy, że: „przestępstwo przewidziane w art. 286 KK (obecnie art. 263 KK)

we wskazanej wyżej postaci jest przestępstwem trwałym, polegającym na

27

Dz. U. Nr 18, poz. 235.

28

Zob. wyrok SN z dnia 13.06.1995 r. SNWR 95/95 Prok. i Pr. 1995/11-12/4.

29

Por. A. Marek, Prawo karne, Warszawa 2000, s. 673.

30

Zob. wyrok SN z dnia 13.08.1993 r. WR 107/93 OSNKW 1993/11-12/74.

33

utrzymywaniu się określonego stanu bezprawnego, który zaczyna się z chwilą wejścia

w posiadanie broni palnej lub amunicji bez pozwolenia, a kończy się w wyniku

przekazania tych rzeczy organom ścigania albo innej osobie do całkowitej dyspozycji

bądź nieodwracalnego zniszczenia lub porzucenia”.

Ustawodawca penalizuje nielegalne posiadanie broni w art. 263 § 2 KK (art.

268 KK z 1969 r. – przyp. autora), w którym stanowi, że każdy kto bez wymaganego

zezwolenia posiada broń palną lub amunicję do tej broni podlega karze pozbawienia

wolności od 6 miesięcy do lat 8. Z kolei § 3 wspomnianego artykułu penalizuje

zachowanie, w którym każdy, kto ma zezwolenie na posiadanie broni palnej lub

amunicji, udostępnia lub przekazuje posiadaną broń osobie nieuprawnionej. Sprawca

takiego czynu podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

W bezpośredniej bliskości przestępstwa nielegalnego posiadania broni

pozostaje nielegalne wyrabianie broni, które w konsekwencji prowadzi do jej

nielegalnego posiadania. Ustawodawca przez wyrabianie broni rozumie nie tylko

wytwarzanie broni od podstaw, lecz pojęcie to obejmuje także dokonywanie przeróbek

zmieniających rodzaj, kaliber i przeznaczenie broni, szczególnie dotyczy to

przerabiania na broń palną ostrą broni, która przeznaczona jest do oddawania strzałów

wyłącznie amunicją ślepą lub miotania chemicznych środków obezwładniających.

Wyrabianie broni palnej albo amunicji lub handel nimi bez wymaganego zezwolenia,

ustawodawca penalizuje w art. 263 § 1 KK, gdzie czyn ten zagrożony jest karą

pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Szczegółowo zagadnienia związane z wytwarzaniem broni palnej reguluje

przytaczana już wcześniej ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu

działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami

wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu

wojskowym lub policyjnym

31

.

Zdaniem A. Marka

32

, przepis art. 263 KK ma w istotnym zakresie charakter

blankietowy, gdyż odsyła do innych przepisów określających pojęcie broni palnej

31

Dz. U. Nr 67, poz. 679.

32

Zob. A. Marek, Prawo karne…, s. 671.

34

i amunicji oraz zasady i tryb wydawania pozwoleń na ich posiadanie, wyrabianie

i obrót handlowy. Zgodnie z twierdzeniem wymienionego autora „przedmiotem

penalizacji z art. 263 KK jest posiadanie broni kompletnej, tj. zachowującej niezbędne

do jej funkcjonowania części i mechanizmy, która jest zdolna do chociażby

jednorazowego użycia mogącego zranić człowieka”

33

. Na podobnym stanowisku stoi

również L. Gardocki

34

. Ekspertyzy, które stwierdzą defekty broni nadające się jednak

do usunięcia, nie pozbawiają danego narzędzia cech broni palnej.

Przedmiotem penalizacji w wymienionym artykule jest również amunicja do

broni palnej.

Nielegalne posiadanie broni jest przestępstwem umyślnym, które może być

popełnione w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym. Może zaistnieć jednak taka

sytuacja, w której osoba posiadająca nielegalnie broń palną działa w błędzie. Błąd taki

może wynikać z mylnego przeświadczenia osoby, że posiada ona ważne pozwolenie

na broń, które wcześniej uległo przedawnieniu lub też na przypuszczeniu, że osoba

może posiadać bez pozwolenia broń z czasów II wojny światowej, przez nią

znalezioną. W takich przypadkach mają zastosowanie przepisy art. 28 § 1 i art. 30 KK

dotyczące błędu co do znamion lub bezprawności czynu.

Sporo kontrowersji wzbudza problem kradzieży broni palnej, i co się z tym

wiąże, jej późniejsze nielegalne posiadanie. W myśl doktryny prawnej mamy w tym

wypadku do czynienia z dwoma czynami przestępnymi, a mianowicie z kradzieżą oraz

nielegalnym posiadaniem broni palnej, co oznacza realny zbieg przestępstw. Na

stanowisku takim stoi również judykatura

35

.

Komentatorzy podkreślają, że istotne znaczenie ma w tym wypadku czas,

w którym osoba kradnąca broń palną znajduje się w jej nielegalnym posiadaniu. Jeżeli

sprawca natychmiast zbył skradzioną broń, to zachodzi w tym wypadku jeden czyn,

a jeżeli nielegalne posiadanie skradzionej broni trwało dłużej, to wtedy mamy do

czynienia z dwoma przestępstwami

36

. Natomiast J. Wojciechowski

37

stoi na

stanowisku, że kradzież i posiadanie rzeczy skradzionej stanowi zawsze jedno

33

Tamże, s. 672.

34

Zob. L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa 1996, s. 327.

35

Zob. orzeczenie SN z dnia 26.04.1964 r. OSNKW 1964/142.

36

Por. Andrejew, Komentarz, s. 849.

37

Zob. J. Wojciechowski, Kodeks karny z krótkim komentarzem praktycznym, Skierniewice 1993. s. 460.

35

nieprzerwane działanie przestępne, chociaż zdaniem komentatora, w tym wypadku

uzasadniona jest kumulatywna kwalifikacja prawna. Sytuacja taka miałaby miejsce

wtedy, gdyby posiadanie skradzionej rzeczy nie zostało spenalizowane jako oddzielne

przestępstwo.

Sporo uwagi zagadnieniom związanym z czasem nielegalnego posiadania broni

poświęcił również Sąd Najwyższy i w jednym z wyroków sądu czytamy, że: „okres

bezprawnego posiadania broni palnej jest okolicznością, która powinna mieć wpływ

na ocenę stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynu, o którym mowa w art. 286

KK. Przestępstwo bowiem określone w art. 286 KK jest przestępstwem skierowanym

przeciwko porządkowi publicznemu, którego zagrożenie jest tym większe, im dłużej

utrzymuje się stan bezprawności spowodowany brakiem zezwolenia właściwego

organu na posiadanie lub wyrób broni palnej”

38

.

W jeszcze innym wyroku Sądu Najwyższego czytamy, że posiadaniem broni

w rozumieniu Kodeksu karnego jest każde władanie bronią palną lub amunicją bez

względu na to, czy sprawca ma zamiar zatrzymać wymienione przedmioty przez

dłuższy czy też krótszy okres. Z tego też względu każde, nawet krótkotrwałe, władanie

bronią palną lub amunicją bez wymaganego zezwolenia jest posiadaniem tych

przedmiotów w ujęciu art. 286 KK i wyczerpuje znamiona przestępstwa nielegalnego

posiadania broni palnej

39

.

Podobnie uregulowane było przestępstwo nielegalnego posiadania broni palnej

i amunicji do tej broni w Kodeksie karnym z 1969 r. w art. 286. Jednakże

w aktualnie obowiązującym Kodeksie karnym prawodawca znacznie rozszerzył

artykuł dotyczący nielegalnego posiadania i wyrobu broni palnej i amunicji

40

.

Nie sposób jest dokładnie określić liczby broni posiadanej nielegalnie. W tym

wypadku mówimy o zjawisku tzw. „ciemnej liczby”. Jest to bardzo niepokojące

zjawisko, w którym przede wszystkim chodzi o broń palną znajdująca się w rękach

osób, które nie są uprawnione do jej posiadania. Broń ta jest poza wszelką kontrolą

organów powołanych do kontroli i nadzoru nad posiadaniem broni. Na zjawisko

38

Zob. wyrok SN z dnia 21.04.1983 r. WR286/83 OSNKW 1983/10-11/89.

39

Wyrok SN z dnia 04.11.1975 r. Rw 562/75 OSNKW 1971/11/179.

40

Zob. też J. Wojciechowski, Kodeks karny…, s. 326-327; L. Gardocki, Prawo karne…, s. 241: W. Świda,

Prawo karne, Warszawa 1986, s. 641-642 oraz R. Góral, Kodeks karny – Praktyczny komentarz
z orzecznictwem, Warszawa 2005, s. 425-429.

36

„ciemnej liczby” wpływ ma broń palna, która została zakupiona za granicą

i nielegalnie wwieziona do kraju (najczęściej gazowa – przyp. P.P.), broń pochodząca

z kradzieży lub w inny sposób utracona przez jej legalnego posiadacza, jak również

broń sprowadzona przez grupy przestępcze i wykorzystywana do popełniania

przestępstw.

Poruszając się w temacie broni posiadanej nielegalnie, nie sposób nie

wspomnieć o treści art. 54 ustawy o broni i amunicji, w myśl którego: „nie podlega

karze, kto bez wymaganego pozwolenia posiada broń lub amunicję i w terminie do 90

dni od dnia wejścia w życie niniejszego przepisu dobrowolnie zawiadomi o tym fakcie

policję oraz złoży broń i amunicję do jej depozytu”. Przepis ten obowiązywał od

chwili ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw do dnia 2 października 1999 roku. Do

tego dnia osoby nielegalnie posiadające broń lub amunicję mogły dobrowolnie oddać

ją Policji, bez narażania się przy tym na odpowiedzialność karną. Była to swego

rodzaju abolicja.

Osoba dobrowolnie zawiadamiająca o posiadaniu bez zezwolenia broni

i amunicji jednostkę Policji, jak już wspominano, nie podlegała karze. W jednostce,

w której zgłaszała fakt nielegalnego posiadania broni sporządzany był protokół

dobrowolnego zawiadomienia o przestępstwie nielegalnego posiadania broni lub

amunicji i złożenia do depozytu broni i amunicji. W protokole tym szczegółowo

opisano

składaną

broń

i

amunicję,

z

uwzględnieniem

jej

stanu

technicznego. Składający otrzymywał stosowne pokwitowanie.

Ponieważ z punktu widzenia procedury prawnej było to jednak przestępstwo

nielegalnego posiadania broni lub amunicji, dlatego też, w związku z abolicją,

sporządzano postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego.

Postanowienie takie wraz z materiałami przesyłane było do zatwierdzenia właściwemu

prokuratorowi, razem z wnioskiem o wystąpienie prokuratorskie do sądu o orzeczenie

przepadku broni i amunicji (na podstawie art. 100 KK). Policja następnie dokonywała

sprawdzeń wyjaśniających pochodzenie składanej broni i amunicji, a także

ewentualnego jej użycia do popełnienia przestępstw.

W wyniku wspomnianej abolicji jednostki Policji w Polsce przyjęły łącznie 657

różnych jednostek broni, w tym:

37

1) palnej – 69 sztuk;

2) pneumatycznej – 280 sztuk;

3) myśliwskiej 38 sztuk;

4) gazowej – 255 sztuk;

5) sportowej – 15 sztuk

41

.

Do jednostek policji przyniesiono także inne przedmioty, których posiadanie

jest zabronione:

1) ponad 10 tysięcy sztuk nabojów;

2) 12 pocisków pancernych;

3) 2 miny przeciwczołgowe;

4) 26,4 kg trotylu;

5) 3 kg pirotechnicznych materiałów wybuchowych

42

.

Policjanci co roku zatrzymują około 2 tysięcy osób podejrzanych

o przestępstwo z art. 263 § 1 i 2 KK, odzyskują około 100 000 sztuk amunicji.

Przestępcy rocznie kradną (myśliwym, osobom prywatnym, instytucjom państwowym,

strażnikom i pracownikom ochrony) około 500 sztuk różnego rodzaju broni

43

.

Liczbę osób zatrzymanych za popełnienie przestępstwa z art. 263 KK obrazuje

poniższa tabela.

Tabela 3.1 Osoby zatrzymane za popełnienie przestępstwa z art. 263 KK

44

41

Na podstawie danych KGP. Zespół Prasowy KGP, Internet <http:// www.policja.pl>.

42

Tamże.

43

Tamże.

44

Tamże.

Rok

§ 1 i 2

§ 3

§ 4

2007

2790

42

226

2006

3000

59

253

2005

3229

50

223

2004

3450

57

110

2003

3552

59

132

2002

3412

40

134

2001

3473

44

104

2000

2533

29

86

1999

1749

15

46

38

Liczbę broni corocznie odzyskiwanej przez Policję obrazuje tabela

przedstawiona poniżej.

Tabela 3.2. Broń odzyskana przez Policję w latach 1991 - 2005

45

Natomiast jeżeli chodzi o broń odzyskaną przez Policję w roku 2007, to

sytuacja wygląda następująco:

Rodzaj zabezpieczonej broni

OGÓŁEM

pistolety i rewolwery

505

pistolety maszynowe

61

karabinki i karabiny automatyczne i maszynowe

111

karabiny powtarzalne i samopowtarzalne

161

sygnałowa

31

myśliwska śrutowa

238

sportowa o kalibrze 5,6 mm

369

alarmowa i gazowa

790

kulowa, przerobiona z gazowej

22

samodziały

88

części broni

286

Zabezpieczona broń palna razem

2662

Tabela 3.3. Broń palna odzyskana przez Policję w roku 2007

46

45

Tamże.

46

Tamże.

Rok

Broń ogółem

W tym krótka

W tym automatyczna W tym długa

1991

1359

208

35

109

1992

1598

317

42

157

1993

3135

376

35

343

1994

3190

590

49

217

1995

3546

514

36

157

1996

3106

417

60

113

1997

3163

413

61

196

1998

2571

636

55

135

1999

2283

479

73

153

2000

2185

760

114

261

2001

2439

565

85

384

2002

1859

521

66

247

2003

2015

565

85

384

2004

1328

333

265

408

2005

1396

370

183

477

39

Zakończenie

W

przedmiotowym

opracowaniu

podjąłem

próbę

przedstawienia

administracyjno-prawnych zagadnień posiadania broni palnej w Polsce. Kluczowym

problemem niniejszego opracowania była charakterystyka podmiotów, które w myśl

obowiązujących przepisów uprawnione są do posiadania broni palnej.

Podjęta przeze mnie problematyka nie stanowiła dotąd przedmiotu

kompleksowego opracowania w doktrynie prawa administracyjnego, rzadko także

spotykane są inne opracowania, w których zostałyby ujęte wszystkie najistotniejsze

unormowania prawne dotyczące wspomnianej tematyki.

W opracowaniu tym starałem się przedstawić skomplikowany stan prawny,

wyrażający się wielką liczbą aktów normatywnych regulujących analizowane przeze

mnie zagadnienie. Wykorzystałem w tym celu liczne unormowania prawne, w tym

przede wszystkim Konstytucję RP, akty prawne Unii Europejskiej, a także

kilkadziesiąt ustaw i rozporządzeń dotyczących opisywanego tematów, a także innych

zagadnień, które przynajmniej w stopniu marginalnym wiążą się z instytucją

posiadania broni palnej.

Obserwując ewolucję samej ustawy o broni i amunicji, zasadne wydaje się

przekonanie, że ustawodawca zmierzał do ograniczenia prawa posiadania broni przez

osoby fizyczne. W przedwojennym ustawodawstwie pozwolenie na broń wydawane

było w ramach dyskrecjonalnej kompetencji przez organ szczebla powiatu (starosta).

Ustawodawstwo powojenne (ustawa z 1961 r. i ustawa z 1999 r.) stoi na stanowisku,

że wydanie pozwolenia na broń musi być szczegółowo obwarowane. Jest uzależnione

od zaistnienia i wykazania przez osobę zainteresowaną konkretnych okoliczności

faktycznych uzasadniających wydanie takiego pozwolenia. Nie jest to już zatem

uznaniowe rozstrzygnięcie organu, którym w tym wypadku jest komendant

wojewódzki Policji. Zarówno obowiązujące prawodawstwo, jak i powszechna

praktyka wykluczają możliwość posiadania broni palnej wyłącznie na „wszelki

wypadek”, to jest bez konkretnego uzasadnienia związanego z faktem wysoce

uprawdopodobniającym konieczność użycia tej broni w obronie własnej lub obronie

innej osoby, bądź dobra chronionego prawem, zasługującego na szczególną ochronę.

40

W moim opracowaniu przydatna okazała się przede wszystkim metoda

dogmatyczna.

Reasumując, można stwierdzić, że uprawnienie do posiadania broni palnej nie

jest w naszym kraju prawem powszechnym, albowiem nie gwarantuje go

w kategoriach kategorycznych ani Konstytucja RP, ani żaden inny akt prawny rangi

ustawy. Chociaż opowiadam się za rozszerzeniem dostępu do niektórych rodzajów

broni palnej, mam tu na myśli broń palną gazową, regulacje zaproponowane przez

ustawodawcę wydają się uzasadnione, gdyż upowszechnienie dostępu do broni palnej

samo w sobie nie przyniesie moim zdaniem poprawy stanu bezpieczeństwa

powszechnego obywateli.

41

Wykaz tabel

Tabela 3.1. Osoby zatrzymane za popełnienie przestępstwa z art. 263 KK.

Tabela 3.2. Broń odzyskana przez Policję w latach 1991 – 2005.

Tabela 3.3. Broń palna odzyskana przez Policję w roku 2007.

42

Bibliografia

1.

Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr

111, poz. 535, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 113, poz. 731, z 1998 r. Nr 106,

poz. 668 i z 1999 r. Nr 11, poz. 95).

2.

Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (T.j. Dz. U. z 2005 r.

Nr 145, poz. 1221, z późn. zm.).

3.

Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (T.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 52,

poz. 525, z późn. zm.).

4.

Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej

w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją

oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U.

Nr 67, poz. 679, z późn. zm.).

5.

Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (T.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 234,

poz. 1694, z późn. zm.).

6.

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o kulturze fizycznej oraz

ustawy o żegludze śródlądowej (Dz. U. Nr 85, poz. 726, z późn. zm.).

7.

Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz.

1635, z późn. zm.).

8.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17

listopada 1998 r. w sprawie wewnętrznych służb ochrony (Dz. U. z 1999 Nr 4,

poz. 31).

9.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 marca

2000 r. w sprawie wzorów zaświadczeń uprawniających do przywozu, wywozu

oraz przewozu przez terytorium RP broni i amunicji oraz nabycia broni przez

cudzoziemców (Dz. U. Nr 18, poz. 235).

10. Rozporządzenie Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Spraw

Zagranicznych z dnia 17 marca 2000r. w sprawie trybu i warunków wydawania

pozwoleń na broń członkom misji dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz

osobom zrównanym z nimi na podstawie porozumień międzynarodowych (Dz. U.

Nr 18, poz. 236).

43

11. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 marca

2000 r. w sprawie rodzajów szczególnie niebezpiecznych broni i amunicji oraz

rodzajów broni odpowiadającej celom, w których może być wydane pozwolenie

na broń (Dz. U. Nr 19, poz. 240, z późn. zm.).

12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 września 2000 r. w sprawie badań

lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się lub posiadających

pozwolenie na broń (Dz. U. Nr 79, poz. 898, z późn. zm.).

13. Rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 16 listopada 2003 r.

w sprawie dokumentów oraz wiz dla szefów i członków personelu misji

dyplomatycznych, kierowników urzędów konsularnych i członków personelu

konsularnego państw obcych oraz innych osób (Dz. U. Nr 225, poz. 2234,

z późn. zm.).

14. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 grudnia

2003 r. w sprawie wzorów legitymacji posiadacza broni, zaświadczenia

uprawniającego do nabycia broni, legitymacji osoby dopuszczonej do posiadania

broni, świadectwa broni oraz karty rejestracyjnej broni (Dz. U. Nr 225, poz.

2233).

15. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19

kwietnia 2004 r. w sprawie wzoru Europejskiej karty broni palnej (Dz. U. Nr 88,

poz. 841, z późn. zm).

16. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 lutego

2005 r. w sprawie rodzajów broni palnej odpowiadających kategoriom broni

palnej określonym w dyrektywie w sprawie kontroli nabywania i posiadania

broni (Dz. U. Nr 32, poz. 285).

17. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2005 r. w sprawie wykazu

stanów

chorobowych

i

zaburzeń

funkcjonowania

psychologicznego

wykluczających możliwość wydania pozwolenia na broń i rejestracji broni (Dz.

U. z 2006 r. Nr 2, poz. 14).

18. Orzeczenie SN z dnia 26.04.1964 r. OSNKW 1964/142.

19. Wyrok SN z dnia 04.11.1975 r. RW 562/75 OSNKW 1971/11/179.

20. Wyrok SN z dnia 21.04.1983 r. WR286/83 OSNKW 1983/10-11/89.

44

21. Wyrok SN z dnia 13.08.1993 r. WR 107/93 OSNKW 1993/11-12/74.

22. Wyrok SN z dnia 13.06.1995 r. SNWR 95/95 Prok. i Pr. 1995/11-12/4.

23. Filar M., Prawo posiadania broni palnej jako obywatelskie prawo podmiotowe,

„Państwo i Prawo” 1997, nr 5.

24. Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 1996.

25. Góral R., Kodeks karny – Praktyczny komentarz z orzecznictwem, Warszawa

2005.

26. Lipińska-Czajkowska A., Zanim kupisz broń. Komentarz praktyczny do

przepisów prawnych, Warszawa 2000.

27. Maj S., Ustawa o broni i amunicji. Komentarz, Warszawa 2009.

28. Marek A., Prawo karne, Warszawa 2000.

29. Nowicki

Z.T.,

Broń

palna

w

działalności

ochronnej,

Internet

<http://market.tpnet.pl/ochrona>.

30. Pękała M. i Rosiak J., Nowa ustawa o broni i amunicji, „Biuletyn Informacyjny”

2000, nr 113.

31. Świda W., Prawo karne, Warszawa 1986.

32. Tokarz S., Firmy detektywistyczne i ochroniarskie w Polsce [w:] Bezpieczny

obywatel-bezpieczne państwo, Lublin 2000.

33. Wiktorowska A., Podstawowe elementy prawa europejskiego w świetle

stowarzyszenia Polski ze wspólnotami europejskimi [w:] Prawo administracyjne,

Warszawa 1999.

34. Wojciechowski J., Kodeks karny z krótkim komentarzem praktycznym,

Skierniewice 1993.

35. Zając B., Ubezpieczycielom i usługobiorcom do sztambucha, „Rzeczpospolita”

1999, nr 36.