U˝ytkowanie energii elektrycznej oprócz wszystkich zalet i korzyÊci, stwarza
te˝ zagro˝enie pora˝eniem, po˝arem lub uszkodzeniem instalacji i urzàdzeƒ.
Dotychczas stosowane Êrodki ochrony okazujà si´ cz´sto niewystarczajàce.
Radykalnà zmian´ tej sytuacji przynosi zastosowanie zabezpieczeƒ
ró˝nicowopràdowych, które wykrywajà up∏yw pràdu do ziemi z chronionej
instalacji. Up∏yw pràdu mo˝e byç spowodowany bezpoÊrednim kontaktem
cz∏owieka z cz´Êcià znajdujàcà si´ pod napi´ciem lub kontaktem poÊrednim,
poprzez cz´Êci o os∏abionej izolacji. Innà przyczynà up∏ywu mogà byç
wszelkiego rodzaju uszkodzenia instalacji lub zasilanych maszyn i urzàdzeƒ.
W krajach gdzie powszechnie wprowadzono zabezpieczenia ró˝nicowoprà-
dowe wielokrotnie zmala∏a liczba Êmiertelnych pora˝eƒ pràdem elektrycznym.
Zmniejszy∏a si´ tak˝e liczba po˝arów i innych awarii spowodowanych elek-
trycznoÊcià. Obowiàzujàca norma "Instalacje elektryczne w obiektach
budowlanych" (PN-92/E-05009), okreÊla sposób zastosowania i wymagania
stawiane zabezpieczeniom ró˝nicowopràdowym.

42

Nowoczesne przekaêniki ró˝nicowopràdowe PRP produkcji Elester SA spe∏niajà oczekiwania u˝ytkowników i projektan-

tów instalacji elektrycznych. Niezale˝ny od wy∏àcznika przekaênik, pozwala naj∏atwiej, najtaniej i najszybciej zmo-
dernizowaç istniejàce instalacje lub budowaç nowe. Mo˝liwe jest wprowadzenie ochrony tam, gdzie ˝aden
z dotychczasowych Êrodków ochrony nie by∏ skuteczny. Przekaêniki PRP sà uniwersalne, wspó∏pracujà z dowolnymi
wy∏àcznikami wyposa˝onymi w wyzwalacz napi´ciowy lub podnapi´ciowy np. z wy∏àcznikami typu RECORD produkcji
ELESTER SA, albo z dowolnymi stycznikami, przyk∏adowo typu SLA, LS.
Przekaêniki PRP spe∏niajà wymagania normy zak∏adowej ZN-96/A2-02-051 (zgodna z IEC 1008-1 i PN-IEC 755 +A1
+A2), uzyska∏y atest Biura Badania JakoÊci SEP.
Nowa wersja przekaênika PRP ∏àczy w sobie zalety poprzednich odmian, które nie b´dà ju˝ produkowane, oferujàc
jeszcze wi´kszà funkcjonalnoÊç i elastycznoÊç w zastosowaniach. Obecnie ka˝dy przekaênik w porównaniu z dotychczas
oferowanymi:
• umo˝liwia wybór trybu pracy N/R - z wykrywaniem lub bez wykrywania zaniku napi´cia zasilania
• posiada przekaênik wykonawczy "ALARM", dzia∏ajàcy po przekroczeniu przez pràd up∏ywu 50% nastawionego zakresu
• ma zwi´kszonà dok∏adnoÊç wskazywania pràdu up∏ywu - co 10% nastawionego zakresu
• przystosowany jest do pracy w instalacjach z falownikami du˝ej mocy (poprzednio by∏o to wykonanie PRPF)
• mo˝e byç zasilany z 220V~ lub 380V~
• posiada rozbudowany filtr przeciwprzepi´ciowy

Oto niektóre cechy przekaêników PRP, szczególnie wyró˝niajàce je spoÊród innych oferowanych na rynku:
• Mo˝liwoÊç nastawienia jednego z pi´ciu zakresów znamionowego pràdu ró˝nicowego l

∆N

w szeregu (0.03; 0.3; 0.5; 1.0;

2.0)A - prze∏àczniki „

I

∆N

(A)“

Wiele zakresów czu∏oÊci daje mo˝liwoÊç koordynacji zabezpieczeƒ na ró˝nych poziomach sieci, ochrony urzàdzeƒ niety-
powych oraz ∏atwej modyfikacji poziomu zabezpieczeƒ przy rozbudowie sieci i instalacji urzàdzeƒ.
• Mo˝liwoÊç nastawienia jednego z pi´ciu zakresów opóênienia zadzia∏ania przekaênika

∆

t, po wystàpieniu pràdu

up∏ywu o zadeklarowanej wartoÊci. Standardowe zakresy

∆

t: (0.04; 0.2; 0.4; 1.0; 5.0)s – prze∏àczniki „

∆

t(s)”. Wy˝sze

zakresy

∆

t pozwalajà ∏atwo skoordynowaç zabezpieczenia na ró˝nych poziomach sieci, zwi´kszajàc nieawodnoÊç zasi-

lania, lub zabezpieczyç instalacje, w których wyst´pujaà chwilowe pràdy up∏ywu. Typowym przyk∏adem jest za∏àczanie
Êwietlówek lub rozruch silników.
• Wskazywanie aktualnej wartoÊci pràdu up∏ywu w sieci w procentach nastawionej wartoÊci znamionowego pràdu
wyzwalajàcego – wskaênik „% l

∆

N ”. Praktycznie jest to wskaênik pràdu up∏ywu (z dok∏adnoÊcià 10% nastawionego

zakresu), konieczny przy instalacji zabezpieczenia. Bez dodatkowych przyrzàdów instalator mo˝e ustawiç w∏aÊciwà,
zgodnà z wymaganiami, czu∏oÊç zabezpieczenia. Nale˝y wybraç taki zakres, aby naturalny dla danej instalacji pràd
up∏ywu nie przekracza∏ 50% nastawionego zakresu pràdu wyzwalajàcego l

∆

N. Fabryczne wzorcowanie zapewnia wtedy

spe∏nienie wymagaƒ stawianych przez normy. Projektant uwolniony jest od koniecznoÊci dok∏adnego przewidzenia
wartoÊci pràdu up∏ywu w projektowanej instalacji. Dzi´ki wskaênikom optycznym i funkcji „ALARM” jest mo˝liwe
kontrolowanie

poziomu

pràdu

up∏ywu

w

czasie

eksploatacji

i

∏atwo

wykryç

stopniowe

pogarszanie si´ stanu izolacji.

Przekaênik ró˝nicowopràdowy PRP

PRP

<< wstecz do menu

Przekaênik

wykonawczy

12

WyjÊcie pomiarowe

Do obwodu

sygnalizacji.

Przekaênik

alarmu

Do wyzwalacza wy∏àcznika

lub obwodu cewki stycznika

192

0

Test

Zwora

Norm./R

Modu∏

wykonawczy

Transformator

Ferrantiego

Reset

~

~

+

+

R>

Test

10,20,30,40,50,60,70,80,90%

ON

TRIP

TR250

TR400

TR630

Reset

Zasilanie

pomocnicze

Zasilanie

220/380V~

Ui=4kV

Ui=4kV

1718

11

13

9 10

8

1 2

5 4 6

14

16

15

Rys. A. Schemat blokowy przekaênika PRP

• Sygnalizacja uszkodzenia lub braku po∏àczenia trans-

formatora Ferrantiego z modu∏em wykonawczym -
wskaênik "R>". W czasie pracy ca∏y czas jest kon-
trolowany obwód transformatora Ferrantiego. W przy-
padku pogorszenia si´ jakoÊci po∏àczenia lub
uszkodzenia transformatora, przekaênik PRP zadzia∏a
i dodatkowo zasygnalizuje powód zadzia∏ania zabez-
pieczenia - zaÊwieci wskaênik "R>". Zwi´ksza to nieza-
wodnoÊç systemu ochrony i u∏atwia ustalenie przyczyny
zadzia∏ania zabezpieczenia.

• Testowanie przekaênika PRP, tak˝e zdalnie. U˝ycie

przycisku "TEST" pozwala na okresowà kontrol´
poprawnoÊci dzia∏ania PRP. Przycisk "TEST" symuluje
przep∏yw pràdu ró˝nicowego, co pozwala sprawdziç
dzia∏anie przekaênika PRP i wspó∏pracujàcego z nim
wy∏àcznika lub stycznika. Wy∏àczenie blokady
przekaênika po zadzia∏aniu i powrót do stanu pracy
(czuwania), umo˝liwia przycisk "RESET". Funkcje
"TEST" i "RESET" mo˝na wykonaç zdalnie, z u˝yciem
zewn´trznego napi´cia pomocniczego 24...48V.

• OdpornoÊç na sk∏adowà sta∏à i przebiegi

odkszta∏cone. Przekaêniki PRP wyró˝niajà si´ du˝à
odpornoÊcià

na

obecnoÊç

sk∏adowej

sta∏ej

i odkszta∏cenie przebiegów pràdu. Z nadmiarem
spe∏niajà wymagania norm w tym zakresie. Zalecane sà
do wspó∏pracy ze wspó∏czesnymi urzàdzeniami ener-
goelektronicznymi. Ka˝dy przekaênik jest przys-
tosowany do pracy w instalacjach z falownikami du˝ej
mocy (chroni obwód tylko do falownika!) i posiada
du˝à odpornoÊç na pràdy odkszta∏cone.

• Przekaênik pomocniczy „ALARM“. Prze∏àcza styki

kiedy pràd up∏ywu osiàgnie wartoÊç 50% nastawionego
zakresu. Je˝eli pràd up∏ywu zmniejszy si´ poni˝ej 50%,
przekaênik "ALARM" powróci do stanu poczàtkowego.
Je˝eli pràd up∏ywu przekroczy∏ 50% i spowodowa∏
prze∏àczenie przekaênika wykonawczego "TRIP",
przekaênik "ALARM" pozostanie prze∏àczony a˝ do
wykonania funkcji "RESET".

• WyjÊcie pomiarowe. Na wyprowadzenie 13 podany

jest sygna∏ napi´ciowy odpowiadajàcy wartoÊci pràdu
up∏ywu.

• Zasilanie. Przekaênik PRP mo˝e byç zasilony napi´ciem

220V~ lub tam gdzie takie napi´cie jest niedost´pne
(sieci trójprzewodowe IT) - napi´ciem 380V~. Zwi´kszenie
niezawodnoÊci ochrony mo˝na osiàgnàç, wykorzystujàc
mo˝liwoÊç zmiany trybu pracy przekaênika za pomocà
zwory N/R. Przekaênik ze zworà w po∏o˝eniu R
(odwrócone sterowanie przekaênika wykonawczego)
dzia∏a nie tylko wtedy, gdy pràd up∏ywu przekroczy
próg nastawionej czu∏oÊci ale te˝ wtedy, gdy zaniknie
napi´cie zasilajàce. Wybór odpowiedniego po∏o˝enia
zwory N/R pozwala stosowaç przekaênik nawet w sytuacji,
gdzie stawiane sà najwy˝sze wymagania niezawodnoÊci
ochrony.

43

Przekaênik ró˝nicowopràdowy PRP

PRP

<< wstecz do menu

Je˝eli chcemy mieç pewnoÊç, ˝e nie b´dzie sytuacji kiedy instalacja jest nawet chwilowo bez ochrony, dawanej przez
zabezpieczenie ró˝nicowopràdowe przekaênikiem PRP, nale˝y zastosowaç si´ do poni˝szych wskazówek:
1) w instalacji trójfazowej:
• je˝eli wyzwalacz wy∏àcznika i przekaênik PRP zasilane sà z tej samej fazy tego samego obwodu i jest to obwód obj´ty

dalej ochronà to wy∏àcznik powinien mieç wyzwalacz podnapi´ciowy i zwora przekaênika PRP w pozycji N;

• je˝eli wyzwalacz wy∏àcznika i przekaênik PRP zasilane sà z ró˝nych faz lub obwodów, to wy∏àcznik powinien mieç

wyzwalacz podnapi´ciowy i zwora przekaênika PRP w pozycji R;

2) w instalacji jednofazowej:
• je˝eli wyzwalacz wy∏àcznika i przekaênik PRP zasilane sà z tego samego obwodu i jest to obwód obj´ty dalej ochronà

to wyzwalacz wy∏àcznika mo˝e byç napi´ciowy i zwora przekaênika PRP w pozycji N;

• je˝eli wyzwalacz wy∏àcznika i przekaênik PRP zasilane sà z ró˝nych obwodów, to wy∏àcznik powinien mieç wyzwalacz

podnapi´ciowy i zwora przekaênika PRP w pozycji R;

3) gdy elementem otwierajàcym obwód w instalacji jedno- lub trójfazowej jest stycznik to:
• je˝eli nap´d stycznika i przekaênik PRP zasilane sà z tej samej fazy tego samego obwodu i jest to obwód obj´ty dalej

ochronà to zwora przekaênika PRP w pozycji N;

• je˝eli nap´d stycznika i przekaênik PRP zasilane sà z ró˝nych faz lub obwodów to zwora przekaênika PRP w pozycji R;
• innym sposobem zapewnienia napi´cia zasilania w instalacjach trójfazowych dla przekaênika PRP i wyzwalacza

napi´ciowego wy∏àcznika jest zastosowanie prze∏àcznika faz PFA-8S prod. ELESTER SA, który dostarczy napi´cie zasi-
lajàce z jednej z trzech faz.

44

1415

16

9
8

Zasilanie

wyzwalacza

napi´ciowego

wy∏àcznika

Sieç

N L1L2L3

Obcià˝enie

N R

Reset

Zasilanie

16

17

11

12

10

1920

5 4 6

U>

PE

PRP

TR250

TR400

TR630

220V~

PRZEKAèNIK

WYKONAWCZY

Test

1415

16

9
8

Zasilanie

wyzwalacza

podnapi´ciowego

wy∏àcznika

Sieç

N L1L2L3

Obcià˝enie

N R

Reset

Zasilanie

16

17

11

12

10

1920

5 4 6

U>

PE

PRP

TR250

TR400

TR630

380V~

PRZEKAèNIK

WYKONAWCZY

Test

Przekaênik PRP przedstawiony na rysunku, wspó∏pracuje
z wyzwalaczem napi´ciowym wy∏àcznika. Gdy pràd
ró˝nicowy w obwodzie obcià˝enia przekroczy wartoÊç pràdu
zadzia∏ania przekaênika PRP i b´dzie p∏ynà∏ przez czas
wi´kszy od ustawionego czasu opóênienia, przekaênik
zadzia∏a, tzn. prze∏àczy styki przekaênika wykonawczego.
W uk∏adzie jak na rysunku obok, styki 4 i 5 zamknà si´
doprowadzajàc zasilanie do wyzwalacza napi´ciowego
wy∏àcznika. Wy∏àcznik wspó∏pracujàcy z PRP jest trójbiegunowy.
Mo˝e taki byç poniewa˝: „W uk∏adach TN - S przewód neu-
tralny nie musi byç od∏àczany, jeÊli warunki zasilania sà takie,
˝e przewód neutralny ma potencja∏ ziemi.” – PN-93
E-05009/53 p.532.2.1.1, zgodnie z IEC 364-5-53.

Przekaênik PRP przedstawiony na kolejnym rysunku,

wspó∏pracuje z wyzwalaczem podnapi´ciowym wy∏àcznika.
Poza reakcjà na pràd up∏ywu, przekaênik wykrywa tak˝e
zanik napi´cia zasilajàcego przekaênik PRP i równie˝ wtedy
prze∏àcza styki przekaênika wykonawczego (zwora w po∏o˝eniu
R). Ponadto w przedstawionym uk∏adzie, zanik napi´cia
zasilajàcego wyzwalacz wy∏àcznika (wyzwalacz pod-
napi´ciowy), powoduje otworzenie wy∏àcznika.

• Przyk∏ad zastosowania PRP w systemie energetycznym

Przekaênik ró˝nicowopràdowy PRP

PRP

<< wstecz do menu

Typ

Wymiar/mm/

A

B

C

D

E

F

TR250

41

76

92

45

11,5

59

TR400

90

140

170

45

11,5

123

TR630

144

187

207

45

11,5

168

Wymiary gabarytowe

transformatorów Ferrantiego

Charakterystyka czasowo-pràdowa

0.2

0.4

(A)

0.03

0.3 0.5 1.0 2.0

1000

100

∆

t(s)

10

5

1

0.1

0.04

0.01

0.001

0.01

0.1

1

10

I

∆

n(A)

Tolerancje:

I

∆

n: -50% + 0%

∆

t: -20% + 0%

B

F

E

6

D

C

A

TRANSFORMATOR

FERRANTIEGO

d a n e t e c h n i c z n e

P A R A M E T R

Znamionowy pràd wyzwalajàcy l

∆N – nastawialny,

mo˝liwe inne wartoÊci l

∆N – na zamówienie

JEDN.

WARTOÂå

A

0.03, 0.3, 0.5, 1, 2 tolerancja: -50%, +0%

od 0.005 do 2 (do 20)

Wskaênik poziomu pràdu ró˝nicowego wzgl´dem

nastawionej wartoÊci zakresu l

∆N

%

10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90

OdpornoÊç na sk∏adowà sta∏à w pràdzie obcià˝enia –

zmiana czu∏oÊci o 10% przy sk∏adowej sta∏ej

A

5

Opóênienie zadzia∏ania ∆t – nastawialne

– mo˝liwe inne wartoÊci od 0.04s do 10s

S

0.04, 0.2, 0.4, 1, 5 tolerancja: -20%, +0%

Styki przekaênika wykonawczego i „ALARM-u“ napi´cie

robocze sta∏e/zmienne pràd roboczy sta∏y/zmienny

V
A

6…250

3

Napi´cie zasilania – zdalny TEST lub RESET

V

24…48 AC/DC

Transformatory Ferrantiego – wymiary wed∏ug rysunku

– pràd roboczy

– pràd przecià˝eniowy

– napi´cie izolacji

A

kA

V

TR250

TR400

TR630

500

800

1200

40 40 40

1000 1000 1000

Sygnalizacja od∏àczenia transformatora TR

Ω

>30, wskaênik ˝ó∏ty – „R>“

Wymiary gabarytowe

mm

100 x 73 x 118

Sposób mocowania

K (°C)

szyna T 35

Temperatura pracy

248…323 (-25°C+50°C)

V

Napi´cie zasilania – przemienne 50 Hz

220V~ lub 380V~ (-20%, +10%)

kV

OdpornoÊç na przepi´cia w zasilaniu

4(8/20) – lll kategoria przepi´ç

s

OdpornoÊç na zanik napi´cia zasilania

0,3

45

Przekaênik ró˝nicowopràdowy PRP

PRP

<< wstecz do menu