Mierzenie poziomu działalności
Mierzenie poziomu działalności
gospodarczej
gospodarczej
••
Obieg okrężny działalności makroekonomicznej
Obieg okrężny działalności makroekonomicznej
a)
a)
Końcowe dobra i usługi
Końcowe dobra i usługi
(chleb, samochody itd.)
(chleb, samochody itd.)
Zakupy konsumpcyjne
Zakupy konsumpcyjne
Gospodarstwo
Gospodarstwo
domowe
domowe
(chleb, samochody itd.)
(chleb, samochody itd.)
Przedsiębiorstwo
Przedsiębiorstwo
b)
b)
Usługi czynników
Usługi czynników
produkcji
produkcji
(pracy, ziemi itd.)
(pracy, ziemi itd.)
Płace, czynsze,
Płace, czynsze,
zysk itd.
zysk itd.
Dwa spojrzenia na rachunek PKB
Dwa spojrzenia na rachunek PKB
Produkt krajowy brutto, 1996 r. (mld. dol., ceny bieżące) USA
Produkt krajowy brutto, 1996 r. (mld. dol., ceny bieżące) USA
Metoda strumienia produktu
Metoda strumienia produktu
Metoda strumienia kosztów
Metoda strumienia kosztów
1. Wydatki na spożycie indywidualne: 5 208
1. Wydatki na spożycie indywidualne: 5 208
-- dobra trwałe 635
dobra trwałe 635
-- dobra nietrwałe 1 535
dobra nietrwałe 1 535
-- usługi 3 038
usługi 3 038
2. Prywatne inwestycje krajowe brutto: 1 117
2. Prywatne inwestycje krajowe brutto: 1 117
-- budownictwo, środki trwałe 309
budownictwo, środki trwałe 309
1. Płace i dodatki: 4 427
1. Płace i dodatki: 4 427
2. Procent netto: 425
2. Procent netto: 425
3. Dochody indywidualne z rent 146
3. Dochody indywidualne z rent 146
4. Pośrednie opodatkowanie
4. Pośrednie opodatkowanie
przedsiębiorstw, korekty i błąd
przedsiębiorstw, korekty i błąd
statystyczny: 553
statystyczny: 553
-- budownictwo, środki trwałe 309
budownictwo, środki trwałe 309
-- przedsiębiorstwa, środki trwałe 781
przedsiębiorstwa, środki trwałe 781
-- zmiana zapasów 26
zmiana zapasów 26
3. Konsumpcja publiczna i zakupy
3. Konsumpcja publiczna i zakupy
inwestycyjne: 1 407
inwestycyjne: 1 407
4. Eksport netto:
4. Eksport netto: -- 95
95
-- eksport 871
eksport 871
-- import 966
import 966
statystyczny: 553
statystyczny: 553
5. Amortyzacja: 830
5. Amortyzacja: 830
6. Dochód przedsiębiorstw
6. Dochód przedsiębiorstw
niedziałających w formie spółki
niedziałających w formie spółki
akcyjnej 520
akcyjnej 520
7. Zyski spółek akcyjnych przed
7. Zyski spółek akcyjnych przed
opodatkowaniem: 736
opodatkowaniem: 736
-- dywidendy 305
dywidendy 305
-- zyski nie rozdzielone 202
zyski nie rozdzielone 202
-- podatki zysków spółek akcyjnych 229
podatki zysków spółek akcyjnych 229
Produkt krajowy brutto 7 636
Produkt krajowy brutto 7 636
Produkt krajowy brutto 7 636
Produkt krajowy brutto 7 636
Źródło: P. A. Samuelson, „Ekonomia” t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.
Źródło: P. A. Samuelson, „Ekonomia” t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.
Tworzenie i wykorzystanie produktu krajowego
Tworzenie i wykorzystanie produktu krajowego
brutto w Polsce w 2005 r.
brutto w Polsce w 2005 r.
Produkcja globalna
Produkcja globalna
1 930 488 mln zł (100%)
1 930 488 mln zł (100%)
Zużycie pośrednie
Zużycie pośrednie
1 066 804 mln zł (55,3%)
1 066 804 mln zł (55,3%)
Wartość dodana brutto
Wartość dodana brutto
863 684 mln zł (44,7%)
863 684 mln zł (44,7%)
Podatki od produktów
Podatki od produktów
Lata
Lata
Sektor
Sektor
publiczny
publiczny
Sektor
Sektor
prywatny
prywatny
1995
1995
38,5 %
38,5 %
61,5%
61,5%
2004
2004
20,8%
20,8%
79,2%
79,2%
Podatki od produktów
Podatki od produktów
minus dotacje do produktów
minus dotacje do produktów
116 982 mln zł
116 982 mln zł
Produkt krajowy brutto
Produkt krajowy brutto
980 666 mln zł
980 666 mln zł
Spożycie
Spożycie
795 365 mln zł
795 365 mln zł
Akumulacja
Akumulacja
188 656 mln zł
188 656 mln zł
Popyt krajowy
Popyt krajowy
984 121 mln zł
984 121 mln zł
Saldo wymiany
Saldo wymiany
produktów z zagranicą
produktów z zagranicą
-- 3 455 mln zł
3 455 mln zł
2004
2004
20,8%
20,8%
79,2%
79,2%
2005
2005
19,9%
19,9%
80,1%
80,1%
Źródło: Opracowano na podstawie Rocznik statystyczny GUS, Warszawa 2006
Źródło: Opracowano na podstawie Rocznik statystyczny GUS, Warszawa 2006
Gałęzie
Gałęzie
Wartość dodana
Wartość dodana
brutto w mln zł
brutto w mln zł
PKB na 1
PKB na 1
mieszk. w zł
mieszk. w zł
PKB w
PKB w
%
%
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
39 928
39 928
1 046
1 046
4,1
4,1
Rybactwo
Rybactwo
161
161
4,22
4,22
0,0
0,0
Przemysł
Przemysł
213 622
213 622
5 598
5 598
21,9
21,9
Budownictwo
Budownictwo
52 320
52 320
1 371
1 371
5,3
5,3
Handel i naprawy
Handel i naprawy
164 041
164 041
4 299
4 299
16,7
16,7
Hotele i restauracje
Hotele i restauracje
10 559
10 559
277
277
1,1
1,1
Udział poszczególnych gałęzi gospodarki w Polsce
Udział poszczególnych gałęzi gospodarki w Polsce
wytworzonym PKB w 2005 r.
wytworzonym PKB w 2005 r.
10 559
10 559
277
277
1,1
1,1
Transport, gospodarka magazynowa i łączność
Transport, gospodarka magazynowa i łączność
62 392
62 392
1 635
1 635
6,4
6,4
Pośrednictwo finansowe
Pośrednictwo finansowe
35 836
35 836
939
939
3,7
3,7
Obsługa nieruchomości i firm
Obsługa nieruchomości i firm
118 033
118 033
3 093
3 093
12,0
12,0
Administracja publiczna i obrona narodowa
Administracja publiczna i obrona narodowa
obowiązkowe ubezpieczenie i zdrowotne
obowiązkowe ubezpieczenie i zdrowotne
53 323
53 323
1 397
1 397
5,4
5,4
Edukacja
Edukacja
44 259
44 259
1 160
1 160
4,5
4,5
Ochrona zdrowia i pomoc społeczna
Ochrona zdrowia i pomoc społeczna
31 609
31 609
828
828
3,2
3,2
Działalność usługowa komunalna, społeczna
Działalność usługowa komunalna, społeczna
i indywidualna, pozostała
i indywidualna, pozostała
32 549
32 549
853
853
3,3
3,3
Gospodarstwa domowe
Gospodarstwa domowe
5 052
5 052
132
132
0,5
0,5
Wartość dodana brutto
Wartość dodana brutto -- ogółem
ogółem
863 684
863 684
22 632
22 632
88,1
88,1
Źródło: Opracowano na podstawie Rocznik statystyczny GUS, Warszawa 2006
Źródło: Opracowano na podstawie Rocznik statystyczny GUS, Warszawa 2006
Struktura produktu narodowego brutto
Struktura produktu narodowego brutto
i dochodu narodowego netto
i dochodu narodowego netto
Produkt
Produkt
narodowy
narodowy
brutto
brutto
Dochód netto
Dochód netto
z tytułu własności
z tytułu własności
za granicą
za granicą
Dochód netto
Dochód netto
z tytułu własności
z tytułu własności
za granicą
za granicą
Amortyzacja
Amortyzacja
Wydatki sektora
Wydatki sektora
budżetowego (G)
budżetowego (G)
Podatki
Podatki
pośrednie
pośrednie
Dochody
Dochody
z tytułu
z tytułu
czynszów
czynszów
brutto
brutto
(PNB)
(PNB)
w cenach
w cenach
rynkowych
rynkowych
Produkt krajowy
Produkt krajowy
brutto (PKB)
brutto (PKB)
w cenach
w cenach
rynkowych
rynkowych
Inwestycje (I)
Inwestycje (I)
Produkt
Produkt
narodowy
narodowy
netto (PNN)
netto (PNN)
w cenach
w cenach
rynkowych
rynkowych
Dochód
Dochód
narodowy
narodowy
(DN)=PNN
(DN)=PNN
w cenach
w cenach
czynników
czynników
produkcji
produkcji
czynszów
czynszów
Zyski
Zyski
Dochód
Dochód
z pracy na
z pracy na
własny
własny
rachunek
rachunek
Eksport (NX)
Eksport (NX)
Konsumpcja (C)
Konsumpcja (C)
Wynagrodzenia
Wynagrodzenia
i płace
i płace
PNB
PNB
Struktura wydatków
Struktura wydatków
na PNB
na PNB
Definicja
Definicja
PKB
PKB
Definicja
Definicja
PNN
PNN
Definicja
Definicja
DN
DN
Dochody czynników
Dochody czynników
produkcji
produkcji
Kraj
Kraj
PKB w mln dolarów (nominalne)
PKB w mln dolarów (nominalne)
1
1
Stany Zjednoczone
Stany Zjednoczone
13 228 391
13 228 391
2
2
Japonia
Japonia
4 420 955
4 420 955
3
3
Niemcy
Niemcy
2 890 092
2 890 092
4
4
Chiny
Chiny
2 554 200
2 554 200
5
5
Wielka Brytania
Wielka Brytania
2 362 580
2 362 580
6
6
Francja
Francja
2 227 330
2 227 330
7
7
Włochy
Włochy
1 841 042
1 841 042
15 największych gospodarek na świecie, uwzględniając
15 największych gospodarek na świecie, uwzględniając
PKB realny w 2006 r.
PKB realny w 2006 r.
7
7
Włochy
Włochy
1 841 042
1 841 042
8
8
Kanada
Kanada
1 273 144
1 273 144
9
9
Hiszpania
Hiszpania
1 216 736
1 216 736
10
10
Rosja
Rosja
975 338
975 338
11
11
Brazylia
Brazylia
966 827
966 827
12
12
Korea Południowa
Korea Południowa
892 008
892 008
13
13
Indie
Indie
849 905
849 905
14
14
Meksyk
Meksyk
846 782
846 782
15
15
Australia
Australia
729 165
729 165
23
23
Polska
Polska
320 763
320 763
Źródło: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, World Economic Outlook Database, April 2005, 2006.
Źródło: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, World Economic Outlook Database, April 2005, 2006.
Kraj
Kraj
PKB w mln dolarów
PKB w mln dolarów
1
1
Stany Zjednoczone
Stany Zjednoczone
13 130
13 130
2
2
Chiny
Chiny
10 170
10 170
3
3
Japonia
Japonia
4 218
4 218
4
4
Indie
Indie
4 156
4 156
5
5
Niemcy
Niemcy
2 630
2 630
6
6
Wielka Brytania
Wielka Brytania
1 930
1 930
7
7
Rosja
Rosja
1 891
1 891
PKB w 2006 r. według siły nabywczej na świecie
PKB w 2006 r. według siły nabywczej na świecie
7
7
Rosja
Rosja
1 891
1 891
8
8
Włochy
Włochy
1 756
1 756
9
9
Brazylia
Brazylia
1 746
1 746
10
10
Korea
Korea
1 655
1 655
11
11
Kanada
Kanada
1 196
1 196
12
12
Meksyk
Meksyk
1 178
1 178
13
13
Hiszpania
Hiszpania
1 149
1 149
14
14
Indonezja
Indonezja
1 109
1 109
15
15
Tajwan
Tajwan
948,3
948,3
23
23
Polska
Polska
552,4
552,4
Źródło: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, World Economic Outlook Database, April 2005, 2006.
Źródło: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, World Economic Outlook Database, April 2005, 2006.
Wady stosowanych dotychczas mierników
Wady stosowanych dotychczas mierników
gospodarki (PNB, PKD i DN)
gospodarki (PNB, PKD i DN)
Pomija działalność o charakterze nie rynkowym (naprawy domowe, prace w
Pomija działalność o charakterze nie rynkowym (naprawy domowe, prace w
gospodarstwie domowym, uprawa działki)
gospodarstwie domowym, uprawa działki)
Nie uwzględnia produkcji i usług nie rejestrowanych w celu uniknięcia podatków
Nie uwzględnia produkcji i usług nie rejestrowanych w celu uniknięcia podatków
(gospodarka podziemna tzw. szara strefa),
(gospodarka podziemna tzw. szara strefa),
Nie ujmuje tzw. efektów zewnętrznych produkcji (np. zanieczyszczenia
Nie ujmuje tzw. efektów zewnętrznych produkcji (np. zanieczyszczenia
środowiska),
środowiska),
środowiska),
środowiska),
Nie uwzględnia różnic cen w poszczególnych krajach (co przynajmniej
Nie uwzględnia różnic cen w poszczególnych krajach (co przynajmniej
teoretycznie jest niwelowane przez liczenie parytetem siły nabywczej),
teoretycznie jest niwelowane przez liczenie parytetem siły nabywczej),
Nie zawiera informacji o proporcjach podziału Dochodu Narodowego
Nie zawiera informacji o proporcjach podziału Dochodu Narodowego
(np. zbrojenie),
(np. zbrojenie),
Nie uwzględnia zmian ilości czasu pracy (np. 38 i 45 godzinny tydzień pracy),
Nie uwzględnia zmian ilości czasu pracy (np. 38 i 45 godzinny tydzień pracy),
Nie uwzględnia wartości czasu wolnego (wypoczynku).
Nie uwzględnia wartości czasu wolnego (wypoczynku).
Jaka część PKB jest wytwarzana w szarej
Jaka część PKB jest wytwarzana w szarej
strefie w procentach
strefie w procentach
16,3
15
12,5
11,1
Niemcy
Francja
W. Brytania
Japonia
27,4
27
24,4
18,4
18,3
16,3
0
10
20
30
Polska
Włochy
Węgry
Czechy
Słowacja
Niemcy
Dobrobyt ekonomiczny netto a produkt
Dobrobyt ekonomiczny netto a produkt
narodowy brutto (PNB)
narodowy brutto (PNB)
200
200
250
250
300
300
W
p
r
o
c
e
n
ta
c
h
p
o
z
io
m
u
1
9
2
9
W
p
r
o
c
e
n
ta
c
h
p
o
z
io
m
u
1
9
2
9
Produkt narodowy brutto
Produkt narodowy brutto
(na 1 mieszkańca)
(na 1 mieszkańca)
Dobrobyt
Dobrobyt
ekonomiczny netto
ekonomiczny netto
80
80
90
90
100
100
150
150
W
p
r
o
c
e
n
ta
c
h
p
o
z
io
m
u
1
9
2
9
W
p
r
o
c
e
n
ta
c
h
p
o
z
io
m
u
1
9
2
9
Lata
Lata
1930
1930
1940
1940
1950
1950
1960
1960
1970
1970
1980
1980
II wojna światowa
II wojna światowa
dobrobyt ekonomiczny
dobrobyt ekonomiczny
netto (na 1 mieszkańca)
netto (na 1 mieszkańca)
ekonomiczny netto
ekonomiczny netto
rósł wolniej niż
rósł wolniej niż
produkt narodowy
produkt narodowy
netto
netto
Wielka Depresja
Wielka Depresja
Źródło: P. A. Samuelson, „Ekonomia” t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.
Źródło: P. A. Samuelson, „Ekonomia” t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.