Mierzenie poziomu

działalności

gospodarczej

Agata Dobek
Monika Damrath
Piotr Gnat

Spis treści

1.

Czym jest PKB?

2.

Metody obliczania PKB.
- problem „podwójnego liczenia”.

3.

PKB nominalny a PKB realny. Deflator PKB.

4.

Wady PKB.

5.

PKB per capita.

6.

PNB i PKN.

7.

Dochód rozporządzalny i narodowy.

8.

Wskaźniki cen.

Produkt Krajowy Brutto

Definicja:
Produkt Krajowy Brutto (PKB) jest
najbardziej

kompleksowym

miernikiem

całkowitej produkcji dóbr i usług danego kraju.
Jest sumą pieniężnych wartości konsumpcji,
inwestycji brutto, państwowych zakupów
towarów i usług oraz eksportu netto
wytworzonego w kraju w ciągu roku

Rodzaje PKB



PKB per capita



PKB nominalny



PKB realny

Czym jest PKB dla makroekonomii?

Produkt

krajowy

brutto

podlega

stałym

zmianom. Wskaźnik tych zmian jest uznawany
za

jedną

z

najważniejszych

wielkości

makroekonomicznych, gdyż pozwala pokazać
trendy, pomaga ocenić, w jakim stadium cyklu
koniunkturalnego znajduje się gospodarka, a
nawet w jakim (względnym) stanie jest ona
aktualnie.

PKB może być mierzony jako strumień
produktów bądź strumień przychodów.

Metody obliczania PKB

Metoda dochodowa lub kosztowa - suma
dochodów czynników wytwórczych będących
jednocześnie

kosztami

wytworzenia

dóbr

końcowych w danym społeczeństwie.

Wzór na PKB metodą dochodową lub kosztową:
PKB = Płace i inne dochody z pracy + Procent,
renta i inne dochody z własności + Podatki
pośrednie + Amortyzacja + Zyski

Metody obliczania PKB

Metoda strumienia produktów - łączna
wartość

pieniężna

strumienia

produktów

finalnych wytworzonych przez dany kraj.

Wzór na PKB metodą strumienia produktów:
PKB = Konsumpcja (C) + Prywatne inwestycje
krajowe brutto (I) + Rząd (G) + Eksport netto (X)

Obieg okrężny w gospodarce

Metoda

strumienia

produktów

Metoda

dochodowa lub

kosztowa

Inwestycje

Inwestycje oznaczają poświęcenie bieżącej
konsumpcji

dla

zwiększenia

konsumpcji

przyszłej. Jest to tzw. „efekt korzyści
odroczonych w czasie”.

Inwestycje brutto = inwestycje netto +

amortyzacja

Inwestycje brutto
obejmują produkcję nowych
dóbr kapitałowych oraz

ulepszenie

istniejących dóbr kapitałowych, np. budowa
dróg. 

Rząd

Do PKB wliczają się również wydatki rządowe,
np. płace osób zatrudnionych w sektorze
państwowym, wydatki na wojsko.

Nie

wlicza

się

natomiast

płatności

transferowych – wypłat państwa na rzecz
osób niezwiązanych z dostarczaniem dóbr i
usług, np. zasiłki dla bezrobotnych, renty
inwalidzkie.

Eksport netto

To różnica pomiędzy eksportem a importem dóbr i

usług.

Zadanie

Załóżmy, że na rynku krajowym funkcjonuje tylko
jedno przedsiębiorstwo „Niby-lex”. Przypuśćmy, że
„Niby-lex” produkuje 1000 szt. nibylampek i
importuje 70 szt. nibylampek, z tego 870 szt.
nibylampek zostaje skonsumowanych, 100 szt. jest
przedmiotem zakupów rządowych, a 60 szt. jest
przesuwanych na krajowe inwestycje w postaci
wzrostu zapasów. Dodatkowo 40 szt. idzie na eksport.

Polecenie 1. Oblicz eksport netto.
Polecenie 2. Oblicz PKB.

Problem „podwójnego liczenia”

Do liczenia PKB włączamy jedynie dobra
końcowe i wyłączamy dobra pośrednie używane
w procesie wytwarzania dóbr końcowych. Aby
uniknąć podwójnego liczenia liczymy wartość
dodaną w poszczególnych stadiach.

Wartość dodana – różnica między utargiem
przedsiębiorstwa, a dokonywanymi przez nie
zakupami materiałów i usług od innych
przedsiębiorstw.

PKB nominalny

PKB

nominalny

–

efekt

wytwórczy

społeczeństwa

liczony

w

cenach

roku

bieżącego. Zawiera więc w sobie zmiany cen
towarów. Taki wskaźnik nie nadaje się do
porównań statystycznych i określenia wzrostu
gospodarczego.

PKB realny

PKB realny – jest to PKB liczony w cenach
roku poprzedniego, czyli w tzw. cenach
stałych. Wówczas można porównać efekty
gospodarcze i określić, czy nastąpił wzrost czy
spadek PKB.

Porównanie

Deflator PKB

Deflator PKB jest wskaźnikiem określającym
zmianę cen w gospodarce.

Zadanie.
Nominalny PKB w roku 2013 w Nibylandii
wynosił 200 mln nibyeuro, zaś realny PKB
wyniósł 230 mln nibyeuro. Oblicz wskaźnik cen.

Wady wskaźnika PKB



zlicza

efekty

wytwórcze

podmiotów

gospodarczych, jednak nie odejmuje szkód
ekologicznych jakie powstają w momencie
uzyskiwania tych efektów;



wlicza do wartości ogólnej PKB wartość

produkcji, tzw. antydóbr tj. alkoholu, tytoniu,
broni;



nie wlicza efektów pracy tzw. „szarej strefy”;



nie wlicza wartości czasu wolnego i pracy

„gospodyń domowych”;



nie informuje o jakości życia.

PKB per capita

PKB

per

capita –

jeden

z

najczęściej

stosowanych na świecie wskaźników zamożności
obywateli danego państwa. Oblicza się go, dzieląc
wartość PKB przez liczbę jego mieszkańców.

Produkt Narodowy Brutto

Produkt Narodowy Brutto jest to wartość
produkcji dóbr i usług wytworzona w ciągu roku
przez czynniki wytwórcze będące własnością
obywateli określonego państwa, niezależnie od
tego, gdzie są osiągane - w kraju czy za
granicą.

Porównanie PKB z PNB

Produkt Krajowy Netto

Produkt

Krajowy

Netto

jest

równy

całkowitej produkcji finalnej wytworzonej w
danym

społeczeństwie

w

ciągu

roku,

pomniejszonej o wartość amortyzacji.

PKN = PKB - amortyzacja

Dochód rozporządzalny

Dochód rozporządzalny (do dyspozycji) jest tym, co faktycznie
otrzymuje społeczeństwo. Ta kwota może być wydana tak, jak sobie
tego życzą konsumenci.

Dzieli się na wydatki konsumpcyjne i oszczędności osobiste.

W modelu gospodarki, w którym pomija się podatki pośrednie, dochód
rozporządzalny oblicza się jako:

RDO = Y + B – T

RDO – rozporządzalny dochód osobisty
Y – dochód narodowy
T – podatki
B – transfery z budżetu państwa

Dochód narodowy

Dochód narodowy – suma dochodów
uzyskiwanych przez pracę, kapitał i ziemię.
Otrzymujemy

go,

odejmując

od

PKB

amortyzację i podatki pośrednie.

Od PKB do dochodu do dyspozycji

Wskaźniki cen

Wskaźnik (indeks) cen jest miernikiem
przeciętnego poziomu cen. Najważniejszymi
wskaźnikami są:



Indeks cen towarów konsumpcyjnych (CPI)



Deflator PKB



Indeks cen producenta (PPI)

Indeks cen towarów konsumpcyjnych

(CPI)

Mierzy koszt zakupu standardowego koszyka towarów
w różnych momentach.
Jest średnią ważoną cen towarów i usług nabywanych
przez przeciętne gospodarstwo domowe
CPI jest nie tyle miarą inflacji, co wskaźnikiem zmian
kosztów utrzymania. W praktyce występują jednak
różnice

między

koszykiem

„codziennym”

a

„statystycznym”. Ceny niektórych towarów czy usług
rosną szybciej niż innych, konsumenci reagują też na
zmiany cen, np. gdy rośnie cena wołowiny to mogą
kupować tańszy drób (tzw. efekt substytucji).

Koszyk składa się ze 184 różnych warstw grup
towarowych, które obejmują około 400 pozycji.
Reprezentuje on zakupy typowego konsumenta.
Można w nim znaleźć m.in. żywność, paliwo,
odzież, domy i ich wyposażenie, lekarstwa, sprzęt
sportowy, opłaty za usługi medyczne, prawnicze,
czynsze,

opłaty

za

komunikację

miejską, koszty napraw, odsetki od kredytów. Lista
ta jest bardzo długa, zaś szczególną pozycję w CPI
zajmują

nowe

samochody.

Należy

jednak

zauważyć, że niewiele osób płaci za nie oficjalną
cenę.

Wskaźnik cen producenta

(PPI)

Mierzy poziom cen na etapie hurtu i producenta.
PPI zwykle jest obliczany jako stosunek cen
hurtowych  w danym roku do cen hurtowych w
roku bazowym, stanowiącym punkt odniesienia.
Wskaźnik ten może być m.in. obliczany dla
surowców, towarów przemysłowych, które będą
dalej przetwarzane oraz dóbr na końcowym etapie
produkcji.  

Dziękujemy za uwagę!

Bibliografia



Samuelson P.A., Nordhaus W.D. – „Ekonomia

tom 2”, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004



Urbaniak P. – „Podstawy ekonomii”, wyd.

eMPI

2

, Poznań 2010