Geomorfologia i
geologia Gór
Świętokrzyskich

Geomorfologia i geologia Gór Świętokrzyskich

2



Praca pisemna na studia. Razem z
bibliografią około 8 stron.



Całość pracy

– 50 zł.



KOD pracy-

PR19



Napisz

[e-mail]

G

óry Świętokrzyskie to najniższe i obok Sudetów najstarsze góry na terenie

naszego kraju. Góry te zostały wypiętrzone w erze paleozoicznej, podczas ruchów

hercyńskich, przypadających na okres karboński i składają się z kilkunastu pasm górskich.

Poszczególne z nich, poprzecinane rozległymi dolinami, leżą równolegle względem siebie i w

większości biegną z północnego zachodu na południowy wschód. Najwyższy szczyt Gór

Świętokrzyskich to Łysica, wznosząca się na wysokość 612 m n.p.m.. Pozostałe większe

wzniesienia to Szczytniak (554 m n.p.m.), Klonówka (473 m n.p.m.) oraz Święty Krzyż (595

m n.p.m.).

W okresie panowania morza na tym obszarze, na jego dnie gromadziły się różne

osady, które utworzyły kilka podstawowych rodzajów skał takich jak łupki, zlepieńce,

piaskowce i wapienie. W skałach tych zachowały się liczne dowody bogatego życia w

ówczesnych morzach w postaci skamieniałych śladów organizmów roślinnych i zwierzęcych,

z których liczne opisane zostały dla nauki dopiero w latach 1960-1985. W czwartorzędzie,

trwającym ostatnie 2 miliony lat, Góry Świętokrzyskie pokrywał okresowo lodowiec.

Wyróżniają się one na tle innych gór Polski oryginalną budową geologiczną, polegającą na

odsłonięciu pokładów starszych skał zalegających na niżu na dużej głębokości. Największą

osobliwością parku są gołoborza tj. podszczytowe rumowiska głazów kwarcytowych okresu

kambryjskiego, pozbawione zazwyczaj roślinności naczyniowej.

Geomorfologia i geologia Gór Świętokrzyskich

3



Budowa geologiczna Gór Świętokrzyskich

Pod względem budowy geologicznej Góry Świętokrzyskie składają się z dwóch

części: trzonu paleozoicznego, występującego w części środkowej i na południu masywu i

obrzeżenia mezozoicznego otaczającego trzon z północnego wschodu, północnego zachodu i

południowego zachodu [1]. Z jednostkami fizyczno- geograficznymi nie pokrywa się jednak

zasięg geologicznych struktur a Z. Gardziel stwierdził, że jednostki geologiczne wchodzące w

skład paleozoicznego masywu świętokrzyskiego przedłużają się zarówno na obszar Niżu

Polskiego jak również Kotliny Sandomierskiej [2].

Należy zwrócić uwagę, że przeważająca część Gór Świętokrzyskich znajduje się w

obrębie paleozoicznego trzonu, gdzie pasma górskie są najbardziej wykształcone, a tym

samym są najwyższe. Poza Dobrudżą - trzon paleozoiczny Gór Świętokrzyskich, to jedyny

rejon w Europie, gdzie w bezpośrednim sąsiedztwie strefy krawędziowej prekambryjskiej

platformy wschodnioeuropejskiej odsłaniają się struktury paleozoiczne, wchodzące dzisiaj w

skład podłoża platformy paleozoicznej Europy zachodniej i środkowej [3].

Rys. 1. Szkic tektoniczny paleozoiku świętokrzyskiego

Źródło: M.Jóźwiak, M.A.Jóźwiak, M.Strzyż, 2010

1

.

1

Jóźwiak M.A., Jóźwiak M., Strzyż M., Predyspozycje naturalne regionu świętokrzyskiego do rozwoju

turystyki, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec, 2010.

Geomorfologia i geologia Gór Świętokrzyskich

4

Ten zapadnięty i pogrzebany masyw jest utworzony głównie z eokambryjskich łupków

ilastych i krzemionkowych, słabo zmetamorfizowanych z wkładkami mułowców i

piaskowców kwarcytowych [4].

Trzon paleozoiczny Gór Świętokrzyskich składa się z dwóch jednostek:

- kieleckiej,

- łysogórskiej.

Jednostki tektoniczne wchodzące w skład trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich

przedstawiono w poniższej tabeli. Jednostki te rozdziela dyslokacja świętokrzyska (tab.1).

Tabela 1. Jednostki tektoniczne wchodzące w skład trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich.

Blok

Jednostka

Osady

Blok łysogórski

Antyklina bronowicko-wydryszowska

* osady dewonu i syluru
* w środkowym odcinku pochylona a w
zewnętrznych odcinkach obalona na
południe

Synklina bodzentyńska

* osady dewonu
* oddzielona od antykliny bronowicko-
wydryszowskiej dyslokacją Świstliny
* obalona ku południu

Jednostka łysogórska

* skłony osadowe starszego paleozoiku
* budowa monoklinalna

Blok kielecki

Synlinorium kielecko-łagowskie

* utwory dewonu i karbonu

Antyklinorium chęcińsko-klimontowskie

* utwory starszego paleozoiku i dewonu

Źródło: Mizerski, 2000

2

.

2

Mizerski W., 2000: Tektonika i tektogeneza paleozoiku świętokrzyskiego [w:] B.J. Kowalski (red.),

Geologia i geomorfologia Gór Świętokrzyskich– kontrowersje i nowe spojrzenia, Prace Instytutu
Geografii WSP w Kielcach, nr 4, Kielce.

Geomorfologia i geologia Gór Świętokrzyskich

5

Strefa łysogórska obejmuje obszary północnej części trzonu paleozoicznego jakim są

Łysogóry. Obszar ten zbudowany jest z utworów starszego paleozoiku i dewonu, na którym z

niezgodnością kątową zalegają osady permo-mezozoiczne [6]. Trzy głowne kompleksy

można wyróznić w rejonie łysogórskim:

- starokaledoński (osady okruchowe, łupki ilaste, mułowce i piaskowce),

- młodokaldeoński (piaskowce, mułowce, iłowce, margle, łupki, wapienie, szarogłazy),

- waryscyjski (piaskowce i osady węglanowe).

Uskokami o założeniach paleozoicznych, ale także trzeciorzędowych, wyniesionych na różną

wysokość i poprzesuwanych względem siebie charakteryzuje się właśnie pasmo łysogórskie

[7].

W strefie kieleckiej udokumentowano niepełny profil osadów paleozoicznych, od

dolnego kambru do dolnego karbonu. Największe rozprzestrzenienie mają tam jednak skały

kambru i dewonu [5]. Dyslokacja świętokrzyska…

Chcesz uzyskać dostęp do całej pracy? Napisz podając kod

pracy na [e-mail]