Elementy i struktura drewna wtórnego sosny pospolitej

Przekrój poprzeczny przez kambium i wtórne tkanki waskularne (przewodz¹ce) sosny pospolitej -
Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Obserwacja drewna wtórnego. Preparat traktowany
safranin¹, która barwi œciany zlignifikowane na czerwono oraz zieleni¹ œwietlist¹, która barwi œciany
celulozowe na zielono.

Dokoñcz schemat i wprowadŸ objaœnienia:
elementy systemu pod³u¿nego drewna: cewka pod³u¿na, jamka lejkowata, pod³u¿ny przewód ¿ywiczny,
komórka kana³owa (epitelu), komórka miêkiszu drzewnego przy przewodzie ¿ywicznym;
elementy systemu poprzecznego drewna: promieñ ³ykodrzewny jednorzêdowy (czêœæ drzewna i ³ykowa),
komórka miêkiszowa promienia, cewka poprzeczna (syn. promieniowa), jamka lejkowata, jamka okienkowa
(pó³prosta); promieñ ³ykodrzewny wrzecionowaty (wielorzêdowy, zawieraj¹cy poprzeczny przewód ¿ywiczny).
Zwróæ uwagê na u³o¿enie pochodnych kambium w rzêdach promieniowych, zaobserwuj, na których œcianach
najliczniej wystêpuj¹ po³¹czenia w postaci jamek lejkowatych.

Granica
rocznego
przyrostu drewna wtórnego

R

o

c

z

n

y

p

rz

y

ro

s

t

d

re

w

n

a

w

tó

rn

e

g

o

d

re

w

n

o

w

c

z

e

s

n

e

d

re

w

n

o

p

ó

Ÿ

n

e

40

Drewno i ³yko wtórne drzew iglastych

na przyk³adzie sosny pospolitej

kambium

³yko wtórne

Materia³y do æwiczeñ z botaniki leœnej opracowane przez zespó³ pracowników Samodzielnego Zak³adu Botaniki Leœnej, SGGW

Przekrój pod³u¿ny, promieniowy przez drewno wtórne sosny pospolitej - Pinus sylvestris
(sosnowate - Pinaceae). Preparat traktowany safranin¹, która barwi œciany zlignifikowane na
czerwono oraz zieleni¹ œwietlist¹, która barwi œciany celulozowe na zielono.

WprowadŸ objaœnienia: cewki pod³u¿ne drewna wczesnego i póŸnego, promieñ drzewny niejednorodny: cewki
promieniowe i komórki miêkiszowe.Wska¿ na rysunku jamki lejkowate; miêdzy dwiema cewkami pod³u¿nymi,
miêdzy cewk¹ pod³u¿n¹ i poprzeczn¹, miêdzy dwiema cewkami poprzecznymi; jamkê pó³prost¹ (tu
okienkow¹) miêdzy komórk¹ miêkiszow¹ promienia i cewk¹ pod³u¿n¹. Dorysuj jamki proste miêdzy
komórkami miêkiszowymi promienia. Na schemacie nie uwzglêdniono pod³u¿nych i poprzecznych przewodów
¿ywicznych.

Przekrój pod³u¿ny, styczny przez drewno wtórne sosny pospolitej - Pinus sylvestris (sosnowate -
Pinaceae) .Preparat traktowany safranin¹, która barwi œciany zlignifikowane na czerwono oraz
zieleni¹ œwietlist¹, która barwi œciany celulozowe na zielono.

WprowadŸ objaœnienia: promieñ drzewny jednorzêdowy i wielorzêdowy (syn. wrzecionowaty, zawieraj¹cy
poprzeczny przewodów ¿ywiczny), komórka kana³owa (k. epitelu), komórka miêkiszowa promienia
drzewnego, cewka promieniowa, cewka pod³u¿na, jamka lejkowata, jamka pó³prosta (tu okienkowa).

Promieñ drzewny

(

powiêkszenie)

41

Materia³y do æwiczeñ z botaniki leœnej opracowane przez zespó³ pracowników Samodzielnego Zak³adu Botaniki Leœnej, SGGW

&

Elementy strukturalne w zmacerowanym drewnie sosny.

Wymieñ typy jamek wystêpuj¹cych w œcianie cewki pod³u¿nej w drewnie sosny. Napisz z jakimi elementami
drewna umo¿liwiaj¹ one kontakt.

42

Budowa jamki lejkowatej w cewce drewna wtórnego sosny pospolitej - Pinus sylvestris (sosnowate
- Pinaceae).

Widok na przekrojach pod³u¿nych - stycznym i promieniowym.

Na rysunku wprowadŸ objaœnienia.
Narysuj jamkê lejkowat¹ na przekroju stycznym, jeœli p³aszczyzna przekroju nie przechodzi przez œrodek
jamki.

A

Na nastêpne zajêcia

przygotuj przestrzenny model drewna sosny zwyczajnej, uwzglêdniaj¹c przekrój
poprzeczny, pod³u¿ny styczny i pod³u¿ny promieniowy zachowuj¹c ci¹g³oœæ przebiegu
elementów drewna na przejœciu z jednego przekroju na drugi.
Minimalne wymiary pola przekroju 10 x 10 cm.
Podstaw¹ zaliczenia jest poprawne wykonanie modelu i wykazanie siê umiejêtnoœci¹
wyczerpuj¹cego objaœnienia jego elementów.

Materia³y do æwiczeñ z botaniki leœnej opracowane przez zespó³ pracowników Samodzielnego Zak³adu Botaniki Leœnej, SGGW

£yko

Elementy i struktura ³yka wtórnego sosny pospolitej

iglastych

Przekrój poprzeczny przez kambium i wtórne tkanki waskularne (przewodz¹ce) sosny pospolitej -
Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Obserwacja ³yka wtórnego.
safranin¹, która barwi œciany zlignifikowane na czerwono oraz zieleni¹ œwietlist¹, która barwi œciany
celulozowe na zielono.

Preparat traktowany

Po³¹cz podane objaœnienia z elementami strukturalnymi.
rzêdach promieniowych.

Zwróæ uwagê na u³o¿enie pochodnych kambium w

komórka sitowa

komórka miêkiszu ³ykowego (pod³u¿nego)

pole sitowe

promieñ ³ykowy

komórka miêkiszowa promienia

inicja³ wrzecionowaty

inicja³ promieniowy

cewka pod³u¿na

promieñ drzewny

komórka miêkiszowa promienia

cewka promieniowa (poprzeczna)

£yko wtórne:

niefunkcjonuj¹ce

funkcjonuj¹ce

Kambium

Drewno wtórne

43

E

Materia³y do æwiczeñ z botaniki leœnej opracowane przez zespó³ pracowników Samodzielnego Zak³adu Botaniki Leœnej, SGGW

Przekrój pod³u¿ny, promieniowy przez kambium i wtórne tkanki waskularne (przewodz¹ce) sosny
pospolitej Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Obserwacja ³yka wtórnego.
traktowany safranin¹, która barwi œciany zlignifikowane na czerwono, oraz zieleni¹ œwietlist¹, która
barwi œciany celulozowe na zielono.

Preparat

WprowadŸ objaœnienia: elementy systemu pod³u¿nego ³yka: komórka sitowa z polem sitowym, komórka
miêkiszu pod³u¿nego; elementy systemu poprzecznego ³yka: promieñ ³ykodrzewny - czêœæ ³ykowa,
komórka bia³kowa (syn. albuminowa, Strasburgera), “zwyk³a” komórka miêkiszu promieniowego.

Promieñ ³ykodrzewny,

czêœæ .....................

Promieñ ³ykodrzewny,

czêœæ drzewna

Przekrój pod³u¿ny promieniowy przez kambium i wtórne tkanki waskularne sosny pospolitej.
Obserwacja ³yka wtórnego. Preparat barwiony b³êkitem anilinowym na obecnoœæ kalozy w polach
sitowych.

Podaj przeciêtne wymiary pola sitowego i jego porów. Objaœnij terminy: kaloza spoczynkowa i kaloza
ostateczna.

44

&

Literatura podstawowa:
Gorczyñski T. (red.) - Æwiczenia z botaniki. Wydania od 1978 r. PWN.
Braune W., Leman A., Taubert H. - Praktikum z anatomii roœlin. 1975. PWN, Warszawa.
Tomanek J. - Botanika leœna. 2008. PWRiL, Warszawa.
Szweykowska A., Szweykowski J. - Botanika. Tom 1: Morfologia. 2004 i póŸniejsze wydania. PWN, Warszawa.
Hejnowicz Z. - Anatomia i histogeneza roœlin naczyniowych. 2002. PWN.
Kokociñski W. - Anatomia drewna. Poznañ 2002. Nak³adem autora.

Literatura uzupe³niaj¹ca:
Hejnowicz Z. - Anatomia rozwojowa drzew. 1973. PWN, Warszawa.
Esau K. - Anatomia roœlin. 1973. PWRiL, Warszawa.
Malinowski E. - Anatomia roœlin. 1981. PWN, Warszawa.
Zimmermann M.H., Brown C.L. - Drzewa, struktura i funkcje. 1981. PWN, Warszawa.

Materia³y do æwiczeñ z botaniki leœnej opracowane przez zespó³ pracowników Samodzielnego Zak³adu Botaniki Leœnej, SGGW

kambium

cewka pod³u¿na

cewka poprzeczna

komórka miêkiszu
promieniowego

drewno wtórne

³yko wtórne