Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

SPIS TRE CI

WST P……………………………………………………………………….........

II.

METODY KOMPLEKSOWEGO ZARZ DZANIA JAKO CI ………………. 4

Metody planowania…………………………………………………… 4

Metody i techniki organizowania pracy……………………………… 5

Metody motywowania………………………………………………… 7

Techniki kontroli mened erskiej……………………………………….. 11

III.

STATYSTYCZNA ANALIZA WYDOLNO CI PROCESU…………………… 14

Badanie wydolno ci procesu przy alternatywnej ocenie wła ciwo ci

produktu……………………………………………………………….. 15

Badanie wydolno ci procesu przy liczbowej ocenie wła ciwo ci

produktu……………………………………………………………….. 15

IV.

STEROWANIA PROCESAMI ZA POMOC KART KONTROLNYCH……. 17

WST P DO PROGRAMOWANIA W J ZYKU C/C++…………………………

Wprowadzenie......................................................................................... 21

Operatory.................................................................................................. 23

Instrukcje................................................................................................. 25

Funkcje.................................................................................................... 28

Budowa programu. ................................................................................. 31

Klasy i obiekty......................................................................................... 31

Dziedziczenie i polimorfizm................................................................... 33

VI.

PROGRAMOWANIE DLA WINDOWS Z WYKORZYSTANIEM

OWL(OBIEKT WINDOW LIBRARY) ..................................................................

VII.

PRAKTYCZNY CZ

TWORZENIA PROGRAMU KART

KONTROLNYCH.................................................................................................. 41

VIII.

BIBIOGRAFIA....................................................................................................... 58

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

I. WST P

U podstaw wszelkich działa człowieka le y ch zaspokojenia odczuwanych potrzeb.
Pierwotne potrzeby człowieka pozostaj niemal niezmienione w całej historii cywilizacji.
Od pocz tku swych dziejów człowiek odczuwa:

potrzeb od ywiania si w celu utrzymania procesów yciowych
potrzeb posiadania ubrania w celu ochrony przed oddziaływaniem

czynników atmosferycznych

potrzeb posiadania mieszkania jako wydzielonej przestrzeni chroni cej

przed bezpo rednim oddziaływaniem otoczenia

potrzeb komunikowania si w celu wymiany informacji
potrzeb przemieszczania si .

Poziom  wa no ci  tych  potrzeb  jest  okre lony  przez  rodowisko  naturalne,  a  tak e
uwarunkowania społeczne i kulturalne.
Zbiór  pierwotnych  potrzeb  człowieka,  zaliczanych  do  tak  zwanych  potrzeb  niedoboru,
pozostaje niemal stały, o tyle technologie ich zaspokajania podlegaj  ci głym zmianom,
a technologia zaspokajania potrzeb jest pewn  koncepcj  zwi zan  zwykle z praktycznym
wykorzystaniem  wynalazku  lub  odkrycia  naukowego,  konkretny  wyrób  lub  usługa  jest
natomiast realizacj  owej ogólnej koncepcji.
W  systemach  społeczno-ekonomicznych  proces  zaspokajania  potrzeb  rozwija  si   pod
wpływem  bod ców  emitowanych  przez  rynek.  Pierwotnym  ródłem  tych  bod ców  s
rozbie no ci  mi dzy  istniej cym  i  oczekiwanym  poziomem  zaspokojenia  odczuwanych
potrzeb.  Im  wyra niejsze  s  te  rozbie no ci oraz  im  zamo niejsza jest  popytowa strona
rynku,  tym  silniejszy  jest  nacisk  na  doskonalenie  jako ci  oferowanych  na  tym  rynku
produktów.  Produktów  takiej  sytuacji,  zwłaszcza  w  przypadku  owych  zamo niejszych
rynków, jako  oferowanego produktu staje si  podstawowym i najbardziej efektywnym
instrumentem  konkurencji  handlowej.  W  coraz  wi kszym  stopniu  pozycja
przedsi biorstwa na rynku zale y od jako ci produkowanych wyrobów lub  wiadczonych
usług. Wynika st d bezpo rednio,  e wszelkie problemy zwi zane z procesami kreowania
i ochrony jako ci produktów nale y postrzega  w kontek cie uwarunkowa  rynkowych.
Z punktu widzenia celów i potrzeb zarz dzania jako ci  rynek jest systemem relacyjnym,
w  którym  kształtuj   si  zarówno  decyzje  konsumentów,  dotycz ce zakupu  konkretnych
produktów,  jak  i  decyzje  konsumentów,  dotycz ce  zakupu  konkretnych  produktów,  jak

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

II. METODY KOMPLEKSOWEGO ZARZ DZANIA JAKO CI

1. Metody planowania

Ostatnie  dziesi ciolecie  cechuje  rosn ca  zmienno   i  zło ono   warunków  działania
podmiotów  gospodarczych.  Powoduje  to,  e  nieustannie  poszukuje  si   sposobów
rozpoznawania  i  ograniczania  niepewno ci  oraz minimalizacji  ryzyka,  jakie  towarzyszy
podejmowanym  decyzjom,  zwłaszcza  strategicznym.  Rozpoznawaniu  przyszło ci  słu
metody prognozowania i planowania, w ród których wyró niamy:

Metody scenariuszowe

Metoda scenariuszowa polega na budowie kilku wariantów scenariuszy przyszło ci,
czyli  konstruowaniu  logicznego,  przypuszczalnego  opisu  zdarze ,  jakie  mog
wyst pi  w przedsi biorstwie jego otoczeniu w przyszło ci, aby okre li  wła ciwe
cele i przygotowa  odpowiednie strategie działania.

Metody symulacyjne

Termin „symulacja” w nauce oznacza odwzorowanie oraz sztuczne odtwarzanie
i na ladowanie procesów realnych z zastosowaniem ró norodnych modeli
fizycznych, analogowych i matematycznych.

Wykresy Gantta

Za  pomoc   wykresu  Gantta  mo na  nie  tylko  planowa   i  kontrolowa   wykonanie
planu,  ale  tak e  –  poprzez  zastosowanie  odpowiedniego  systemu  oznacze   –
uwzgl dnia  zmienno  przebiegu wykonania zadania.

Planowanie sieciowe

Technik   planowania  sieciowego  stosuje  si   do  planowania  i  kontroli  realizacji
zło onych  przedsi wzi   gospodarczych,  technicznych  organizacyjnych  przy
zało eniu  racjonalnego  wykorzystania  zasobów.  Przykładem  zastosowania  tej
techniki  mo e  by   planowanie  realizacji  du ych  inwestycji  lub  remontów
kapitalnych,  uruchomienie  produkcji  nowego  wyrobu,  zorganizowanie  du ej
imprezy itp.

Metody analizy portfelowej

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Metody analizy portfela umo liwiaj  porównywanie, według jednolitych kryteriów
ró nych  dziedzin  działalno ci  przedsi biorstwa  i  zarz dzanie  „portfelem”  tych
działalno ci w celu uzyskania mo liwie najlepszej pozycji konkurencyjnej.

Metodyka budowy biznes planu przedsi biorstwa

Biznes  plan  to  przygotowywany  dla  celów  wewn trznych  lub  zewn trznych
dokument  stanowi cy  zbiór  analiz,  prognoz  i  planów  opisuj cych  całe
przedsi biorstwo  lub  pojedyncze  przedsi wzi cie  (np.  wprowadzanie  nowego
produktu  na  rynek)  od  strony  celu,  przedmiotu,  zewn trznych  i  wewn trznych
uwarunkowa  działalno ci, koniecznych do zaanga owania zasobów finansowych,
osobowych  i  rzeczowych,  spodziewanych  efektów  finansowych,  osobowych
i rzeczowych, spodziewanych efektów finansowych i czynników ryzyka.

2. Metody i techniki organizowania pracy

Analizuj c pogl dy ró nych autorów na temat metodologii badania i projektowania
organizatorskiego a nawet technicznego mo na zauwa y , e w praktyce istniej dwie
podstawowe metody projektowania i doskonalenia organizacji a mianowicie:

Metoda diagnostyczna.
Metoda prognostyczna.

W  obu  metodach,  a  tak e  w  doskonaleniu  ka dego  ludzkiego  działania  nale y
post powa   według  z  góry  okre lonej  procedury  organizacyjnej  zapewniaj cej  wysok
sprawno  i efektywno .
Metoda  diagnostyczna  bazuje  na  przekonaniu,

e organizacj dotychczas

funkcjonuj cego  systemu  mo na  usprawni   tylko  w  drodze  identyfikacji,  diagnozy
i  oceny  stanu  istniej cego,  wykryciu  wszelkich  nieprawidłowo ci  oraz  zaprojektowaniu
i  wdro eniu  niezb dnych  usprawnie .  Rozpoczynaj c  analiz   diagnostyczn   nale y
precyzyjnie  ustali   cele  badawcze.  Ogólnym  celem  badania  jest  zawsze  poprawa
organizacji lub zarz dzania a przez to sprawno ci funkcjonowania przedsi biorstwa jako
cało ci,  natomiast  celem  szczegółowym  udoskonalenia  struktury  lub  organizacji
przebiegu  działa   na  konkretnym  odcinku  działalno ci  przedsi biorstwa.  Badanie
i  usprawnienie  organizacji  w  całym  systemie  jest  zazwyczaj  trudne,  dlatego  te

„Metody sprawnego zarz dzania” Henryk Bieniok i zespół, Agencja Wydawnicza „Placet” Warszawa

1999, str. 11-54

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

przedmiotem badania s tylko niektóre starannie wybrane podsystemy przedsi biorstwa.
W procesie wyboru przedmiotu badania nale y bra pod uwag kryteria:

•  Ekonomiczne, uwzgl dniaj ce konieczno  likwidacji w skich ogniw, popraw
indywidualnej  wydajno ci  pracy,  obni k   kosztów  własnych,  popraw
efektywno ci, rentowno ci itp.
•  Techniczne,  takie  jak  np.  konieczno   doprowadzenia  nowo  uruchomionej
instalacji  do  pełnej  zdolno ci  produkcyjnej,  uruchomienie  produkcji  nowego
wyboru, skróceniu cyklu produkcyjnego itp.
•  Fizjologiczno-psychologiczne,  uwzgl dniaj ce  zmniejszeniu  zm czenia
fizycznego  i  psychicznego  ludzi,  popraw   warunków  bhp,  zwi kszenie  komfortu
pracy itp.
•  rodowiskowe,

uwzgl dniaj ce

reakcj

otoczenia

oraz

samych

zainteresowanych.

Podstaw

metody prognostycznej jest przekonanie, e dokonanie istotnego usprawnienia

organizacji jest mo liwe jedynie w oderwaniu od istniej cych rozwi za , które obci aj
psychicznie organizatora, a przez to rzutuj  ograniczaj co na projektowany system i nie
pozwalaj  na nowatorskie spojrzenie.
Główn   metod   prognostyczn   stworzon   przez  G.  Nadlera  jest  synteza  tzw.  systemu
idealnego.  System  idealny  jest  pod  ka dym  wzgl dem  najdoskonalszy,  działaj cy  bez
jakichkolwiek ogranicze  i realizuj cy swoje zadania w idealnych warunkach. Przy jego
konstrukcji  przyjmuje  si   nierzeczywiste  zało enie  istnienia  doskonałych  warunków
działania, w których system wypełnia w sposób idealny wyznaczone funkcje. Taki system
ma oczywi cie charakter czysto teoretyczny, w praktyce nieosi galny, jednak operowanie
tego typu wzorcem okazuje si  wysoce przydatne, gdy  uzyskany w ten sposób pó niej
system  realny  charakteryzuje  si   wy szym  poziomem  rozwi za   ani eli  system
otrzymany  w  drodze  mozolnej  analizy  i  doskonalenia  stanu  istniej cego  (zastosowanie
metody diagnostycznej).
System  Nadlera  udawania,  e  racjonalne  ukształtowanie  organizacji  nie  jest  wynikiem
syntezy  usprawnionych  elementów,  lecz  odwrotnie,  pochodn   cało ciowej  koncepcji
idealnej.  Kieruj c  si   dalej  musimy  poszuka   rozwi zania  realnego  (kompromisowego)

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

wychodz cego od koncepcji idealnej i zbli aj c j stopniowo do koncepcji spełniaj cej
warunki ograniczaj ce istniej ce w realnej rzeczywisto ci.

3. Metody motywowania

Poprzez metody motywowania mo emy wyró ni :

Zarz dzanie przez cele

Idea  przewodnia  i  swoista filozofia  Zarz dzani  przez  cele  skoncentrowana jest na
wspólnym  (przeło eni  i  podwładni)  okre laniu  negocjowaniu  celów,  wspólnym
ustalaniu  mierników  po danych  wyników  ko cowych  oraz  na  wspólnych
okresowych przegl dach i ocenie uzyskanych rezultatów. Wprowadzaj c powy sz
ide  powinni my pami ta ,  e:

•  Im  wi kszy  udział  kierowników  i  podwładnych  we  wspólnym
precyzowaniu celów, tym wy sze prawdopodobie stwo ich realizowania,
•  Podwładni, którzy sami okre laj  własne cele, albo współuczestnicz  w ich
ustalaniu  uzyskuj   lepsze  wyniki  od  tych,  którym  cele  te  s   narzucane.
Pracownicy, którzy postawili przed sob  konkretny cel osi gaj  lepsze wyniki
od tych, którzy staraj  si  robi  tylko to, co do nich nale y.

Zarz dzanie prze delegowanie uprawnie

Naczeln zasad le c u podstaw zarz dzania przez delegowanie uprawnie jest
przekazywanie innej osobie, ni szym szczeblu zarz dzania cz ci formalnej władzy
i odpowiedzialno ci za wykonanie okre lonych zada .

c.

Zarz dzanie przez wyj tki (odchylenia)

Istot  systemu zarz dzanie przez wyj tki jest identyfikacja „wyj tków” (odchyle ),
czyli wła nie tego, co odbiega od obowi zuj cych standardów, planów, wzorców,
norm  i  rutynowych  zachowa   organizacyjnych  oraz  oparty  na  wyj tkach  systemu
informacji i decyzji w organizacji. W praktycznym rozumowaniu i zgodnie z zasad
wyj tków,  kierownik  powinien  otrzymywa   tylko  skondensowane,  streszczone
i porównywalne informacje, które powinny ujmowa  najwa niejsze dla zarz dzania
elementy stanu rzeczywistego i wszystkie wyj tki w stosunku do dotychczasowych
warto ci  przeci tnych  lub  standardowych  zarówno  te  szczególnie  dobre,  jak

„Metody sprawnego zarz dzania” Henryk Bieniok i zespół, Agencja Wydawnicza „Placet” Warszawa

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

i szczególnie złe. Dzi ki nim kierownik mo e w ci gu kilku minut mie pełny
obraz, jak du y osi gni to post p.

d.

Zarz dzanie przez wyniki (rezultaty)

Zarz dzenie  przez  wyniki  zakłada  formułowanie  konkretnych  celów  i  zada   dla
poszczególnych  komórek  organizacyjnych,  z  nast pnie  rozliczanie  ich
z  uzyskanych  wyników,  które  w  naukach  ekonomicznych,  a  zwłaszcza
w  rachunkowo ci  i  finansach  s   definiowane  jako  ró nica  mi dzy  dochodami
a nakładami, czyli zysk.

e.

Zarz dzanie przez zadania

Zarz dzanie  przez  zadania  polega  najogólniej  mówi c  na  formułowaniu  przez
kierownika, konkretnych mobilizuj cych zada  rzeczowych oraz na zlecaniu ich do
wykonania  podwładnym  wraz  z  okre leniem  terminów  ich  realizacji.  Ka demu
zadaniu  ustala  si   na  ogół  norm   (granic )  czas,  w  którym  zadanie  ma  by
wykonane.

f.

Zarz dzanie przez innowacje

Zarz dzanie przez innowacje zmierza do rozwoju przedsi biorstwa przez
wprowadzanie szeroko poj tych zmian (usprawnie , udoskonale , innowacji)
przede

wszystkim

przełomowych

obszarach

działalno ci

firmy.

W przedsi biorstwach ukierunkowanych na rozwój innowacje s  niekwestionowan
konieczno ci  generuj c  pozytywne tendencje efektywno ciowe. Aby si  rozwija
trzeba  odrzuci   wygodnictwo,  bierno   i  postawy  zachowawcze,  przyjmuj c
ofensywny  styl  działania,  wymagaj cy  stałego  wysiłku  i  gotowo ci  do  reakcji  na
obserwowane zachowania klientów i konkurentów.

g.

Zarz dzanie przez partycypacj

Celem  zarz dzania  przez  partycypacj   jest  wzrost  aktywno ci  podwładnych  oraz
zaspokojenie ich potrzeb wy szego rz du (samorealizacji, uznania, przynale no ci)
w  drodze  dopuszczenia  ich  do  procesu  podejmowania  decyzji.  Akceptuj c  model
partycypacji  pracowniczej  kierownictwo  ma  nadziej ,  e  mo e  skutecznie

1999, str. 56-82

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

realizowa   cele  organizacji  wyci gaj c  pracowników  do  aktywnego
współuczestnictwa  w  procesy  zarz dzania,  organizowania  pracy,  kreowania
i  wdra ania  innowacji  oraz  do  współdecydowania  o  wszystkich  najwa niejszych
sprawach przedsi biorstwa. Nic tak nie szkodzi przedsi biorstwu, jak przekonanie
kierownictwa,  e wie lepiej od pracowników, jakie s  przyczyny niepowodze  i  e
ma wył czn  m dro  jak im zaradzi .

h.

Zarz dzanie przez komunikowanie si

Bezpo rednim  celem  zarz dzania  przez  komunikowanie  si   jest  doinformowanie
i dowarto ciowanie załogi, w nadziei,  e przyczyni si  ona do stworzenia klimatu
wzajemnego  zaufania pomi dzy  kierownictwem a  podwładnym,  a  dzi ki  temu  do
lepszej  motywacji  i  pozytywnych  zachowa   pracowników  na  rzecz  organizacji.
W  przedsi biorstwie  komunikowanie  si   jest  głównym  procesem  organizacyjnym
polegaj cym  na  wymianie  informacji  mi dzy  ró nymi  uczestnikami  procesów
społeczno-gospodarczych. Komunikowanie si  kierownictwa z pracownikami słu y
dwom celom:

• Tłumaczy abstrakcyjne cele i plany kierownictwa na j zyk wyzwalaj cy
aktywne działania pracowników,
• Ł czy działania ludzi całej organizacji we wspólnym kierunku.

Zarz dzanie przez konflikt

Zarz dzenie przez konflikt w przedsi biorstwie polega na mo liwie wczesnym
wykrywaniu potencjalnych ródeł sporów nieporozumie , aby podj odpowiednie

rodki zapobiegawcze. Zadaniem kierowników jest zapanowanie nad konfliktami

w  sensie  sterowania  tymi  procesami,  w  kierunku  ich  „skanalizowania”
i  wykorzystania  dla  dobra  przedsi biorstwa.  Korzenie  konfliktu  tkwi   przede
wszystkim  w  sferze  emocjonalnej  człowieka,  a  nie  w  obiektywnie  istniej cej
rzeczywisto ci.

Zarz dzanie przez motywacj

Motywowanie  polega  na  wpływaniu  na  postawy  i  zachowania  człowieka  za
po rednictwem okre lonych bod ców, które przekształcaj  si  w motywy (pobudki)
działania  uruchamiaj ce  jego  aktywno .  Motywowanie  do  pracy  polega  na
stosowaniu  szeregu  zró nicowanych  indywidualnie  narz dzi  i  instrumentów

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

oddziaływania na człowieka. Sterowanie zachowaniami pracowników w kierunku
skłonienia ich do ofiarnej i efektywnej pracy na rzecz firmy polega na bezustannym
i systematycznym stwarzaniu ró nych sytuacji oddziałuj cych na ich indywidualne
i bardzo zró nicowane potrzeby. W szczególno ci pobudzanie do pracy sprowadza
si zasadniczo do:

•  Stwarzania  okre lonych  zach t  (sytuacji  n c cych)  b d   to  materialnych
(płaca, premia, nagroda, udział w zyskach itp.) b d  niematerialnych (pro ba,
namowa, pochwała, wyrazy uznania itp.),
•  Stwarzanie  sytuacji  przymusowej  poprzez  stosowanie  nakazów,  gró b
i ró nego rodzaju kar.

Zarz dzania przez grupy autonomiczne

Zarz dzania  przez  grupy  autonomiczne  polega  na  tworzeniu,  głównie  na
najni szych  szczeblach  wykonawczych  (np.  na  szczeblu  brygady  roboczej)
samodzielnych grup  roboczych, pozbawionych formalnego kierownika, w  których
funkcj  t  spełnia demokratycznie wybrany lider (przywódca).

l.

Zarz dzanie przez inspirowanie

Zarz dzanie przez inspirowanie zmierza do poprawy motywacji oraz podniesienia
ch ci działania podwładnych poprzez skłonienie do współpracy z oficjalnym
kierownictwem nieformalnego przywódcy grupy, w sytuacji, kiedy mało skuteczne
s inicjatywy, zamierzenia i polecenia kierownictwa formalnego.

m.

Zarz dzanie przez zespoły twórcze

Zarz dzanie przez zespoły twórcze polega na tworzeniu kilkuosobowych zespołów
innowacyjnych, zło onych ze specjalnie wyselekcjonowanych ludzi celu  ledzenia
literaturze  bli szym  i  dalszym  otoczeniu  najnowszych  trendów  rozwoju  techniki,
technologii, ekonomii, organizacji i zarz dzania oraz wykorzystaniu ich literaturze
drodze  adaptacji  do  budowy  i  doskonalenia  strategii  funkcjonowania  i  rozwoju
własnego przedsi biorstwa

Zarz dzanie przez doskonalenie i rozwój pracowników

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Zarz dzanie przez doskonalenie i rozwój pracowników polega na inwestowaniu
literaturze ludzi, aby zapewni sobie zdolnych i efektywnych współpracowników
oraz kompetentnych nast pców.

o.

Zarz dzanie przez formalizacj

Zarz dzanie  przez  formalizacj   polega  na  kierowaniu  lud mi  i  instytucjami  za
pomoc  szczegółowo okre lonych przepisów organizacyjnych w postaci zarz dze ,
okólników,  regulaminów,  instrukcji,  kart  stanowisk  pracy,  itp.  Jego  celem  jest
ograniczenie  dowolno ci  (samowoli,  woluntaryzmu)  działania  pracowników  oraz
skłonienie ich do wzorcowego wykonywania pracy okre lonego przepisami.

p.

Zarz dzanie przez ryzyko

Zarz dzanie  przez  ryzyko  polega  na  identyfikacji  i  analizowaniu  sytuacji
ryzykownych wynikaj cych literaturze zagro e  oraz szans i okazji pojawiaj cych
si  literaturze otoczeniu w celu optymalizacji decyzji oraz opracowaniu strategii ich
wprowadzania w  ycie, przy jednoczesnej minimalizacji niepewno ci.

W literaturze i praktyce mo na spotka  bardzo wiele metod i technik, których celem
jest  motywacja  do  pracy  i  wyzwalanie  aktywno ci  pracowniczej.  Mo na  wr cz
powiedzie ,  e  cał   filozofia  efektywno ci  przedsi biorstwa  sprowadza  si
bezpo rednio, albo po redni do pobudzania ludzi w kierunku ofiarnej pracy na rzecz
swojej firmy.

4. Techniki kontroli mened erskiej

Zarz dzanie przez stosowanie zasad nadzoru i kontroli

Kontrola  kierownicza  polega  na  porównaniu  uzyskanego  wyniku  działania
z  zaplanowanym  oraz  w  razie  stwierdzenia  odchyle ,  na  doprowadzeniu  stanu
rzeczywistego do po danego (pierwotnie zamierzonego). Proces kontroli obejmuje
nadzór bie cy nad przebiegiem działa , jak i kontrol  ko cow .

b.

Zarz dzanie przez kontrol na zasadzie sprz enia zwrotnego

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Podstaw   techniki  kontroli  jest  cybernetyczny  model  sprz enia  zwrotnego
zakładaj cy  konieczno   ka dorazowego  dopływu  od  obiektu  sterowanego
(regulowanego)  do  obiektu  steruj cego  (reguluj cego)  informacji  zwrotnej
(wynikowej)  o  sposobie  realizacji  norm  pierwotnie  zadanych  obiektowi
sterowanemu.
W modelu sterowania wyst puj  w uproszczeniu dwa typy obiektów:

•  Obiekt  steruj cy  (reguluj cy  –  regulator)  generuj cy  impulsy  w  postaci
pewnych norm i zada  (jest to obiekt kieruj cy, czyli kierownik)
•  Obiekt sterowany (regulowany) – (wykonawca)

Ł cznikiem mi dzy obu obiektami jest proces kontroli, w którym oceniamy osi gi
wyniki  z  punktu  widzenia  stopnia  realizacji  pierwotnie  okre lonych  celów
i  wyznaczonych  na  tej  podstawie  zada   (norm  zadaniowych).  Kierownicy  s   tym
ogniwem  w  procesach  zarz dzania,  którzy  powinni  ci le  wi za   planowanie
i kontrolowanie. Planowanie jest pierwsz  funkcj  planowania, a kontrolowanie jest
funkcj   ostatni ,  weryfikuj c  rzeczywisto   z  pierwotnymi  zamierzeniami
i oczekiwaniami.

Zarz dzanie przez obchód

Zało eniem  tej  prostej,  ale  bardzo  skutecznej  techniki  zarz dzania  jest  codzienny
kontakt  ze  wszystkimi  pracownikami  w  celu  okazania  im  swojego  szczerego
zainteresowania tym co i jak robi . Stosowanie techniki zarz dzania przez obchód
wymagana  jest  nawet  kilkakrotnych,  ale  krótkich  obecno ci  kierownika  w ród
podwładnych.  Obecno   ta  wyra a  si   w  formie  najlepiej  nieregularnych,  ale
codziennych obchodów stanowisk pracy w czasie, których istnieje mo liwo :

•  Osobistego przywitania si  i rozmowy z pracownikami (nawet w sprawach
rodzinnych), w celu ich lepszego poznania,
•  Dokonanie obserwacji i rejestracji zarówno pozytywów, jak i negatywów
w przebiegu pracy,
•  Wyra enia natychmiastowej pochwały i uznania za dobr  prac , tam, gdzie
to jest uzasadnione,
•  Wydania  stosownych  dyspozycji  w  celu  usuni cia  ewentualnych
nieprawidłowo ci,
•  Zach cenia do lepszej pracy i dodania otuchy.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Zarz dzanie przez inwigilacj

Inwigilacja polega na dyskretnej, ale systematycznej obserwacji pracy podwładnych
lub  maszyny  po  to,  aby  tok  zdarze   przebiegał  zgodnie  z  zamierzeniami
kierownika. Inwigilacji winna towarzyszy  minimalizacja interwencji kierownika –
przybiera  ona  wówczas  posta   tzw.  Inwigilacji  czystej.  Wyra a  si   ona  w  tym
przypadku  jedynie  pilnowaniem  i  zabezpieczaniem  samoczynnie  przebiegaj cego
procesu,  ewentualnie  wprowadzaniem  (ale  w  ostateczno ci)  poprawek,  ilekro
procesy  pracy  przebiegaj   nie  tak,  jak  nale y.  Wynika  z  tego,  e  kierownik
pozostaje w ci głej gotowo ci do interwencji, je li zajdzie taka potrzeba.

e.

Zarz dzanie przez kontrol strategiczn

Celem  kontroli strategicznej jest zapewnienie  skutecznego dostosowania firmy  do
otoczenia  i jej  działania  w  kierunku  realizacji  celów  strategicznych.  Za  kluczowe
obszary kontroli uwa a si  istotne czynniki ograniczaj ce lub punkty newralgiczne
decyduj ce o przetrwaniu i dalszym rozwoju firmy.

f.

Zarz dzanie przez controlling

Controlling  jest  to  kompleksowy  i  ponadfunkcyjny  system  sterowania
i  nadzorowania  przedsi biorstwem,  wspieraj cy  dyrekcj   i  kierowników  ni szych
szczebli  przy  podejmowaniu  decyzji.  Controlling  musi  obejmowa   całe
przedsi biorstwo  w  system  kompleksowego  planowania  zada   rzeczowych,
finansowych  i  kosztów  oraz  sterowania  jego  działalno ci   i  dostarczania
niezb dnych informacji, a tak e nadzorowania i rozliczania centrów gospodarczych
z  realizacji  uzgodnionych  zada .  Jego  zadaniem  dodatkowym  jest  wspieranie
naczelnego  kierownictwa  nowymi  wersjami  strategii  rozwoju  przedsi biorstwa,
uwzgl dniaj cymi  przy  tym  nie  tylko  ju   zaobserwowane,  ale  tak e  spodziewane
zmiany w otoczeniu.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

III. STATYSTYCZNA ANALIZA WYDOLNO CI PROCESU

Decyzja  o  podj ciu  produkcji  wyrobu  b d   o  rozpocz ciu  wiadczenia  dowolnej  usługi
powinna  by   poprzedzona  analiz   wydolno ci  procesu,  a  istot   analizy  jest  badanie
zgodno ci  mi dzy  wymaganiami  wynikaj cymi  z  projektu  produktu  a  mo liwo ciami
procesu technologicznego, w którym ten produkt (wyrób lub usługa) ma by  wytwarzany.
Podstaw  oceny owej zgodno ci jest oczekiwany poziom jako ci wykonania. Je li mo na
oczekiwa  wysokiej jako ci wykonania, a wi c je li proces ma zdolno  do odtwarzania
projektu  w  praktycznie  ka dym  akcie  produkcji,  albo  praktycznie  ka dym  akcie

wiadczenia usługi, to proces taki jest oceniany jako wydolny. I odwrotnie, proces jest

oceniany jako niewydolny, je li przeprowadzona analiza nie pozwala oczekiwa wysokiej
jako ci wykonania produktu. Celem statystycznej analizy wydolno ci procesu jest zawsze
rozstrzygni cie, czy konkretnym przypadku spełniona jest nierówno :

)

;

(

≥

w której

)

;

( Z

oznacz poziom jako ci wykonania, jakiego mo na oczekiwa realizuj c

projekt produktu A w procesie technologicznym Z, natomiast

jest najni szym,

mo liwym do zaakceptowania poziomem jako ci konkretnego produktu. Je li wi c proces
nie  ma  dostatecznej  wydolno ci,  to  konieczne  s   zmiany  w  projekcie,  modyfikacje
procesu  technologicznego  albo  działania  zmierzaj ce  w  obu  tych  kierunkach
jednocze nie. Je li działania te nie prowadz  do celu, to pozostaj  poszukiwania innego,
mniej wymagaj cego odbiorcy produktu lub rezygnacja z jego wytwarzania.

Ogólna nierówno

)

;

(

≥

nie wystarcza do rozwi zywania praktycznych

problemów w zakresie badania wydolno ci procesów. W takiej sytuacji nale y posłu y
si odpowiedni miar jako ci wykonania. Nale y tu wymieni przede wszystkim:

• Wadliwo ,
• Przeci tn liczb wad w jednostce produktu.

Dodatkowo z ka d  z tych miar mo na wykorzysta  dwojako. Mo na mianowicie ocenia
jako  wykonania albo ze wzgl du na pojedyncz  cech  u ytkow  lub techniczn , albo ze
wzgl du na pewien zbiór tych cech.
Je li zgodno  mi dzy wymaganiami projektu i mo liwo ciami procesu jest oceniana na
podstawie  oczekiwanej  cz stkowej  wadliwo ci  strumienia  produktu,  to  ogólna

nierówno

)

;

(

≥

zast pujemy warunkiem:

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

)

(

)

(

≤

gdzie

)

(

jest najwi ksz dopuszczaln wadliwo ci produktu generowanego przez

badany proces ze wzgl du na zmienn diagnostyczn X.
Wyró niamy dwie mo liwo ci badania wydolno ci procesu:

1. Badanie wydolno ci procesu przy alternatywnej ocenie

wła ciwo ci produktu.

W tym przypadku liczbowym obrazem badanej cechy jest zero - jedynkowa zmienna
losowa X, o realizacjach (x) generowanych według procedury:

Miar poziomu jako ci jest w takiej sytuacji wadliwo

)

, interpretowana jako

prawdopodobie stwo wygenerowania wadliwej jednostki produktu. Z tego wynika, e
wadliwo ci

)

zale y od tego, w jaki sposób zostanie okre lona reguła, według której

rozstrzyga si , czy badana jednostka produktu spełnia wymagania jako ciowe, czy te  nie
pełnia. Je li reguła ta zostanie okre lona bardzo liberalnie, to nawet bardzo lichy produkt
mo na  uzna   za  dobry.  I  odwrotnie,  je li  owa  reguła  zostanie  okre lona  bardzo
rygorystycznie, to nawet najlepszy produkt mo na zdyskwalifikowa .

2. Badanie wydolno ci procesu przy liczbowej ocenie

wła ciwo ci produktu.

W tej sytuacji załó my, e liczbowym obrazem pojedynczej (u ytkowej lub technicznej)
cechy produktu jest ci gła zmienna losowa X, któr traktujemy jako zmienn

diagnostyczn na podzbiór warto ci po danych

X , w którym wyró niamy warto

docelow (najbardziej po dan , nominaln ) oznaczan symbolem

x . Przedział

tolerancji

mo e by ograniczony obustronnie albo jednostronnie. W przypadku, gdy

zmienna ta ma rozkład normalny

)

;

(

≈

, gdzie odchylenie standardowe

jest

miar   precyzji  procesu,  M.  natomiast  jest  zbiorem  mo liwych  do  uzyskania  warto ci.
Mo na  zało y ,  e  precyzja  procesu  jest  ustalona,  natomiast  na  poprawno   procesu
w pewnych granicach oddziałuje si  poprzez wybór odpowiednich parametrów procesu.
W  wietle  przedstawionych  powy ej  zale no ci  mi dzy  projektem  i  procesem
technologicznym zachodzi zgodno , gdy:

gdy jednostka produktu spełnia wymagania jako ciowe
gdy jednostka produktu nie spełnia wymagania jako ciowych

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

)

(

)

(

)

Pr(

≤

∉

albo

)

(

)

(

)

Pr(

−

≥

−

∈

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

IV. STEROWANIA

PROCESAMI

POMOC

KART

KONTROLNYCH

Statystyczna analiza wydolno ci procesu zamyka etap sterowania jako ci  w trybie off-
line. Je li wynik tej analizy jest pozytywny, to mo na uruchomi  proces produkcji albo
proces  wiadczenia  usługi.  Przyst puje  si   jednocze nie  do  monitorowania  przebiegu
uruchomionego  procesu,  a  tak e  do  sterowania  operacyjnego  w  trybie  on-line.
Wykorzystuje si  do tego celu metody i narz dzia SPC (statistical process control):

Diagram przebiegu procesu

Diagram  przebiegu  procesu  obrazuje  powi zania  mi dzy  operacjami  technologicznymi.
Jest  on  wykorzystywany  przede  wszystkim  podczas  projektowania  systemu  sterowania
jako ci .  Pozwala  on  racjonalnie  zlokalizowa   punkty  monitorowani  procesu.  Przy
lokalizowaniu  tych  punktów  nale y  bra   pod  uwag   tempo  przyrostu  jednostkowego
kosztu produktu, a tak e intensywno  powstawania wad, zwłaszcza nienaprawialnych.

Karta kontrolna

Karty  kontrolne  s   instalowane  w  blokach  analizuj cych  systemy  sterowania  jako ci
i  słu   do  analizy  strumieni  informacji  numerycznych  generowanych  przez  bloki
pomiarowe  tych  systemów.  Ze  wzgl du  na  to,  e  ka dy  proces  technologiczny  jest

X(t

Górna lina kontrolna

Lina centralna

Dolna lina kontrolna

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

zjawiskiem dynamicznym, nie całkiem zdeterminowanym przez zadane parametry, przeto
karty  kontrolne  konstruowane  s   na  podstawie  aparatu  formalnego  statystyki
matematycznej.  Najcz ciej  s   to  albo  odpowiednio  zorganizowane  sekwencje
klasycznych  testów  istotno ci  (karty  kontrolne  typu  Shewharta),  albo  procedury
wykorzystuj ce testy sekwencyjne (karty kontrolne sum skumulowanych). W przypadku
wykrycia  systematycznego  zakłócenia  obserwowanego  procesu  karta  kontrolna  emituje
odpowiedni sygnał, który uruchamia ci g skoordynowanych działa  nazywanych cyklem
Shewharta, zmierzaj cych do wykrycia i wyeliminowania przyczyny tego zakłócenia.

Arkusz analityczny

Kontrola dostaw

Rodzaj wady

Ogólna

ilo wad

Ilo wad

Arkusz analityczny słu y do wykrycia, wyeliminowania przyczyn zakłóce .

Diagram Ishikawy

przyczyny

skutek

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Diagram Ishikowy słu y równie do realizacji wykrycia, wyeliminowania przyczyn
zakłócenia.

Diagram Pareto

Diagramy  Pareto  słu   do  badania  cz sto ci  wyst powania  wad  produktu  lub  procesu.
Pozwalaj  one identyfikowa  te problemy, które powinny by  rozwi zywane w pierwszej
kolejno ci. Ten sam cel mo na osi gn  za pomoc  diagramu Lorenza.

Histogram

Histogram jest prostym i wygodnym narz dziem badania rozkładu obserwowanej
zmiennej diagnostycznej. Ma to znaczenie szczególnie podczas badania wydolno ci

f(x)

Przedział tolerancji

n(x

Rodzaje wady

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

procesu technologicznego, a tak e podczas poszukiwania przyczyn zakłóce tego
procesu.

Punktowy diagram korelacji

Punktowy  diagram  korelacji  jest  bardzo  prostym,  graficznym  narz dziem  badania
współzale no ci  mi dzy  obserwowanymi  zmiennymi  diagnostycznymi.  Podobnie  jak  w
przypadku  histogramu,  jest  to  tylko  pocz tkowy  etap  pogł bionej  analizy  problemu  za
pomoc  narz dzi i metod, jakich dostarcza teoria regresji i korelacji.

Podstawow   rol   w  tych  działaniach  odgrywaj   karty  kontrolne.  S   to  podstawowe
i  najwcze niejsze  historycznie  narz dzia  statystycznego  sterowania  procesami.  Pomysł
karty  kontrolnej  zawdzi czamy  Shewhartowi,  a  pierwsze  praktyczne  zastosowania  tego
pomysłu nast piło w 1924 roku. W owym czasie  rodki obliczeniowe, jakimi dysponował
przemysł,  były  nader  skromne  i  ograniczały  si   do  liczydła,  suwaka  logarytmicznego
i  arytmometru  mechanicznego.  Dlatego  te   zaproponowana  przez  Shewharta  metoda
monitowania i regulacji pomy lana była jako procedura graficzna, w której główn  rol
odgrywa  odpowiednio  zorganizowany  diagram  przegl dowy,  minimalizuj cy  liczb
niezb dnych  operacji  numerycznych,  numerycznych  jednocze nie  pozwalaj cy
obserwowa  w  sposób  usystematyzowany  przebieg  kontrolowanego  procesu.  Ta  ogólna
idea  karty  kontrolnej  pozostała  niezmieniona  do  chwili  obecnej.  Decyzje  podejmowane
przy  u yciu  karty  kontrolnej  oparte  s   na  analizie  informacji  dostarczanej  przez  próbki
losowe pobierane ze strumienia produktu.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

V. WST P DO PROGRAMOWANIA W J ZYKU C/C++

WPROWADZENIE.

Nazwa j zyka C wywodzi si  od j zyka o d wi cznej nazwie B, który został opracowany
w  1970  roku  przez  Kena  Thompsona  dla  minikomputerów  PDP.  Poniewa   j zyk
B  zawiera  pewne  istotne  ograniczenia,  w  roku1972  Dennis  Ritchie  i  Ken  Thompson
stworzyli  j zyk  C.  Jednak  nie  od  razu  stał  on  si   popularny  przez  pierwsze  sze   lat
stosowała  go  jedynie  w ska  grupa  programistów.  Dla  C  i  C++  nadszedł  historyczny
przełom  w  roku  1978,  gdy  Brian  Kernighan  i  Dennis  Ritchie  napisali  i  opublikowali
ksi k   „The  C  programming  language”,  która  została  wydana  równie   przez
wydawnictwo  polskie  WNT  w  1987  roku  pod  tytułem:  „J zyk  C”.  Pierwotnie  j zyk
C  został  zaimplementowany  na  komputerach  8-bitowych  pracuj cych  pod  systemem
operacyjnym  CP/M.  Kiedy  w  roku  1981  pojawił  si   IBM  PC  i  rozpocz ła  si
komputerowa  rewolucja,  j zyka  C  stał  si   jednym  z  najlepszych  kandydatów  do
zawładni cia  spor   cz ci   rynku.  Liczba  komputerów  PC  i  u ytkowników  C  szybko
wzrastała.  Dzi ki  popularno ci  i  wysokiemu  zainteresowaniu  C  wiele  firm  rozpocz ło
prac   nad  stworzeniem  kompilatorów  j zyka  C  –  ka da  z  nich  rozpocz ła  tworzenie
własnej wersji i ka da z nich rozpocz ła prac  w zupełnie innym kierunku.
Rewolucja  komputerowa  i  kariera  j zyka  została  zagro ona  powstaniem  wielu
niekompatybilnych wersji kompilatorów. Z tego powodu w Ameryka skim Narodowym
Instytucie  Standardów  (ANSI)  został  utworzony  specjalny  komitet  X3J11  maj cy  za
zadanie utworzenie standardowej wersji j zyka C – co przyczyniło si  do uratowanie jej
kariery.  Nale y  jednak  zauwa y ,  e  ANSI  był  zainteresowany  w  stworzeniu  jednego
uniwersalnego standardu, maj cego zastosowanie dla wszystkich komputerów – nie tylko
dla PC. Mimo takich intencji, w opracowanym przez ANSI standardzie pojawiło si  wiele
rzeczy  maj cych  odniesienie  do  specyficznej  architektury  IBM  PC,  nie  maj cych
natomiast odniesienia do np. du ych komputerów klasy MAINFRAME. W miar  rozwoju
standardów  ANSI  C  wi kszo   implementacji  zbli a  si   do  wspólnego  standardu,
w miar  jak proces standaryzacji post puje coraz gł biej, ale nie obejmuje on np. grafiki
ekranowej, pozostaje to wi c obszarem, na którym pomi dzy poszczególnymi wersjami
kompilatorów wyst puj  znaczne rozbie no ci.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Rosn ca  popularno   j zyka  C  spowodowała  powstanie  ogromnej  liczby  programów
napisanych  w  tym  wła nie  j zyku.  W  miar ,  jak  długo   programów  zacz ła  wyra nie
wzrasta ,  wiele  osób  doszło  do  wniosku,  e  standardowe  konstrukcje  programów  nie
nad aj   za  potrzebami  i  staj   si   coraz  bardziej  nieefektywne.  Jedynym  dost pnym
wyj ciem  było  zastosowanie  funkcji  w  celu  uzyskania  programu  podzielonego  na
moduły. Przy rosn cej liczbie funkcji, które to funkcje musiały cz sto odwoływa  si  do
wspólnych  danych  i  wywoływa   si   nawzajem,  coraz  trudniej  było  programistom
zapanowa  nad t  skomplikowan  kombinacj . W roku 1983 Bjarne Stroustrup opracował
j zyk C++, który jest w zasadzie bardzo podobny do C, ma jednak kilka bardzo istotnych
dodatkowych  mo liwo ci.  Najwa niejszym  nowym  wprowadzeniem  stały  si   obiekty.
Obiekt  jest  to  co   takiego,  co  mo na  by  okre li ,  jako  nowy  rodzaj  struktur  –  z  jedn
istotn  ró nic : je li programista za yczy sobie tego, zarówno dane, jak i funkcje mog
w  obiekcie  uzyska   status  prywatny.  Jak  ju   wspomniałem  wcze nie,  przewaga
obiektowego  stylu  programowania  polega  na  mo liwo ci  uzyskania  skuteczniejszego
podziału  programu  na  moduły  czyli  na  pewne  jednostki  funkcjonalne  o  zrozumiałym
przeznaczeniu  i  prostych  zasadach  współdziałania  z  innymi  elementami  programu.
Chocia  głównym celem przy opracowaniu j zyka C++ było umo liwienie skutecznego
podziału na moduły programów pisanych w j zyku C, to, nawet je li program jest krótki,
C++ te  na co  do zaoferowania. W krótkich programach operatorom j zyka C mo emy
w  C++  nada   nowe  wybrane  przez  siebie  działanie.  W  C++  mo na  równie   robi
niewyobra alne  w  innym  j zykach  sztuczki  z  funkcjami.  Dla  przykładu,  wykorzystuj c
mo liwo   rozbudowy  funkcji  mo emy  np.  zmusi   istniej c   ju   w  starym  programie
napisanym  w  C  funkcj ,  by  dała  si   wywoła   z  argumentami  ró nych  typów.
W klasycznym C byłby to oczywisty bł d, w C++ natomiast, w zale no ci od wybranego
przez  nas  typu  argumentów,  zostanie  wybrana  stosowna  wersja  funkcji  i  wszystko
wykona si  poprawnie. W miar  upływu czasu instytut ANSI wprowadzał kolejne, coraz
bardziej  rozbudowane  wersje  standardu  ANSI  C.  Np.  standard  wprowadzony  w  1990
roku  28-go  lutego  o  nazwie  ANSI  C2.1.  I  na  tym  ko cz   krótk   histori   C/C++
nast pnym krokiem b dzie krótki opis powy szego j zyka.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

OPERATORY.

J zyk  C/C++  w  porównaniu  z  innymi  j zykami  oferuje  programi cie  znaczn   liczb
operatorów ró nego rodzaju. Ró norodno  ta umo liwia bardzo efektywny zapis wielu
operacji.  Wyra enie  jest  ci giem  operatorów  i  znaków  przestankowych  okre laj cych
sposób  wykonania  danego  obliczenia.  Kluczow     rol   w  konstrukcji  wyra enia  pełni
operatory.  To  one  okre laj ,  co,  w  jaki  sposób  i  w  jakiej  kolejno ci  zostanie  obliczone
wyra enie.
Operatory mo na podzieli  na nast puj ce grupy:

♦  operatory arytmetyczne:
•  addytywne
Do operatorów addytywnych zaliczamy dodawanie (+) i odejmowanie (-) a operandami
s  wyra enia tego samego typu arytmetycznego lub wska nikami tego samego typu.
•  multiplikatywne
Do  operatorów  multiplikatywnych  zaliczamy  mno enie  (*),  dzielenie  (/)  i  reszta
z dzielenia (%) a operandami  dz  standardowe prawa arytmetyki ponadto w przypadku
reszty z dzielenia operandy s  typami całkowitymi.
•  operatory inkrementacji (++) i dekrementacji (--)
Powy sze  operatory  zaliczane  s   do  operatorów  jedno  argumentowych  operacja
zwi kszenia (inkrementacja) lub zmniejszania (dekrementacja) o jeden jest wykonywana
przez wi kszo   procesorów w  jednym rozkazie. Ponadto  mog   one  wyst powa   przed
(operator przedrostkowy) lub po (operator przyrostkowy) operandzie.

♦  operatory logiczne
Warto   logiczna  prawda  jest  reprezentowana  jako  liczba  całkowita  ró na  od  zera,  za
fałsz jako zero typu całkowitego. Umo liwiaj  one nast puj ce operacja na warto ciach
logicznych: koniunkcja (&&), alternatywa (||), negacja (!),

♦  operatory bitowe
Za pomoc  operatorów bitowych mo na realizowa  funkcje logiczne :

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

OR – alternatywa (|)
AND – iloczyn (&)
EXOR – suma modulo 2 (^)
NOT – negacja (~)
Stosowane operandy musz  by  typu całkowitego,

♦  operatory relacyjne
Operatory relacyjne pozwalaj  stwierdzi , czy mi dzy operandami zachodzi dana relacja,
do powy szych operatorów zaliczamy: wi ksze ni  (>), mniejsze ni  (<), mniejsze równe
(<=), wi ksze równe (>=), równe (==), ró ne od (!=),

♦  operatory przypisania,
Operatory przypisania daj  mo liwo  zwi złego zapisu wyra e . Mo na podzieli  je na
dwie  grupy:  prosty  operator  przypisania  (=)  operandowi  przedrostkowemu  zostaje
przypisana warto  operandu przyrostowego, zło one operatory przypisania (+=, -=, *=,
/=,  <<=,  >>=,  &=,  ^=,  |=)  maj   one  ogóln   posta   operator=  a  zasada  działania
przedstawi  na przykładzie:
Wyra enie_1 = Wyra enie_1 operator Wyra enie_2;
co mo emy zast pi  wykorzystuj c operator przypisania:
Wyra enie_1 operator= Wyra enie_2

♦  operator warunkowy
Wyra enie z operatora warunkowego wygl da nast puj co:
Wyra enie_1 ? Wyra enie_2 : Wyra enie_3;
w  pierwszej  kolejno ci  obliczana  jest  warto   Wyra enia_1  je li  jest  ona  niezerowa
(prawda),  obliczana jest warto   Wyra enia_2,  natomiast  Wyra enie_3 jest  ignorowane,
w  przeciwnym  razie  (Wyra enie_1  jest  równe  zero  –  fałsz)  obliczana  jest  warto
Wyra enia_3

, natomiast Wyra enie_2 pomijamy,

♦  operatory wyboru składniowych
Tych operatorów u ywa si  celem wyboru składowej struktury, unii lub klasy. Operator
(.)  umo liwia  odwołanie  do  składowej  okre lonej  przez  operand,  operator  (->)  za
odwołanie do składowej wskazywanej przez operand,

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

♦  operator pobrania adresu zmiennej (&) oraz dost pu do zmiennej wskazywanej (*)
W przypadku wyra enia pobrania adresu warto  wyra enia stanowi adres operandu a w
przypadku  zmiennej  wskazywanej  warto   wyra enia  jest  zmienna  wskazywana  przez
operand, za  jego typ jest zgodny z typem wskazywanym operandu,

♦  operator pobrania rozmiaru(sizeof)
Operator mo e by  u ywany w dwóch poni szych sposobach:
sizeof

(identyfikator_typu) – warto ci wyra enia jest rozmiar w bajtach typu okre lonego

przez podany identyfikator,
sizeof operand

– warto ci wyra enia jest rozmiar pami ci zajmowany przez operand,

♦ operatory dynamicznego przydziału pami ci
Operator przydziału pami ci new tworzy obiekt danego typu przydzielaj c sizeof
dany_typ

w obszarze stosu w zmiennych dynamicznych, operator zwalniania pami ci

delete

usuwa obiekt wskazywany przez wska nik,

♦  operatory indeksowania ([]) i wywołania funkcji(),

♦  operator konwersji
Operator konwersji ma posta : (typ)operand – warto ci  wyra enia jest warto  operandu
po konwersji do typu o podanej nazwie.

3.

INSTRUKCJE

Jednym  z  najwa niejszych  elementów  ka dego  j zyka  programowania  s   instrukcje.
Umo liwiaj  one zapis algorytmu, a co za tym idzie – słu  do sterowania przebiegiem
programu. W j zyku C++ ich lista jest do  krótka, co nie oznacza bynajmniej ubóstwa.
Instrukcje  te  dzi ki  swej  efektywno ci  w  poł czeniu  z  ró norodno ci   typów  danych
i  operatorów  umo liwiaj   tworzenie  nawet  najbardziej  zaawansowanego
oprogramowania. Instrukcje mo na podzieli  na:

♦  instrukcje warunkowe

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

W  zapisie  algorytmów  cz stym  problemem  jest  sprawdzenie,  czy  zachodzi  dana
zale no   i  w  zale no ci  od tego  wykonanie takich czy  innych czynno ci.  Sprawdzenie
warunków i przej cie do wykonania odpowiednich operacji umo liwiaj  tzw. instrukcje
warunkowe.  Do  tej  grupy  instrukcji  zaliczamy  instrukcj   „je eli”  (if)  oraz  instrukcj
„wyboru” (switch).
Ogólna posta  instrukcji warunkowej „je eli” przedstawia si  nast puj co:
if(wyra enie_warunkowe) instuckcja_1 [else instukcja_2];
Wyra enie_warunkowe

musi by typu skalarnego. Je li warto wyra enia_warunkowego

jest ró na od zera (prawda), wówczas wykonywana jest insturkcja_1, w przeciwnym razie
(fałsz) – instukcja_2.
Instrukcja wyboru ma nast puj c  posta  ogóln :
switch( wyra enie_steruj ce)
{
  case wyra enie_stałe_typu_całkowitego: instrukcje
  ...
  case wyra enie_stałe_typu_całkowitego: instrukcje
  default: instukcje
}

Na  podstawie  warto ci  wyra enia  steruj cego  pozwala  ona  przenie   wykonywanie
programu do wskazanego miejsca. Wyra enie_steruj ce musi by  typu całkowitego, za
instrukcje s  dowoln  instrukcj  j zyka C/C++. Wykonanie instrukcji wyboru polega na
obliczeniu  warto ci  wyra enia  steruj cego  i  kontynuowaniu  wykonywania  programu
pocz wszy  od  etykiety  wyboru,  której  wyra enie  stałe  ma  warto   równ   obliczonej
wcze niej  warto ci  wyra enia steruj cego.  Je li  adne  z wyra e   stałych  nie  spełnia tej
równo ci,  wówczas  wykonywany  jest  skok  do  miejsca  okre lonego  domy ln   (default)
etykiet  wyboru lub je li jej nie ma – wykonywanie instrukcji wyboru ulega zako czeniu.

♦  Instrukcje iteracyjne
Instrukcje  iteracyjne  umo liwiaj   wielokrotne  wykonywanie  pewnych  sekwencji
instrukcji,  czyli  p tli,  jak  wiadomo,  s   podstaw   programowania.  Wyró niamy
nast puj ce instrukcje iteracyjne:
•  Instrukcja „dla” (for)
Jej ogólna posta  przedstawia si  nast puj co:
for(wyra enie_inicjuj ce ; wyra enie_warunkowe ; wyra enie_zwi kszaj ce) instrukcja;

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Wykonywanie  p tli  polega  na  obliczeniu  wyra enia_inicjuj cego,  co  najcz ciej
powoduje  zainicjowanie  licznika  p tli,  nast pnie  obliczane  jest  wyra enie_warunkowe,
je li jest ono niezerowe (prawda) wykonywana jest instrukcja zwi zana z instrukcj  for.
Obliczane  jest  wyra enie_zwi kszaj ce,  co  powoduje  zwykle  zwi kszenie  lub
zmniejszenie liczników p tli i ponownie obliczane jest wyra enie_warunkowe, je li jego
warto  jest ró na od zera wykonywana jest ponownie instrukcja.
•  Instrukcja „dopóki”(while)
Ogólna posta  instrukcji „dopóki”:
While(wyra enie_warunkowe) instrukcja;
Instrukcja jest wykonywana do momentu, kiedy wyra enie_warunkowe osi gnie warto
0 (fałsz).
•  Instrukcja „wykonuj dopóki” (do...while)
Ogólna posta  instrukcji „wykonuj dopóki” przedstawia si  nast puj co:
do instrukcja while(wyra enie_warunkowe);
Instrukcj   do  ...  while  mo na  przetłumaczy   jako:  wykonuj  instrukcj   dopóki  warto
wyra enia  wyra enia_warunkowego  oznacza  prawd .  Instrukcj   t   stosujemy  zamiast
instrukcji  while  wówczas,  gdy  zale y  nam,  aby  wykonana  została  przynajmniej  jedna
iteracja.

♦  Instrukcje steruj ce przebiegiem programu
Umo liwiaj   one  opuszczenie  p tli,  przeniesienie  wykonywania  programu,  zako czenie
wykonywania. Wspomniane tu instrukcje to:
•  Instrukcja „przerwij” (break)
Składni  instrukcji „przerwij” przedstawiam poni ej:
break;
Powoduje ona opuszczenie aktualnego poziomu p tli lub instrukcji wyboru.
•  Instrukcja „kontynuuj” (continue)
Składnia instrukcji „kontynuuj” wygl da nast puj co:
continue;
Omawiana  instrukcja  mo e  by   u ywana  tylko  wewn trz  instrukcji  iteracyjnych.  Jej
u ycie powoduje w przypadku p tli while – przeniesienie sterowania z wn trza p tli do
wyra enia  warunkowego,  które  zostaje  obliczone. W  zale no ci od uzyskanego  wyniku

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

wykonywanie  p tli  jest  kontynuowane  lub  ulega  zako czeniu.  W  przypadku  p tli  for  –
przeniesienie sterowania do wyra enia zwi kszaj cego licznik p tli.
•  Instrukcja „skoku” (goto)
Umo liwia  przekazanie  sterowania  do  okre lonego  miejsca  aktualnie  wykonywanej
funkcji programu. Instrukcja skoku ma posta :
goto etykieta;
etykieta okre la miejsce w programie, do którego ma nast pi  skok.


4.

FUNKCJE.

W  pierwszej  kolejno ci  zwróc   uwag   na  rozró nienie  poj   deklaracja  i  definicja.
Deklaracja  funkcji,  w  odró nieniu  od  definicji,  jest  poj ciem  logicznym,  gdy   stanowi
tylko  informacj   dla  kompilatora,  e  funkcja  o  okre lonej  nazwie,  typie  warto ci
i  parametrów  mo e  zosta   u yta  gdzie   w  danym  module  programu.  Definicja  funkcji
okre la natomiast, co funkcja wła ciwie robi. Stanowi wi c ona zapis jakiego  algorytmu
lub jego cz ci. Definicja funkcji powoduje, w odró nieniu od deklaracji, przydzielenie
obszaru pami ci, w którym znajdzie si  kod wynikowy funkcji.
Wywołanie funkcji ma posta :
Nazwa_funkcji(Lista_paramtrów_wywołania);
Na  list   parametrów  wywołania  składaj   si   oddzielone  przecinkami  wyra enia  typu
zgodnego z typem parametru funkcji.
J zyk  C++  wprowadza  kilka  dodatkowych  mo liwo ci  w  zakresie  deklarowani,
definiowania i wykorzystania funkcji:
Funkcje przeci one zaliczamy co nich funkcje o tej samej nazwie, lecz ró ni cych si
parametrami i ewentualnie typem warto ci. Dwie funkcje przeci one nie mog  ró ni  si
wył cznie  typem  zwracanej  warto ci.  O  tym,  która  z  funkcji  przeci onych  zostanie
wywołana, decyduj  parametry wywołania – ich typy i liczba.
Domy lne warto ci parametrów funkcji, które podajemy w deklaracji pozwala wywoła
funkcj  z domy lnymi parametrami.
Funkcja  mo e  otrzymywa   lub  samodzielnie  pobiera   dane  z  otocznia,  przetwarza   je,
a  nast pnie  zwraca   rezultaty  przeprowadzonych  działa .  Przekazywanie  parametrów
i zwracanie warto  s  wi c ze sob  blisko zwi zane. Parametry mog  by  przekazywane
do funkcji na trzy sposoby:

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

♦  Przez warto
Przez  dłu szy  czas  jedynym  sposobem  przekazywania  parametrów  funkcji  było  tzw.
przekazywanie przez warto . W wyniku przekazywania przez warto  funkcja otrzymuje
kopi   zmiennej  na  stosie  procesora  lub  w  jego  rejestrze.  Przekazany  parametr  jest
traktowany  tak  samo,  jak  wszystkie  zmienne  automatyczne  zadeklarowane  w  ciele
definicji funkcji, tj. istnieje tylko podczas jej wykonywania,

♦  Przez wska nik
Przekazywanie  argumentów  funkcji  przez  wska nik  jest  wła ciwie  tylko  odmian
przekazywania  przez  warto   –  funkcja  otrzymuje  po  prostu  kopi   wska nika.  Nale y
zwróci  bowiem uwag  na fakt,  e wska nik przekazany do funkcji mo e identyfikowa
zmienn   nale c   do  innej  funkcji.  Przypisanie  warto ci  zmiennej  wskazywanej  przez
parametr  wska nikowy  pozwala  wi c  zmienia   warto   zmiennych  utworzonych
w  innych  funkcjach  programu.  Przekazywanie  parametrów  przez  wska nik  jest
zasadniczo  wykorzystywane  w  przekazywaniu  struktur  danych  o  du ych  rozmiarach,
takich jak tablice czy ła cuchy lub umo liwienia zwrócenia wi cej ni  jednej warto ci,

♦  Przez referencj
W  j zyku  C++  istnieje  typ  referencyjny,  który  umo liwia  deklarowanie  zmiennych
reprezentuj cych  inne  zmienne.  Najszerzej  zmienne  referencyjne  s   wykorzystywane
przy  przekazywaniu  parametrów  do  i  z  funkcji. Tzw.  przekazywanie  parametrów  przez
referencj   jest  odpowiednikiem  przekazywania  parametrów  przez  zmienn
(wykorzystywan  w j zyku Turbo Pascal), cho  mo e nie dokładnym, ale za to daj cym
znaczenie wi ksze mo liwo ci. Operacje s  wi c przeprowadzane albo bezpo rednio na
zmiennej, której referencj  przekazano do funkcji, albo na zmiennej tymczasowej, co ma
miejsce w przypadku niezgodno ci typu referencyjnego, i zmiennej, do której referencja
jest tworzona,

♦  Zwracanie warto ci
Do  zwracania  warto ci  wykorzystujemy  instrukcj   return.  Powoduje  ona  zako czenie
wykonywania funkcji i zwrócenie warto ci. Wykonywanie funkcji typu void mo e, lecz

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

BUDOWA PROGAMU

Program  napisany  w  j zyku  C++  składa  si   w  ogólnym  przypadku  z  dyrektyw
preprocesora,  komentarzy,  deklaracji  i  instrukcji.  Dyrektywy  zajmuj   pełne  wiersze
i  zaczynaj   si   od  znaku  #  (hash).  Komentarze  natomiast  mog   by   dwóch  rodzajów:
o postaci:  /*tekst*/  w której tekst jest dowolnym, by  mo e wielowierszowym napisem
nie zawieraj cym dwu znaku */, albo jest napisem o postaci  //tekst  w której niejawnym
ko cem komentarza jest koniec wiersza.
Najcz ciej  u ywan   dyrektyw   preprocesora  jest  #include,  zazwyczaj  wyst puj ca
w  postaci:    #include  <name>    w  której  name  jest  nazw   pliku.  Zinterpretowanie  tej
dyrektywy powoduje wł czenie w miejscu jej wyst pienia, całej zawarto ci pliku name.
Plik  name  jest  nazywany  nagłówkowym  i  zawiera  zazwyczaj  deklaracje  funkcji
standardowych u ytych w programie.
Ka dy program musi zawiera  deklaracj  funkcji o nazwie main. Jest to funkcja, od której
zaczyna si  wykonywanie programu. Funkcja main jest najcz ciej bezparametrowa.
W  programie  jednostkami  leksykalnymi  s   słowa  kluczowe,  identyfikatory,  literały
i ograniczniki. Ogranicznikami s  operatory (np.+, -, *). Podział programu na jednostki
leksykalne odbywa si  w naturalnym porz dku, to jest od lewej do prawej i od góry do
dołu. Słowa kluczowe s  to słowa wybrane z ustalonego repertuaru i pełni ce w j zyku
specjalne funkcje, takie jak np. słowo void w li cie parametrów funkcji main. Słowa te s
zastrze one  i  nie  mog   by   u ywane  do  oznaczania  takich  obiektów  programu,  jak
zmienne,  funkcje  i  typy.  Literałem  jest  napis  reprezentuj cy  dan ,  z  którego  zapisu
i w ramach przyj tej interpretacji, wynikaj  wszystkie atrybuty danej, w tym jej warto
i typ. W j zyku C++ literałami s  liczby (np. 12, 23.7), znaki (np. ‘*’) i ła cuchy (np. „to
jest ła cuch”).

6.

KLASY I OBIEKTY

Dane definiuj ce przedmiot i metody okre laj ce jego wła ciwo ci umieszczamy we
wspólnym miejscu – klasie. W ten sposób nast puje integracja danych i metod

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

uprawnionych do ich wykorzystania. Nazwa programowanie obiektowe zwraca uwag  na
fakt,  e  dane  funkcje  z  nich  korzystaj ce  słu   temu  samemu  celowi  –  definiowaniu
przedmiotów  i  okre laniu  ich  wła ciwo ci.  To  wła nie  przedmioty  –  obiekty  staj   si
głównym  przedmiotem  zainteresowania  wielu  programistów  i  jednocze nie
podstawowym  elementem  konstrukcji  programu.  C/C++  nie  jest  j zykiem  ci le
obiektowym,  gdy   pozwala  równie   na  programowanie  proceduralne.  Takie  poł czenie
nale y  uzna   za  zalet ,  gdy   nieprawd   jest,  i   wszystkie  problemy  najwygodniej  jest
rozwi zywa   obiektowo.  W  wielu  przypadkach  wygodnie  jest  zdefiniowa   kilka  klas
definiuj cych  cz sto  spotykanych  poj ,  natomiast  cały  program  mo na  napisa
proceduralne  wykorzystuj c  tak  zdefiniowane  klasy.  Podstawowym  poj ciem  j zyka
C/C++  jest klasa. Z ka d   klas  jest  zwi zany  zbiór  danych  okre lonych  przez jej  pola
oraz zbiór operacji okre lony przez jej funkcje składowe. Pola i funkcje składowe mog
by   publiczne,  prywatne  i  zabezpieczone.  Je li  klasa  nie  zawiera  funkcji  składowych,
a wszystkie jej pola s  publiczne, to jest po prostu struktur . Identyfikatory komponentów
prywatnych  s   dost pne  jedynie  w  obr bie  funkcji  składowych  klas  oraz  w  obr bie
funkcji zaprzyja nionych z klas . Identyfikatory komponentów publicznych s  dost pne
wsz dzie.  Identyfikatory  komponentów  zabezpieczonych  s   traktowane  tak  jakby  były
prywatne,  ale  ponadto  s   dost pne  tak e  w  obr bie  funkcji  składowych
i  zaprzyja nionych  z  klas   pochodn   danej  klasy  bazowej.  Deklaracja  funkcji
zaprzyja nionej z klas  mo e wyst pi  w dowolnym miejscu w obr bie deklaracji klasy,
ale  musi  by   poprzedzona  słowem  kluczowym  friend.  Wymienione  powy ej  elementy
rozmieszcza si  w sekcjach definicji klasy, co ilustruje poni szy schemat:
Class Klasa
{
  public:

... (funkcje i dane składowe publiczne)

protected:

... (funkcje i dane składowe zabezpieczone)

private:

... (funkcje i dane składowe prywaten)

};
Deklarowaniu obiektów mo e towarzyszy ich inicjowanie. Inicjator obiektu składa si
z listy argumentów inicjacji uj tych w nawiasy okr głe, albo z wyra enia nast puj cego
po znak „=”. Sposób inicjowania poszczególnych pól obiektu jest okre lony przez funkcje

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

nazywan   konstruktorem.  Funkcja  ta  musi  by   publiczn   składow   obiektu  i  mo na  j
rozpozna  po tym,  e jej nazwa jest identyczna z nazw  klasy. Najcz ciej funkcja ta jest
przeci ona.  Umo liwia  to  stosowanie  do  obiektów  danej  klasy  inicjatorów  o  ró nej
liczbie i ró nych typach argumentów. Ponadto deklaracja konstruktora nie mo e zawiera
specyfikatora typu, a definicja konstruktora nie mo e zawiera  instrukcji return. Inicjator
zapisany  po  znaku  „=”  maj cy  posta   nazwy  zmiennej  obiektowej  tej  samej  klasy  co
inicjowany  obiekt,  stanowi  argument  konstruktora.  Je li  taki  konstruktor  nie  zostanie
zadeklarowany  jawnie,  to  domniemywa  si   konstruktor  kopiuj cy.  Je li  klasa  zawiera
jawnie zadeklarowany  konstruktor, to ka da  deklaracja obiektu  tej  klasy  musi  zawiera
inicjator. Je li nie wyst puje on jawnie, to podczas opracowywania deklaracji obiektu jest
wywoływany konstruktor nazywany bezparametrowym.
Podobnie  jak  pozostałe  zmienne,  obiekty  dziel   si   na  statyczne  i  dynamiczne.  Je li
opracowanie  deklaracji  zmiennej  powoduje  wywołanie  konstruktora,  to  o  miejscu
przydzielonym  zmiennej  mo na  wnioskowa   na  podstawie  warto ci  danej  przypisanej
zmiennej  this.  Wywołanie  konstruktora  dla  zmiennej  this  wskazuje  obiekt  dla  którego
wywołano  konstruktor.  Analogiczn   funkcj   jak   podczas  tworzenia  obiektów  pełni
konstruktor spełnia podczas ich usuwania destruktor. Podobnie jak konstruktor, destruktor
jest komponentem klasy do której nale y obiekt. Nazw  destruktora jest napis składaj cy
si   z  identyfikatora  klasy  poprzedzonego  znakiem  ~  (tylda).  Deklaracja  destruktora  nie
mo e  zawiera   specyfikacji  typu,  a  jego  definicja  nie  mo e  zawiera   instrukcji  return.
Typowe  u ycie  destruktora  sprowadza  si   do  przywrócenia  warunków  pocz tkowych,
w tym do odzyskania pami ci operacyjnej przydzielonej podczas inicjowania obiektu.

7.

DZIEDZICZENIE I POLIMORFIZM

Jednym  z  podstawowych  zada   programowania  obiektowego  jest  wspólny  opis  pewnej
klasy  przedmiotów, zjawisk  czy problemów. Temu  celowi  słu y  maj  dwa najwi ksze
osi gni cia  programowania  zorientowanego  obiektowo:  dziedziczenie  i  polimorfizm.
Dziedziczenie  umo liwia  przejmowanie  wła ciwo ci  innych  klas  zwanych  pierwotnymi
lub  bazowymi,  przez  klasy  zwane  potomnymi  lub  wprowadzonymi.  Poniewa
wła ciwo ci klasy s  definiowane przez jej składowe, dziedziczenie polega na mo liwo ci
przył czenia  do  klasy  składowych  klas  bazowych.  Podstawow   korzy ci   płyn c
z dziedziczenia jest automatyczne wykonywanie konwersji od wska nika klasy potomnej

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

–  do  wska nika  klasy  bazowej,  co  umo liwia  traktowanie  wszystkich  obiektów
potomnych tak, jakby były abstrakcyjnej klasy bazowej.
Polimorfizm  jest  wła ciwo ci   kolekcji  funkcji  o  przeci onym  identyfikatorze,
umo liwiaj c   aktywowanie  jednej  z  nich  na  rzecz  obiektu,  którego  typ  nie  wynika
z  nazwy  obiektu,  lecz  jest  zapami tany  w  obiekcie.  Ogół  funkcji  polimorficznych
obranego  typu  składa  si   z  funkcji  zadeklarowanej  ze  specyfikatorem  virtual  oraz  ze
wszystkich  funkcji  o  takim  samym  identyfikatorze,  zdefiniowanych  w  ci gu  klas
pochodnych  (ju   bez  specyfikatora  virtual).  Wyst pienie  w  deklaracji  klasy  chocia
jednej funkcji polimorficznej powoduje uzupełnieni ogółu pól tej klasy, ukrytym polem
identyfikacyjnym, w którym jest przechowywana informacja o typie obiektu. Niezale nie
od  liczby  funkcji  polimorficznych  danej  klasy  pole  takie  jest  tylko jedno. W typowych
implementacjach  jest  ono  umieszczane  bezpo redni  za  wszystkimi  polami  tej  klasy,
w  której  po  raz  pierwszy  wyst piła  funkcja  polimorficzna.  Aktywowanie  funkcji
polimorficznej  na  rzecz  obiektu  przebiega  w  nast puj cy  sposób:  najpierw  si ga  si   do
pola informacyjnego obiektu, w celu okre lenia klasy obiektu, a nast pnie aktywuje si
funkcj  polimorficzn  tej wła nie klasy na rzecz tego obiektu.
Funkcje  polimorficzne  pozwalaj   na  wywołanie  funkcji  zgodnie  z  klas   obiektu,  nawet
gdy  odwołanie  do  tej  funkcji  odbywa  si   przez  wska nik  klasy  pierwotnej,  np.  je li
w  tablicy  tab  przechowywane  s   wska niki  klasy  podstawowej  hierarchii,  zawieraj cej
funkcj   polimorficzn ,  to  wywołanie  tab[indeks]->funkcja_plimorficzna  spowoduje
wywołanie funkcji odpowiadaj cej rzeczywistej klasie wskazywanego obiektu. Aby wi c
wywołanie  odpowiedniego  destruktora  było  mo liwe  musi  by   on  równie   funkcj
wirtualn .  Adres  wywoływanej  funkcji  wirtualnej  jest  ustalany  dopiero  w  czasie
wykonywania programu. Dzi ki temu raz skompilowana funkcja mo e odwoływa  si  do
funkcji  wirtualnych  klas,  które  w  momencie  jej  kompilacji  jeszcze  nie  istniały.  Wybór
funkcji,  która  ma  zosta   wywołana,  odbywa  si   za  po rednictwem  tzw.  tablicy  funkcji
wirtualnych.  W  pewnym  uproszczeniu  mo na  powiedzie ,  e  zawiera  ona  adresy  danej
funkcji wirtualnej  dla całej  hierarchii  klas.  Po  napotkaniu  wywołania funkcji  wirtualnej
rozpoczynane jest przeszukiwanie tej tablicy, maj ce na celu odnalezienie adresu funkcji
nale cej do klasy obiektu, dla którego jest ona wywoływana.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

VI. PROGRAMOWANIE DLA WINDOWS Z

WYKORZYSTANIEM OWL (OBIEKT WINDOW LIBRARY)

W tym rozdziale omówi standardowe klasy potrzebne do tworzenia aplikacji.
Biblioteka OWL zawiera definicje klas potrzebnych do tworzenia aplikacji dla Windows.
Fundamentalne znaczenie dla wi kszo ci typowych aplikacji maj nast puj ce klasy:
TModule

(moduł – program lub biblioteka DLL)

TApplication

(program – aplikacja)

TWindow (okno)
Tworz c  obiekt  klasy  danej  aplikacji  b d   wykorzystywał  dziedziczenie  od    klasy
bazowej TApplication:
class Moja_class : public TApplication
Podstawowym celem zastosowania tej wła nie klasy bazowej jest odziedziczenie gotowej
funkcji  –  metody  virtual  InitMainWindow()  (zainicjuj  główne  okno  programu).
Utworzenie obiektu Moja_class nast puje zwykle w czterech etapach:
•  Windows uruchamiaj  program wywołuj c główn  funkcj  WinMain() lub OwlMain()

wchodz c w skład ka dej aplikacji,

• Funkcja WinMain() tworzy przy pomocy operatora new nowy obiekt – aplikacj ,
• Obiekt – aplikacja zaczyna funkcjonowa . Konstruktor obiektu (własny, b d

odziedziczony po klasie TApplication) wywołuje funkcj – wirtualn metod
InitMainWidnow()

Funkcja  przy  pomocy  operatora  new  tworzy  obiekt  –  okno  aplikacji.  Wska nik  do
utworzonego obiektu zwraca funkcja GetApplication(). Dla zobrazowania mechanizmów
poni ej przedstawi  uproszczony „wyci g” z dwu opisywanych klas. Nie jest to dokładna
kopia  kodu  ródłowego  Borlanda,  lecz  skrót  tego  kodu  pozwalaj cy  na  zrozumienie
metod implementacji okienkowych mechanizmów wewn trz klas biblioteki OWL i tym
samym  wewn trz  obiektów  obiektowo  –  zdarzeniowych  aplikacji.  A  oto  najwa niejsze
elementy implementacji klasy TApplication:
•  Konstruktor obiektu:

TApplication::TApplication(const char far* name,

HINSTANCE Instance,

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

HINSTANCE prevInstance,

const char far* CmdLine,

Int CmdShow,

TModule*& gModule)

{
  hPrevInstance=prevInstance;
  nCmdShow = CmdShow;
  MainWindow = 0;
  HAccTable = 0;
  BreakMessageLoop = FALSE;
  AddApplicationObject(this);
  gModule = this;

}

•  Funkcja – metoda „Zainicjuj Instancj ”:
void TApplication::InitInstance()
{
  InitMainWindow();
  if(MainWindow)
  {
    MainWindow->SetFlag(wfMainWidnow);
    MainWindow->Create();
    MainWindow->Show(nCmdShow);
  }

•  Metoda „Zainicjuj główne okno aplikacji”:
void TApplication::InitMainWindow()
{
  SetMainWindow(new TFrameWindow(0,GetName()));
}

•  Metoda Run() – „Uruchom program”:
int TApplication::Run()
{

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

  while(!BreakMessageLoop)
  {
  TRY{
    if(!IdleAction(idleCount++))::WaitMessage();
    if(PumpWaitingMessage()) idleCount = 0;
  }
  if(MessageLoopResult != 0)
  {
    ::PostQuitMessage(MessageLoopResult);
    break;
  }
  BreakMessageLoop = FALSE;
  return MessageLoopREsult;
}
else if(::lsWindowEnable(wnd))
{
  *(info->Wnds++) = wnd;
  ::EnableWidnow(wnd,FALSE);
}
return TRUE;
}

Klasa  TWindow  (Okno)  zawiera  implementacj   wielu  przydatnych  przy  tworzeniu
aplikacji „cegiełek”. Poni ej przedstawi  fragment pliku  ródłowego:
...
extern LRESULT FAR PASCAL _export InitWndProc(HWND,UINT,WPARAM,LPARAM)
...
struct TcurrentEvent

//Struktura Bie ce zdarzenie

{
Twindow* win;

//Wska nik do okno

UINT message;

//Komunikat

WPARAM wParam;
LPARAM lParam;
}

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

...
DEFINE_RESPONSE_TABLE(Twindow)
//Makro:zdefiniuj tablic odpowiedzi na zdarzenie
//EV_WM_SIZE – zdarzenie (Event) – nadszedł komunikat WM_SIZE
...
EV_WM_SETCURSOR,
EV_WM_SIZE,
EV_WM_MOVE,
EV_WM_PAINT,
EV_WM_LBUTTONDOWN,
EV_WM_KILLFOCUS,
EV_WM_CREATE,
EV_WM_CLOSE,
EV_WM_DESTROY,
EV_COMMAND(CM_EXIT,CmExit),
...
END_RESPONSE_TABLE;

• Funkcje – metody obsługuj ce komunikaty zaimplementowane wewn trz klasy

TWindow

TWindow::EvCreate(CREATESTRUCT far&)
{
  SetupWindow();
  return (int)DefaultProcessing();
}
void Twindow::EvSize(UINT size Type, Tsize&)
{
  if(Scroller && size Type != SIZE_MINIMIZED)
  {
    Scroller->SetPageSize();
    Scroller->SetBarRange();
  }
}

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

VII. PRAKTYCZNY CZ

TWORZENIA PROGRAMU KART

KONTROLNYCH

Zaczyna prac nad nowym programem znaczy utworzy nowy projekt, czyli spis

wszystkich modułów. Tworz c projekt musimy zapozna si za nast puj cymi
zagadnieniami:
• Target Name

W okienku Target Name wpisuje nazw finalnego programu.

• Target Type

W Target Type wybieram wariant o nazwie Application – czyli zwykły windowsowy
program.  Platform  to  pytanie  o  sprz t  i  oprogramowanie,  na  jakim  ma  by
uruchamiany  ostateczny  program.  Wybieram  platform   Win32,  czyli  32-bitowe
Windows9x.  U ytkowników  posiadaj cych  16-bitowy  system  operacyjny  np.
Widnows3.11 wybieraj  Windows 3.x(16).

• Target Model

Target Model

to pytanie sugeruj ce ró ne odpowiedzi, zale nie od wcze niej wybranej

platformy.  Gdy  platforma  jest  16-bitowa,  mam  do  wyboru  model  Large  i  Medium.
Wybieraj c  Large  program  b dzie  zawierał  dalekie  wywołania  (b dzie  obsługiwał
długie  4-bajtowe  adresy)  dzi ki  czemu  uniknie  si   bł dów  zwi zanych  z  brakiem
modyfikatorów  far  w  deklarowaniu  zmiennych  i  definiowaniu  funkcji.  Nowoczesna
platforma  32-bitowa  (czyli  4-bajtowa)  nie  rozró nia  adresów  dalekich  (4-bajtowych)
i bliskich (2-bajtowych). Cały sprz t i całe oprogramowanie jest 4-bajtowe. Wybieram
aplikacj  GUI, czyli graficzny interfejs u ytkownika.

• Frame work

Grupa opcji Frame work, co mo na tłumaczy  jako szkielet, pozwoli wybra  dialekt
j zyka, w którym chcemy programowa . Jest to wybór mi dzy ró nymi bibliotekami
klas  –  obiektów,  ukrywaj cych  w  sobie  zło one  algorytmy  i  struktury  danych.
Program nawi zuje do borlandowsiej biblioteki OWL. Mo na wybra  te  alternatyw ,
konkurencyjn   bibliotek   Microsoftu  o  nazwie  MFC,  bibliotek   OCF,  zawieraj ca

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

procedury do tworzenia tzw. powi za OLE i bibliotek „gołych klas” zwan Class
Library

. Nale y tutaj doda , e ró ne linie Frame works bardzo le znosz mieszanie

ró nych szkieletów w jednym programie.

• Grupa Controls

W Grupa Controls – typ sterowania programem – wybieramy kształt poszczególnych
elementów sterowania: przycisków, linii, tekstów, edytorów, list itd.

Biblioteki  doł czane  dynamicznie  (a  mogłyby  by   jeszcze  wklejone  statycznie)
zmniejszaj  znacznie rozmiar ostatecznego pliku *.exe. Cały kod biblioteczny b dzie
znajdował  si   gdzie   na  dysku  w  plikach  o  nazwach  *.dll  (dynamicznie  doł czone
biblioteki do wspólnego u ytku przez wiele programów). Program odwołuj cy si  do
bibliotek wł czonych dynamicznie mo e nie działa  na innym komputerze – po prostu
mo e tam nie by  potrzebnego zbioru procedur *.dll.

• Advanced

Kilka opcji nowo tworzonego projektu zostało ukryte pod przyciskiem Advanced, pod
którym  wybieramy  z  jakich  pliki  ma  składa   si   program.  Na  program  windosowy
pisany  pod  Boralndem  składaj   si   zasadniczo  trzy  typy  plików.  Jest  tam  jeden  lub
wi cej  plików  o  rozszerzeniu  *.cpp  (tekst  ródłowy),  jeden  lub  wi cej  plików  *.rc
(opis  map  bitowych,  ikon,  przycisków,  edytorów,  list,  itd.)  i  jeden  krótki  plik  *.def,
zawieraj cy  dane  dla  linkera,  czyli  narz dzia  zbieraj cego  wszystkie  cz ci  w  jeden
ostateczny plik wykonywalny.

Program windosowy z zało enia jest obszerny. Przyczyn  tego stanu rzeczy jest dialog,
jaki      program  prowadzi  z  systemem  operacyjnym,  zanim  cokolwiek  pojawi  si   na
ekranie.  Program  musi  zosta   podł czony  do  wielozadaniowego  rodowiska.  Pokazuje
wi c  systemowi  stosunkowo  du o  ró nych  parametrów,  które  zło   si   na  dane  cechy
programu.  Znajduje  si   tam  nazwa  procedury  desygnowanej  do  obsługi  napływaj cych
komunikatów,  tytuł  okna,  rodzaj  kursora,  opis  elementu  graficznego,  opis  sposobu
reagowania na inne okna i jeszcze kilka innych rzeczy. Wszystkie te parametry s  uj te
w struktur , któr  po wypełnieniu nale y przesła  do systemu. Je li system zaakceptuje

dania, co nazwa si rejestracj klasy okna, przyst puje si do utworzenia okna, te nie

bezpo rednio  rysuj c  co   na  ekranie,  a  wywołuj c  specjalnie  przygotowan   funkcj ,
której  argumentami  s   mi dzy  innymi  rozmiary  i  poło enie  ramki.  Po  rejestracji  da
i  utworzeniu  okna  nale y  podł czy   si   do  strumienia  komunikatów  o  naci ni tych

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

klawiszach,  ruchach  myszki,  ewentualnie  stanach  innych  urz dze .  Pozostał  jeszcze
czwarty element  –  cała reszta  programu,  zapisana jako funkcja  (która  oczywi cie  mo e
operowa   mnóstwem  innych  funkcji)  reprezentuj ca  specyficzne  reakcje  na  ka dy
konkretny komunikat o zdarzeniach zewn trznych.
Programowanie obiektowe ma szczególne mo liwo ci ukrywania kodu, składaj cego si
na  program.  Konstruktor  jakiego   obiektu,  b d cy  zwykł   funkcj   wchodz c   do  gry
w  momencie  deklarowania  konkretnej  instancji  tego  obiektu,  mógłby  stanowi   wi ksz
cz

programu. Publiczne funkcje obiektu, jak np. funkcja Run() obiekt typu

TApplication

, dopełniaj reszty cech programowania obiektowego. Wystarczy mie dobry

opis konkretnej klasy by móc pisa  skomplikowane programy, wykorzystuj ce przy tym
prac  innych programistów.
Filozofia  programowania  w  OWL  opiera  si   na  poznaniu  zasady  modyfikowania
obiektów bibliotecznych.
Poni ej przedstawi  cz

kodu ródłowego opisuj c wybrane funkcje i klasy:

#include"kk.h"

#include <owl\applicat.h>

#include <owl\inputdia.h>

#include <owl\opensave.h>

#include <owl\framewin.h>

#include <owl\gauge.h>

#include <owl\listbox.h>

#include <owl\window.h>

#include <owl\dialog.h>

#include <owl\edit.h>

#include <owl\dc.h>

#include <owl\combobox.h>

#include <owl\button.h>

#include <owl\color.h>

#include <stdio.h>

#include <string.h>

#include <math.h>

#include <dos.h>

#include <dir.h>

struct czas_utworzenia_pliku

//Tworzymy struktury usprawniaj c i czyni c prac czytelniejsz

{

unsigned sec:5;

unsigned min:6;

unsigned hrs:5;

};

struct _DANE_PARAMETROW_

{

char pdwd[10];

//przedział danych wejsciowych dolni

char pdwg[10]; //przedział danych wejsciowych górny

char lkd[10];

//linia kontrolna dolnia

char lkg[10]; //linia kontrolna górna

char alk[10]; //wylicz automatycznie linie kontrolne po zadanym okresie

char apdw[10]; //automatyczny przedział danych po zadanym okresie

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

};

class _DIALOG_PARAMETROW_ : public TDialog

//Tworzymy klas , która dziedziczy zasoby

//klasie bazowej TDialog

{

public:

_DIALOG_PARAMETROW_(TWindow *parent,_DANE_PARAMETROW_ *daneparam,int

resId); //definiujemy konstruktor klasy

};

_DIALOG_PARAMETROW_::_DIALOG_PARAMETROW_(TWindow

*parent,_DANE_PARAMETROW_ *daneparam,int resId) : TDialog(parent,resId)

{

new TEdit(this,IDC_PDWD,10);

new TEdit(this,IDC_PDWG,10);

new TEdit(this,IDC_LKD,10);

new TEdit(this,IDC_LKG,10);

new TEdit(this,IDC_ALK,10);

new TEdit(this,IDC_APDW,10);

SetTransferBuffer(daneparam);

}

struct _DANE_WEJSCIOWE_

{

char sd[180];

// cie ka dost pu do pliku wej ciowego

char cod[10];

//czas odczytu danych

};

class _DIALOG_DANE_WEJSCIOWE_ : public TDialog

{

public:

_DIALOG_DANE_WEJSCIOWE_(TWindow

*parent,_DANE_WEJSCIOWE_

*danewe,int

resId);

};

_DIALOG_DANE_WEJSCIOWE_::_DIALOG_DANE_WEJSCIOWE_(TWindow

*parent,_DANE_WEJSCIOWE_ *danewe,int resId) : TDialog(parent,resId)

{

new TEdit(this,IDC_SCIEZKADOSTEPU,180);

new TEdit(this,IDC_CZESTOTLIWOSC,10);

SetTransferBuffer(danewe);

}

class _WYKRES_

//Tworzymy klas do rysowania wykresów, której mo liwo ci wykraczaj poza

//wymagania programu

{

public:

_WYKRES_(TDC &dc,char *tytul,double xl,double yl,double xr,double yr,

int xel,int yel,int xer,int yer,int il_skala_x,int il_skala_y,

bool linia,bool skala_x,bool skala_y,bool siatka,

TColor kolor_punktu,TColor kolor_skali,TColor kolor_siatki);

~_WYKRES_()

{

_dc_->RestorePen();

}

void Plot(double x,double y);

float _x0_,_y0_;

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

private:

TDC *_dc_;

TColor _kolor_punktu_;

double _a_,_b_,_c_,_d_;

bool _linia_,_pierwszy_punkt_;

};

_WYKRES_::_WYKRES_(TDC &dc, char *tytul=NULL, double xl=-10, double yl=-8, double xr=10,

double yr=8,

int xel=30, int yel=30, int xer=90, int yer=90, int

il_skala_x=3, int il_skala_y=3,

bool

linia=false,

bool

skala_x=true,

bool

skala_y=true, bool siatka=true,

TColor kolor_punktu=0,

TColor kolor_skali=0, TColor kolor_siatki=0)

{

_dc_=&dc;

_kolor_punktu_=kolor_punktu;

_a_=(double)(xer-xel)/(xr-xl);

_b_=(double)xel-_a_*xl;

_c_=(double)(yer-yel)/(yr-yl);

_d_=(double)yel-_c_*yl;

if(tytul)

{

TSize rozmiar;

TFont mss("MS Sans Serif",10);

dc.SelectObject(mss);

rozmiar=dc.GetTextExtent(tytul,strlen(tytul));

dc.TextOut(xel+(xer-xel-rozmiar.cx)/2,250,tytul);

dc.RestoreFont();

}

if(linia)

{

_pierwszy_punkt_=true;

}

if(siatka)

{

dc.SelectObject(TPen(kolor_siatki));

int dx=(xer-xel)/il_skala_x;

for(int x=xel;x<=xer;x+=dx)

{

dc.MoveTo(x,yer);

dc.LineTo(x,yel);

}

int dy=(yer-yel)/il_skala_y;

for(int y=yel;y<=yer;y+=dy)

{

dc.MoveTo(xel,y);

dc.LineTo(xer,y);

}

if(skala_x)

{

dc.SelectObject(TPen(kolor_skali));

int dx=(xer-xel)/il_skala_x;

dc.MoveTo(xel,yer);

dc.LineTo(xer,yer);

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

for(int x=xel;x<=xer;x+=dx)

{

dc.MoveTo(x,yer-3);

dc.LineTo(x,yer+3);

}

dc.MoveTo(xel,yer);

dc.LineTo(xer,yer);

dc.MoveTo(xer+10,yer);

dc.LineTo(xer,yer-3);

dc.LineTo(xer,yer+3);

dc.LineTo(xer+10,yer);

}

if(skala_y)

{

dc.SelectObject(TPen(kolor_skali));

int dy=(yer-yel)/il_skala_y;

for(int y=yel;y<=yer;y+=dy)

{

dc.MoveTo(xel-3,y);

dc.LineTo(xel+3,y);

}

dc.MoveTo(xel,yer);

dc.LineTo(xel,yel);

dc.MoveTo(xel,yel-10);

dc.LineTo(xel-3,yel);

dc.LineTo(xel+3,yel);

dc.LineTo(xel,yel-10);

}

void _WYKRES_::Plot(double x,double y)

{

int xe,ye;

xe=_a_*x+_b_;

ye=_c_*y+_d_;

if(_linia_)

{

if(_pierwszy_punkt_)

{

_x0_=xe;

_y0_=ye;

_pierwszy_punkt_=false;

}

_dc_->SelectObject(TPen(_kolor_punktu_));

_dc_->MoveTo(_x0_,_y0_);

_dc_->LineTo(_x0_=xe,_y0_=ye);

}

else

_dc_->SetPixel(xe,ye,_kolor_punktu_);

}

Nast pn  z najwa niejszych i najbardziej efektownych klas w OWL jest klasa TWindow.
Daje  ona  pocz tek  wszystkim  typom  okien  –  w  szczególno ci  TFrameWindow.  Nawet
zwykły przycisk jest potomkiem TWindow, co znaczy,  e zwi zana z nim klasa powstała

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

w wyniku zastosowania składni dziedziczenia. Oczywi cie obiekt TWindow ma swoje
konstruktory, swoje publiczne i prywatne dane, swoje funkcje, z których kluczowa cz

jest wirtualna:

class _OKNO_ : public TWindow

{

public:

_OKNO_(TWindow* parent=0);

~_OKNO_();

int i,cmwapdw,cmwalk;

int xx;

TStatic* xi[10];

TStatic *odchylenies, *liniac;

TStatic *przedzialdanychgorny, *przedzialdanychdolni;

TStatic *sredniaruchoma, *dopuszczalneodchyl, *gornaliniakontrolna, *dolnialiniakontrolna;

TGauge *miernik;

char sd[180],cod[10];

char pdwd[10];

//przedział danych wejsciowych dolni

char pdwg[10]; //przedział danych wejsciowych górny

char lkd[10];

//linia kontrolna dolnia

char lkg[10]; //linia kontrolna górna

char alk[10]; //wylicz automatycznie linie kontrolne po zadanym okresie

char apdw[10]; //automatyczny przedział danych po zadanym okresie

char xip[10][5];

float x_0,y_0;

float ppdgp, ppddp;

float ppd[9],lc;

float ppdsrxx;

float ppddpt; //pomocniczy przedział danych dolnich tymczasowy

float ppdgpt;

//pomocniczy przedział danych górnych tymczasowy

float ppdsrk[10001];

//pomocniczy przedział danych rednich ruchomych kroki

double x;

long opoznij,lcif;

float wylicz_srednia_ruchoma(float[]);

float przedzial_danych_gorny(float[]);

float przedzial_danych_dolni(float[]);

float linia_centralna(float[]);

float odchylenie_stand(float[]);

float lcp[10]; //linia centralalna pomocnicza

bool IdleAction(long);

void SetupWindow(void);

void CmOprogramie(void);

void CmParametryObliczeniowe(void);

void CmDaneWejsciowe(void);

void Cmwapdw(void);

void Cmwalk(void);

void CmHelp(void);

bool CanClose(void);

float linia_kontrolna_dolnia(void);

float linia_kontrolna_gorna(void);

void CmStart(void){i=1;};

void CmStop(void){i=0;};

void Paint(TDC &dc,bool erase,TRect &r);

_DANE_WEJSCIOWE_ danewe;

_DANE_PARAMETROW_ daneparam;

private:

DECLARE_RESPONSE_TABLE(_OKNO_);

};

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Jednym z najwa niejszych w programowaniu pod Windows terminem jest zdarzenie,
wiadomo , REAPONSE TABLE (tabela odzewów). Tabela ta okre la zdarzenie, którymi
interesuje si okno i z ka dym zdarzeniem wi e odpowiedni funkcj ze zbioru
procedur.

DEFINE_RESPONSE_TABLE1(_OKNO_,TWindow)

EV_WM_SIZE,

EV_COMMAND(IDM_OPROGRAMIE,CmOprogramie),

EV_COMMAND(IDM_PARAMETRYOBLICZENIOWE,CmParametryObliczeniowe),

EV_COMMAND(IDM_DANEWEJSCIOWE,CmDaneWejsciowe),

EV_COMMAND(ID_PRZYCISK_OPCJE,CmParametryObliczeniowe),

EV_COMMAND(ID_PRZYCISK_DANE,CmDaneWejsciowe),

EV_COMMAND(IDC_WAPDW,Cmwapdw),

EV_COMMAND(IDC_WALK,Cmwalk),

EV_COMMAND(IDHELP1,CmHelp),

EV_COMMAND(ID_PRZYCISK_START,CmStart),

EV_COMMAND(ID_PRZYCISK_STOP,CmStop),

END_RESPONSE_TABLE;

_OKNO_::_OKNO_(TWindow* parent) : TWindow(parent)

{

strcpy(sd,".//DANE//kk.txt");

strcpy(cod,"500");

strcpy(pdwd,"13");

strcpy(pdwg,"14");

strcpy(alk,"6");

strcpy(apdw,"6");

i=1;

TStatic *ramka1, *ramka2, *ramka3, *ramka4;

ramka1=new TStatic(this,-1,"",20,10,110,230);

ramka1->Attr.Style|=SS_ETCHEDFRAME;

ramka2=new TStatic(this,-1,"",20,245,600,240);

ramka2->Attr.Style|=SS_ETCHEDFRAME;

ramka3=new TStatic(this,-1,"",505,10,110,230);

ramka3->Attr.Style|=SS_ETCHEDFRAME;

ramka4=new TStatic(this,-1,"",140,10,355,205);

ramka4->Attr.Style|=SS_ETCHEDFRAME;

miernik=new TGauge(this,ID_MIERNIK,135,225,365,15);

SetBkgndColor(TColor::Sys3dFace);

for(int xii=0;xii<5;xii++)

{

new TStatic(this, -1,"xi=",30,20+(20*xii),40,18,18);

xi[xii]=new TStatic(this, -1," ",80,20+(20*xii),40,18,18);

};

new TStatic(this, -1,"Linia centralna:",170,20,100,18,18);

liniac=new TStatic(this,-1," ",280,20,60,20,18);

new TStatic(this, -1,"Odchylenie standardowe:",170,40,170,18,18);

odchylenies=new TStatic(this, -1," ",345,40,60,20,18);

new TStatic(this, -1,"Przedział dolni danych:",170,60,170,18,18);

przedzialdanychdolni=new TStatic(this, -1," ",345,60,60,20,18);

new TStatic(this, -1,"Przedział górny danych:",170,80,170,18,18);

przedzialdanychgorny=new TStatic(this, -1," ",345,80,60,20,18);

new TStatic(this, -1,"Górna linia kontrolna:",170,100,170,18,18);

gornaliniakontrolna=new TStatic(this, -1," ",345,100,60,20,218);

new TStatic(this, -1,"Dolnia linia kontrolna:",170,120,170,18,18);

dolnialiniakontrolna=new TStatic(this, -1," ",345,120,60,20,218);

new TStatic(this, -1,"Dopuszczalne odchylenie:",170,140,180,18,18);

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

dopuszczalneodchyl=new TStatic(this, -1," ",345,140,60,20,218);

new TStatic(this, -1," rednia ruchoma:",170,160,140,18,18);

sredniaruchoma=new TStatic(this, -1," ",315,160,60,20,18);

new TButton(this,ID_PRZYCISK_START,"START",515,30,90,25);

new TButton(this,ID_PRZYCISK_STOP,"STOP",515,70,90,25);

new TButton(this,ID_PRZYCISK_OPCJE,"OPCJE",515,110,90,25);

new TButton(this,ID_PRZYCISK_DANE,"DANE",515,150,90,25);

new TButton(this,IDHELP1,"HELP",515,190,90,25);

};

_OKNO_::~_OKNO_()

{

};

Klasa  TWindow,  jak  przystało  na  okienkowy  system  operacyjny,  jest  niezwykle  bogata
w  szczegóły.  Zawiera  blisko  dwie cie  danych i funkcji.  Przytocz   tutaj  tylko  jedn , ale
chyba najwa niejsz  funkcj  klasy TWindow – Paint() (maluj):
virtual void Paint (TDC& dc, bool erase, TRect& rect);
Funkcja  Paint()  jest  podporz dkowana  systemowi.  Wywoła  j   system,  gdy  nasze  okno
znajdzie  si   na  widocznym  miejscu  ekranu.  Funkcja  Paint()  to  danie  na  pokazanie
tre ci  okna.  Funkcja  Paint()  ma  trzy  argumenty.  Pierwsza  z  nich  jest  powi zaniem
(referencj ) do obiektu typu TDC – urz dzenia graficznego (Device Context), które tutaj
jest  pewnym  kawałkiem  ekranu.  Drugi argument,  o  nazwie erase  (skasuj)  poinformuje,
czy  odbudowie  podlega  cała  zawarto   okienka.  Trzeci  argument  jest  referencj   do
zaskakuj co  bogatego  obiektu,  który definiuje  obszar  wymagaj cy od wie enia.  S   tam
zdefiniowane  mi dzy  innymi  współrz dne  prostok ta,  które  okre l ,  jaki  obszar  okna
powinien by  odbudowany:

void _OKNO_::Paint(TDC& dc,bool,TRect&)

{

TMemoryDC memDC;

double minx=0,maxx=100;

TRect r=GetClientRect();

_WYKRES_ w(dc,"Diagram karty kontrolnej rednich ruchomych",minx,(ppdgp+0.5),maxx,(ppddp-

0.5),r.left+30,r.top+270,r.right-30,r.bottom-30,

10,10,true,true,true,false,TColor(0,100,0),TColor(0,0,0),TColor(255,255,255));

if(i==100)

{

i=5;

Invalidate(true);

}

if(i<=atoi(apdw)+2)

{

y_0=lc;

i++;

if(i==atoi(apdw)+2)

{

w.Plot(0,13.5);

w.Plot(100,13.5);

w.Plot(0,13.5);

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

w.Plot(0,atof(lkg)+0.4);

w.Plot(100,atof(lkg)+0.4);

w.Plot(0,atof(lkg)+0.4);

w.Plot(0,atof(lkd)-0.4);

w.Plot(100,atof(lkd)-0.4);

}

else

{

w.Plot(x_0,y_0);

w.Plot(i++,ppdsrxx);

x_0=i-1;

y_0=ppdsrxx;

}

Poni ej zastosowałem funkcj , która symuluje wielozadaniowo w ramach programu,
pozwalaj c wykonywa pewne czasochłonne operacje poza normalnym okresem
aktywno ci programu i systemu:

bool _OKNO_::IdleAction(long)

{

if(i==0) return true;

FILE *plik_kk;

char ppdane[9];

unsigned g=0;

unsigned m=0;

unsigned s=0;

struct ffblk f_info;

czas_utworzenia_pliku cup;

int stat,index_modyfikacji=0;

while(index_modyfikacji<20)

{

stat=findfirst(sd,&f_info,FA_ARCH);

if(stat)

{

MessageBox("Brak zbioru wej ciowego ","Uwaga...",MB_OK|MB_ICONSTOP);

break;

}

else

{

memcpy(&cup,&f_info.ff_ftime, sizeof(czas_utworzenia_pliku));

if(!((cup.hrs==g)&(cup.min==m)&(cup.sec==s)))

{

plik_kk=fopen(sd,"r");

int ppdi=0;

while(!feof(plik_kk))

{

fgets(ppdane,sizeof(ppdane),plik_kk);

ppd[ppdi]=atof(ppdane);

ppdi++;

};

fclose(plik_kk);

};

g=cup.hrs;

m=cup.min;

s=cup.sec;

index_modyfikacji++;

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

char s[8][8],liniacentralna[8],odchyleniestand[8],przedzialgorny[8],przedzialdolni[8];

char sredniaruch[8],liniakontrolnadolnia[8], liniakontrolnagornia[8],dop[8];

if(++opoznij<(atoi(cod)*6)) return true; //p tla opu niaj ca wy wietlanie.

else opoznij=0;

for(int xii=0;xii<5;xii++)

{

gcvt(ppd[xii],4,s[xii]);

xi[xii]->SetText(s[xii]);

}

gcvt(linia_centralna(ppd),8,liniacentralna);

liniac->SetText(liniacentralna);

gcvt(odchylenie_stand(ppd),8,odchyleniestand);

odchylenies->SetText(odchyleniestand);

miernik->SetValue(100*odchylenie_stand(ppd));

gcvt(przedzial_danych_gorny(ppd),8,przedzialgorny);

przedzialdanychgorny->SetText(przedzialgorny);

gcvt(przedzial_danych_dolni(ppd),8,przedzialdolni);

przedzialdanychdolni->SetText(przedzialdolni);

gcvt(wylicz_srednia_ruchoma(ppd),8,sredniaruch);

sredniaruchoma->SetText(sredniaruch);

gcvt(linia_kontrolna_dolnia(),8,liniakontrolnadolnia);

dolnialiniakontrolna->SetText(liniakontrolnadolnia);

strcpy(lkd,liniakontrolnadolnia);

gcvt(linia_kontrolna_gorna(),8,liniakontrolnagornia);

gornaliniakontrolna->SetText(liniakontrolnagornia);

strcpy(lkg,liniakontrolnagornia);

gcvt((13.5-linia_kontrolna_dolnia()),8,dop);

dopuszczalneodchyl->SetText(dop);

lcif++;

Invalidate(false);

};

}

return true;

};

Dalsza cz

to funkcje klasy _OKNO_ zdefiniowane na potrzeby programu:

float _OKNO_::wylicz_srednia_ruchoma(float ppdsr[9])

{

float ppdsrx=0;

if(lcif<atoi(apdw))

{

for(int lcifi=0;lcifi<5;lcifi++) ppdsrx+=ppdsr[lcifi];

ppdsrk[lcif]=ppdsrx/5;

return 0;

}

else

{

for(int lcifi=0;lcifi<5;lcifi++) ppdsrx+=ppdsr[lcifi];

ppdsrk[lcif]=ppdsrx/5;

ppdsrxx=(ppdsrk[lcif-2]+ppdsrk[lcif-1]+ppdsrk[lcif])/3;

return ppdsrxx;

}

};

float _OKNO_::linia_kontrolna_dolnia(void)

{

return (13.5-((2.576)*0.20)/(sqrt(15)));

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

};

float _OKNO_::linia_kontrolna_gorna(void)

{

return (13.5+((2.576)*0.20)/(sqrt(15)));

};

float _OKNO_::przedzial_danych_gorny(float ppdg[9])

{

if(lcif>atoi(apdw)) return ppdgpt;

ppdgp=(-1000);

//pomocniczny przedział danych górny(pom)

if(lcif>0) ppdgp=ppdgpt;

for(int ppdgi=0;ppdgi<5;ppdgi++) if(ppdgp<ppdg[ppdgi]) ppdgp=ppdg[ppdgi];

ppdgpt=ppdgp;

return ppdgp;

};

float _OKNO_::przedzial_danych_dolni(float ppdd[9])

{

if(lcif>atoi(apdw)) return ppddpt;

ppddp=1000;

//pomocniczny przedział danych dolnich(pom)

if (lcif>0) ppddp=ppddpt;

for(int ppddi=0;ppddi<5;ppddi++) if(ppddp>ppdd[ppddi]) ppddp=ppdd[ppddi];

ppddpt=ppddp;

return ppddp;

}

float _OKNO_::linia_centralna(float ppdc[9])

//metoda stabilizacyjna - bez uwzgl dnienia

warto ci normatywnych

{

if(lcif>=(atoi(apdw))) return 13.5;

float lc1=0; //linia centralna

for(int lci=0;lci<5;lci++) lc1+=ppdc[lci];

if (lcif==0) lcp[lcif]=(lc1/5);

else lcp[lcif]=lcp[lcif-1]+(lc/5);

lc=(lc1/5);

return lc;

};

float _OKNO_::odchylenie_stand(float ppdo[9]) //wyliczenie odchylenia standardowego na podstawie

danych wej.

{

float oss=0;

for(int osi=0;osi<5;osi++) oss+=pow(ppdo[osi]-linia_centralna(ppd),2);

return sqrt(oss/4);

};

bool _OKNO_::CanClose(void)

//funkcja

wywyolywana przy daniu zamkni cia programu.

{

return (MessageBox("Koniec ?","Karty kontrolne",MB_YESNO|MB_ICONQUESTION)==IDYES);

}

void _OKNO_::CmOprogramie(void)

//funkcja wywołana

z menu - uruchamiaj ca okno dialogowe.

{

TDialog(this,IDD_OPROGRAMIE).Execute();

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

};

void _OKNO_::CmParametryObliczeniowe(void) //funkcja wywołuj ca parametry systemowe

{

_DIALOG_PARAMETROW_ dialogparam(this,&daneparam,IDD_PARAMETRYOBLICZENIOWE);

strcpy(daneparam.pdwd,pdwd);

strcpy(daneparam.pdwg,pdwg);

strcpy(daneparam.apdw,apdw);

strcpy(daneparam.lkd,lkd);

strcpy(daneparam.lkg,lkg);

strcpy(daneparam.alk,alk);

if(dialogparam.Execute()==IDOK)

{

strcpy(pdwd,daneparam.pdwd);

strcpy(pdwg,daneparam.pdwg);

strcpy(apdw,daneparam.apdw);

strcpy(lkd,daneparam.lkd);

strcpy(lkg,daneparam.lkg);

strcpy(alk,daneparam.alk);

}

};

void _OKNO_::CmDaneWejsciowe(void) //funkcja wywyołuj ca parametry danych wej ciowych

{

_DIALOG_DANE_WEJSCIOWE_ dialogdw(this,&danewe,IDD_DANEWEJSCIOWE);

strcpy(danewe.sd,sd);

strcpy(danewe.cod,cod);

if(dialogdw.Execute()==IDOK)

{

strcpy(cod,danewe.cod);

}

};

void _OKNO_::Cmwapdw(void)

{

cmwapdw=1;

};

void _OKNO_::Cmwalk(void)

{

cmwalk=1;

};

void _OKNO_::CmHelp(void)

{

TDialog(this,IDD_DIALOGHELP).Execute();

}

void _OKNO_::SetupWindow()

{

TWindow::SetupWindow();

}

Deklarujemy tutaj klas PROGRAM_, która dziedziczy po TApplication. Klasa
TApplication

zawiera kilka konstruktorów, ró ni cych si liczb parametrów:

class _PROGRAM_ : public TApplication

{

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

public:

void InitMainWindow()

{

TFrameWindow* ramka=new TFrameWindow(0,"Karta kontrolna redniej ruchomej",new

_OKNO_);

ramka->Attr.H=540;

ramka->Attr.W=640;

ramka->Attr.X=10;

ramka->Attr.Y=10;

ramka->Attr.Style=WS_VISIBLE|WS_CAPTION|WS_SYSMENU|WS_MINIMIZEBOX;

SetMainWindow(ramka);

MainWindow->SetIcon(this,"IKONA");

GetMainWindow()->AssignMenu(IDM_MENU);

}

};

TApplication

obsługuje kilkana cie funkcji. Jedn z nich jest – Run(), która tworzy

ekranow posta okienka i podł cza je do systemowej kolejki zdarze :

int OwlMain(int,char*[])
{

return _PROGRAM_().Run();

}

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Nat pnym plikiem z kodem ródłowym programu jest jeden lub wi cej plików *.rc

opisuj cy map bitowe, ikony, przyciski, edytory, list, itd.:

#include "kk.h"

#include<owl/inputdia.rc>

IKONA ICON "icona.ico"

IDM_MENU MENU

{

POPUP "&Ustawienia"

{

MENUITEM "&Parametry obliczeniowe...",IDM_PARAMETRYOBLICZENIOWE

MENUITEM "&Dane wejsciowe",IDM_DANEWEJSCIOWE

}

MENUITEM "0 programi&e",IDM_OPROGRAMIE

}

IDD_OPROGRAMIE DIALOG 40,60,240,120

EXSTYLE WS_EX_DLGMODALFRAME

STYLE DS_MODALFRAME|DS_3DLOOK|WS_POPUP|WS_VISIBLE|WS_CAPTION

CAPTION "Karty kontrolne redniej ruchomej"

FONT 8, "MS Sans Serif"

{

CTEXT "Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001",-1,12,80,220,9

CTEXT "Praca Dyplomowa", -1,12,15,220,9

CTEXT "Tomasz Bylica", -1,12,35,220,9

CTEXT "Promotor: prof. dr. hab. in . Paweł Sewastianow",-1,12,50,220,9

PUSHBUTTON "OK",IDOK,96,100,48,14, WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_TABSTOP

CONTROL "Frame",-1,"static",SS_ETCHEDFRAME|WS_CHILD|WS_VISIBLE,6,6,228,86,0

}

IDD_PARAMETRYOBLICZENIOWE DIALOG 0, 0, 246, 206

{

CONTROL "PRZEDZIAŁ DANYCH WEJ CIOWYCH", IDC_GROUPBOX1PO, "button",

BS_GROUPBOX | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_GROUP, 12, 12, 220, 30

CONTROL "LINIE KONTROLNE", IDC_GROUPBOX2PO, "button", BS_GROUPBOX | WS_CHILD |

WS_VISIBLE | WS_GROUP, 12, 52, 220, 30

CONTROL "AUTOMATYCZNE PRZEDZIAŁY DANYCH WEJ CIOWYCH", IDC_GROUPBOX3PO,

"button", BS_GROUPBOX | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_GROUP, 12, 92, 220, 30

CONTROL "AUTOMATYCZNE LINIE KONTROLNE", IDC_GROUPBOX4PO, "button",

BS_GROUPBOX | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_GROUP, 12, 132, 220, 30

CONTROL "DOLNI:", IDC_STATICTEXT1PO, "static", SS_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE, 27,

27, 24, 9

CONTROL "GÓRNY:", IDC_STATICTEXT2PO, "static", SS_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE, 132,

27, 29, 9

CONTROL "DOLNIA:", IDC_STATICTEXT3PO, "static", SS_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE, 24,

67, 28, 9

CONTROL "GÓRNA:", IDC_STATICTEXT4PO, "static", SS_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE, 132,

67, 28, 9

CONTROL "OK", IDOK, "BUTTON", BS_PUSHBUTTON | BS_CENTER | WS_CHILD | WS_VISIBLE

| WS_TABSTOP, 16, 180, 50, 14

CONTROL "Cancel", IDCANCEL, "BUTTON", BS_PUSHBUTTON | BS_CENTER | WS_CHILD |

WS_VISIBLE | WS_TABSTOP, 92, 180, 50, 14

CONTROL "Help", IDHELP1, "BUTTON", BS_PUSHBUTTON | BS_CENTER | WS_CHILD |

WS_VISIBLE | WS_TABSTOP, 172, 180, 50, 14

CONTROL "", IDC_LKD, "edit", ES_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_BORDER |

WS_TABSTOP, 64, 65, 40, 10

CONTROL "", IDC_PDWG, "edit", ES_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_BORDER |

WS_TABSTOP, 176, 25, 36, 10

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

CONTROL "", IDC_PDWD, "edit", ES_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_BORDER |

WS_TABSTOP, 64, 25, 40, 10

CONTROL "", IDC_LKG, "edit", ES_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_BORDER |

WS_TABSTOP, 176, 65, 36, 10

CONTROL "", IDC_APDW, "edit", ES_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_BORDER |

WS_TABSTOP, 184, 106, 36, 10

CONTROL "", IDC_ALK, "edit", ES_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_BORDER |

WS_TABSTOP, 184, 146, 36, 10

CONTROL

"Oblicz

automatycznie

zadanym

okresie:",

IDC_WAPDW,

"button",

BS_AUTOCHECKBOX | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_TABSTOP, 23, 107, 161, 11

CONTROL

"Oblicz

automatycznie

zadanym

okresie:",

IDC_WALK,

"button",

BS_AUTOCHECKBOX | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_TABSTOP, 23, 147, 158, 11

}

IDD_DANEWEJSCIOWE DIALOG 0, 0, 235, 110

WS_CAPTION | WS_SYSMENU

CAPTION "DANE WEJ CIOWE"

FONT 8, "Times New Roman CE"

{

CONTROL "OK", IDOK, "BUTTON", BS_PUSHBUTTON | BS_CENTER | WS_CHILD | WS_VISIBLE

| WS_TABSTOP, 12, 84, 50, 14

CONTROL "Cancel", IDCANCEL, "BUTTON", BS_PUSHBUTTON | BS_CENTER | WS_CHILD |

WS_VISIBLE | WS_TABSTOP, 92, 84, 50, 14

CONTROL "Help", IDHELP, "BUTTON", BS_PUSHBUTTON | BS_CENTER | WS_CHILD |

WS_VISIBLE | WS_TABSTOP, 172, 84, 50, 14

CONTROL " CIE KA DOST PU DO PLIKU WEJ CIOWEGO", IDC_SCIEZKADOPLIKU, "button",

BS_GROUPBOX | WS_CHILD | WS_VISIBLE | WS_GROUP, 12, 8, 208, 28

CONTROL "", IDC_SCIEZKADOSTEPU, "edit", ES_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE |

WS_BORDER | WS_TABSTOP, 24, 20, 180, 10

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

CONTROL

"CZ STOTLIWO

POBIERANIA

DANYCH",

IDC_CZESTOTLIWOSCODCZYTUPLIKU, "button", BS_GROUPBOX | WS_CHILD | WS_VISIBLE |

WS_GROUP, 12, 44, 208, 28

CONTROL "", IDC_CZESTOTLIWOSC, "edit", ES_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE |

WS_BORDER | WS_TABSTOP, 24, 56, 40, 10

CONTROL "milisekund", IDC_STATICTEXT1DW, "static", SS_LEFT | WS_CHILD | WS_VISIBLE,

68, 56, 48, 8

}

IDD_DIALOGHELP DIALOG 0, 0, 217, 63

WS_CAPTION | WS_SYSMENU

CAPTION ""

FONT 8, "MS Sans Serif"

{

CONTROL "OK", IDOK, "BUTTON", BS_PUSHBUTTON | BS_CENTER | WS_CHILD | WS_VISIBLE

| WS_TABSTOP, 80, 40, 50, 14

CONTROL "Program do analizy procesu kart kontrolnych redniej ruchomej. W etapie testowym nale y

uruchomi program ./DANE/demon.exe w celu symulacji pobierania danych on-line.", IDC_HELP,

"static", SS_CENTER | WS_CHILD | WS_VISIBLE, 8, 4, 204, 28

}

Na tym ko cz opis teorii i niektórych przykładów z wiata programowania w C++ pod
systemem Windows.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

VIII. BIBLIOGRAFIA

Andrzej Zalewski „Programowanie w j zykach C i C++ z wykorzystaniem pakietu

Borland C++”

, Wydawnictwo Nakom, Pozna 1997.

Adam Majczak „C++ w 48 godzin”.

Steve Holzner „Programowanie w Microsoft C/C++”, Intersoftland, Warszawa 1993.

Stanley B. Lippman „Podstawy j zyka C++”, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,

Warszawa 1994.

Jan Bielecki „Od C do C++ programowanie obiektowe w j zyku C”.

Piotr Wróblewski „Programowanie w Windows dla praktyków”, Wydawnictwo

Helion, Gliwice 1997.

Andrzej Stasiewicz „C++ całkiem inny wiat”, Wydawnictwo Helion, Gliwice 1998.

Jesse Liberty „C++ Ksi ga Eksperta”, Wydawnictwo Helion, Gliwice 1999.

Sławomir Osiak „Programowanie w Windows”, ZNI „MIKOM”, Warszawa stycze

1997.

10.

Jens J. Dahlgaard, Kai Kristensen, Gopal K. Kanji „Podstawy zarz dzania jako ci ”,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.

11.

Andrzej Iwasiewicz „Zarz dzanie Jako ci ”, Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa-Kraków 1999.

12.

Henryk Bieniok i zespół „Metody sprawnego zarz dzania”, Agencja Wydawnicza

„Placet”, Warszawa 1999.

13.

Ireneusz Durlik „In ynieria zarz dzania”, Agencja Wydawnicza „Placet”, Warszawa

1998.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

SPIS TRE CI

IX.

WST P……………………………………………………………………….........

METODY KOMPLEKSOWEGO ZARZ DZANIA JAKO CI ………………. 4

Metody planowania…………………………………………………… 4

Metody i techniki organizowania pracy……………………………… 5

Metody motywowania………………………………………………… 7

Techniki kontroli mened erskiej……………………………………….. 11

XI.

STATYSTYCZNA ANALIZA WYDOLNO CI PROCESU…………………… 14

Badanie wydolno ci procesu przy alternatywnej ocenie wła ciwo ci

produktu……………………………………………………………….. 15

Badanie wydolno ci procesu przy liczbowej ocenie wła ciwo ci

produktu……………………………………………………………….. 15

XII.

STEROWANIA PROCESAMI ZA POMOC KART KONTROLNYCH……. 17

XIII.

WST P DO PROGRAMOWANIA W J ZYKU C/C++…………………………

Wprowadzenie......................................................................................... 21

Operatory.................................................................................................. 23

10.

Instrukcje................................................................................................. 25

11.

Funkcje.................................................................................................... 28

12.

Budowa programu. ................................................................................. 31

13.

Klasy i obiekty......................................................................................... 31

14.

Dziedziczenie i polimorfizm................................................................... 33

XIV.

PROGRAMOWANIE DLA WINDOWS Z WYKORZYSTANIEM

OWL(OBIEKT WINDOW LIBRARY) ..................................................................

XV.

PRAKTYCZNY CZ

TWORZENIA PROGRAMU KART

KONTROLNYCH.................................................................................................. 41

XVI.

BIBIOGRAFIA....................................................................................................... 58

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

IX. WST P

potrzeb od ywiania si w celu utrzymania procesów yciowych
potrzeb posiadania ubrania w celu ochrony przed oddziaływaniem

czynników atmosferycznych

potrzeb posiadania mieszkania jako wydzielonej przestrzeni chroni cej

przed bezpo rednim oddziaływaniem otoczenia

potrzeb komunikowania si w celu wymiany informacji
potrzeb przemieszczania si .

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

X. METODY KOMPLEKSOWEGO ZARZ DZANIA JAKO CI

5. Metody planowania

Metody scenariuszowe

Metody symulacyjne

Termin „symulacja” w nauce oznacza odwzorowanie oraz sztuczne odtwarzanie
i na ladowanie procesów realnych z zastosowaniem ró norodnych modeli
fizycznych, analogowych i matematycznych.

Wykresy Gantta

Planowanie sieciowe

Metody analizy portfelowej

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Metodyka budowy biznes planu przedsi biorstwa

6. Metody i techniki organizowania pracy

Metoda diagnostyczna.
Metoda prognostyczna.

e organizacj dotychczas

„Metody sprawnego zarz dzania” Henryk Bieniok i zespół, Agencja Wydawnicza „Placet” Warszawa

1999, str. 11-54

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

przedmiotem badania s tylko niektóre starannie wybrane podsystemy przedsi biorstwa.
W procesie wyboru przedmiotu badania nale y bra pod uwag kryteria:

uwzgl dniaj ce

reakcj

otoczenia

oraz

samych

zainteresowanych.

Podstaw

metody prognostycznej jest przekonanie, e dokonanie istotnego usprawnienia

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

wychodz cego od koncepcji idealnej i zbli aj c j stopniowo do koncepcji spełniaj cej
warunki ograniczaj ce istniej ce w realnej rzeczywisto ci.

7. Metody motywowania

Poprzez metody motywowania mo emy wyró ni :

Zarz dzanie przez cele

Zarz dzanie prze delegowanie uprawnie

Zarz dzanie przez wyj tki (odchylenia)

„Metody sprawnego zarz dzania” Henryk Bieniok i zespół, Agencja Wydawnicza „Placet” Warszawa

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

i szczególnie złe. Dzi ki nim kierownik mo e w ci gu kilku minut mie pełny
obraz, jak du y osi gni to post p.

t.

Zarz dzanie przez wyniki (rezultaty)

Zarz dzanie przez zadania

Zarz dzanie przez innowacje

Zarz dzanie przez innowacje zmierza do rozwoju przedsi biorstwa przez
wprowadzanie szeroko poj tych zmian (usprawnie , udoskonale , innowacji)
przede

wszystkim

przełomowych

obszarach

działalno ci

firmy.

Zarz dzanie przez partycypacj

1999, str. 56-82

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Zarz dzanie przez komunikowanie si

• Tłumaczy abstrakcyjne cele i plany kierownictwa na j zyk wyzwalaj cy
aktywne działania pracowników,
• Ł czy działania ludzi całej organizacji we wspólnym kierunku.

Zarz dzanie przez konflikt

Zarz dzenie przez konflikt w przedsi biorstwie polega na mo liwie wczesnym
wykrywaniu potencjalnych ródeł sporów nieporozumie , aby podj odpowiednie

rodki zapobiegawcze. Zadaniem kierowników jest zapanowanie nad konfliktami

Zarz dzanie przez motywacj

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

aa.

Zarz dzania przez grupy autonomiczne

Zarz dzanie przez inspirowanie

Zarz dzanie przez zespoły twórcze

dd.

Zarz dzanie przez doskonalenie i rozwój pracowników

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Zarz dzanie przez doskonalenie i rozwój pracowników polega na inwestowaniu
literaturze ludzi, aby zapewni sobie zdolnych i efektywnych współpracowników
oraz kompetentnych nast pców.

ee.

Zarz dzanie przez formalizacj

Zarz dzanie przez ryzyko

8. Techniki kontroli mened erskiej

Zarz dzanie przez stosowanie zasad nadzoru i kontroli

Zarz dzanie przez kontrol na zasadzie sprz enia zwrotnego

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Zarz dzanie przez obchód

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Zarz dzanie przez inwigilacj

Zarz dzanie przez kontrol strategiczn

Zarz dzanie przez controlling

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

XI. STATYSTYCZNA ANALIZA WYDOLNO CI PROCESU

wiadczenia usługi, to proces taki jest oceniany jako wydolny. I odwrotnie, proces jest

)

;

(

≥

w której

)

;

( Z

oznacz poziom jako ci wykonania, jakiego mo na oczekiwa realizuj c

projekt produktu A w procesie technologicznym Z, natomiast

jest najni szym,

Ogólna nierówno

)

;

(

≥

nie wystarcza do rozwi zywania praktycznych

problemów w zakresie badania wydolno ci procesów. W takiej sytuacji nale y posłu y
si odpowiedni miar jako ci wykonania. Nale y tu wymieni przede wszystkim:

• Wadliwo ,
• Przeci tn liczb wad w jednostce produktu.

nierówno

)

;

(

≥

zast pujemy warunkiem:

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

)

(

)

(

≤

gdzie

)

(

jest najwi ksz dopuszczaln wadliwo ci produktu generowanego przez

badany proces ze wzgl du na zmienn diagnostyczn X.
Wyró niamy dwie mo liwo ci badania wydolno ci procesu:

1. Badanie wydolno ci procesu przy alternatywnej ocenie

wła ciwo ci produktu.

W tym przypadku liczbowym obrazem badanej cechy jest zero - jedynkowa zmienna
losowa X, o realizacjach (x) generowanych według procedury:

Miar poziomu jako ci jest w takiej sytuacji wadliwo

)

, interpretowana jako

prawdopodobie stwo wygenerowania wadliwej jednostki produktu. Z tego wynika, e
wadliwo ci

)

zale y od tego, w jaki sposób zostanie okre lona reguła, według której

2. Badanie wydolno ci procesu przy liczbowej ocenie

wła ciwo ci produktu.

W tej sytuacji załó my, e liczbowym obrazem pojedynczej (u ytkowej lub technicznej)
cechy produktu jest ci gła zmienna losowa X, któr traktujemy jako zmienn

diagnostyczn na podzbiór warto ci po danych

, w którym wyró niamy warto

docelow (najbardziej po dan , nominaln ) oznaczan symbolem

. Przedział

tolerancji

mo e by ograniczony obustronnie albo jednostronnie. W przypadku, gdy

zmienna ta ma rozkład normalny

)

;

(

≈

, gdzie odchylenie standardowe

jest

gdy jednostka produktu spełnia wymagania jako ciowe
gdy jednostka produktu nie spełnia wymagania jako ciowych

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

)

(

)

(

)

Pr(

≤

∉

albo

)

(

)

(

)

Pr(

−

≥

−

∈

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

XII. STEROWANIA

PROCESAMI

POMOC

KART

KONTROLNYCH

Diagram przebiegu procesu

Karta kontrolna

X(t)

Górna lina kontrolna

Lina centralna

Dolna lina kontrolna

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Arkusz analityczny

Kontrola dostaw

Rodzaj wady

Ogólna

ilo wad

Ilo wad

Arkusz analityczny słu y do wykrycia, wyeliminowania przyczyn zakłóce .

Diagram Ishikawy

przyczyny

skutek

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

Diagram Ishikowy słu y równie do realizacji wykrycia, wyeliminowania przyczyn
zakłócenia.

Diagram Pareto

Histogram

Histogram jest prostym i wygodnym narz dziem badania rozkładu obserwowanej
zmiennej diagnostycznej. Ma to znaczenie szczególnie podczas badania wydolno ci

f(x)

Przedział tolerancji

n(x)

Rodzaje wady

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

procesu technologicznego, a tak e podczas poszukiwania przyczyn zakłóce tego
procesu.

Punktowy diagram korelacji

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

XIII. WST P DO PROGRAMOWANIA W J ZYKU C/C++

WPROWADZENIE.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

OPERATORY.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

, natomiast Wyra enie_2 pomijamy,

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

(identyfikator_typu) – warto ci wyra enia jest rozmiar w bajtach typu okre lonego

przez podany identyfikator,
sizeof operand

– warto ci wyra enia jest rozmiar pami ci zajmowany przez operand,

♦ operatory dynamicznego przydziału pami ci
Operator przydziału pami ci new tworzy obiekt danego typu przydzielaj c sizeof
dany_typ

w obszarze stosu w zmiennych dynamicznych, operator zwalniania pami ci

delete

usuwa obiekt wskazywany przez wska nik,

INSTRUKCJE

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

W  zapisie  algorytmów  cz stym  problemem  jest  sprawdzenie,  czy  zachodzi  dana
zale no   i w  zale no ci  od tego  wykonanie takich czy  innych czynno ci.  Sprawdzenie
warunków i przej cie do wykonania odpowiednich operacji umo liwiaj  tzw. instrukcje
warunkowe.  Do  tej  grupy  instrukcji  zaliczamy  instrukcj   „je eli”  (if)  oraz  instrukcj
„wyboru” (switch).
Ogólna posta  instrukcji warunkowej „je eli” przedstawia si  nast puj co:
if(wyra enie_warunkowe) instuckcja_1 [else instukcja_2];
Wyra enie_warunkowe

musi by typu skalarnego. Je li warto wyra enia_warunkowego

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

FUNKCJE.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

12.

BUDOWA PROGAMU

KLASY I OBIEKTY

Dane definiuj ce przedmiot i metody okre laj ce jego wła ciwo ci umieszczamy we
wspólnym miejscu – klasie. W ten sposób nast puje integracja danych i metod

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

... (funkcje i dane składowe publiczne)

protected:

... (funkcje i dane składowe zabezpieczone)

private:

... (funkcje i dane składowe prywaten)

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

DZIEDZICZENIE I POLIMORFIZM

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

–  do  wska nika  klasy  bazowej,  co  umo liwia  traktowanie  wszystkich  obiektów
potomnych tak, jakby były abstrakcyjnej klasy bazowej.
Polimorfizm  jest  wła ciwo ci   kolekcji  funkcji  o  przeci onym  identyfikatorze,
umo liwiaj c   aktywowanie  jednej  z  nich  na  rzecz  obiektu,  którego  typ  nie  wynika
z  nazwy  obiektu,  lecz  jest  zapami tany  w  obiekcie.  Ogół  funkcji  polimorficznych
obranego  typu  składa  si   z  funkcji  zadeklarowanej  ze  specyfikatorem  virtual  oraz  ze
wszystkich  funkcji  o  takim  samym  identyfikatorze,  zdefiniowanych  w  ci gu  klas
pochodnych  (ju   bez  specyfikatora  virtual).  Wyst pienie  w  deklaracji  klasy  chocia
jednej funkcji polimorficznej powoduje uzupełnieni ogółu pól tej klasy, ukrytym polem
identyfikacyjnym, w którym jest przechowywana informacja o typie obiektu. Niezale nie
od  liczby  funkcji  polimorficznych  danej  klasy  pole  takie  jest  tylko  jedno. W typowych
implementacjach  jest  ono  umieszczane  bezpo redni  za  wszystkimi  polami  tej  klasy,
w  której  po  raz  pierwszy  wyst piła  funkcja  polimorficzna.  Aktywowanie  funkcji
polimorficznej  na  rzecz  obiektu  przebiega  w  nast puj cy  sposób:  najpierw  si ga  si   do
pola informacyjnego obiektu, w celu okre lenia klasy obiektu, a nast pnie aktywuje si
funkcj  polimorficzn  tej wła nie klasy na rzecz tego obiektu.
Funkcje  polimorficzne  pozwalaj   na  wywołanie  funkcji  zgodnie  z  klas   obiektu,  nawet
gdy  odwołanie  do  tej  funkcji  odbywa  si   przez  wska nik  klasy  pierwotnej,  np.  je li
w  tablicy  tab  przechowywane  s   wska niki  klasy  podstawowej  hierarchii,  zawieraj cej
funkcj   polimorficzn ,  to  wywołanie  tab[indeks]->funkcja_plimorficzna  spowoduje
wywołanie funkcji odpowiadaj cej rzeczywistej klasie wskazywanego obiektu. Aby wi c
wywołanie  odpowiedniego  destruktora  było  mo liwe  musi  by   on  równie   funkcj
wirtualn .  Adres  wywoływanej  funkcji  wirtualnej  jest  ustalany  dopiero  w  czasie
wykonywania programu. Dzi ki temu raz skompilowana funkcja mo e odwoływa  si  do
funkcji  wirtualnych  klas,  które  w  momencie  jej  kompilacji  jeszcze  nie  istniały.  Wybór
funkcji,  która  ma  zosta   wywołana,  odbywa  si   za  po rednictwem  tzw.  tablicy  funkcji
wirtualnych.  W  pewnym  uproszczeniu  mo na  powiedzie ,  e  zawiera  ona  adresy  danej
funkcji wirtualnej  dla całej  hierarchii  klas.  Po  napotkaniu  wywołania funkcji  wirtualnej
rozpoczynane jest przeszukiwanie tej tablicy, maj ce na celu odnalezienie adresu funkcji
nale cej do klasy obiektu, dla którego jest ona wywoływana.

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

XIV. PROGRAMOWANIE DLA WINDOWS Z

WYKORZYSTANIEM OWL (OBIEKT WINDOW LIBRARY)

(moduł – program lub biblioteka DLL)

TApplication

(program – aplikacja)

wchodz c w skład ka dej aplikacji,

• Funkcja WinMain() tworzy przy pomocy operatora new nowy obiekt – aplikacj ,
• Obiekt – aplikacja zaczyna funkcjonowa . Konstruktor obiektu (własny, b d

odziedziczony po klasie TApplication) wywołuje funkcj – wirtualn metod
InitMainWidnow()

TApplication::TApplication(const char far* name,

HINSTANCE Instance,

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

HINSTANCE prevInstance,

const char far* CmdLine,

Int CmdShow,

TModule*& gModule)

{
  hPrevInstance=prevInstance;
  nCmdShow = CmdShow;
  MainWindow = 0;
  HAccTable = 0;
  BreakMessageLoop = FALSE;
  AddApplicationObject(this);
  gModule = this;

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

//Struktura Bie ce zdarzenie

{
Twindow* win;

//Wska nik do okno

UINT message;

//Komunikat

WPARAM wParam;
LPARAM lParam;
}

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

TWindow

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

XV. PRAKTYCZNY CZ

TWORZENIA PROGRAMU KART

KONTROLNYCH

Zaczyna prac nad nowym programem znaczy utworzy nowy projekt, czyli spis

wszystkich modułów. Tworz c projekt musimy zapozna si za nast puj cymi
zagadnieniami:
• Target Name

W okienku Target Name wpisuje nazw finalnego programu.

• Target Type

• Target Model

Target Model

to pytanie sugeruj ce ró ne odpowiedzi, zale nie od wcze niej wybranej

• Frame work

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

procedury do tworzenia tzw. powi za OLE i bibliotek „gołych klas” zwan Class
Library

. Nale y tutaj doda , e ró ne linie Frame works bardzo le znosz mieszanie

ró nych szkieletów w jednym programie.

• Grupa Controls

W Grupa Controls – typ sterowania programem – wybieramy kształt poszczególnych
elementów sterowania: przycisków, linii, tekstów, edytorów, list itd.

• Advanced

dania, co nazwa si rejestracj klasy okna, przyst puje si do utworzenia okna, te nie

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

programu. Publiczne funkcje obiektu, jak np. funkcja Run() obiekt typu

TApplication

, dopełniaj reszty cech programowania obiektowego. Wystarczy mie dobry

kodu ródłowego opisuj c wybrane funkcje i klasy:

#include"kk.h"

#include <owl\applicat.h>

#include <owl\inputdia.h>

#include <owl\opensave.h>

#include <owl\framewin.h>

#include <owl\gauge.h>

#include <owl\listbox.h>

#include <owl\window.h>

#include <owl\dialog.h>

#include <owl\edit.h>

#include <owl\dc.h>

#include <owl\combobox.h>

#include <owl\button.h>

#include <owl\color.h>

#include <stdio.h>

#include <string.h>

#include <math.h>

#include <dos.h>

#include <dir.h>

struct czas_utworzenia_pliku

//Tworzymy struktury usprawniaj c i czyni c prac czytelniejsz

{

unsigned sec:5;

unsigned min:6;

unsigned hrs:5;

};

struct _DANE_PARAMETROW_

{

char pdwd[10];

//przedział danych wejsciowych dolni

char pdwg[10]; //przedział danych wejsciowych górny

char lkd[10];

//linia kontrolna dolnia

char lkg[10]; //linia kontrolna górna

char alk[10]; //wylicz automatycznie linie kontrolne po zadanym okresie

char apdw[10]; //automatyczny przedział danych po zadanym okresie

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

};

class _DIALOG_PARAMETROW_ : public TDialog

//Tworzymy klas , która dziedziczy zasoby

//klasie bazowej TDialog

{

public:

_DIALOG_PARAMETROW_(TWindow *parent,_DANE_PARAMETROW_ *daneparam,int

resId); //definiujemy konstruktor klasy

};

_DIALOG_PARAMETROW_::_DIALOG_PARAMETROW_(TWindow

*parent,_DANE_PARAMETROW_ *daneparam,int resId) : TDialog(parent,resId)

{

new TEdit(this,IDC_PDWD,10);

new TEdit(this,IDC_PDWG,10);

new TEdit(this,IDC_LKD,10);

new TEdit(this,IDC_LKG,10);

new TEdit(this,IDC_ALK,10);

new TEdit(this,IDC_APDW,10);

SetTransferBuffer(daneparam);

}

struct _DANE_WEJSCIOWE_

{

char sd[180];

// cie ka dost pu do pliku wej ciowego

char cod[10];

//czas odczytu danych

};

class _DIALOG_DANE_WEJSCIOWE_ : public TDialog

{

public:

_DIALOG_DANE_WEJSCIOWE_(TWindow

*parent,_DANE_WEJSCIOWE_

*danewe,int

resId);

};

_DIALOG_DANE_WEJSCIOWE_::_DIALOG_DANE_WEJSCIOWE_(TWindow

*parent,_DANE_WEJSCIOWE_ *danewe,int resId) : TDialog(parent,resId)

{

new TEdit(this,IDC_SCIEZKADOSTEPU,180);

new TEdit(this,IDC_CZESTOTLIWOSC,10);

SetTransferBuffer(danewe);

}

class _WYKRES_

//Tworzymy klas do rysowania wykresów, której mo liwo ci wykraczaj poza

//wymagania programu

{

public:

_WYKRES_(TDC &dc,char *tytul,double xl,double yl,double xr,double yr,

int xel,int yel,int xer,int yer,int il_skala_x,int il_skala_y,

bool linia,bool skala_x,bool skala_y,bool siatka,

TColor kolor_punktu,TColor kolor_skali,TColor kolor_siatki);

~_WYKRES_()

{

_dc_->RestorePen();

}

void Plot(double x,double y);

float _x0_,_y0_;

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

private:

TDC *_dc_;

TColor _kolor_punktu_;

double _a_,_b_,_c_,_d_;

bool _linia_,_pierwszy_punkt_;

};

_WYKRES_::_WYKRES_(TDC &dc, char *tytul=NULL, double xl=-10, double yl=-8, double xr=10,

double yr=8,

int xel=30, int yel=30, int xer=90, int yer=90, int

il_skala_x=3, int il_skala_y=3,

bool

linia=false,

bool

skala_x=true,

bool

skala_y=true, bool siatka=true,

TColor kolor_punktu=0,

TColor kolor_skali=0, TColor kolor_siatki=0)

{

_dc_=&dc;

_kolor_punktu_=kolor_punktu;

_a_=(double)(xer-xel)/(xr-xl);

_b_=(double)xel-_a_*xl;

_c_=(double)(yer-yel)/(yr-yl);

_d_=(double)yel-_c_*yl;

if(tytul)

{

TSize rozmiar;

TFont mss("MS Sans Serif",10);

dc.SelectObject(mss);

rozmiar=dc.GetTextExtent(tytul,strlen(tytul));

dc.TextOut(xel+(xer-xel-rozmiar.cx)/2,250,tytul);

dc.RestoreFont();

}

if(linia)

{

_pierwszy_punkt_=true;

}

if(siatka)

{

dc.SelectObject(TPen(kolor_siatki));

int dx=(xer-xel)/il_skala_x;

for(int x=xel;x<=xer;x+=dx)

{

dc.MoveTo(x,yer);

dc.LineTo(x,yel);

}

int dy=(yer-yel)/il_skala_y;

for(int y=yel;y<=yer;y+=dy)

{

dc.MoveTo(xel,y);

dc.LineTo(xer,y);

}

if(skala_x)

{

dc.SelectObject(TPen(kolor_skali));

int dx=(xer-xel)/il_skala_x;

dc.MoveTo(xel,yer);

dc.LineTo(xer,yer);

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

for(int x=xel;x<=xer;x+=dx)

{

dc.MoveTo(x,yer-3);

dc.LineTo(x,yer+3);

}

dc.MoveTo(xel,yer);

dc.LineTo(xer,yer);

dc.MoveTo(xer+10,yer);

dc.LineTo(xer,yer-3);

dc.LineTo(xer,yer+3);

dc.LineTo(xer+10,yer);

}

if(skala_y)

{

dc.SelectObject(TPen(kolor_skali));

int dy=(yer-yel)/il_skala_y;

for(int y=yel;y<=yer;y+=dy)

{

dc.MoveTo(xel-3,y);

dc.LineTo(xel+3,y);

}

dc.MoveTo(xel,yer);

dc.LineTo(xel,yel);

dc.MoveTo(xel,yel-10);

dc.LineTo(xel-3,yel);

dc.LineTo(xel+3,yel);

dc.LineTo(xel,yel-10);

}

void _WYKRES_::Plot(double x,double y)

{

int xe,ye;

xe=_a_*x+_b_;

ye=_c_*y+_d_;

if(_linia_)

{

if(_pierwszy_punkt_)

{

_x0_=xe;

_y0_=ye;

_pierwszy_punkt_=false;

}

_dc_->SelectObject(TPen(_kolor_punktu_));

_dc_->MoveTo(_x0_,_y0_);

_dc_->LineTo(_x0_=xe,_y0_=ye);

}

else

_dc_->SetPixel(xe,ye,_kolor_punktu_);

}

Politechnika Cz stochowska Cz stochowa 2001

w wyniku zastosowania składni dziedziczenia. Oczywi cie obiekt TWindow ma swoje
konstruktory, swoje publiczne i prywatne dane, swoje funkcje, z których kluczowa cz

jest wirtualna:

class _OKNO_ : public TWindow

{

public:

_OKNO_(TWindow* parent=0);

~_OKNO_();

int i,cmwapdw,cmwalk;

int xx;

TStatic* xi[10];

TStatic *odchylenies, *liniac;

TStatic *przedzialdanychgorny, *przedzialdanychdolni;

TStatic *sredniaruchoma, *dopuszczalneodchyl, *gornaliniakontrolna, *dolnialiniakontrolna;

TGauge *miernik;

char sd[180],cod[10];

char pdwd[10];

//przedział danych wejsciowych dolni

char pdwg[10]; //przedział danych wejsciowych górny

char lkd[10];

//linia kontrolna dolnia

char lkg[10]; //linia kontrolna górna

char alk[10]; //wylicz automatycznie linie kontrolne po zadanym okresie

char apdw[10]; //automatyczny przedział danych po zadanym okresie

char xip[10][5];

float x_0,y_0;

float ppdgp, ppddp;

float ppd[9],lc;

float ppdsrxx;

float ppddpt; //pomocniczy przedział danych dolnich tymczasowy

float ppdgpt;

//pomocniczy przedział danych górnych tymczasowy

float ppdsrk[10001];

//pomocniczy przedział danych rednich ruchomych kroki

double x;

long opoznij,lcif;

float wylicz_srednia_ruchoma(float[]);

float przedzial_danych_gorny(float[]);

float przedzial_danych_dolni(float[]);

float linia_centralna(float[]);

float odchylenie_stand(float[]);

float lcp[10]; //linia centralalna pomocnicza

bool IdleAction(long);

void SetupWindow(void);

void CmOprogramie(void);

void CmParametryObliczeniowe(void);

void CmDaneWejsciowe(void);

void Cmwapdw(void);

void Cmwalk(void);

void CmHelp(void);

bool CanClose(void);

float linia_kontrolna_dolnia(void);

float linia_kontrolna_gorna(void);

void CmStart(void){i=1;};

void CmStop(void){i=0;};

void Paint(TDC &dc,bool erase,TRect &r);

_DANE_WEJSCIOWE_ danewe;

_DANE_PARAMETROW_ daneparam;

private:

DECLARE_RESPONSE_TABLE(_OKNO_);

};