1

7.01. Czym jest

ś

wiadectwo pochodzenia energii

7.02. System obrotu

ś

wiadectwami pochodzenia energii (certyfikatami)

7.03. Rodzaje

ś

wiadectw pochodzenia energii

7.04. Ceny

ś

wiadectw pochodzenia energii i opłaty zast

ę

pcze

7.05.

Ś

wiadectwa pochodzenia energii - podstawy prawne metodyki oblicze

ń

7.06. Wymagany udział energii pochodz

ą

cej z kogeneracji i odnawialnych

ź

ródeł w całkowitej produkcji energii

7.07. Certyfikaty zielone –poj

ę

cia podstawowe

7.08. Certyfikaty zielone – udział wagowy biomasy

7.09. Certyfikaty zielone – metodyka oblicze

ń

– jednostka wytwórcza, w której spalane s

ą

biomasa lub biogaz

wspólnie z innymi paliwami

7.10. Certyfikaty zielone – metodyka oblicze

ń

– układ hybrydowy

7.11. Certyfikaty zielone – metodyka oblicze

ń

– elektrownia wodna z członem pompowym

7.12. Kogeneracja

7.13.

Ś

rednioroczna sprawno

ść

graniczna wytwarzania energii elektrycznej i ciepła ł

ą

cznie

7.14. Certyfikaty czerwone i certyfikaty

ż

ółte

7.15. Oszcz

ę

dno

ść

energii pierwotnej (PES)

7.16. Sprawno

ść

wytwarzania energii elektrycznej i ciepła u

ż

ytkowego

7.17. Zharmonizowane referencyjne warto

ś

ci sprawno

ś

ci dla wytwarzania rozdzielonego energii elektrycznej

przyjmowane do oblicze

ń

w latach 2006-2011

7.18. Zharmonizowane referencyjne warto

ś

ci sprawno

ś

ci dla wytwarzania rozdzielonego ciepła u

ż

ytecznego

7.19. Certyfikaty białe

1

7.

Ś

WIADECTWA POCHODZENIA ENERGII

2

7.01. Czym jest

ś

wiadectwo pochodzenia

energii

Ś

wiadectwa pochodzenia energii to element systemu wsparcia produkcji energii z

wykorzystaniem bardziej efektywnych technologii (np. kogeneracja) i

ź

ródeł

odnawialnych. Celem jest oczywi

ś

cie oszcz

ę

dno

ść

paliw kopalnych i ograniczenie

emisji CO

2

.

Zarówno wytwórcy energii, jak i przedsi

ę

biorstwa sprzedaj

ą

ce energi

ę

odbiorcom

ko

ń

cowym,

zobowi

ą

zani s

ą

uzyska

ć

i przedstawi

ć

do umorzenia prezesowi Urz

ę

du Regulacji

Energetyki

ś

wiadectwa pochodzenia energii

albo alternatywnie ui

ś

ci

ć

opłat

ę

zast

ę

pcz

ą

obliczon

ą

zgodnie z obowi

ą

zuj

ą

cymi

przepisami

(Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10.04.1997, nowelizacja z 08.01.2010).

Jest to dokument wydawany przez Prezesa Urz

ę

du Regulacji Energetyki (URE)

na wniosek przedsi

ę

biorstwa,

składany za po

ś

rednictwem operatora systemu dystrybucyjnego, potwierdzaj

ą

cy

wytworzenie energii elektrycznej w odnawialnym

ź

ródle energii lub/i kogeneracji

(

ś

wiadectwa sumuj

ą

si

ę

).

3

7.02. System obrotu

ś

wiadectwami

pochodzenia energii (certyfikatami)

Informacja o ilo

ś

ci wydanych

ś

wiadectw pochodzenia energii URE przekazuje na

Towarow

ą

Giełd

ę

Energii (TGE). Obrót

ś

wiadectwami mo

ż

na realizowa

ć

tylko za

po

ś

rednictwem TGE.

URZ

Ą

D REGULACJI

ENERGETYKI

PRODUCENT

ENERGII

OPERATOR

SYSTEMU

TOWAROWA

GIEŁDA ENERGII

PRZEDSI

Ę

BIORSTWO

SPRZEDAJ

Ą

CE ENERGI

Ę

ODBIORCOM KO

Ń

COWYM

C

E

R

T

Y

F

IK

A

T

przepływ informacji

obrót certyfikatami

4

7.03. Rodzaje

ś

wiadectw pochodzenia energii

Certyfikaty zielone –

ś

wiadectwa pochodzenia energii z odnawialnych

ź

ródeł

energii

Certyfikaty czerwone -

ś

wiadectwa pochodzenia energii z tzw. wysokosprawnej

kogeneracji

Certyfikaty

ż

ółte

(wcze

ś

niej niebieskie) -

ś

wiadectwa pochodzenia energii z małych

ź

ródeł kogeneracyjnych opalanych gazem lub o mocy elektrycznej poni

ż

ej 1 MW,

Certyfikaty fioletowe -

ś

wiadectwa pochodzenia energii ze

ź

ródeł

wykorzystuj

ą

cych gaz z odmetanowania kopal

ń

lub biogaz

Certyfikaty pomara

ń

czowe –

energia ze

ź

ródeł zaopatrzonych w instalacje

wychwytywania i zatłaczania dwutlenku w

ę

gla (CCS – Carbon Capture and Storage)

Certyfikaty bł

ę

kitne –

energia z nowych, wysokosprawnych

ź

ródeł

Certyfikaty białe -

maj

ą

ce na celu promowanie poprawy efektywno

ś

ci

energetycznej i obni

ż

anie zu

ż

ycia energii ko

ń

cowej

5

7.04. Ceny

ś

wiadectw pochodzenia energii i

opłaty zast

ę

pcze

Ceny

ś

wiadectw pochodzenia energii kreowane s

ą

przez:

• wysoko

ść

opłaty zast

ę

pczej podawanej w komunikatach Prezesa URE

• poda

ż ś

wiadectw na rynku,

• wymagany udział energii pochodz

ą

cej z kogeneracji i OZE w ilo

ś

ci

energii sprzedanej do odbiorcy ko

ń

cowego

Opłaty zast

ę

pcze:

• zielone – 240 zł/MWh indeksowane o wska

ź

nik inflacji,

w 2010 r. - 267,95 zł/MWh

• czerwone – nie ni

ż

sza ni

ż

15 % i nie wy

ż

sza ni

ż

40 %

ś

redniej ceny

sprzeda

ż

y energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym

w 2010 r. – 28,80 zł/MWh

•

ż

ółte – nie ni

ż

sza ni

ż

15 % i nie wy

ż

sza ni

ż

110 %

ś

redniej sprzeda

ż

y

energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym

w 2010 r. – 128,80 zł/MWh

6

7.05.

Ś

wiadectwa pochodzenia energii

- podstawy prawne metodyki oblicze

ń

Odpowiednie rozporz

ą

dzenia Ministra Gospodarki:

• energia elektryczna wytworzona w wysokosprawnej kogeneracji

(Dz.U, 2007, Nr 185, poz. 1314)

• energia elektryczna wytworzona w odnawialnym

ź

ródle energii

(Dz.U., 2008, Nr 156 poz.969 i Dz.U., 2010, Nr 34 poz.182)

okre

ś

laj

ą

rozpisany na kolejne lata harmonogram wymaganego wzrostu udziału

energii tak produkowanej w całkowitej produkcji energii

oraz

opisuj

ą

metodyk

ę

oblicze

ń

udziału energii tak produkowanej w całkowitej produkcji

energii

7

2,5 %

2018

2,3 %

12,9 %

2017

2,2 %

12,4 %

2016

2,0 %

11,9 %

2015

1,9 %

11,4 %

2014

1,7 %

Wymagana decyzja UE

10,9 %

2013

1,6 %

3,5 %

23,2 %

10,4 %

2012

od 2011r.

(brak
rozporzą-
dzenia)

1,6 %

3,3 %

22,2 %

10,4 %

2011

1,4 %

3,1 %

21,3 %

10,4 %

2010

2,9 %

20,6 %

8,7 %

2009

2,7 %

19,0 %

7,0 %

2008

0,8 %

16,5 %

II poł 2007

biogaz

metan z

kopalń

fioletowe

żó

ł

te

(kogeneracja-

gaz lub <1 MW)

czerwone

(wysokosprawna

kogeneracja)

zielone

(OZE)

Rodzaje certyfikatów i wymagany udział do umorzenia

ROK

7.06. Wymagany udział energii pochodz

ą

cej z

kogeneracji i odnawialnych

ź

ródeł w całkowitej

produkcji energii

8

7.07. Certyfikaty zielone – poj

ę

cia podstawowe

Certyfikaty zielone

-

ś

wiadectwa pochodzenia energii elektrycznej lub

cieplnej z odnawialnych

ź

ródeł energii

,

rozumianych jako

ź

ródła wykorzystuj

ą

ce w procesie przetwarzania energi

ę

:

• wiatru (elektrownie wiatrowe),
• sło

ń

ca (ogniwa fotowoltaiczne oraz kolektory do produkcji ciepła),

• geotermaln

ą

,

• fal, pr

ą

dów morskich i pływów, spadku rzek,

• pozyskiwan

ą

z biomasy (tak

ż

e paliwo ciekłe lub biogaz) pochodz

ą

cej z:

•

upraw energetycznych,

• odpadów z produkcji rolnej oraz przemysłu przetwarzaj

ą

cego jej produkty

• cz

ęś

ci pozostałych odpadów, które ulegaj

ą

biodegradacji

• cz

ęść

energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadów

• niepełnowarto

ś

ciowych ziaren zbó

ż

, które nie podlegaj

ą

zakupowi interwencyjnemu

oraz ze

ź

ródeł energii, które od 2011 roku zostan

ą

uwzgl

ę

dnione w

certyfikatach fioletowych

• biogazu wysypiskowego,
• biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania

ś

cieków, albo

rozkładu składowanych szcz

ą

tek ro

ś

linnych i zwierz

ę

cych

9

7.08. Certyfikaty zielone – udział wagowy
biomasy*

100 %

100 %

100 %

85 %

70 %

55 %

40 %

25 %

10 %

5 %

Moc > 5 MW

60 %

50 %

40 %

30 %

25 %

20 %

20 %

20 %

10 %

5 %

Układ hybrydowy, w którym spalana jest

biomasa w

ź

ródłach o mocy > 20 MW

60 %

2017

50 %

2016

40 %

2015

30 %

2014

25 %

2013

20 %

2012

20 %

2011

20 %

2010

2009

2008

ź

ródła o mocy

> 20 MW, w których

spalana biomasa –

uznaje si

ę

w 100 %,

je

ś

li udział biomasy

*

rok

Układ hybrydowy – w procesie wytwarzania energii elektrycznej lub cieplnej wykorzystywane s

ą

no

ś

niki energii wytwarzane oddzielnie w odnawialnych i i innych jak odnawialne

ź

ródłach energii, ale

pracuj

ą

cych na wspólny kolektor oraz zu

ż

ywane wspólnie w jednostce wytwórczej (rozumianej jako

wyodr

ę

bniony zespół urz

ą

dze

ń

do wytwarzana energii i wyprowadzenia mocy)

*

z wył

ą

czeniem odpadów i pozostało

ś

ci z produkcji le

ś

nej a tak

ż

e przemysłu przetwarzaj

ą

cego

jej produkty, chyba,

ż

e s

ą

spalane w miejscu wytworzenia

10

7.09. Certyfikaty zielone – metodyka oblicze

ń

–

jednostka wytwórcza, w której spalane s

ą

biomasa lub

biogaz wspólnie z innymi paliwami

do energii wytwarzanej w odnawialnych

ź

ródłach energii zalicza si

ę

cz

ęść

energii

elektrycznej lub ciepła odpowiadaj

ą

c

ą

udziałowi energii chemicznej biomasy lub

biogazu w energii chemicznej paliwa zu

ż

ywanego do wytwarzania energii, obliczan

ą

na

podstawie rzeczywistych warto

ś

ci opałowych tych paliw

E

W

M

W

M

W

M

E

m

j

1

j

Kj

Kj

n

i

1

i

Bi

Bi

Bi

n

i

1

i

Bi

OZE

∑

+

∑

∑

=

=

=

=

=

=

=

E

OZE

–

ilo

ść

energii wytworzonej w odnawialnych

ź

ródłach energii, MWh lub GJ

E –

ilo

ść

energii wytworzonej w jednostce wytwórczej, w której jest spalana biomasa lub

biogaz wspólnie z innymi paliwami, MWh lub GJ

M

Bi,

M

Kj

– odpowiednio, masa biomasy lub biogazu oraz masa paliwa innego ni

ż

biomasa

spalonych w jednostce wytwórczej, Mg

W

Bi

, W

Kj

- odpowiednio, warto

ść

opałowa biomasy lub biogazu oraz warto

ść

opałowa paliwa

innego ni

ż

biomasa spalonych w jednostce wytwórczej, MJ/Mg

n, m -

odpowiednio liczba rodzajów biomasu lub biogazu oraz liczba rodzajów paliw innych ni

ż

biomasa spalanych w jednostce wytwórczej

11

7.10. Certyfikaty zielone – metodyka oblicze

ń

– układ hybrydowy

Wykonuje si

ę

oddzielne pomiary ilo

ś

ci energii dostarczonej do wytworzenia energii

elektrycznej lub ciepła, a wytworzonej w:

•

odnawialnych

ź

ródłach energii

•

ź

ródłach innych ni

ż

odnawialne

E

E

E

E

E

m

j

1

j

PKj

n

i

1

i

POi

n

i

1

i

POi

OZE

∑

+

∑

∑

=

=

=

=

=

=

=

E

OZE

–

ilo

ść

energii wytworzonej w odnawialnych

ź

ródłach energii, MWh lub GJ

E –

całkowita ilo

ść

energii wytworzonej w układzie hybrydowym, MWh lub GJ

E

POi

, E

PKj

– odpowiednio ilo

ść

energii wytworzonej w odnawialnym

ź

ródle energii oraz ilo

ść

energii

wytworzonej w innym, ni

ż

odnawialne

ź

ródle energii, w układzie hybrydowym, MWh lub GJ

n, m -

odpowiednio liczba rodzajów biomasu lub biogazu oraz liczba rodzajów paliw innych ni

ż

biomasa spalanych w jednostce wytwórczej

12

7.11. Certyfikaty zielone – metodyka oblicze

ń

– elektrownia wodna z członem pompowym













−

=

c

P

cw

OZE

V

V

1

E

E

E

OZE

– ilo

ść

energii wytworzonej w odnawialnym

ź

ródle energii, MWh

E

CW

– całkowita ilo

ść

energii elektrycznej wytworzonej w elektrowni wodnej, MWh

V

P

– obj

ę

to

ść

wody przepompowanej, okre

ś

lana na podstawie pomiaru strumienia obj

ę

to

ś

ci, m

3

V

C

– obj

ę

to

ść

całkowita wody pobranej przez turbiny elektrowni wodnej, okre

ś

lana na podstawie

pomiaru strumienia obj

ę

to

ś

ci, m

3

13

7.12. Kogeneracja

W elektrociepłowniach zasilaj

ą

cych aglomeracje miejskie stosowane s

ą

turbiny

parowe upustowo-kondensacyjne, a energia cieplna jest przesyłana do odbiorców
scentralizowanymi miejskimi sieciami ciepłowniczymi z wykorzystaniem gor

ą

cej

wody jako medium.

W elektrociepłowniach przemysłowych, przy zapotrzebowaniu na par

ę

do procesów

technologicznych stosowane s

ą

turbiny przeciwpr

ęż

ne przystosowane do

oddawania pary o wymaganych parametrach.

Udział jednostek kogeneracyjnych w zasilaniu ciepłem scentralizowanych miejskich
systemów ciepłowniczych wynosi w Polsce około 50 % (w krajach UE - około 70 %).

Prawo energetyczne w Polsce postuluje obowi

ą

zek zakupu energii elektrycznej

wytwarzanej w skojarzeniu.

Kogeneracja – wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej w tym samym
procesie

14

7.13.

Ś

rednioroczna sprawno

ść

graniczna

wytwarzania energii elektrycznej i ciepła ł

ą

cznie

ηηηη

gr

= 75 %

• turbina parowa przeciwpr

ęż

na

• turbina gazowa z odzyskiem ciepła
• silnik spalinowy
• mikroturbiny
• silniki Stierlinga
• ogniwa paliwowe

ηηηη

gr

= 80 %

• układ gazowo-parowy z odzyskiem ciepła
• turbina parowa upustowo-kondensacyjna

Za

ź

ródła kogeneracyjne uznawane s

ą ź

ródła wytwarzaj

ą

ce energi

ę

elektryczn

ą

i

ciepło z okre

ś

lon

ą

sprawno

ś

ci

ą

przemiany energii chemicznej paliwa na energi

ę

elektryczn

ą

i ciepło ł

ą

cznie.

15

7.14. Certyfikaty czerwone i certyfikaty

ż

ółte

Certyfikaty czerwone

–

ś

wiadectwa wytworzenia energii elektrycznej lub

mechanicznej i ciepła u

ż

ytkowego w kogeneracji, która zapewnia

oszcz

ę

dno

ść

energii pierwotnej zu

ż

ywanej w jednostce kogeneracji w

wysoko

ś

ci nie mniejszej ni

ż

10 %

PES

≥≥≥≥

10 %

w porównaniu z wytwarzaniem energii elektrycznej i ciepła w układach
rozdzielonych o referencyjnych warto

ś

ciach sprawno

ś

ci dla wytwarzania

rozdzielonego

Certyfikaty

ż

ółte

–

ś

wiadectwa wytworzenia energii elektrycznej lub

mechanicznej i ciepła u

ż

ytkowego w kogeneracji, która zapewnia

oszcz

ę

dno

ść

energii pierwotnej zu

ż

ywanej w jednostce kogeneracji

PES > 0

16

7.15. Oszcz

ę

dno

ść

energii pierwotnej (PES)

,%

100

1

1

PES

c

ref

qe

c

ref

qc

⋅

























η

η

+

η

η

−

=

ηηηη

qc

- sprawno

ść

wytwarzania ciepła u

ż

ytkowego w kogeneracji, %

ηηηη

ref c

- referencyjna warto

ść

sprawno

ś

ci dla wytwarzania rozdzielonego ciepła, %

ηηηη

qe

- sprawno

ść

wytwarzania energii elektrycznej z kogeneracji, %

ηηηη

ref e

- referencyjna warto

ść

sprawno

ś

ci dla wytwarzania rozdzielonego energii

elektrycznej, %

17

7.16. Sprawno

ść

wytwarzania energii

elektrycznej i ciepła u

ż

ytkowego

ηηηη

qe

- sprawno

ść

wytwarzania energii elektrycznej z kogeneracji, %

ηηηη

qc

-

sprawno

ść

wytwarzania ciepła u

ż

ytkowego w kogeneracji, %

Q

uq

- ilo

ść

ciepła u

ż

ytkowego wytworzonego w kogeneracji w jednostce kogeneracji,

dostarczonego do sieci ciepłowniczej lub przeznaczonego do procesu produkcyjnego, GJ

A

bq

- ilo

ść

energii elektrycznej z kogeneracji, MWh

Q

bq

- ilo

ść

energii chemicznej paliw zu

ż

ytych do wytwarzania energii elektrycznej i ciepła

u

ż

ytkowego w kogeneracji, GJ

,%

100

Q

Q

bq

uq

qc

⋅

=

η

,%

100

Q

A

6

,

3

bq

bq

qe

⋅

⋅

=

η

bek

bck

b

bq

Q

Q

Q

Q

−

−

=

Q

b

–

energia chemiczna paliw zu

ż

ytych w jednostce kogeneracji, GJ

Q

bck

– energia chemiczna paliw zu

ż

ytych do wytworzenia ciepła u

ż

ytkowego w jednostce

kogeneracji poza procesem kogeneracji, GJ

Q

bek

- energia chemiczna paliw zu

ż

ytych do wytwozrenia energii elektrycznej w jednostce

kogeneracji poza procesem kogeneracji, GJ

18

7.1.7. Zharmonizowane referencyjne warto

ś

ci sprawno

ś

ci

dla wytwarzania rozdzielonego energii elektrycznej
przyjmowane do oblicze

ń

w latach 2006-2011

Rok rozpocz

ę

cia eksploatacji jednostki kogeneracji

Rodzaj paliwa zu

ż

ytego w

jednostce kogeneracji

2006-2011

2004

2002

2000

1998

≤≤≤≤

1996

39,6 %

42,3 %

51,4 %

42,3 %

22,6 %

39,9 %

42,3 %

40,6 %

43,1 %

51,9 %

43,1 %

23,5 %

40,7 %

43,1 %

41,4 %

43,8 %

52,3 %

43,8 %

24,4 %

41,4 %

43,8 %

36,7 %

39,7 %

50,0 %

39,7 %

20,0 %

37,3 %

39,7 %

38,3 %

41,2 %

50,8 %

41,2 %

21,6 %

38,8 %

41,2 %

42,0 %

biogaz

44,2 %

gaz rafineryjny, wodór

52,5 %

gaz ziemny

44,2 %

olej opałowy i nap

ę

dowy,

LPG

25,0 %

biomasa pochodzenia
rolniczego, odpady
komunalne ulegaj

ą

ce

biodegradacji

41,8 %

w

ę

giel brunatny

i brykiety w

ę

gla brunatnego

44,2 %

w

ę

giel kamienny, koks

przykłady

19

7.18.Zharmonizowane referencyjne warto

ś

ci

sprawno

ś

ci dla wytwarzania rozdzielonego ciepła

u

ż

ytecznego

Rodzaj czynnika

Rodzaj paliwa zu

ż

ytego w jednostce

kogeneracji

bezpo

ś

rednie

wykorzystanie gazów

spalinowych

para technologiczna,

gor

ą

ca woda grzewcza

70 %

89 %

90 %

89 %

80 %

86 %

88 %

62 %

81 %

82 %

81 %

72 %

78 %

80 %

biogaz

gaz rafineryjny, wodór

gaz ziemny

olej opałowy i nap

ę

dowy, LPG

biomasa pochodzenia rolniczego,
odpady komunalne ulegaj

ą

ce

biodegradacji

w

ę

giel brunatny

i brykiety w

ę

gla brunatnego

w

ę

giel kamienny, koks

20

7.19. Certyfikaty białe

Dyrektywa 2006/32/We Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 05.04.2006
w sprawie efektywno

ś

ci ko

ń

cowego wykorzystania energii i usług

energetycznych
nało

ż

yła na Polsk

ę

obowi

ą

zek ograniczenia zu

ż

ycia energii finalnej przez

odbiorców ko

ń

cowych o 9 % w latach 2008-2016.

W Polsce podstawowym instrumentem wdra

ż

ania tej dyrektywy jest Ustawa

o efektywno

ś

ci energetycznej, która wprowadza jako mechanizm wsparcia

system tzw. białych certyfikatów potwierdzaj

ą

cych przeprowadzenie

przedsi

ę

wzi

ęć

pro-oszcz

ę

dno

ś

ciowych i skutkuj

ą

cych okre

ś

lon

ą

ilo

ś

ci

ą

zaoszcz

ę

dzonej energii.