2. Powstanie filozofii

Andrzej Wiśniewski

[e-mail]

Wstęp do filozofii

Materiały do wykładu

2

Czas i miejsce

• Czas: przełom VII i VI wieku p.n.e.
• Miejsce: Grecja, a ściślej jej kolonie:

¾

wybrzeże jońskie w Azji Mniejszej,

¾

później kolonie greckie na terenie

dzisiejszych Włoch i Sycylii.

Za pierwszego filozofa uważany jest

Tales z Miletu

(624-

547p.n.e.?).

3

Dlaczego przełom?

•

Powstanie filozofii wiązało się z zajęciem nowej
postawy poznawczej wobec świata. Jej cechy to:

1. Poszukiwanie wiedzy dla niej samej, a nie z

uwagi na korzyści praktyczne.

2. Próby wyjaśniania zjawisk w porządku

naturalnym, niezależnie od religii i mitu.

3. Tworzenie koncepcji wyrażonych za pomocą

twierdzeń

, sformułowanych przy pomocy

wypracowanych

pojęć

i

uzasadnianych

m.in.

jedne przez drugie.

4

Arché

• Pierwsze zagadnienie filozoficzne to pytanie o

arché

.

• Co nią jest ? – to pytanie

jońskich filozofów przyrody

.

Arché

(zasada) – jest tym, z czego rzeczy się wywodzą,

dzięki czemu są, w co się rozpadną

(„rzeczywistość pierwsza, pierwotna i podstawowa”).

5

Arché: j

ońscy filozofowie przyrody

• Tales z Miletu

– woda

• Anaksymander

(609-547 p.n.e.?) – bezkres (apeiron)

¾

coś nieskończonego przestrzennie i co do

wielkości,

¾

coś nieokreślonego jakościowo.

• Anaksymenes

– powietrze

• Heraklit z Efezu

(VI-V w. p.n.e.) – ogień

• Naturalną postawą filozofów tego okresu był:

Hilozoizm

: wszystkie ciała fizyczne są ożywione.

6

Arché: inne rozwiązania

• Pitagorejczycy

: liczba i elementy konstytutywne liczby.

Pitagoras Parmenides
(570-497 p.n.e.?)

(VI – V w. p.n.e)

• Parmenides

¾

Zjawiska nie są (prawdziwym) bytem.

¾

Byt jest poznawany tylko rozumowo; w
przeciwieństwie do zjawisk jest on niepowstały,
nieginący, niezmienny i absolutnie nieruchomy.

7

Arché: inne rozwiązania

•

Empedokles

(484-421 p.n.e.?) – istnieją cztery

„zasady” lub „pierwiastki”:

™

ogień,

™

woda,

™

powietrze,

™

ziemia

oraz dwie „siły”: miłość i nienawiść.

•

Anaksagoras

(500-427 p.n.e.?)

„We wszystkim jest cząstka wszystkiego.”

8

Dwie linie rozwoju filozofii

•

Demokryt z Abdery

(między 460-360 p.n.e.)

¾

Istnieją tylko atomy i próżnia.

•

Sokrates

(469-399 p.n.e

.)

Doszedłszy do przekonania, że badanie przyrody nie

ma żadnego praktycznego znaczenia dla nas, ludzi,

Sokrates zajął się roztrząsaniem zagadnień etycznych,

filozofując w warsztatach i na rynku. Mówił, że szuka

wiedzy o tym, „Co jest dobre, a co złe w domostwach”.

Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy sławnych filozofów

•

Mówi się czasami, że istnieją dwie linie rozwoju filozofii:

1. linia demokrytejska

– tutaj głównym przedmiotem

zainteresowania jest

świat

,

2. linia sokratejska

– w centrum zainteresowania

stawiająca

człowieka

.