Elementy chemii nieorganicznej
Tlen (O), - pierwiastek chemiczny, niemetal z grupy tlenowców
w układzie okresowym. Tlen w stanie czystym występuje w
postaci cząsteczek dwuatomowych O

2

oraz trójatomowych -

ozonu O

3

. Szczególną jego odmianą jest niedawno odkryty

czerwony tlen o wzorze O

4

. Jest najbardziej

rozpowszechnionym pierwiastkiem na Ziemi - zawartość tlenu
w jej skorupie wynosi 45%. Stanowi też 20,95% objętości
atmosfery ziemskiej. W postaci związków z innymi
pierwiastkami wchodzi w skład hydrosfery (woda) i litosfery
(związki krzemu). W przyrodzie odbywa się obieg tlenu w cyklu
zamkniętym. Większość tlenu w przyrodzie zawarta jest w
związkach, takich jak woda (ok. 89% tlenu) czy krzemionka
(53%). Organizm człowieka zawiera go około 65%. Alotropia -
zjawisko występowania różnych odmian krystalograficznych
tego samego pierwiastka chemicznego. Alotropia jest
szczególnym przypadkiem polimorfizmu czyli
różnopostaciowości substancji. Odmiany alotropowe nie są
różnymi stanami skupienia materii, ale przejścia z jednej
odmiany alotropowej do drugiej są przemianami fazowymi
pierwszego rzędu. Nie zachodzą one jednak w ściśle
określonych temperaturach lecz są zależne od termicznej
historii próbek. Powoduje to, że dany pierwiastek może
występować w dwóch różnych odmianach alotropowych w tej
samej temperaturze. Wodór (H)– pierwiastek chemiczny,
niemetal z bloku s układu okresowego. Jest to najprostszy
możliwy pierwiastek o liczbie atomowej 1, rozpoczynający układ
okresowy. Jest również podstawowym pierwiastkiem w szeregu
aktywności metali. Występuje w postaci dwóch stabilnych
izotopów

1

H (prot) i

2

H (deuter, oznaczany również symbolem

D) oraz jednego niestabilnego –

3

H (tryt, oznaczany również

symbolem T). Ze względu na to, że jeden z izotopów stabilnych
ma dwukrotnie większą masę od drugiego, różnią się one
właściwościami fizycznymi. Wodór jest najpowszechniej
występującym pierwiastkiem we Wszechświecie. Woda, tlenek
wodoru - związek chemiczny o wzorze H

2

O, występujący w

warunkach standardowych (pokojowych) w stanie ciekłym. W
stanie gazowym wodę określa się mianem pary wodnej, a w
stałym stanie skupienia - lodem. Słowo woda jako nazwa
związku chemicznego może się odnosić do każdego stanu
skupienia. Woda jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem dla
substancji polarnych. Większość występującej w przyrodzie
wody jest "słona" (około 97,38%), tzn. zawiera dużo
rozpuszczonych soli, głównie chlorku sodu. W naturalnej
wodzie rozpuszczone są gazy atmosferyczne, z których w
największym stężeniu znajduje się dwutlenek węgla. Nadtlenek
wodoru (H

2

O

2

) - nieorganiczny związek chemiczny z grupy

nadtlenków, stosowany jako paliwo rakietowe, środek
odkażający (w formie wody utlenionej) oraz silny utleniacz w
wielu reakcjach chemicznych. Jego najnowsza nomenklaturowa
nazwa według IUPAC to dioksydan. Metale alkaliczne
(litowce, potasowce) - grupa pierwiastków I grupy układu
okresowego bez wodoru o silnych własnościach metalicznych,
tworzących z wodą silnie zasadowe (alkaliczne) wodorotlenki.
Do metali alkalicznych zalicza się lit, sód, potas, rubid, cez i
frans. Litowce to ciała stałe o najmniejszej spośród
pierwiastków gęstości, z których lit, sód i potas mają mniejszą
gęstość od wody. Wraz ze wzrostem liczby atomowej wzrasta
ich gęstość i promień atomowy. Maleje zaś twardość,
temperatura wrzenia i topnienia. Własności metaliczne
litowców, ich zasadowość oraz ogólna reaktywność z wodą i
powietrzem wzrastają ze wzrostem ich liczby atomowej (w dół
układu okresowego), co związane jest z malejącą
elektroujemnością. Wszystkie te metale, oprócz najmniej
reaktywnego litu, reagują gwałtownie z wodą z wytworzeniem
gazowego wodoru i wodorotlenku danego pierwiastka, według
schematu: 2M + 2H

2

O → 2MOH + H

2

↑

bez-nauki.pl - ściągi, opracowania, testy...

Fluorowce (inaczej halogeny) - pierwiastki chemiczne
znajdujące się w grupie 17 układu okresowego - są to fluor,
chlor, brom, jod, astat oraz nieodkryty jeszcze ununseptium.
Nazwa halogeny pochodzi od greckich słów "sól" i "tworzyć".
Fluorowce są pierwiastkami o wysokiej elektroujemności i dużej
aktywności chemicznej. W stanie pierwiastkowym występują w
formie dwuatomowych cząsteczek. W związkach chemicznych
występują na stopniach utlenienia od -1 do +7. Do pełnego
zapełnienia swojej powłoki walencyjnej potrzebują jednego
elektronu, dlatego najczęściej tworzą jednoujemny anion. Ze
związkami organicznymi wchodzą w reakcje addycji oraz
podstawienia. Związki nieorganiczne fluorowców (w tym sole
metali zawierające anion halogenkowy) oraz różne związki
organiczne zawierające fluorowce noszą nazwę halogenków.
Węgiel (C), pierwiastek chemiczny, niemetal z bloku p w
układzie okresowym. Stabilne izotopy to

12

C oraz

13

C. Ważnym

niestabilnym izotopem jest

14

C powstający z

14

N w górnych

warstwach atmosfery, pod wpływem promieniowania
kosmicznego. Izotop ten używany jest do datowania. Zawartość
węgla w skorupie ziemskiej wynosi 0,018%. Cyjanki - związki
chemiczne, sole kwasu cyjanowodorowego, które zawierają
anion cyjankowy (CN

-

). W potocznym rozumieniu, "cyjankiem"

określa się sól potasową kwasu cyjanowodorowego - cyjanek
potasu: KCN, truciznę często opisywaną w powieściach
kryminalnych. Związki organiczne zawierające grupę CN
nazywane są nitrylami. Węglany są dość rozpowszechnione w
przyrodzie, odgrywają również dużą rolę w gospodarce
człowieka, np. w przemyśle chemicznym oraz w budownictwie.

bez-nauki.pl - ściągi, opracowania, testy...