16. Ograniczanie zjawiska patologii społecznej poprzez zmniejszanie bezrobocia

W związku z tak poważnymi konsekwencjami bezrobocia istotne jest wypracowanie skutecznych
mechanizmów ograniczania lub przezwyciężania bezrobocia oraz likwidacji jego skutków w życiu

indywidualnym i społecznym. Bezrobocie należy dziś do grupy najpoważniejszych problemów społeczno-
ekonomicznych. Rada Ministrów 4 stycznia 2000 roku przyjęła dokument pod nazwą „Narodowa

strategia wzrostu zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich w latach 2000-2006". Dokument ten stanowi
rozwinięcie istniejących już dokumentów rządowych zakładających konieczność rozwoju gospodarczo-

społecznego Polski w najbliższych latach. Treścią strategii jest opis kierunków działań, jakie należy
podjąć, aby sprostać wyzwaniom rynku pracy [Narodowa strategia wzrostu zatrudnienia i rozwoju

zasobów ludzkich w latach 2000-2006, 2000, s. 5]. 16.3. Instytucje i stowarzyszenia wspomagające
rodziny bezrobotnych

16.1 Regulacje prawne wobec bezrobocia

Zadania państwa w zakresie łagodzenia skutków bezrobocia, zatrudnienia oraz aktywizacji zawodowej

bezrobotnych określa Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu z 14 grudnia 1994 r. [Dz. U.
RPnr l z 6.01.1995 r.]. W świetle obowiązujących zmian na mocy art 97 Ustawy o zmianie niektórych

ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej — w związku z reformą ustrojową
państwa z 24 lipca 1998 r. [Dz. U. nr 106, póz. 668] wprowadzającej zrniany w ustawie z dnia 14 grudnia

1994 r. o zatrudnianiu i przeciwdziałaniu bezrobociu [Dz. U. nr 25, póz. 128 z 1998 r.] określono zadania
samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy.

Ustawa w szczególności określa, kogo uważa się w świetle prawa za bezrobotnego, zakres i zasady
świadczeń łagodzących skutki bezrobocia, zasady pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego oraz

formy aktywnego przeciwdziałania bezrobociu. Ustawa określa również prawa i obowiązki
wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy.

16.2. Działania powiatowych urzędów pracy w zakresie łagodzenia skutków bezrobocia

W przypadku braku możliwości zapewnienia bezrobotnym odpowiedniego zatrudnienia rejonowe

urzędy pracy mają prawo i obowiązek podejmować i realizować różne formy przeciwdziałania
bezrobociu. Należą do nich inicjowanie i finansowanie szkoleń, inicjowanie organizacji dodatkowych

miejsc pracy i udzielanie pracodawcom pomocy finansowej, organizowanie i finansowanie prac
interwencyjnych i robót publicznych, udzielanie pożyczek z Funduszu Pracy na podjęcie działalności na

własny rachunek, przyznawanie i wypłata zasiłków, aktywizacja bezrobotnych w ramach programów
specjalnych i zajęć w klubach pracy.

Działania powiatowych urzędów pracy koncentrują się wokół zbierania ofert pracy, organizowania i

realizowania aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, takich jak: zatrudnianie w ramach prac
interwencyjnych i robót publicznych, tworzenie nowych miejsc pracy w ramach udzielonych pożyczek,

tworzenie specjalnych programów działania przeciw bezrobociu, aktywizacja zawodowa absolwentów,
organizowanie szkoleń i przekwalifikowanie bezrobotnych, poradnictwo zawodowe prowadzone przez

doradców powiatowych urzędów, kluby pracy organizujące kursy nauki i umiejętności poszukiwania i
pozyskiwania zatrudnienia. Powiatowe urzędy dysponują również środkami z funduszu pracy

przeznaczanymi na zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki przedemerytalne, świadczenia przedemerytalne,
przygotowanie zawodowe młodocianych i finansowanie szkoleń, prac interwencyjnych, pożyczek,

kredytów, refundacji składek ZUS [Wojewódzki Urząd Pracy w Kielcach, 2001: Analiza..., s. 34-42].

16.3. Instytucje i stowarzyszenia wspomagające rodziny bezrobotnych,

Istnieje różnorodność form wspomagania rodzin z problemem bezrobocia na terenia miasta. Jedną z
takich placówek jest Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie który oferuje pomoc materialną i socjalną w

postaci zasiłków (celowych, stałych, okresowych), zapomóg. Zasiłki stałe gwarantowane przysługują
osobom które utraciły prawo do zasiłku dla bezrobotnych i samotnie wychowuj ą przynajmniej jedno

dziecko w wieku poniżej 15 lat. Pomoc ośrodka jest konieczna, ale niewystarczająca, stąd potrzeba
włączenia innych form wspomagania rodziny bezrobotnego.

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci szczególną opieką obejmuje rodziny o najniższych dochodach, w tym
dotknięte problemem bezrobocia. Rodziny te mogą uzyskać pomoc wychowawczą, zdrowotną (dla dzieci

specjalnej troski) i psychologiczną (poradnictwo). Dzieciom z rodzin ubogich i dotkniętych bezrobociem
organizuje się wypoczynek letni (socjalny) w ramach posiadanego funduszu socjalnego.

Inną formą pomocy dla osób bezrobotnych jest Klub Pracy przy Rejonowym Urzędzie Pracy. Organizuje
on kursy dla osób pozostających bez pracy w zakresie praktycznych umiejętności (np. nauka pisania

podania o pracę_, doradztwo fachowe, porada psychologiczna). Propaguje też aktywne formy
wspomagania (z funduszu limitowanego), takie jak: udział w pracach interwencyjnych, robotach

publicznych, szkoleniach.
Ważną rolę spełnia także Ośrodek Interwencji Kryzysowej. Tworzy różnorodne grupy wsparcia dla osób

bezrobotnych, pomaga w rozwiązywaniu sytuacji kryzysowych, zapewnia wielopłaszczyznową pomoc w
zakresie potrzeb medycznych, psychologicznych, pedagogicznych i socjalnych.

Organizacje i instytucje podlegające „Caritasowi" wspierają rodziny, które są w trudnej sytuacji
materialnej i życiowej (w tyrn bezrobotne). Otrzymują one pomoc doraźną w postaci paczek

żywnościowych, odzieży, opłat zaległych rachunków, zakupu opału na zimę, dofinansowania posiłków dla
dzieci w szkole. Organizacje te zapewniają także okresowo możliwość schronienia, noclegu i regularnych

posiłków.
Wśród instytucjonalnych form wspomagania szczególnego znaczenia nabiera poradnictwo. Może

przybierać formę pomocy socjalnej, pedagogicznej, psychologicznej. Pomoc psychologiczna bezrobotnym

jest już rozbudowaną dziedziną wiedzy [Krzesińska-Żach, 2001, s. 120-121; Bańka, 1992].
W zapobieganiu zjawisku bezrobocia i likwidowaniu jego skutków biorą udział organizacje i

stowarzyszenia rządowe i pozarządowe, służby policyjne, służby socjalne, władze samorządowe. Walka z
bezrobociem stanowi obecnie największe wyzwanie dla władz państwowych, przedsiębiorców,

ekonomistów i wszystkich obywateli.

B. Zakres profilaktyki we Włoszech

Obserwowany kryzys wychowania i kryzys społeczny nie jest jedynie problemem polskim. Jest to
problem cywilizacji atlantycko-śródziemnomorskiej, głównie europejskiej. Funkcjonalne próby

rozwiązania tego problemu, np. poprzez warianty komunikacji, asertywności, animacji działań lub
różnego rodzaju programów profilaktycznych nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, obejmują bowiem

wąski wycinek działań profilaktycznych. Tymczasem kryzys wychowania jest wynikiem kryzysu kultury.
Chaos w sferze wartości i podważenie sensu „bycia człowiekiem" to podstawowe symptomy tego

zjawiska.
Dyskusja kulturalna, która rozpoczęła się we Włoszech w latach 70. wewnątrz polityki społecznej i

społeczno-sanitarnej, kładła nacisk na problem profilaktyki rozumianej nie tylko jako diagnozowanie,
ujawnianie i likwidowanie czynników ryzyka każdej patologii, ale na konstruowanie strategii

alternatywnych do działań opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych skierowanych na promocję
dobrobytu i optymalnego samopoczucia psychofizycznego narodu. XX stulecie nazwane „wiekiem

dziecka" zapoczątkowało ruch reform pedagogicznych, których celem było zapewnienie dzieciom i
młodzieży warunków godnego życia, znaczenia, spokoju oraz swobodnego rozwoju. Na początku XX

stulecia E. Key mówiła o tym, że młodej osobie należy stworzyć świat tak piękny, aby mogła w nim
wzrastać i poruszać się w sposób wolny, aż do nienaruszalności granic praw innych [cyt. Weber, 1974, s.

38]. Każdego dnia opinia publiczna w różnych krajach i na różnych kontynentach informowana jest o
bezpośrednim uczestnictwie dzieci i młodzieży w nękających ludzkość dramatach wojen, głodu i nędzy

oraz o traktowaniu najmłodszych jako przedmiotu korzyści materialnych [por. Jan Paweł II, 1996a, s. 9].
Pisze się i mówi o powodującej nieprzypadkowe urazy przemocy fizycznej wobec dziecka, o

emocjonalnym krzywdzeniu i zaniedbywaniu go oraz o seksualnym wykorzystywaniu. Spotyka się wielu
młodych, którzy, nie widząc przyszłości dla siebie, poszukują zapomnienia w rozrywce, w alkoholu, w

seksie oraz w narkotykach. Inni załamują się psychicznie, jeszcze inni zamykają się w obojętności lub
angażują się w przemoc [por. Jan Paweł II, 1996a, s. 12], Wejście raz na drogę kolizji z prawem uruchamia

mechanizm koła i konieczność podejmowania dalszych działań w tym kierunku. W kontekście
powyższych faktów powracają i na nowo powstają pytania o przyczyny i skutki patologii społecznej

rozwijającej się w naszych czasach oraz o sposoby i możliwości zapobiegania, które pozwoliłyby na
zmianę tej sytuacji w nowym tysiącleciu.

Poniżej zostanie zaprezentowany funkcjonujący włoski system profilaktyki. Każdy schemat będzie

zawierał następujące zagadnienia: przedmiot profilaktyki, hipoteza, na której opiera się działanie i
dyskusja na temat specyficznych problemów środowiska, identyfikacja czynników ryzyka i czynników

ochraniających, główne cele, strategie operacyjne (treść i metoda), główni odbiorcy i pedagogiczna
praxis.

dzieci od 7 do 18 roku życia. Zakres prowadzonych usług w ogniskach wych wawczych jest szerszy niż w
świetlicach środowiskowych. Poszerzona oferta dn tyczy opieki całodobowej we wszystkich dniach

tygodnia (hoteliki i żywieni wychowanków). Istnieje w nich możliwość prowadzenia nauki szkolnej,
porad nictwa dla młodzieży i rodziców oraz różnorodnych form pracy terapeutyczne' dla dzieci i

rodziców. Mają one charakter wielofunkcyjny.