Szkoła przyjazna uczniom z dysleksją

Gdańsk, 15 września 2009

Szkoła przyjazna uczniom z dysleksją

Projektodawca:
Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON Sp. z o.o.

ul. Hutnicza 3

81-212 Gdynia

Partner Projektodawcy:
Polskie Towarzystwo Dysleksji
ul. Pomorska 68

80-343 Gdańsk

Okres realizacji Projektu:
01.08.2008 – 30.09.2009

O projekcie

Rezultaty projektu

– porozumiewanie się w języku ojczystym

– kompetencje społeczne

– umiejętność uczenia się

– wyniki w nauce

– motywacja do nauki

Wnioski z realizacji projektu

Struktura prezentacji

O projekcie

Istota projektu

Istota projektu sprowadza się do
wdrożenia w szkołach podstawowych
z terenów wiejskich wybranych
powiatów województwa wielkopolskiego,
programu rozwojowego o nazwie
„Modelowy system profilaktyki i
pomocy psychologiczno-pedagogicznej
uczniom z dysleksją”.

System ten stworzyli specjaliści z Polskiego
Towarzystwa Dysleksji, które jest
partnerem projektu.

O projekcie

Modelowy system - rodzaje działań

System obejmuje:

Rozpoznanie trudności – badanie
przesiewowe

Diagnozę – ocena potrzeb oraz poziomu
umiejętności uczniów (DW i DK)

Organizację pomocy

O projekcie

Modelowy system – organizacja pomocy

1.

Realizacja zadań koordynatora ds. profilaktyki
i pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla
uczniów z dysleksją

2.

Prowadzenie zajęć korekcyjno-
kompensacyjnych w wymiarze 2 godzin
dydaktycznych tygodniowo dla każdej grupy

3.

Samodzielna praca ucznia w domu

4.

Prowadzenie zajęć wspierających terapię
pedagogiczną: zajęcia socjoterapeutyczne
i z technik szybkiego uczenia się

O projekcie

Modelowy system – zadania koordynatora

1.

Diagnoza potrzeb szkoły w zakresie pomocy
psychologiczno-pedagogicznej

2.

Nawiązanie współpracy z rodzicami

3.

Organizacja pomocy terapeutycznej

4.

Współpraca z nauczycielami

O projekcie

Cel projektu

Realizacja projektu ma na celu wyrównanie dysproporcji
edukacyjnych wśród uczniów z terenów wiejskich przez
rozwój kompetencji kluczowych, w tym:

porozumiewania się w języku ojczystym (pisanie i
czytanie),

kompetencji społecznych (kompetencje interpersonalne,
zwłaszcza umiejętność komunikacji),

umiejętności uczenia się (zwiększenie zdolności
przyswajania wiedzy),

Dodatkowo projekt ma przynieść:

poprawę wyników nauczania,

wzrost motywacji do nauki i wiary we własne możliwości.

Rezultaty projektu

Program Edukacyjno-
-Terapeutyczny

Podstawa zajęć korekcyjno-kompensacyjnych

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w ramach projektu „Szkoła przyjazna uczniom
z dysleksją” były realizowane w oparciu o Program Edukacyjno-Terapeutyczny
ORTOGRAFFITI.

11

Porozumiewanie się w języku ojczystym

Pisanie – znajomość zasad pisowni

94%

8,60

17,77

9,17

zmiana
w %

zmiana

DK

DW

Ś

rednia liczba zdobytych punktów w sprawdzianie znajomości zasad

w diagnozie wstępnej (DW) i końcowej (DK) - woj. pomorskie

9,2

17,8

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

18,0

20,0

Znajomość zasad pisowni

ś

r.

li

c

zb

a

p

un

kt

ów

DW

DK

12

Porozumiewanie się w języku ojczystym

Pisanie – poprawność pisania

37%

3

36%

2

29%

1

zmiana w

%

Ś

rednia liczba popełnionych błędów danego typu w diagnozie

wstępnej (DW) i końcowej (DK) - woj. pomorskie

10,5

20,6

4,5

7,4

13,3

2,8

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

Pisanie ze słuchu - liczba

błędów typow o

ortograficznych

Pisanie ze słuchu - liczba

błędów graficznych

Pisanie ze słuchu - liczba

błędów interpunkcyjnych

ś

r.

li

c

zb

a

b

łę

d

ó

w

DW

DK

13

Porozumiewanie się w języku ojczystym

Pisanie – rozkład wyników

Rozkład odsetka uczniów wg liczby popełnionych błędów w diagnozie wstępnej (DW) i

końcowej (DK) - błędy ortograficzne, woj. pomorskie

1%

7%

21%

26%

16%

10%

9%

10%

5%

18%

28%

21%

13%

7%

3%

4%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

0-1

2-3

4-6

7-9

10-12

13-15

16-18

> 18

liczba błędów

%

u

cz

n

ió

w

DW

DK

14

Porozumiewanie się w języku ojczystym

Pisanie - podsumowanie

Największy postęp, bo prawie 100% nastąpił w zakresie znajomości zasad pisowni, co
bezpośrednio wpłynęło na zmniejszenie liczby popełnianych błędów. Uczniowie obecnie
wykazują się dobrą znajomością zasad (średnio 18 pkt) wobec słabej znajomości na początku
projektu (9 pkt). Bardzo dobra znajomość zasad rozpoczyna się od 22 punktów.

W próbach pisania ze słuchu liczba błędów zmniejszyła się w stosunku do stanu wyjściowego
(diagnoza wstępna) o średnio 34%.

W największym nasileniu występowały błędy graficzne (mylenie liter kształtopodobnych,
opuszczanie lub dodawanie liter, itp.), następnie typowo ortograficzne i wyraźnie w
mniejszym stopniu interpunkcyjne. Poprawa w zakresie wszystkich trzech typów błędów była
na podobnym poziomie (29-37%).

Zdecydowanie zwiększyła się liczba uczniów popełniających niewielką liczbę błędów (0-3)– z
8% do 23% oraz zmalała liczba tych, którzy robią najwięcej błędów (16 i więcej) – z 19% do
7%.

Poprawa w zakresie poziomu graficznego również jest widoczna – liczba zdobytych punktów
wzrosła o 30%. Jednak stanowi to tylko 55% możliwych do zdobycia punktów, co oznacza, że
nadal poziom graficzny pisma jest niezadowalający. Na pewno w tym aspekcie na
dostrzegalny efekt trzeba dłużej czekać, być może konieczne jest także wprowadzenie
większej liczby ćwiczeń grafomotorycznych

.

15

Porozumiewanie się w języku ojczystym

Czytanie – szybkość czytania

TEST PUŚLECKIEGO WEDŁUG KLAS - WOJ. POMORSKIE

Procent przeczytanych wyrazów w diagnozie wstępnej (DW) i końcowej (DK) po

zmianie w wyniku terapii

87%

70%

87%

76%

89%

19%

17%

13%

68%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

DW

DK

DW

DK

DW

DK

klasa 4

klasa 5

klasa 6

zmiana

diagnoza

16

Porozumiewanie się w języku ojczystym

Czytanie - podsumowanie

Szybkość czytania głośnego mierzona testem W. Puśleckiego wzrosła średnio o 22%
z 64 wyrazów w diagnozie wstępnej do 79 wyrazów w diagnozie końcowej. Niezależnie
od klasy uczniowie uzyskali podobne wyniki i przeczytali 87%–89% wymaganej liczby
wyrazów.

W klasach IV uczniowie przeczytali na koniec roku szkolnego średnio 67 wyrazów
wobec wymaganych 77, w klasach V 77 wyrazów wobec 89, a w klasach VI 89 wobec
100. Uczniowie czytają na poziomie niższym o jedną klasę.

Bardziej szczegółowa analiza pokazuje, że na koniec realizacji projektu 41% uczniów z
klas IV czyta na poziomie adekwatnym do wieku lub wyższym (przed rozpoczęciem
projektu na tym poziomie czytało tylko 17% uczniów). W przypadku uczniów klas V i
VI wynik jest podobny i przedstawia się następująco: w klasach V 34% wobec 14%, a
w klasach VI 39% wobec 12% na rozpoczęcie projektu. Mimo wyraźnego wzrostu
liczby uczniów, którzy czytają odpowiednio do swojego wieku stale pozostaje
większość (59%–66%), która nie osiągnęła normy.

17

Rozwój kompetencji kluczowych
- porozumiewanie się w języku ojczystym

Pisanie i czytanie - wnioski

Efekty terapii pedagogicznej są bardzo wyraźne,
szczególnie w zakresie pisania. Szczególnie cieszą: dobra
znajomość zasad pisowni i zmniejszenie się liczby popełnianych
błędów. Nie są to jednak zmiany trwałe i na tyle silne, by
przełożyły się na ogólne wyniki uczenia się (średnia ocen
pozostała niezmieniona). Dlatego konieczna jest dalsza
stymulacja w postaci zajęć korekcyjno-kompensacyjnych.
Specjalnej uwagi wymagają: kształcenie umiejętności czytania
w zakresie techniki i rozumienia czytanej treści oraz
doskonalenie poziomu graficznego pisma.

Wyniki uczniów są bardzo zróżnicowane w zależności od szkoły.
W niektórych postęp jest widoczny we wszystkich mierzonych
umiejętnościach, w innych słabo dostrzegalny.

18

Kompetencje społeczne

Znaczenie

KOMPETENCJE SPOŁECZNE, to umiejętności
przyczyniające się do efektywnego funkcjonowania w
relacjach z ludźmi, osiągania celów społecznych
i osobistych.

Można tu wymienić przykładowo: asertywność, empatię
– w tym rozpoznawanie uczuć i potrzeb, nagradzanie,
komunikację werbalną – w tym umiejętność słuchania,
autoprezentację, samoocenę itd.

19

Kompetencje społeczne

Zmiana w wyniku zajęć socjoterapeutycznych

KOMPETENCJE SPOŁECZNE - WOJ. POMORSKIE

Procent uzyskanych punktów w diagnozie wstępnej (DW) i końcowej (DK) po zmianie

w wyniku terapii

72%

52%

20%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

DW

DK

Ogółem

zmiana

diagnoza

20

Kompetencje społeczne

Postawy asertywne

POSTAWY ASERTYWNE
Ćwiczono umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontaktach z inną osobą bez
naruszania jej praw. Zachowania osoby asertywnej:

wysoka samoocena

akceptacja siebie (zna swoje słabe i mocne strony – ma świadomość własnej
wartości)

akceptacja innych osób

duża motywacja do pracy

dobra komunikacja werbalna (potrafi wyrażać swoje zdanie)

określa swoje uczucia i potrzeby

Postawy asertywne gwarantują sukces w komunikacji.

21

Kompetencje społeczne

Komunikacja i odpowiedzialność

KOMUNIKACJA
Dzieci nabywały umiejętność przekazywania informacji w języku zrozumiałym dla
obu komunikujących się stron. Warunkiem dobrej komunikacji jest:

przekaz informacji bez zniekształceń (zakłóceń)

właściwa percepcja

dobra uwaga

umiejętność słuchania (aktywne, empatyczne, otwarte, świadome)

dobre samopoczucie

uświadomienie istnienia mowy niewerbalnej

ODPOWIEDZIALNOŚĆ
Szczególną uwagę zwracano na ponoszenie konsekwencji za podjęte przez ucznia
decyzje.

22

Kompetencje społeczne

Zmiana

SOCJOTERAPIA, POZOSTAŁE UMIEJĘTNOŚCI - WOJ. POMORSKIE

Procent uzyskanych punktów w diagnozie wstępnej (DW) i końcowej (DK) po zmianie

w wyniku terapii

84%

56%

92%

6%

48%

6%

57%

59%

36%

42%

50%

24%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

DW

DK

DW

DK

DW

DK

DW

DK

Postawy asertywne

Odpowiedzialność

Komunikacja

Radzenie sobie ze stresem

zmiana

diagnoza

23

Kompetencje społeczne

Rozkład wyników

Rozkład odsetka uczniów wg zmiany liczby punktów na skutek

terapii (różnica między DK a DW) - SOCJOTERAPIA

2%

9%

17%

24%

25%

17%

5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

0

1-2

3-4

5-6

7-8

9-10

11-12

różnica między DK a DW (w punktach)

%

u

cz

n

ió

w

24

Rozwój kompetencji kluczowych –
kompetencje społeczne

Podsumowanie

Poziom kompetencji społecznych, na które składają się takie umiejętności jak
postawy asertywne, odpowiedzialność, skuteczna komunikacja, radzenie sobie
ze stresem wzrósł średnio o 52% (20%:72%). Postęp jest satysfakcjonujący,
ale do wyniku najwyższego brakuje prawie 30%, tak więc wskazana jest
kontynuacja tego typu zajęć.

Najlepiej dzieci radziły sobie z rozumieniem zachowania odpowiedzialnego
i określaniem swoich uczuć i potrzeb (postawy asertywne). Wyraźnie słabo
opanowały umiejętność skutecznego komunikowania się i radzenia sobie ze
stresem (na poziomie 50%).

U 2% uczniów terapia nie przyniosła skutku, u 9% nastąpił wzrost o 1 lub 2
punkty, 17% uczniów zanotowało wzrost o 3 lub 4 punkty itd. Największy
wzrost (11-12 punktów) nastąpił u 5% uczniów.

25

Umiejętność uczenia się

Zwiększenie zdolności przyswajania wiedzy

ZWIĘKSZENIE ZDOLNOŚCI PRZYSWAJANIA WIEDZY - WOJ. POMORSKIE

Procent uzyskanych punktów w diagnozie wstępnej (DW) i końcowej (DK) po zmianie

w wyniku terapii

67%

54%

13%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

DW

DK

Zwiększenie zdolności przyswajania wiedzy

zmiana

diagnoza

26

Umiejętność uczenia się

Pamięć

PAMIĘĆ
Zdolność rejestrowania i ponownego przywoływania wrażeń zmysłowych, skojarzeń
i informacji. Warunkiem dobrze funkcjonującej pamięci jest niski poziom stresu
i wypoczynek.
Etapy: rejestrowanie informacji - przechowywanie informacji - odtwarzanie informacji
Rodzaje pamięci:

długofalowa (lata)

krótkoterminowa (robocza, operacyjna)

natychmiastowa (kilka sekund)

Przykładowe techniki ułatwiające zapamiętywanie:

- skojarzenia (tworzenie historyjek)

- układnie zabawnych zdań

- słowa klucze

27

Umiejętność uczenia się

Czytanie

CZYTANIE

Celem zajęć było dokonanie zmiany sposobu czytania przez:

wskazanie właściwej techniki czytania

dostosowanie tempa czytania do stopnia trudności tekstu

zwiększenie motywacji do czytania

nabycie umiejętności posługiwania się tekstem (szybkość czytania, rozumienie,
zapamiętywanie treści)

ćwiczenie gałek ocznych

28

Umiejętność uczenia się

Style uczenia się

STYLE UCZENIA
Celem było określenie dominującego kanału zmysłowego (sensorycznego)
odpowiedzialnego za odbieranie i przetwarzanie informacji z otaczającego świata.
Człowiek preferuje podświadomie jeden tzw. kanał dominujący:

wzrokowy

słuchowy

kinestetyczny

Inne zmysły – smaku i zapachu – rzadko wykorzystywane są podczas uczenia. Po
określeniu dominującego kanału sensorycznego uczeń dobiera odpowiednio metody
pracy i pomoce dydaktyczne, które ułatwiają mu uczenie się, tworząc tzw. styl
uczenia się. Na przykład wzrokowcy uczą się lepiej przy pomocy prezentacji, map,
zdjęć, pogrubionego kolorem druku, rysunków, tabel itp. Właściwa stymulacja
wszystkich kanałów sensorycznych znacznie zwiększa efektywność nauczania.

29

Umiejętność uczenia się

Efekt zajęć wspierających terapię

TECHNIKI UCZENIA SIĘ (SZCZEGÓŁOWO) - WOJ. POMORSKIE

Procent uzyskanych punktów w diagnozie wstępnej (DW) i końcowej (DK) po zmianie

w wyniku terapii

63%

9%

75%

22%

63%

45%

96%

29%

90%

53%

66%

41%

51%

61%

10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

DW

DK

DW

DK

DW

DK

DW

DK

DW

DK

Koncentracja

Pamięć

Czytanie

Pam/Kon/Czyt

Style uczenia się

zmiana

diagnoza

30

Umiejętność uczenia się

Rozkład wyników

Rozkład odsetka uczniów wg zmiany liczby punktów na skutek

terapii (różnica między DK a DW) - TECHNIKI UCZENIA SIĘ

0%

10%

25%

31%

24%

9%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

0

1-2

3-4

5-6

7-8

9-10

różnica między DK a DW (w punktach)

%

u

cz

n

ió

w

31

Rozwój kompetencji kluczowych –
umiejętność uczenia się

Podsumowanie

Zajęcia mające na celu rozwój umiejętności uczenia się
ukierunkowane były na wzmocnienie koncentracji uwagi,
opanowanie technik skutecznego zapamiętywania i sprawnego
czytania oraz wskazaniu dominującego kanału uczenia, co powinno
wpłynąć na wzrost skuteczności uczenia się.

Osiągnięty wynik (wzrost o 54%) świadczy o dobrym kierunku
zmian, tym bardziej, że najniższy wynik stanowi 60%, a najwyższy
90% możliwych do zdobycia punktów. Uczniowie dowiedzieli się w
jaki sposób powinni się uczyć (który kanał percepcji jest u nich
dominujący) i poznali techniki szybkiego uczenia się. Uzyskali
wiedzę, która może w przyszłości zaowocować szybszymi postępami
i lepszymi wynikami w nauce.

W zasadzie nie było uczniów, u których terapia nie przyniosła
skutku, u 10% nastąpił wzrost o 1 lub 2 punkty, 25% uczniów
zanotowało wzrost o 3 lub 4 punkty itd. Największy wzrost (9-10
punktów) nastąpił u 9% uczniów.

32

Zwiększenie motywacji do nauki

Wyniki

ZWIĘKSZENIE MOTYWACJI DO NAUKI - WOJ. POMORSKIE

Procent uzyskanych punktów w diagnozie wstępnej (DW) i końcowej (DK) po zmianie

w wyniku terapii

73%

56%

17%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

DW

DK

Zwiększenie motywacji do nauki

zmiana

diagnoza

33

Czy stworzyliśmy szkołę przyjazną
uczniom z dysleksją?

TAK

, bo

Szkoła oferuje szeroki zakres form pomocy psychologiczno-
pedagogicznej przeznaczony dla uczniów z dysleksją.

Umiejętności profesjonalne nauczycieli sprzyjają skutecznej pomocy
uczniom z dysleksją.

Szkoła dysponuje odpowiednią bazą do prowadzenia specjalistycznych
zajęć terapeutycznych.

Organizacja pracy szkoły i zarządzanie nią sprzyjają prawidłowej i
efektywnej opiece psychologiczno-pedagogicznej.

Dziękujemy za współpracę!

www.ptd.edu.pl

www.ortograffiti.pl

www.szkolaprzyjazna.pl