Kategoryzacja zagrożonych wartości, klasyfikacja urządzeń i

systemów alarmowych oraz ocena tworzonych przez nie poziomów

bezpieczeństwa

1. Uwagi ogólne

W załączniku krajowym do 14 arkusza Polskiej Normy Systemy alarmowe.

Wymagania ogólne. Wytyczne dotyczące stosowania - kategoryzuje się zagrożone

wartości, wprowadza wymierne kryteria służące klasyfikacji systemów alarmowych

oraz ustala tworzone przez nie poziomy bezpieczeństwa.

W ten sposób PN „SA" nakłada na projektanta i instalatora systemu alarmowego

szereg obowiązków, a zwłaszcza:

• zebrania koniecznych informacji o obiekcie i systemie alarmowym,
• instalowania

systemu zgodnie z odpowiednią normą,

• przekazania systemu alarmowego użytkownikowi wraz z deklaracją jego

zgodności z PN „SA",

PN „SA" bardzo rygorystycznie określa wymagania w omawianym zakresie.

Pozostawia jednak możliwość dostosowywania systemu alarmowego do specyfiki

obiektu i ryzyka wystąpienia podstawowych zagrożeń przestępczych. Służy temu

określanie poziomów bezpieczeństwa, które uzyskuje się przez systemy alarmowe

określonych klas. Istniejące unormowania są bardzo korzystne zarówno dla

instalatora, jak i użytkownika systemu alarmowego. Pierwszemu rzeczywiście

„związuje ręce" wymaganiami, ale uwalnia od nieuzasadnionych życzeń klienta,

opartych wyłącznie na „rachunku ekonomicznym". Drugiemu stwarza rękojmię, że

system alarmowy jest zaprojektowany, wykonany i eksploatowany w sposób

profesjonalny.

Należy podkreślić, że w PN „SA" rozpatruje się bezpieczeństwo zagrożonych

wartości bardzo wąsko, tylko z punktu widzenia systemu alarmowego.

2. Kategoryzacja zagrożonych wartości

Dla oceny poziomu ryzyka występującego w dozorowanym obiekcie służą kategorie

zagrożonych wartości.

Ze względu na stopień zagrożenia osób i innych wartości PN „SA" wyróżnia cztery

kategorie zagrożonych wartości od Z1 do Z4 według zestawienia przedstawiającego

różne poziomy ryzyka występujące w dozorowanych obiektach.

Kategorie zagrożonej wartości

Z1

a) mienie małej wartości, które można wymienić lub zastąpić

PRZYKŁAD: mieszkania w domach wielorodzinnych, domy jednorodzinne

Z2

a) mienie średniej wartości, które można wymienić lub zastąpić,

b) dokumenty lub przedmioty o wartości zabytkowej lub muzealnej,

występujące w powtarzalnych egzemplarzach lub które można odtworzyć,

c) dokumenty zawierające tajemnicę służbową

PRZYKŁAD: wille mieszkalne, małe i średnie warsztaty rzemieślnicze, sklepy i domy towarowe,

punkty kasowe, tajne kancelarie oraz magazyny chemikaliów trujących i materiałów wartościowych w

przedsiębiorstwach przemysłowych, urzędy pocztowe, izby pamięci i muzea regionalne, mniej

wartościowe obiekty sakralne

Z3

a) mienie dużej wartości,

b) dokumenty i przedmioty mające zabytkową wartość, niepowtarzalne w

kraju,

c) dokumenty o dużej wartości, których uszkodzenie, zniszczenie lub

kradzież, jak również poznanie może prowadzić do dużych strat,

d) życie ludzkie związane z wartościami wymienionymi w punktach a, b, c

PRZYKŁAD: zakłady przemysłu zbrojeniowego, zakłady przetwórstwa metali i kamieni szlachetnych,

sklepy jubilerskie, muzea narodowe, archiwa specjalne, banki, obiekty sakralne i ich skarbce

Z 4

a) mienie bardzo dużej wartości,

b) przedmioty zabytkowe stanowiące dziedzictwo kultury światowej,

c) dokumenty, których kradzież, jak również poznanie przez osoby

niepowołane może zagrażać porządkowi społecznemu, osłabieniu

obronności lub egzystencji państwa.

d) życie wielu ludzi

PRZYKŁAD: mennica państwowa, wytwórnia papierów wartościowych, skarbce dużych banków,

placówki dyplomatyczne na terenie państw obcych, specjalne instytucje podległe ministerstwom

obrony narodowej i spraw wewnętrznych

Podział zagrożonych wartości na kategorie uwzględnia:

1) wartość wymierną mienia i skutki jego utraty,

2) wartość niewymierną przedmiotów zabytkowych i muzealnych,

3) ciężar gatunkowy informacji zawartych w dokumentach objętych tajemnicą,

4) zagrożenie zdrowia i życia.

Do oszacowania wartości wymiernej mienia zaleca się, aby posługiwać się

wielokrotnością „N" średniego rocznego dochodu pracownika w pięciu działach

gospodarki (publikowanych przez GUS). Aktualnie Prezes Głównego Urzędu

Statystycznego nie ogłasza wysokości „rocznego dochodu pracownika w pięciu

działach gospodarki". Wydaje się uzasadnione, aby w to miejsce zastosować

ogłaszaną wysokość „przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia"

Zastosowanie tej wartości przedstawiam w tabeli .

Z1 dla mienia małej wartości

N < 10

do 280 tyś. zł

Z2 dla

mienia

średniej wartości

10 < N < 100 od 280 tyś. zł do 2,8 mln zł

Z3 dla mienia dużej wartości

100 < N < 1000 od 2,8 mln do 28 mln zł

Z4 dla mienia bardzo dużej

N > 1000

ponad 28 mln zł

Tab. . Szacowanie wartości wymiernych na podstawie współczynnika „N"- równego 28000 PLN

W praktyce spotykam się z niewłaściwym stosowaniem współczynnika „N" przy

określaniu kategorii zagrożonej wartości. Na przykład w sytuacji, kiedy oszacowana

wartość wymierna mienia wynosi do miliarda złotych, próbuje się zaliczyć obiekt do

trzeciej kategorii zagrożonej wartości. Nie należy stosować tego współczynnika w

sposób „mechaniczny". Przy określaniu kategorii zagrożonej wartości ma on

znaczenie tylko pomocnicze. Normotwórca wyraźnie napisał, że „można się

posiłkować" tym współczynnikiem, ale tego nie nakazał. Podobny nakaz byłby

bezsensowny, jako że kategoria zagrożonej wartości powinna być ustalana w

oparciu o cały zespół kryteriów, które wymieniłem wyżej.

Niekiedy wzbudza wątpliwości brak w kategoriach Z1 i Z2 zagrożenia zdrowia i życia.

Jest to bardzo istotne przeoczenie, podobnie jak wprowadzone mało ostre

rozróżnienia w kategoriach Z3 (życie ludzi związanych z wartościami ...) i Z4 (życie

wielu ludzi). Skoro mówimy o systemach alarmowych włamania i napadu - to w tym

ostatnim przestępstwie zawsze występuje zagrożenie dla życia lub zdrowia

ludzkiego.

W świetle powyższego proponuję, aby w procesie określania kategorii zagrożonych

wartości dla systemów włamania i napadu:

1) zawsze uwzględniać zagrożenie życia i zdrowia ludzkiego; w przypadku re-

alnego zagrożenia napadem rabunkowym system alarmowy powinien tworzyć

wyższy poziom bezpieczeństwa

2) posiłkowe wykorzystywać współczynnik „N", zwracając szczególną uwagę nie

na szacunkową wartość mienia znajdującego się w obiekcie, a na realny uby-

tek (stratę), która może w nim powstać, przy uwzględnieniu między innymi:

a) stopnia trudności w zaborze określonego rodzajowo mienia (np. pienią-

dze i duże gabarytowo opakowania sprzętu rtv),

b) lokalizacji obiektu (np. okolica bezludna z możliwością wykorzystania

transportu ciężarowego),

c) rodzaju i klasy zastosowanych środków zabezpieczenia budowlanego i

mechanicznego (np. skarbiec, schowek) itp.,

3) uwzględniać klasę instalowanego systemu alarmowego, która oparta jest

w szczególności o charakterystyki jakościowe urządzeń i innych czynników

wyznaczających poziom bezpieczeństwa obiektu,

4) kierować się wymienionymi przykładami, które wskazują, jakie rodzaje

obiektów należy zaliczyć do określonej kategorii zagrożonej wartości.

ZT Nowicki – „Alarm o przestępstwie” TONIK 1998 r