Dom energooszczędny czy pasywny? – analiza opłacalności

W związku z oczekiwanym w najbliższym czasie wdrożeniem w Polsce Dyrektywy 2002/91/WE w sprawie
charakterystyki energetycznej budynków celowe jest określenie technicznych i ekonomicznych
możliwości ograniczenia zużycia energii do ogrzewania budynków. Istotne jest przy tym określenie
opłacalności inwestowania w przedsięwzięcia, które zmierzają do ograniczenia zapotrzebowania na
energię w budynku.

Celem artykułu jest próba usystematyzowania, wyjaśnienia i skomentowania podstawowych zasad oraz
algorytmów umożliwiających prawidłową kwantyfikację charakterystyki energetycznej budynków mieszkalnych. W
pierwszej kolejności podjęto próbę usystematyzowania podstawowych pojęć stosowanych do opisu budynków
energooszczędnych.

Podstawowe pojęcia i określenia
Termin budynek energooszczędny nie został zdefiniowany w polskich przepisach budowlanych, w odróżnieniu
np. od niemieckich, dlatego nie jest to pojęcie jednoznaczne. Zwyczajowo terminem tym określany jest budynek,
którego sezonowe zapotrzebowanie na ciepło jest znacznie niższe, niż ustalają to obowiązujące przepisy. Termin
ten został wprowadzony do polskiej literatury technicznej pod koniec XX w. wskutek niezbyt trafnego – zdaniem
autora – przetłumaczenia na język polski angielskiego pojęcia „low energy house – LEH”. Bardziej poprawne
byłoby użycie określenia (tłumaczenia) budynek niskoenergochłonny lub budynek o zmniejszonym
zapotrzebowaniu na energię, gdyż określenie to zmierza w kierunku pojęcia „domu zrównoważonego ze
środowiskiem”, a więc proekologicznego, pod każdym względem przyjaznego użytkownikowi i otoczeniu. W
literaturze technicznej mianem budynku niskoenergochłonnego określa się obiekt, w którym ilość energii
skumulowanej w całym cyklu „życia” (tj. począwszy od pozyskania surowców i materiałów, wyprodukowania
wyrobów i dostarczenia na plac budowy poprzez uszczelnienie i wieloletnią eksploatację aż do likwidacji) jest
relatywnie mała.

W ostatnim okresie w polskiej literaturze technicznej popularne stało się określenie budynek pasywny, które jest
stosowane w odniesieniu do budynku ultraniskochłonnego. Tego rodzaju budynki wznoszone są od kilku lat w
Niemczech, Austrii, Danii. Budynki pasywne (ang. passive houses – PH) charakteryzują się zapotrzebowaniem
na energię netto do ogrzewania obliczanym według algorytmu stosowanego w Niemczech na poziomie 15
kWh/m

2

·a), a koszty eksploatacyjne takich budynków są kilka razy mniejsze od innych budynków [3, 14].

W budynkach pasywnych wykorzystuje się ciepło promieniowania słonecznego oraz wymienniki gruntowe do
podgrzania powietrza wentylacyjnego. Są to budynki szczelne i superizolowane pod względem termicznym, a
wykonanie detali eliminuje mostki termiczne. Współczynnik przenikania ciepła U zewnętrznych przegród
nieprzezroczystych jest mniejszy niż 0,15 W/(m

2

·K), a przegród przezroczystych – 0,7 W/(m

2

·K) [14]. Dla

porównania: jako budynki energooszczędne przyjmuje się obiekty, których wskaźnik sezonowego
zapotrzebowania na ciepło E wynosi 30–60 kWh/(m

2

·a) [3, 11]. Natomiast budynek standardowy, czyli taki, który

spełnia aktualne wymagania wyrażone za pomocą wskaźnika E oraz współczynników U poszczególnych
przegród, charakteryzuje się wskaźnikiem E sezonowego zapotrzebowania na ciepło w granicach 90–120
kWh/(m

2

·a) [3, 11].

W Polsce do oceny energetycznej budynków mieszkalnych stosuje się wskaźnik sezonowego zapotrzebowania
na ciepło do ogrzewania netto E, obliczony według metodyki podanej w normie PN-B-02025:2001. Wartości
wskaźnika E powinny być mniejsze od wartości granicznych E0 określonych w rozporządzeniu Ministra
Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie (DzU z 2002 r. nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

Interesujący podział na 4 kategorie budynków pod względem ich jakości energetycznej przedstawił L. Laskowski
[8]:

budynki substandardowe (BUSS), których jakość energetyczna nie spełnia obowiązujących wymagań

(przepisów), a wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na ciepło E > 1,3 E0,

budynki standardowe (BUST), charakteryzujące się wskaźnikiem sezonowego zapotrzebowania na

ciepło do ogrzewania E = E0,

budynki o racjonalnej charakterystyce termoenergetycznej (BURT), oparte o aktualny stan wiedzy

technicznej i zachowujące społecznie akceptowany poziom nakładów finansowych warunkujących obniżenie

wskaźnika E o co najmniej 30% w stosunku do wartości granicznej, czyli E < 0,7 E0,

budynki o zminimalizowanych potrzebach cieplnych (BUMQ), podporządkowane uogólnionemu

kryterium E → 0, które ze względu na relatywnie bardzo wysokie koszty inwestycyjne pozostają jeszcze poza

granicą dostępności dla indywidualnych inwestorów o przeciętnych dochodach.
Kategoria BURT z czasem stanie się nowym standardem, gdyż inspiruje do poszukiwania coraz lepszych
rozwiązań w miarę poszerzania wiedzy i zwiększania opłacalności przedsięwzięć zmierzających do ograniczania

potrzeb cieplnych. Do tak określonego celu zmierza się dwiema komplementarnymi drogami:

kładąc nacisk przede wszystkim na bierną ochronę cieplną pomieszczeń (zwłaszcza na izolacyjność

termiczną i szczelność ich obudowy zewnętrznej), a więc promując budownictwo superizolowane,

przystosowując obiekty do pasywnego, semiaktywnego, a także aktywnego wykorzystania słonecznych

zysków ciepła, co upoważnia do określania ich wspólnym mianem budynków helioaktywnych.
Budynki pasywne należą według tej klasyfikacji zarówno do kategorii BURT, jak i BUMQ.

Na koniec tej części artykułu należy przytoczyć definicję domu pasywnego z opracowania międzynarodowego
programu badawczego CEPHEUS wydanego pod patronatem niemieckiego Passivhaus Institut [8] – ma to być
budynek mieszkalny lub niewielki obiekt o zbliżonym przeznaczeniu:

o racjonalnym kształcie, bardzo wysokim stopniu ochrony cieplnej pomieszczeń, dzięki któremu straty

ciepła prawie w całości kompensowane są przez zyski czerpane z otoczenia i przez ciepło odzyskiwane,

w maksymalnym stopniu przystosowany do pasywnego ogrzewania słonecznego, a równocześnie

wyposażony w wysoko sprawne urządzenia grzewcze i wentylacyjne,

charakteryzujący się łącznym jednostkowym zapotrzebowaniem na energię nieprzekraczającym 30–42

kWh/(m

2

·a), w tym nie więcej niż 15 kWh/(m

2

·a) na ciepło do ogrzewania pomieszczeń przy utrzymaniu

komfortowych warunków mikroklimatu, zarówno w sezonie grzewczym, jak i poza sezonem,

którego koszt inwestycyjny tylko nieznacznie różni się od przeciętnego.

Oczywiście, ostatni warunek dotyczy państw uczestniczących w programie CEPHEUS, w których przeciętny
standard wyposażenia budynków mieszkalnych, a więc i przeciętny koszt inwestycyjny jest wyższy niż w Polsce.

Projektowanie budynku obejmuje wiele czynników: ekonomicznych, lokalizacyjnych, programowych,
estetycznych, przy czym sprawą o pierwszorzędnym znaczeniu i dla architekta, i dla inwestora jest na ogół
estetyka projektowanego obiektu. Natomiast projektowanie budynków o radykalnie obniżonym zapotrzebowaniu
na energię wymaga uznania za priorytetowy czynnika energooszczędności. Przyjęcie tego założenia już na etapie
koncepcji architektonicznej wpływa na:

usytuowanie (lokalizację),
formę,
funkcje,
rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe budynku.

Lokalizacja
Odpowiednia lokalizacja obiektu decyduje o korzystnym, ograniczającym straty ciepła mikroklimacie wokół niego.
Istotne uwarunkowania terenowe, które należy wziąć pod uwagę, projektując budynek energooszczędny, to:
rzeźba terenu, nasłonecznienie, zacienienie, kierunek wiatrów, zieleń, zbiorniki wodne, typ krajobrazu, rodzaj
otaczającej zabudowy. W skrajnie niekorzystnych warunkach lokalizacyjnych należy stosować korekty terenowe,
do których należą:

osłony przed wiatrem w postaci pasów zieleni o szerokości 5–8 m osadzonych poprzecznie do

kierunków wiatrów zimowych, w odległości 5–10 m od budynków i o ich wysokości,

ekrany i odboje wiatrowe,
sztuczne zbiorniki wodne.

Można w ten sposób uzyskać oszczędności ciepła od kilku do kilkudziesięciu procent, w porównaniu z sytuacją
teoretyczną (lokalizacja na terenie płaskim, niezalesionym, bez zbiorników wodnych).

Forma
Bryła budynku energooszczędnego powinna być związana z terenem, zwarta, o możliwie małej powierzchni
przegród zewnętrznych, zorientowana na północ – południe. Uprzywilejowana strona południowa budynku jest
otwarta: ma duże okna, świetliki, szklarnie, cieplarnie, oranżerie, werandy, tarasy, czerpnie słoneczne, kolektory
słoneczne – cały arsenał bardzo wyrazistych form architektonicznych decydujących o charakterze budynku.
Strefa północna budynku ma charakter zamknięty, otuleniowy. Może być dobrym tłem dla strefy wejścia, które
często lokalizuje się od strony północnej.
Dach może być płaski, choć najodpowiedniejszy pod względem energetycznym, funkcjonalnym i estetycznym jest
dwu- lub wielospadowy dach wysoki z dużym okapem stanowiącym ochronę przed przegrzaniem. Optymalna
wysokość to 1,5–2,5 kondygnacji.

Funkcja
Budynek energooszczędny spełnia takie same funkcje jak zwykły budynek, dlatego też podział na zespoły
funkcjonalne: dzienny, sypialny i sanitarno-gospodarczy wraz z systemem komunikacyjnym między tymi
zespołami i ich składowymi oraz otoczeniem zewnętrznym jest w budynku energooszczędnym
taki sam jak w budynku zwykłym. Istotną cechą budynków energooszczędnych jest dość sztywna zasada

strefowania pomieszczeń. Wynika ona z kluczowego charakteru czynnika energooszczędności i polega na tym,
że pomieszczenia najcieplejsze, o temperaturze ok. 22°C, powinny być sytuowane
w centrum; pomieszczenia chłodniejsze, o temperaturze 18–22°C, powinny znajdować się za nimi oraz być
otoczone wnętrzami o temperaturze ok. 16°C, stanowiącymi strefy buforowe (cieplarnie, oszklone werandy,
garderoby, składy, spiżarnie). Taki układ zespołów funkcjonalnych zgodny jest z tradycją
kształtowania domu polskiego. Przykładem może być piec lub kominek zwyczajowo lokalizowany w centrum
domu, do dziś nazywany sercem domu.
W tym kontekście zespoły funkcjonalne podzielono na te, które:

potrzebują ciepła i światła: pokoje dzienne, salony, jadalnie, pokoje do pracy, pokoje dziecięce, pokoje

rekreacyjne, oranżerie, cieplarnie (lokalizacja od strony południowej lub południowo-wschodniej),

produkują lub wymagają ciepła: kuchnie, łazienki, pralnie, kotłownie (lokalizacja w części centralnej

budynku, z kuchnią od wschodu),

potrzebują ciepła mniej, okresowo lub wcale: sypialnie, garderoby, schowki, magazyny, pomieszczenia

gospodarcze, spiżarnie (lokalizacja od strony północnej lub północno-zachodniej).
Podane zasady strefowania mówią o kierunkach optymalnych dla danych pomieszczeń.
Kolejną cechą budynku energooszczędnego jest otwartość wnętrza zapewniająca swobodną cyrkulację ciepła od
środka na zewnątrz. Wnętrze powinno być pomyślane jako wiele przenikających się przestrzeni, które można
jednak oddzielić ruchomymi przegrodami lub aranżacją wnętrza. Rozwiązania takie, określane „z rozrządem
przez pokój dzienny”, są bardzo popularne w Polsce i doskonale się sprawdzają.

Konstrukcja i materiały
Zgodnie z zaleceniami instytutów budownictwa pasywnego ściany budynków pasywnych powinny
charakteryzować się dużą bezwładnością cieplną, która pozwala na stabilność temperatury we wnętrzu.
Natomiast współczynnik przenikania ciepła ścian zewnętrznych nie powinien przekraczać wartości 0,15
W/(m2·K), co odpowiada grubości warstwy termoizolacyjnej w granicach 30 cm. Dodatkowo należy stosować
warstwy paroizolacji [14].
Szczególnie ważne w budynkach pasywnych stają się płaszczyzny i linie osadzenia okien i drzwi balkonowych.
Drzwi powinny otwierać się na zewnątrz, a nie do środka.
Poza właściwą izolacyjnością termiczną ścian szczególnie ważne w budynkach pasywnych jest wyeliminowanie
mostków termicznych. Proces ten należy rozpocząć już na etapie projektowania.
Budynki pasywne są bardzo wrażliwe na przewymiarowanie powierzchni okien południowych. Zbyt duża
powierzchnia przeszklenia powoduje tu bowiem znaczny wzrost zapotrzebowania na energię do ogrzewania w
okresie zimowym oraz do chłodzenia w okresie letnim. Nie powinny być stosowane bardzo duże powierzchnie
okien południowych o dużej izolacyjności termicznej.
Należy zaznaczyć, że stosowanie urządzeń technicznych w postaci wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła,
pomp cieplnych, gruntowych wymienników ciepła, instalacji grzewczej, solarnej itd. powinno być uwzględniane już
w założeniach projektowych, we wstępnej fazie projektowania obiektu.
Ważnym czynnikiem w architekturze energooszczędnej jest kolor i faktura. Powierzchnie jasne, gładkie odbijają
światło, wolno się nagrzewają i wolno oddają ciepło. Powierzchnie ciemne, chropowate pochłaniają światło i
ciepło, szybko się nagrzewają, ale i szybko oddają ciepło na zewnątrz. Fakty te należy wziąć pod uwagę, planując
barwy i materiał ścian budynku, projektując podłogi, nawierzchnie tarasów, balkonów, oranżerii.

Zagraniczne i polskie przykłady budynków pasywnych i energooszczędnych
Jak już wspomniano, w 1998 r. uruchomiono w Europie program CEPHEUS, w ramach którego wznoszone są
budynki pasywne. Cele programu to:

wykazanie technicznej wykonalności budynków o krańcowo niskim zapotrzebowaniu na energię

konwencjonalną,

wskazanie opłacalności takiego przedsięwzięcia (niski koszt dodatkowy ma być w budynku pasywnym

szybko kompensowany oszczędnościami podczas eksploatacji),

badanie zachowania użytkowników takich budynków,
wprowadzenie na rynek europejski domu pasywnego jako poszukiwanego towaru handlowego.

Budownictwo pasywne ma ponadto stać się ważnym elementem zrównoważonego rozwoju technicznego i
ochrony środowiska. Program zakłada wybudowanie 250 domów pasywnych. Jest ich już kilkadziesiąt w Austrii,
Francji, Szwajcarii i najwięcej w Niemczech. Zdecydowanie dominującą formą jest klasyczny dom na planie
prostokąta z dwuspadowym dachem. Dość popularne są też domy z pulpitowym dachem na planie prostokąta lub
prostokąta z półokrągłą ścianą południową, jest ich jednak prawie dwukrotnie mniej. Przeważają domy o
powierzchni od 100 do 200 m2, parterowe z poddaszem użytkowym lub jednopiętrowe z poddaszem użytkowym.
Większe spotykane są rzadko. Prawie jednakowo popularne są budynki podpiwniczone i niepodpiwniczone.
Podobnie reprezentatywne są konstrukcje drewniane i murowe, przy czym ściany murowane są z reguły
dwuwarstwowe. Ścian trójwarstwowych nie spotyka się. Garaże nigdy nie znajdują się w piwnicy i rzadko
przylegają do budynku.
Elementy charakterystyczne dla architektury z biernym wykorzystaniem energii słonecznej to prawie wyłącznie
duże przeszklenia południowe, oranżerie, kolektory słoneczne na dachu, duże okapy, żaluzje i daszki
przeciwsłoneczne.

Wszystkie elementy architektoniczne są proste technicznie i wykonawczo. Dachy są dwuspadowe lub płaskie, nie
ma lukarn, wykuszy, balkonów, łukowych nadproży, okien i drzwi o skomplikowanych kształtach. Materiały
budowlane są najwyższej jakości. Wyjątkiem są domy czeskie: mają prosty rzut i formę, natomiast potrzeba
indywidualizmu zaspokajana jest za pomocą detalu architektonicznego w postaci dużej liczby różnych typów
okien, balkonów i lukarn.
Polskie domy energooszczędne, a jest ich w Polsce co najmniej kilkanaście, charakteryzują się klasycznymi
cechami budynku energooszczędnego: mają zwartą bryłę, dach dwuspadowy lub dwuspadowy z naczółkami,
duże przeszklenie od południa, względne zamknięcie od strony północnej uwarunkowane
lokalizacją, wewnętrzne strefy buforowe ciepła w postaci oszklonych werand, pokojów zimowych, pomieszczeń
gospodarczych i składowych. Detale konstrukcyjne wolne są od mostków termicznych.
Dzięki współpracy biura projektowego Lipińscy Domy z Wrocławia i Instytutu Budynków Pasywnych przy
Narodowej Agencji Poszanowania Energii został wybudowany w Smolcu koło Wrocławia autorski budynek
Lipińscy Dom Pasywny. Budynek ten uzyskał jako pierwszy w Polsce certyfikat budynku pasywnego nadany
przez Instytut Budynków Pasywnych przy NAPE.

Koszty inwestycyjne i efekty eksploatacyjne
budynków niskoenergetycznych

W polskiej literaturze technicznej brak jest
szczegółowych i obiektywnych wyników analiz
kosztów inwestycyjnych oraz wyników badań efektów
eksploatacyjnych budynków niskoenergetycznych
(pasywnych i energooszczędnych). Publikowane
cząstkowe wyniki badań i analiz są często
nieobiektywne (niepowtarzalne z uwagi na
jednostkowe wykonanie lub sponsoring
(dofinansowanie) niektórych rozwiązań materiałowo-
konstrukcyjnych zastosowanych w tych budynkach.
Ocenę energetyczną budynków mieszkalnych można
wykonywać za pomocą profesjonalnych programów
komputerowych. W Instytucie Fraunhofera Fizyki
Budowli w Holzkirchen przy współpracy Uniwersytetu
w Kassel został opracowany program EPASS-
HELENA, który umożliwia ekspertom zajmującym się doradztwem energetycznym wystawianie świadectw
(certyfikatów) energetycznych budynków – według Dyrektywy 2002/91/WE [10].
Innym sposobem na określanie efektów eksploatacyjnych oraz kosztów inwestycyjnych budynków
niskoenergetycznych są analizy (obliczenia) teoretyczne, które umożliwiają także określanie kosztów
inwestycyjnych niezbędnych do wykonania budynków energooszczędnych i pasywnych. Interesujące analizy z tej
dziedziny zostały wykonane przez zespół: B. Sadowska, W. Sarosiek z Politechniki Białostockiej [11] oraz przez
W. Lesisza z Politechniki Wrocławskiej [9]. W obu tych ośrodkach porównywano koszty inwestycyjne i efekty
eksploatacyjne trzech wersji budynku jednorodzinnego (standardowego, energooszczędnego i pasywnego). Na
podstawie kosztów dodatkowych i możliwych oszczędności eksploatacyjnych oszacowano opłacalność
wznoszenia budynków niskoenergetycznych (wyznaczono wskaźniki: E, SPBT, NPV, CSE).
W pracy B. Sadowskiej i W. Sarosieka przyjęto następujące założenia:

powierzchnia ogrzewania budynku wynosiła 177 m2,
koszt wzniesienia budynku standardowego traktowano jako wyjściową do dalszych analiz,
koszt ponadstandardowych elementów budynku energooszczędnego i pasywnego potraktowano jako

nakłady konieczne do doprowadzenia tego budynku do statusu budynku energooszczędnego i pasywnego.

Jako koszty dodatkowe budynku energooszczędnego ujęto nakłady na: dodatkową izolację termiczną przegród
zewnętrznych, lepsze okna, wentylację mechaniczną, rekuperator, wymiennik gruntowy. Jako koszty dodatkowe
budynku pasywnego przyjęto nakłady na: dodatkową, o znacznej grubości izolację termiczną, superizolowane
okna, wentylację mechaniczną, rekuperator wysokiej sprawności, wymiennik gruntowy.
W tabeli 1 zamieszczono wyznaczone (według zasad kosztorysowania i cen z kwietnia 2006 r.) koszty
dodatkowe, które trzeba ponieść, aby zamiast budynku standardowego pod względem termicznym zbudować
budynek energooszczędny lub budynek pasywny. W tabeli 2 podano wartości zapotrzebowania na energię i
koszty ogrzewania analizowanego budynku.

Tabela 1. Koszt dodatkowy ponoszony przy zamianie
budynku standardowego na budynek energooszczędny
lub budynek pasywny

Tabela 2. Zapotrzebowanie na energię i koszt ogrzewania analizowanego budynku

Z racji znacznej różnicy cen paliwa (gaz sieciowy, olej opałowy) dużo krótsze czasy zwrotu uzyskuje się przy
ogrzewaniu olejem opałowym. Zwraca uwagę krótki czas zwrotu na osiągnięcie standardu budynku
energooszczędnego (6 lat lub 4 lata) i długi czas zwrotu (22 lub 11 lat) inwestycji polegającej na wzniesieniu
budynku pasywnego zamiast standardowego. Najbardziej niekorzystnie wypada inwestycja polegająca na
zastąpieniu domu energooszczędnego domem pasywnym (czas zwrotu dla różnicy paliw wynosi odpowiednio 68 i
45 lat). W warunkach ogrzewania gazem ekonomicznie opłacalna jest tylko inwestycja polegająca na
wybudowaniu domu energooszczędnego zamiast standardowego (wartość NPV > 10 000 zł). W przypadku
ogrzewania olejowego znaczący efekt ekonomiczny można uzyskać, inwestując w dom energooszczędny zamiast
standardowego (wartość NPV > 30 000 zł). W przypadku obu paliw bardzo źle wypada zamiana budynku
energooszczędnego na pasywny (wartość NPV – ok. 30 000 zł).
Podobne tendencje i wartości uzyskano w pracy W. Lesisza [9]. Analizował on trzy rodzaje budynków, podobnie
jak Sadowska i Sarosiek [11], ale o powierzchni ok. 198 m

2

.

Tabela 3. Podstawowe wskaźniki techniczne i koszt ogrzewania budynków o powierzchni 198
m

2

[9]

Podsumowanie i wnioski końcowe

Wykonane analizy, choć dotyczą konkretnych budynków, dają pogląd na temat opłacalności inwestowania w
energooszczędność budynków. Przy obecnych cenach robocizny, wyrobów budowlanych oraz energii i paliw
opłacalne (ekonomicznie uzasadnione) jest wznoszenie budynków energooszczędnych (wskaźnik E = 40
kWh/(m

2

·a)) zamiast budynków o standardzie podstawowym spełniających obecnie normy i przepisy (wskaźnik E

≈ 100 kWh/(m

2

·a)). Dyskusyjne natomiast jest obecnie wznoszenie budynków pasywnych (wskaźnik E = 15

kWh/(m

2

·a)) zamiast budynków o standardzie podstawowym spełniających obecnie normy (wskaźnik E ≈ 100

kWh/(m

2

·a)).

Sytuacja może ulec zmianie po radykalnej zmianie cen surowców energetycznych (gazu, oleju opałowego, węgla
kamiennego, koksu) w stosunku do cen wyrobów budowlanych, robocizny i urządzeń technicznych. W
projektowaniu budynków o niskim zapotrzebowaniu na energię istotny wpływ na decyzje architektoniczne
dotyczące przeszklenia oraz bryły budynku ma ogólny bilans cieplny tych budynków.
Ogromną rolę w uzyskaniu oczekiwanych efektów technicznych i ekonomicznych budynków pasywnych ma
jakość wykonania i jakość wbudowanych materiałów i urządzeń technicznych. Przed odbiorem wybudowanych
budynków pasywnych przeprowadza się dwa podstawowe badania: zdjęcie termowizyjne – w celu wykrycia
mostków termicznych, oraz test szczelności – w celu wykrycia nieszczelności obudowy według normy PN-EN
13829 „Właściowści cieplne budynków. Określenie przepuszczalności powietrznej budynków”. [12].

Józef Adamowski

Literatura
1. D. Burzyńska, „Budynek 2000. Dom Pasywny”, „Kalejdoskop Budowlany”, nr 11/2004.
2. D. Burzyńska, „Dom 3-litrowy. Rewolucja w modernizacji starych budynków”, „Kalejdoskop Budowlany”, nr
12/2004.
3. K. Kasperkiewicz, „Wybrane zagadnienia oceny i projektowania energooszczędnych budynków mieszkalnych”,
Prace ITB Nr 2 (134)/2005.
4. K. Kasperkiewicz, K. Kowalewska, „Budynki o niskim zużyciu energii do ogrzewania i budynki pasywne”,
„Materiały Budowlane”, nr 1/2003.
5. T. Kisielewicz, „Stateczność cieplna budynków pasywnych”, IX Polska Konferencja Naukowo-Techniczna
„Fizyka Budowli w Teorii i Praktyce”, Łódź 2003.
6. T. Kisielewicz, „O konieczności architektoniczno-energetycznego projektowania budynków”, „Czasopismo
Techniczne”, z. 6/2005, Wydawnictwo
PK, Kraków 2005.
7. T. Kisielewicz, „Zasady kształtowania budynków pasywnych”, X Polska Konferencja Naukowo-Techniczna
„Fizyka Budowli w Teorii i Praktyce”, Łódź 2005.
8. L. Laskowski, „Ochrona cieplna i charakterystyka energetyczna budynku”, Oficyna Wydawnicza PW,
Warszawa 2005.
9. W. Lesisz, „Niskoenergetyczny budynek pasywny”, Praca dyplomowa pod kierunkiem dr. inż. Józefa
Adamowskiego, Koreferent prof. dr hab. inż. Henryk Nowak, WBLiW PWr, Wrocław, lipiec 2006.
10. J. Radoń, „Ocena energetyczna budynków mieszkalnych za pomocą programu komputerowego Epass-
Hellena”, „Czasopismo Techniczne”, z. 5–13/2006, Wydawnictwo PK, Kraków 2006.
11. B. Sadowska, W. Sarosiek, „Dom standardowy, energooszczędny czy pasywny”, „Czasopismo Techniczne”,
z. 5–13/2006, Wydawnictwo PK, Kraków 2006.
12. Ł. Smól, „Próba szczelności”, „Kalejdoskop Budowlany”, nr 4/2006.
13. Ł. Samól, „Pasywny biurowiec”, „Kalejdoskop Budowlany”, nr 9/2005.
14. G. Schlagowski, „Podstawy projektowania budownictwa pasywnego”, Polski Instytut Budownictwa
Pasywnego, Gdańsk.
15. G. Schlagowski, „Okna w budynkach pasywnych”, Świat Szkła”, nr 2/2006.
16. R. Wnuk, „Budowa domu pasywnego w praktyce”, Wydawnictwo Przewodnik Budowlany, Warszawa 2006.
17. Strony internetowe: www.ibp.com.pl, www.bydynkipasywne.kres.org, www.rekuperatory.pl,
www.viessmann.pl, www.passiv.de, www.dompasywny.com, www.dom-pasywny.pl.