A

by siê to wszystko sta³o, trzeba cofn¹æ siê do li-
pca 1935 roku. Wtedy to podjêto decyzjê o wyty-
czeniu trasy, zrobieniu pomiarów i rozpoczêciu

budowy kolejki. Firma Bleichert z Lipska oraz Stocz-
nia Gdañska opracowa³y projekt i z³o¿y³y ofertê na
dostawê urz¹dzeñ, konstrukcji i wagoników. Ju¿
w sierpniu rozpoczê³a siê ogromna operacja. Naj-
pierw u³o¿ono drogê z KuŸnicy na Turnie Myœlenickie
i t¹ drog¹ samochodami mo¿na by³o dowoziæ mate-
ria³y. Na pocz¹tku pracowa³o 100 robotników na dwie
zmiany. Potem zatrudnienie zwiêkszono do 600 osób.
Wozy konne wy³adowane stal¹, drewnem i cemen-
tem z trudem dociera³y tylko do Kot³a G¹sienicowe-
go. Dalej materia³y trzeba by³o dostarczaæ dos³ownie
na plecach. Naj³atwiej sz³o z deskami, które jakby
p³ynê³y w górê podawane z r¹k do r¹k przez ustawio-

nych rzêdem robotników. Potem
sprowadzono dwie pary koników
huculskich specjalnie przygotowa-
nych do pracy w górach. Uda³o siê
zorganizowaæ transport juczny do
przewozu potrzebnej wody i pias-
ku. W paŸdzierniku powsta³a te¿
robocza linowa kolejka z Turni na
Kasprowy. Nazwano j¹ trumienk¹,
bo tak na pierwszy rzut oka wygl¹-
da³a. Prace budowlane by³y bardzo
trudne, wymagaj¹ce robót miner-
skich, kucia w skale i betonowania
fundamentów podpór w warun-

TEKST

Ł

ATWY

!

!
!

h i s t o r i a t e c h n i k i

W lutym 1936 roku, po siedmiu miesiącach wytężonej pracy,

ukończono budowę kolejki linowej z Kuźnic na Kasprowy

Wierch. Pierwszym pasażerem, który zupełnie bez obaw

wszedł do gotowego do podróży wagonika, był pies Rebus,

opowiada dyrektor Muzeum Kolejnictwa Janusz Sankowski.

Zadowolony pies pomachał ogonem, ośmielając tym zgroma-

dzonych dostojników państwowych, na czele z ministrem ko-

munikacji inż. Andrzejem Bobkowskim do zajęcia miejsca

w wagoniku i odbycia inauguracyjnej podniebnej podróży.

Pompa dostarczająca wodę konie-

czną do budowy

Liny nośne kolejki

2

27

7

Schemat działania kolejki

Z Kuźnic na Kasprowy Wierch

czyli 70−lecie kolejki linowej

A d a m Ł o w i c k i

1

kach wymagaj¹cych wyszkolenia
alpinistycznego. Najtrudniejszym
zadaniem by³o wzniesienie budyn-
ku stacyjnego na Kasprowym. Roz-
poczê³a siê w³aœnie wczesna zima,
a gotowe by³y tylko wykopy, ³awa
fundamentowa i czêœæ murów piw-
nic. Dla umo¿liwienia dalszej budo-
wy, powsta³ olbrzymi drewniany
barak, nazwany cieplakiem. Moco-
wa³ go do ska³y pod³o¿a ca³y skom-
plikowany system lin i kotwic. To
on zabezpiecza³ przed wœciek³ymi
atakami górskiego, zimowego wiat-
ru. Centralne ogrzewanie oraz pie-
ce koksowniki utrzymywa³y tempe-
raturê powy¿ej zera, co pozwala³o
na betonowanie. Ludzie pracowali
na akord po 14 albo i 16 godzin na
dobê. Wytrzymywali to tylko najsil-
niejsi i najzdrowsi. W dó³ do rodzin
schodzili tylko raz na dwa tygodnie.
Z uwagi na warunki transportu t³u-
czeñ do budowy musia³ byæ produ-

kowany na miejscu. Jednak œnieg,
mróz, wiatr i krótki dzieñ powodo-
wa³y, ¿e rezygnowali nawet najwyt-
rwalsi kamieniarze. Nieocenion¹
pomoc¹ okazali siê cyganie, artyœci
w t³uczeniu kamienia. Pracowali
malutkimi m³oteczkami, osadzony-
mi na bardzo d³ugich giêtkich prê-
tach. Osi¹gali trzykrotnie wiêksz¹
wydajnoœæ ni¿ zwykli kamieniarze.
Budynek w KuŸnicach murowali ka-
mieniarze sprowadzeni a¿ spod
Bras³awia na WileñszczyŸnie. Liny
do kolejki wyprodukowa³a Fabryka
Lin i Drutów z Sosnowca.

Imponuj¹co wygl¹da³a ma-

szyna do skrêcania liny noœnej. Lina

taka ma œrednicê 48 milimetrów.
Skrêcano je maszyn¹, której model
widzimy na fotografii.

Pod koniec budowy nast¹pi³a

powa¿na awaria. Sta³o siê to pod-
czas wyci¹gania ostatniej, czwartej
liny. Gdy jej pocz¹tek dociera³ ju¿
do peronu stacyjnego na Kaspro-
wym, zerwa³a siê lina monta¿owa
ci¹gn¹ca grub¹ i ciê¿k¹ linê noœn¹.

Trumienka, mała kolej linowa dos-

tarczająca ludzi i materiały

Model maszyny do skręcania lin

z drutu

Wagonik jadący z pasażerami

Modelik wagonika

Transport materiałów

Wagonik w podniebnej podróży

h i s t o r i a t e c h n i k i

2

28

8

Da³ siê s³yszeæ gwizd rozcinanego stal¹ powietrza
i straszliwy bicz z liny w ci¹gu kilku sekund znalaz³
siê dwa kilometry ni¿ej, skrêcony i ju¿ nienadaj¹cy
siê do u¿ytku. Na szczêœcie oby³o siê bez ofiar w lu-
dziach.

Wykonano now¹ linê i w lutym odby³o siê uro-

czyste otwarcie, a w marcu kolejka rozpoczê³a regu-
larn¹ dzia³alnoœæ. £¹cznie d³ugoœæ kolei linowej na
Kasprowy Wierch wynosi 4181 metrów, a ró¿nica wy-
sokoœci 935 metrów. Prêdkoœæ wagonika to 5 metrów
na sekundê i mieœci siê w nim 36 osób.

Kolej linowa powsta³a w krótkim czasie sied-

miu miesiêcy i umo¿liwia ³atwe i szybkie osi¹gniêcie
szczytu Kasprowego Wierchu. Pomimo skoñczenia 70
lat pracuje do dziœ bez awarii i wypadków. Wp³ywa
to na o¿ywienie turystyki i narciarstwa. Dziêki tej in-
westycji piêkno Tatr zosta³o zachowane, a jednoczeœ-
nie udostêpniono je ludziom, bez wzglêdu na ich
kondycjê fizyczn¹ oraz uzdolnienia sportowe.

!

Drewniane podpory

Prace podczas budowy drogi

Transport potrzebnych elementów

Teren budowy powstającej kolejki linowej

2

29

9