8/7. Indywidualne œrodki ochrony zabezpieczaj¹ce
przed upadkiem z wysokoœci

Rozdzia³ 8/7.

8/7. Indywidualne œrodki ochrony zabezpieczaj¹ce przed upadkiem z wysokoœci

8. Odzie¿ robocza, œrodki ochrony indywidualnej

grudzieñ 2009

Dariusz P³ochocki

Spis treœci

1. Rodzaje œrodków ochrony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

2. Oznakowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

3. Instrukcja u¿ytkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

4. Rodzaje œrodków ochrony przed upadkiem

z wysokoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

4.1. Szelki bezpieczeñstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

4.2. Amortyzatory bezpieczeñstwa . . . . . . . . . . . . .

7

4.3. Linki bezpieczeñstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10

4.4. Urz¹dzenia samohamowne . . . . . . . . . . . . . . .

11

4.5. Urz¹dzenia samozaciskowe . . . . . . . . . . . . . . .

12

4.6. Urz¹dzenia kotwicz¹ce. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15

4.7. Linki ustalaj¹ce pozycjê podczas pracy . . . . . . .

16

5. Dobór œrodków ochrony zabezpieczaj¹cych

przed upadkiem z wysokoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16

5.1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16

5.2. Praca na wysokoœci bez koniecznoœci

przemieszczania siê w pionie lub poziomie . . .

18

5.3. Praca na wysokoœci z koniecznoœci¹

przemieszczania siê w poziomie. . . . . . . . . . . .

18

5.4. Praca na wysokoœci z koniecznoœci¹

przemieszczania siê w pionie – praca z drabiny
bez pa³¹ków o wysokoœci powy¿ej 4 m . . . . . .

19

5.5. Praca na wysokoœci z koniecznoœci¹

przemieszczania siê w pionie – praca
z wykorzystaniem urz¹dzeñ krzese³kowych,
drabin linowych lub ruchomych podestów
roboczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19

6. Wa¿niejsze regulacje prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . .

20

1. Rodzaje œrodków ochrony

Indywidualne
środki ochrony
– rodzaje

Do indywidualnych œrodków ochrony zabezpieczaj¹cych przed upadkiem z wy-
sokoœci zaliczamy:

l

szelki bezpieczeñstwa,

l

³¹czniki (zatrzaœniki),

l

amortyzatory,

l

linki bezpieczeñstwa,

l

urz¹dzenia samohamowne,

l

urz¹dzenia samozaciskowe ze sztywn¹ prowadnic¹,

l

urz¹dzenia samozaciskowe z giêtk¹ prowadnic¹,

l

urz¹dzenia kotwicz¹ce,

l

linki ustalaj¹ce pozycjê podczas pracy.

grudzień 2009

1

OPINIE

Rozdział 8/7.

Pasy ustalaj¹ce pozycjê podczas pracy oraz uniemo¿liwiaj¹ce rozpoczêcie spada-
nia nie s¹ indywidualnym sprzêtem chroni¹cym przed upadkiem z wysokoœci
zgodnie z PN-EN 363:2005 Indywidualny sprzêt chroni¹cy przed upadkiem z wysokoœci.
Systemy powstrzymywania spadania

. Jest to sprzêt uzupe³niaj¹cy przy pracy, np. na

s³upach.

2. Oznakowanie

Zestaw zabezpieczaj¹cy przed upadkiem z wysokoœci powinien zawieraæ:

l

uprz¹¿ oraz

l

podsystem ³¹cz¹co-amortyzuj¹cy po³¹czony z punktem kotwiczenia.

Ka¿dy daj¹cy siê rozmontowaæ sk³adnik zestawu powinien byæ oznakowany.

Obowiązkowe
oznakowanie

Oznakowanie powinno zawieraæ:

l

dwie ostatnie cyfry roku produkcji (dla roku 2009 oznakowanie – 09),

l

dane producenta, importera lub dystrybutora,

l

numer partii albo numer seryjny sk³adnika,

l

oznakowanie znakiem CE z podaniem numeru jednostki notyfikacyjnej.

Trwałość

Je¿eli stopieñ starzenia siê œrodków ochrony indywidualnej mo¿e mieæ powa¿ny
wp³yw na ich w³aœciwoœci, na ka¿dym egzemplarzu œrodków wprowadzanych do
obrotu lub na ich wymienialnych czêœciach sk³adowych, powinna byæ podana:

l

data ich produkcji i (jeœli to mo¿liwe),

l

data up³ywu okresu trwa³oœci.

Oznakowanie to powinno byæ wykonane w sposób trwa³y i czytelny.

Informacje
dodatkowe

W przypadku, gdy producent nie mo¿e ustaliæ okresu trwa³oœci œrodków ochrony
indywidualnej, dostarczona przez niego instrukcja powinna zawieraæ niezbêdne
informacje umo¿liwiaj¹ce nabywcy lub u¿ytkownikowi tych œrodków ustalenie
w³aœciwej daty up³ywu okresu ich trwa³oœci, z uwzglêdnieniem:

l

poziomu jakoœci tych œrodków,

l

warunków ich sk³adowania, u¿ywania, czyszczenia, obs³ugi i konserwacji.

3. Instrukcja u¿ytkowania

Zakres
informacji

Zgodnie z § 9 ust. 1 i 2 rozporz¹dzenia Ministra Gospodarki z 21.122005 r. w spra-
wie zasadniczych wymagañ dla œrodków ochrony indywidualnej (Dz.U. Nr 259,
poz. 2173) – producent lub jego upowa¿niony przedstawiciel, wprowadzaj¹c
œrodki ochrony indywidualnej do obrotu, powinien dostarczyæ instrukcjê ich
u¿ytkowania. Instrukcja u¿ytkowania opracowana w jêzyku u¿ytkownika musi
zawieraæ:

l

nazwê i adres producenta lub jego upowa¿nionego przedstawiciela;

l

sposób przechowywania, u¿ywania, czyszczenia, konserwacji, obs³ugi i dezyn-
fekcji œrodków ochrony indywidualnej;

l

informacje o:

o

zalecanych przez producenta œrodkach czyszcz¹cych, konserwuj¹cych i de-
zynfekuj¹cych, które nie bêd¹ negatywnie oddzia³ywaæ na u¿ytkownika
œrodków ochrony indywidualnej oraz na te œrodki, jeœli bêd¹ stosowane
zgodnie z odpowiednimi instrukcjami,

2

grudzień 2009

OPINIE

8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej

Rozdział 8/7.

o

skutecznoœci ochrony wynikaj¹cej z badañ technicznych wykonanych w ce-
lu sprawdzenia poziomów lub klas ochrony, którymi charakteryzuj¹ siê
œrodki ochrony,

o

odpowiednim dodatkowym wyposa¿eniu i charakterystyce ich czêœci
zamiennych,

o

klasie ochrony dla ró¿nych poziomów zagro¿eñ i zwi¹zanych z tym ogra-
niczeñ u¿ywania œrodków ochrony indywidualnej,

o

rodzaju opakowania w³aœciwego do ich bezpiecznego transportu;

l

datê wa¿noœci lub okres trwa³oœci œrodków ochrony indywidualnej lub ich
okreœlonych czêœci sk³adowych;

l

objaœnienie wszelkich oznaczeñ;

l

nazwê, adres i numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej uczestnicz¹cej
w procesie oceny zgodnoœci œrodków ochrony indywidualnej.

Zakres
informacji

Instrukcja dostarczana wraz ze œrodkami ochrony indywidualnej chroni¹cymi
przed upadkiem z wysokoœci powinna zawieraæ tak¿e informacje o:

l

wymaganiach dotycz¹cych punktu kotwiczenia,

l

minimalnej wolnej przestrzeni znajduj¹cej siê poni¿ej u¿ytkownika,

l

w³aœciwym sposobie zak³adania uprzê¿y,

l

metodzie przy³¹czania podsystemu ³¹cz¹co-amortyzuj¹cego do punktu kotwi-
czenia.

W instrukcji powinny znaleŸæ siê równie¿ informacje o tym, które klamry szelek
bezpieczeñstwa s¹ wykorzystywane w systemie powstrzymania spadania, a które
w systemie nadawania pozycji podczas pracy.

Przed przyst¹pieniem do u¿ytkowania indywidualnych œrodków zabezpiecza-
j¹cych przed upadkiem z wysokoœci obowi¹zkiem jest zapoznanie siê z instrukcj¹
u¿ytkowania opracowan¹ przez producenta. O tym obowi¹zku producent przypo-
mina poprzez naniesienie piktogramu (obrazek otwartej ksi¹¿ki z du¿¹ liter¹ I) na
œrodku ochrony indywidualnej.

4. Rodzaje œrodków ochrony przed upadkiem
z wysokoœci

4.1. Szelki bezpieczeñstwa

Budowa

Szelki bezpieczeñstwa s¹ jednym ze sk³adników ca³ego systemu chroni¹cego
przed upadkiem z wysokoœci. Sk³adaj¹ siê one z:

l

1 – pasa barkowego,

l

2 – pasa pomocniczego,

l

3 – siode³ka (pasa g³ównego),

l

4 – pasa udowego,

l

5 – pasa biodrowego do nadawania pozycji podczas pracy,

l

6 – klamry regulacyjnej,

l

7 – klamry zaczepowej,

l

8 – klamry spinaj¹cej.

grudzień 2009

3

8/7. Indywidualne środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości

OPINIE

Rozdział 8/7.

Szelki bezpieczeñstwa, czêœci sk³adowe

Podstawowe
funkcje

Szelki bezpieczeñstwa zapewniaj¹ bezpieczne wyhamowanie cia³a cz³owieka.
Dzieje siê tak dlatego, poniewa¿ konstrukcja szelek oparta jest na pasach bar-
kowych po³¹czonych z pasami udowymi z grzbietow¹ (mocowan¹ w miejscu
po³¹czenia pasów barkowych) lub piersiow¹ klamr¹ zaczepow¹. Taka budowa
gwarantuje:

l

równomierne roz³o¿enie si³ dzia³aj¹cych na cia³o cz³owieka w trakcie po-
wstrzymywania spadania i przeniesienie tych si³ na koœci miednicy (najmoc-
niejsz¹ czêœæ cia³a), co zdecydowanie zmniejsza ryzyko wyst¹pienia obra¿eñ,

l

nadanie cia³u odpowiedniej pozycji podczas powstrzymywania spadania, co
minimalizuje mo¿liwoœæ uszkodzeñ organów wewnêtrznych oraz krêgos³upa,

l

odpowiedni¹ pozycjê cia³u (zbli¿on¹ do pionu) ju¿ po powstrzymaniu spada-
nia, co w konsekwencji umo¿liwia bezpieczne i w miarê wygodne oczekiwanie
na pomoc.

Oprócz metalowych klamer zaczepowych, elementem przenosz¹cym obci¹¿enia s¹
elastyczne taœmy w³ókiennicze wykonane z taœm poliamidowych lub poliestro-
wych. Pasy szelek, które przenosz¹ obci¹¿enia podczas powstrzymywania spada-
nia, powinny posiadaæ szerokoœæ co najmniej 40 mm.
W celu zabezpieczenia taœm przed nasi¹kaniem wod¹, olejem, smarem i przenika-
niem brudu, w niektórych modelach szelek, taœmy wykañcza siê np. TEFLON-em
co znacznie wyd³u¿a okres u¿ytkowania.

Regulacja

Konstrukcja szelek powinna zapewniaæ mo¿liwoœæ dopasowania do sylwetki
u¿ytkownika. Odpowiednie wyregulowanie szelek jest bardzo wa¿ne, bowiem tyl-
ko szelki prawid³owo za³o¿one i dopasowane pozwalaj¹ na pe³ne wykorzystanie
ich walorów. I to w³aœnie regulacja jest jedyn¹ dozwolon¹ form¹ ingerencji w kon-
strukcjê szelek.

Nie wolno dokonywaæ ¿adnych zmian i poprawek w konstrukcji. Jeœli z jakichœ
powodów poprawki by³yby konieczne – nale¿y zg³osiæ tak¹ potrzebê producento-
wi. Podobnie zakazane jest samodzielne dokonywanie napraw (tylko producent
jest upowa¿niony do takich czynnoœci).

Szelki bezpieczeñstwa powinny spe³niaæ wymagania Polskiej Normy PN-EN
361:2005 Œrodki ochrony indywidualnej chroni¹ce przed upadkiem z wysokoœci. Szelki
bezpieczeñstwa

.

4

grudzień 2009

OPINIE

8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej

Rozdział 8/7.

Zasady
prawidłowej
regulacji

Prawid³owo za³o¿one i wyregulowane szelki bezpieczeñstwa powinny spe³niaæ
trzy poni¿sze zasady.

Zasada 1.

Pomiêdzy pasy barkowe i barki oraz pomiêdzy pasy udowe i uda mo¿na wsun¹æ
tylko palce d³oni.
Zbyt luŸne dopasowanie grozi mo¿liwoœci¹ wysuniêcia siê cia³a cz³owieka z szelek,
zbyt ciasne – powoduje dyskomfort w trakcie pracy.

Zasada 2.

Tylna klamra zaczepowa powinna znajdowaæ siê na wysokoœci ³opatek (na rysun-
ku oznaczona numerem 7).

Zasada 3.

Wolne koñce pasów musz¹ zostaæ zabezpieczone szlufkami i przylegaæ do cia³a
u¿ytkownika.

Dopasowanie
do podzes-
połów

Konstrukcja szelek mo¿e byæ dedykowana do œciœle okreœlonych zastosowañ, a co
za tym idzie, do wspó³pracy z ró¿nymi podzespo³ami ³¹cz¹co-amortyzuj¹cymi.
Wi¹¿e siê to z zastosowaniem okreœlonych:

l

klamer zaczepowych,

l

pasa piersiowego lub biodrowego,

l

klamer regulacyjnych,

l

poduszek przeciwuciskowych, itp.

Wyposażenie

Poszczególne rodzaje szelek ró¿n¹ siê pomiêdzy sob¹ wyposa¿eniem i zakresem re-
gulacji pasów udowych, barkowych i pasa piersiowego. Ponadto modele bardziej
skomplikowane wyposa¿one s¹ w obrotowy pas do pracy „w podparciu” z boczny-
mi klamrami zaczepowymi.

Pas biodrowy z bocznymi klamrami nie mo¿e w ¿adnym wypadku wykorzysty-
wany do powstrzymywania spadania. Oznacza to, ¿e klamry pasa nie wolno
doczepiaæ do zestawu ³¹cz¹co-amortyzuj¹cego.

PRZYKŁAD

Przyk³adowe rodzaje szelek bezpieczeñstwa.

Najprostsze szelki bezpieczeñstwa z mo¿liwoœci¹ dopasowywania pasów udowych
i pasa piersiowego, wyposa¿one w tyln¹ klamrê zaczepow¹.

Szelki bezpieczeñstwa z mo¿liwoœci¹ regulacji pasów udowych i pasa piersiowego,
wyposa¿one w pas do pracy „w podparciu” z bocznymi klamrami zaczepowymi.

grudzień 2009

5

8/7. Indywidualne środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości

OPINIE

Rozdział 8/7.

Szelki bezpieczeñstwa z mo¿liwoœci¹ regulacji pasów udowych, pasów barkowych
i pasa piersiowego, wyposa¿one w tyln¹ klamrê zaczepow¹.

Szelki bezpieczeñstwa z mo¿liwoœci¹ regulacji pasów udowych, pasów barkowych
i pasa piersiowego, wyposa¿one w pas do pracy „w podparciu” z bocznymi klamra-
mi zaczepowymi.

Szelki bezpieczeñstwa z mo¿liwoœci¹ regulacji pasów udowych, pasów barkowych
i pasa piersiowego, wyposa¿one w tylny i przedni punkt zaczepowy oraz obrotowy
pas do pracy „w podparciu” z bocznymi klamrami zaczepowymi.

Kontrola przed
użytkowaniem

Przed oddaniem szelek do u¿ytkowania nale¿y skontrolowaæ:

l

zgodnoœæ danych z Karty U¿ytkowania z p³ytk¹ identyfikacyjn¹ znajduj¹c¹ siê
na szelkach,

l

wygl¹d szelek, pod k¹tem ewentualnych uszkodzeñ (nale¿y zwróciæ szcze-
góln¹ uwagê na klamry i szwy).

W przypadku zauwa¿onych:

l

deformacji taœm,

l

œladów korozji na elementach metalowych,

l

pêkniêæ lub innych w¹tpliwoœci

– szelki bezpieczeñstwa nie powinny byæ u¿ytkowane i nale¿y je zwróciæ dostawcy.

W przypadku wydania szelek bezpieczeñstwa u¿ytkownikowi nale¿y zanotowaæ
na nich (pisakiem wodoodpornym) oraz w Karcie U¿ytkowania datê wydania.

Wymagania dla
użytkownika

Szelki bezpieczeñstwa mog¹ byæ wykorzystywane wy³¹cznie przez osoby:

l

odpowiednio przeszkolone,

l

posiadaj¹ce zaœwiadczenia o braku przeciwwskazañ do pracy na wysokoœci.

Przed przyst¹pieniem do pracy u¿ytkownik powinien zostaæ zapoznany z zasada-
mi prowadzenia ewentualnej akcji ratunkowej, w tym sposobami ewakuacji.

W trakcie u¿ytkowania szelki powinny byæ chronione przed kontaktem z:

l

farbami i rozpuszczalnikami,

l

smarami i olejami,

l

kwasami, zasadami i alkoholami,

l

otwartym ogniem (tak¿e wysok¹ temperatur¹),

l

przedmiotami o ostrych krawêdziach,

l

szorstkimi powierzchniami,

l

innymi substancjami (warunkami) wskazanymi przez ich producenta w in-
strukcji obs³ugi.

6

grudzień 2009

OPINIE

8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej

Rozdział 8/7.

Szelki, które mia³y kontakt z substancjami zabronionymi powinny byæ wycofane
z u¿ytkowania!

Zaleca siê, aby w trakcie u¿ytkowania szelki bezpieczeñstwa by³y okresowo kon-
trolowane. Przegl¹dów sprawnoœci szelek nale¿y dokonywaæ przynajmniej raz
w ci¹gu roku.

Przechowywa-
nie i transport

Szelki bezpieczeñstwa nale¿y przechowywaæ w suchym i zacienionym miejscu,
z dala od otwartego ognia, Ÿróde³ ciep³a, wp³ywu substancji chemicznych. W trak-
cie przechowywania i transportu nale¿y chroniæ je przed mo¿liwoœci¹ urazów me-
chanicznych.

PRZYKŁAD

Nowe szelki bezpieczeñstwa nale¿y przechowywaæ i transportowaæ w oryginalnych opakowaniach,
natomiast sprzêt ju¿ u¿ytkowany najlepiej przechowywaæ w stanie rozwieszonym.

Okres bezpiecznego u¿ytkowania szelek bezpieczeñstwa to z regu³y od piêciu
do siedmiu lat. Okres ten mo¿e zostaæ wyd³u¿ony po dokonaniu przez producenta
przegl¹du okresowego.

Wycofanie
z użytkowania

Szelki bezpieczeñstwa powinny zostaæ wycofane z eksploatacji, w ka¿dym przy-
padku gdy:

l

bra³y udzia³ w powstrzymywaniu spadania,

l

minê³a data przydatnoœci do u¿ytkowania ustalona przez producenta,

l

stwierdzono uszkodzenie szwów, elementów w³ókienniczych, korozje elemen-
tów metalowych,

l

mia³y kontakt z zakazanymi substancjami chemicznymi okreœlonymi przez
producenta w instrukcji,

l

mia³y kontakt z otwartym ogniem lub wysok¹ temperatur¹,

l

ich wygl¹d zewnêtrzny budzi jakiekolwiek zastrze¿enia.

4.2. Amortyzatory bezpieczeñstwa

Budowa

Amortyzatory bezpieczeñstwa to niezbêdna czêœæ sk³adowa osobistego sprzêtu
chroni¹cego przed upadkiem z wysokoœci. Zasadnicz¹ czeœæ amortyzatora stanowi
element poch³aniaj¹cy energiê, zabezpieczaj¹c organizm cz³owieka przed nad-
miernymi przeci¹¿eniami i gwarantuj¹c bezpieczne powstrzymywanie spadania.
Amortyzator w³ókienniczy redukuje obci¹¿enia do wartoœci 6 kN.

Amortyzatory w³ókiennicze wykonywane s¹ z dwuwarstwowej taœmy i taœmy ze-
wnêtrznej (np. poliamidowej), które s¹ wzajemnie po³¹czone. W trakcie upadku
obie taœmy s¹ rozdzielane poprzez rozrywanie w¹tku tkackiego, który je ³¹czy.
Obie taœmy s¹ z³o¿one w pakiet os³oniêty foli¹. Na obu zakoñczeniach amortyzato-
ra znajduj¹ siê os³oniête pêtle mocuj¹ce.

W³ókiennicze amortyzatory bezpieczeñstwa powinny spe³niaæ wymagania Pol-
skiej Normy PN-EN 355:2005 Œrodki ochrony indywidualnej chroni¹ce przed upadkiem
z wysokoœci. Amortyzatory

.

grudzień 2009

7

8/7. Indywidualne środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości

OPINIE

Rozdział 8/7.

PRZYKŁAD

Amortyzatory z taœmy poliamidowej.

Z zatrzaœnikiem
stalowym.

Z blokad¹ typu
„twist lock”.

Z zapadk¹ blokuj¹c¹.

Zastosowanie

Ze wzglêdu na niewielkie wymiary i masê amortyzatory wykorzystywane s¹
w przypadku koniecznoœci czêstej zmiany miejsca pracy, co wi¹¿e siê z potrzeb¹
przepinania do nowego punktu kotwiczenia.

Jeœli wykonywane przez pracownika zadania wymuszaj¹ czêst¹ zmianê miejsca
kotwiczenia amortyzatora (lub linki) na konstrukcji noœnej, niezbêdny jest sprzêt
wyposa¿ony w zatrzaœniki (³¹czniki) pozwalaj¹ce na ³atwe i szybkie zapinanie i od-
pinanie (proszê porównaæ powy¿szy przyk³ad). W takim przypadku mo¿na rów-
nie¿ do³¹czyæ do amortyzatora dwie linki bezpieczeñstwa. To ostatnie rozwi¹za-
nie nie doœæ, ¿e u³atwia pracê, to jeszcze dodatkowo zabezpiecza pracownika przed
sytuacj¹, w której nie jest on w ¿aden sposób przyczepiony do podzespo³u ko-
twicz¹cego.

W przypadku prowadzenia prac w ograniczonej przestrzeni (ciasne stanowiska
ograniczaj¹ce swobodê ruchów), nale¿y zastosowaæ podzespó³ ³¹cz¹co-amorty-
zuj¹cy z zatrzaœnikiem z blokad¹ w postaci zakrêtki. W ten sposób pracownik jest
zabezpieczony przed przypadkowym otwarciem zatrzaœnika (³¹cznika).

PRZYKŁAD

Zatrzaœnik (³¹cznik) mo¿e zostaæ otwarty na skutek, np. dociœniêcia go plecami do elementów stano-
wiska pracy.

Wolna
przestrzeń

Amortyzatory bezpieczeñstwa wraz z linkami bezpieczeñstwa powinny byæ stoso-
wane wy³¹cznie na takich stanowiskach pracy, pod którymi jest odpowiednia wol-
na przestrzeñ na powstrzymywanie spadania pracownika.

Wolna przestrzeñ jest miejscem, w którym spadanie powinno zostaæ powstrzyma-
ne. Powinna byæ przestrzeni¹ woln¹ od niebezpiecznych elementów, takich jak ele-
menty konstrukcji, maszyn rusztowañ, itp. Wymagana wielkoœæ wolnej przestrzeni
zale¿y od kilku sk³adników. Jest to suma:

l

drogi swobodnego spadania cz³owieka, plus

l

odcinka, na którym nastêpuje rozerwanie taœmy amortyzuj¹cej, plus

l

odleg³oœci wynikaj¹cej z wyd³u¿enia siê linki bezpieczeñstwa oraz

l

odcinka wyd³u¿enia siê i przesuniêcia na ciele cz³owieka szelek bezpieczeñ-
stwa.

W przypadku u¿ycia samego amortyzatora (bez dodatkowych linek) pracownik
jest bezpieczny, jeœli odleg³oœæ od punktu zamocowania do pod³o¿a wynosi mini-
mum 4 m.

8

grudzień 2009

OPINIE

8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej

Rozdział 8/7.

Jeœli w trakcie wykonywania swoich czynnoœci pracownik musi odsuwaæ siê w po-
ziomie od punktu kotwiczenia, nale¿y zapewniæ mu odpowiedni¹ woln¹ prze-
strzeñ na wykonanie ruchów wahad³owych (tak¿e w trakcie powstrzymywania
spadania). Oszacowanie tego obszaru powinno byæ dokonywane na podstawie in-
formacji dotycz¹cej wyd³u¿eñ dynamicznych zawartej w instrukcji u¿ytkowania
amortyzatora.

Kontrola przed
użytkowaniem

Przed pierwszym u¿yciem amortyzatora nale¿y sprawdziæ jego oznakowanie z da-
nymi znajduj¹cymi siê na Karcie U¿ytkowania oraz dok³adnie obejrzeæ taœmê, szwy
i zatrzaœnik (³¹cznik), pod k¹tem ewentualnych uszkodzeñ.

Jakiekolwiek uszkodzenia, czy oznaki korozji na zatrzaœniku (³¹czniku) elimi-
nuj¹ sprzêt z u¿ytkowania.

Zakazane jest dokonywanie jakichkolwiek napraw, b¹dŸ modyfikacji amortyzato-
rów we w³asnym zakresie.

Amortyzator powinien byæ przypiêty bezpoœrednio do klamry zaczepowej szelek
bezpieczeñstwa.

Zasady bez-
piecznej pracy

Zasady bezpiecznej pracy.

Zasada 1.

Ca³kowita d³ugoœæ amortyzatora (wraz z zakoñczeniami i zatrzaœnikiem) i linki
bezpieczeñstwa nie powinna przekraczaæ 2 m.

Zasada 2.

Punkt kotwiczenia powinien znajdowaæ siê w miarê mo¿liwoœci bezpoœrednio
ponad stanowiskiem pracy.

Amortyzatory bezpieczeñstwa powinny byæ chronione przed kontaktem z:

l

przedmiotami o ostrych krawêdziach lub chropowatych powierzchniach,

l

otwartymi Ÿród³ami ognia,

l

gor¹cymi przedmiotami (np. odpryskami stopionego metalu) lub podwy¿szo-
nymi temperaturami,

l

farbami,

l

rozpuszczalnikami,

l

kwasami i zasadami, itp.

Zakazane jest stosowanie amortyzatorów, jeœli:

l

wytrzyma³oœæ punktów mocowania jest niewystarczaj¹ca (poni¿ej 12 kN),

l

praca odbywa siê w przestrzeni zagro¿onej wybuchem,

l

istnieje zagro¿enie dzia³aniem otwartego ognia lub przedmiotów o temperatu-
rze wy¿szej ni¿ 80°C.

Przechowywa-
nie i transport

Amortyzatory nale¿y transportowaæ i przechowywaæ w opakowaniach chroni¹cych
je przed urazami mechanicznymi, wp³ywem podwy¿szonych temperatur i sub-
stancji chemicznych.

Konserwacja

W przypadku zabrudzenia, amortyzator w³ókienniczy nale¿y dok³adnie oczyœciæ
u¿ywaj¹c mokrej szmatki, a nastêpnie wysuszyæ w miejscu przewiewnym, za-
cienionym, z dala od Ÿróde³ ciep³a.

grudzień 2009

9

8/7. Indywidualne środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości

OPINIE

Rozdział 8/7.

Wycofanie
z użytkowania

Typowy okres u¿ytkowania amortyzatorów bezpieczeñstwa to 5 lat i po tym czasie
nale¿y je wycofaæ z u¿ytkowania. W przypadku:

l

udzia³u w powstrzymywaniu spadania,

l

stwierdzenia uszkodzeñ mechanicznych, termicznych lub chemicznych,

l

œladów korozji na metalowych elementach zatrzaœnika,

l

braku czytelnoœci oznakowania

– amortyzator powinien zostaæ wycofany z u¿ytkowania przed czasem.

4.3. Linki bezpieczeñstwa

Zastosowanie

Linki bezpieczeñstwa s¹ wykorzystywane przede wszystkim jako samodzielny,
przy³¹czany zatrzaœnikami element podzespo³u ³¹cz¹co-amortyzuj¹cego.
W pracach na wysokoœci u¿ytkuje siê je tak¿e jako linki opasuj¹ce do nadawania
pozycji cia³a w trakcie pracy, w tzw. podparciu.

Budowa

Linki wykonywane s¹ z lin poliamidowych kilku¿y³owych plecionych lub krêco-
nych w oplocie lub bez, o gruboœci 10–15 mm, w kilku d³ugoœciach, najczêœciej 110,
140, 150, 160, 190 i 200 cm.

PRZYKŁAD

Linka
bezpieczeñstwa.

Linka bezpieczeñstwa
z mo¿liwoœci¹ regulo-
wania d³ugoœci.

Linka bezpieczeñstwa
z zatrzaœnikami
i mo¿liwoœci¹ regulo-
wania d³ugoœci.

Linki bezpieczeñstwa wykorzystywane jako element podzespo³u ³¹cz¹co-amor-
tyzuj¹cego powinny spe³niaæ wymagania Polskiej Normy PN-EN 354:2006 Œrodki
ochrony indywidualnej chroni¹ce przed upadkiem z wysokoœci. Linki bezpieczeñstwa

.

Czynności
przed rozpoczę-
ciem pracy

Linki bezpieczeñstwa mog¹ byæ u¿ytkowane jedynie przez osoby przeszkolone
lub pod nadzorem takich osób. Przed rozpoczêciem pracy u¿ytkownik powinien:

l

przewidzieæ sposób przeprowadzenia ewentualnej akcji ratunkowej (ewaku-
acji),

l

sprawdziæ stan liny (elementy w³ókiennicze i metalowe),

l

skontrolowaæ prawid³owoœæ funkcjonowania zatrzaœników (zw³aszcza na blo-
kowanie zamków),

l

sprawdziæ stan techniczny punktu kotwiczenia.

Je¿eli stwierdzono uszkodzenia linki bezpieczeñstwa lub istniej¹ jakiekolwiek
w¹tpliwoœci co do jej poprawnego stanu – nale¿y linkê wycofaæ z u¿ytkowania.

Data pierwszego wydania oraz daty kontroli okresowych powinny byæ wpisywane
do Karty U¿ytkowania.

Zasady
przyłączania

Z regu³y producent okreœla w jaki sposób przy³¹czyæ linkê do szelek bezpieczeñ-
stwa (jaki rodzaj amortyzatora w³ókienniczego i zatrzaœnika powinien zostaæ zasto-
sowany). Informacjê na ten temat znajd¹ Pañstwo w instrukcji u¿ytkowania linki.
Stosowanie zatrzaœników innego typu ni¿ wskazuje producent bez uzgodnienia
jest zabronione.

10

grudzień 2009

OPINIE

8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej

Rozdział 8/7.

Kategorycznie zakazane jest stosowanie linek bezpieczeñstwa podczas prac spa-
walniczych, je¿eli istnieje niebezpieczeñstwo jej termicznego uszkodzenia.

W przypadku zabrudzenia linkê nale¿y umyæ w ciep³ej wodzie z myd³em i wysu-
szyæ w miejscu suchym i przewiewnym.
Linki bezpieczeñstwa nale¿y przechowywaæ w suchym, zaciemnionym miejscu,
z dala od Ÿróde³ ciep³a, wp³ywu substancji chemicznych, w warunkach uniemo¿li-
wiaj¹cych uszkodzenia mechaniczne.

Wycofanie
z użytkowania

W przypadku, gdy:

l

linka bra³a udzia³ w powstrzymywaniu spadania,

l

up³ynê³o ponad 5 lat od daty jej produkcji,

l

dosz³o do jej zabrudzenia farbami lub kontaktu ze œrodkami chemicznymi,

l

stwierdzono uszkodzenia (np. przetarcie, przeciêcie, nadtopienie),

l

dosz³o do uszkodzenia czêœci metalowych (np. wgniecenia, za³amania, pêkniê-
cia, skorodowania)

– linkê bezpieczeñstwa nale¿y bezwzglêdnie wycofaæ z u¿ytkowania.

4.4. Urz¹dzenia samohamowne

Zastosowanie

Urz¹dzenia samohamowne s¹ sprzêtem przeznaczonym do pracy na stanowi-
skach pionowych i pochy³ych. Urz¹dzenia te wykorzystywane s¹ tak¿e do zabez-
pieczania pracownika w drodze na i ze stanowiska pracy. W zale¿noœci od konkret-
nego typu, urz¹dzenia te pozwalaj¹ na przemieszczanie siê w pionie od 2 do nawet
kilkudziesiêciu metrów.

Urz¹dzenia powinny spe³niaæ wymagania Polskiej Normy PN-EN 360:2005 Œrodki
ochrony indywidualnej chroni¹ce przed upadkiem z wysokoœci. Urz¹dzenia samohamowne

.

PRZYKŁAD

Urz¹dzenie
z taœm¹ w³ó-
kiennicz¹ o sze-
rokoœci 4 cm.
Mo¿liwoœæ stoso-
wania do 2 m.

Urz¹dzenie z link¹
stalow¹ o œrednicy
4 mm. W zale¿noœci
od wersji linka ma
d³ugoœæ od 3 do 60 m.
Wad¹ tego urz¹dzenia
jest du¿y ciê¿ar,
w przypadku zastoso-
wania d³u¿szych linek.

Urz¹dzenie z taœm¹
w³ókiennicz¹ (polia-
mid) o szerokoœci
2,5 cm. W zale¿noœci
od wersji linka ma
d³ugoœæ od 2 do 15 m.
Urz¹dzenie wyposa-
¿ono w automatyczny
naprê¿acz taœmy no-
œnej. Du¿¹ zalet¹ tego
typu urz¹dzenia jest
jego ma³a waga. Zale-
cane do wykonywania
prac pod napiêciem.

Funkcje

Urz¹dzenia samohamowne powinny byæ stosowane z szelkami bezpieczeñstwa
wyposa¿onymi w zaczep grzbietowy. W takim zestawie urz¹dzenia samoha-
mowne:

l

ograniczaj¹ si³ê dzia³aj¹c¹ na klamrê zaczepow¹ szelek bezpieczeñstwa do war-
toœci bezpiecznej dla cz³owieka,

grudzień 2009

11

8/7. Indywidualne środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości

OPINIE

Rozdział 8/7.

l

minimalizuj¹ d³ugoœæ drogi swobodnego spadania,

l

uniemo¿liwiaj¹ przyjmowanie w trakcie swobodnego spadania pozycji innej
ni¿ „pionowa nogami do do³u”,

l

umo¿liwiaj¹ przemieszczanie siê w pionie bez dodatkowych operacji, takich
jak przepinanie.

Warunki
użytkowania

Urz¹dzenia powinny byæ stosowane wy³¹cznie w warunkach, na które zezwala
producent w instrukcji u¿ytkowania. Szczególn¹ uwagê nale¿y zwracaæ na:

l

zapylenie,

l

zaolejenie,

l

czynniki gor¹ce,

l

agresywne substancje chemiczne,

l

zakres wystêpuj¹cych temperatur, itp.

Urz¹dzenia samohamowne nie mog¹ byæ stosowane, jeœli w trakcie wykonywania
zadañ pracownik oddala siê w poziomie od punktu kotwiczenia na odleg³oœæ, przy
której linka (lub taœma) urz¹dzenia tworzy z pionem k¹t wiêkszy ni¿ 20°. Przy prze-
kraczaniu ww. k¹ta mo¿e wzrastaæ d³ugoœæ drogi swobodnego spadania (zwiêkszy
siê droga powstrzymywania spadania z wysokoœci).

4.5. Urz¹dzenia samozaciskowe

Zastosowanie

Urz¹dzenia samozaciskowe (podobnie, jak urz¹dzenia samohamowne) s¹ przezna-
czone do pracy na stanowiskach, na których pracownik w trakcie prac czêsto musi
przemieszczaæ siê w pionie.
Urz¹dzenie samozaciskowe z giêtk¹ prowadnic¹ mo¿na stosowaæ tak¿e do nada-
wania pozycji podczas pracy w podparciu.

Zasada
działania

Konstrukcja urz¹dzenia samozaciskowego umo¿liwia p³ynne przesuwanie siê me-
chanizmu zaciskowego po prowadnicy w obu kierunkach. Jeœli dojdzie do upad-
ku, mechanizm zaciskowy automatycznie blokuje siê na prowadnicy.

Urz¹dzenia samozaciskowe z giêtk¹ prowadnic¹ powinny spe³niaæ wymagania
Polskiej Normy PN-EN 353–2:2005 Œrodki ochrony indywidualnej chroni¹ce przed upad-
kiem z wysokoœci. Czêœæ 2: Urz¹dzenia samozaciskowe z giêtk¹ prowadnic¹

.

Urządzenia
ze sztywną
prowadnicą

Urz¹dzenia samozaciskowe ze sztywn¹ prowadnic¹ ze wzglêdu na z³o¿onoœæ kon-
strukcji oraz koszt instalacji, s¹ przeznaczone dla stanowisk, na których wymaga-
na jest czêsta obecnoœæ pracowników.

PRZYKŁAD

Urz¹dzenia samozaciskowe ze sztywn¹ prowadnic¹ bêd¹ stosowane, np. na wie¿ach wiertniczych, czy
masztach telekomunikacyjnych.

Urz¹dzenia te wspó³pracuj¹ z regu³y z trwale zamocowanymi stalowymi lub
aluminiowymi drabinami. Urz¹dzenia samozaciskowe z prowadnic¹ sztywn¹
powinny spe³niaæ wymagania Polskiej Normy PN-EN 353–1:2005 Œrodki ochrony
indywidualnej chroni¹ce przed upadkiem z wysokoœci. Czêœæ 1: Urz¹dzenia samozaciskowe
ze sztywn¹ prowadnic¹

.

12

grudzień 2009

OPINIE

8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej

Rozdział 8/7.

PRZYKŁAD

Urz¹dzenie samozaciskowe.

Funkcje

Podobnie, jak w przypadku urz¹dzeñ samohamownych, tak i urz¹dzenia samoza-
ciskowe:

l

ograniczaj¹ si³y dzia³aj¹ce na klamrê zaczepow¹ szelek bezpieczeñstwa do war-
toœci bezpiecznych dla cz³owieka,

l

minimalizuj¹ d³ugoœæ drogi swobodnego spadania,

l

ograniczaj¹ mo¿liwoœci swobodnego spadania w pozycji innej ni¿ „pionowej
– nogami do do³u”,

l

umo¿liwiaj¹ przemieszczania siê w pionie bez przepinania.

Budowa

Urz¹dzenie samozaciskowe zbudowane jest z otwieranej obudowy i ruchomej
dŸwigni urz¹dzenia blokuj¹cego. Pod wp³ywem obci¹¿enia dŸwignia dociska pro-
wadnicê do obudowy i w ten sposób blokuje przesuw mechanizmu na linie.

Ka¿de urz¹dzenie samozaciskowe przystosowane jest do wspó³pracy wy³¹cznie
z odpowiednim typem, d³ugoœci¹ i gruboœci¹ liny.

PRZYKŁAD

W instrukcji u¿ytkowania znajdzie siê informacja takiego typu: „Mechanizm zaciskowy przystoso-
wany jest do pracy z prowadnic¹ wykonan¹ z liny trój¿y³owej, krêconej, poliamidowej o œrednicy
16 mm i d³ugoœciach w zakresie od 10 do 50 m”.

Zasady bez-
piecznej pracy

Zasady bezpiecznej pracy.

Zasada 1.

Prowadnicê nale¿y zamocowaæ do sta³ej konstrukcji o noœnoœci nie mniejszej ni¿
10 kN. Montuj¹c prowadnicê nale¿y zwróciæ uwagê, aby nie by³a ona nara¿ona na
tarcie o:

l

ostre krawêdzie,

l

chropowate powierzchnie b¹dŸ

l

wystaj¹ce szpiczaste elementy.

Zasada 2.

Na dolnym koñcu prowadnicy nale¿y umieœciæ obci¹¿nik o masie ok. 1 kg tak, aby
lina by³a naprê¿ona. Dopuszcza siê zamocowanie dolnego koñca prowadnicy do
konstrukcji tak, aby ograniczyæ jej luz – wyeliminowaæ mo¿liwoœæ jej podnoszenia
przez mechanizm.

Zasada 3.

Pod u¿ytkownikiem nale¿y zapewniæ przeœwit nie mniejszy ni¿ 2,5–3,5 m (w za-
le¿noœci od typu urz¹dzenia), jeœli zastosowano prowadnice o d³ugoœci do 20 m.

grudzień 2009

13

8/7. Indywidualne środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości

OPINIE

Rozdział 8/7.

W przypadku stosowania prowadnic d³u¿szych przeœwit nale¿y zwiêkszyæ o 5%
d³ugoœci liny.

Zasada 4.

Mechanizm zaciskowy mo¿na za³o¿yæ na prowadnicê w dowolnym miejscu, nale¿y
pamiêtaæ jedynie, ¿e strza³ka na obudowie powinna byæ skierowana w górê.

Zasada 5.

Urz¹dzenia samozaciskowe:

l

z giêtkimi prowadnicami mog¹ byæ stosowane z szelkami bezpieczeñstwa
z zaczepem piersiowym lub grzbietowym,

l

ze sztywnymi prowadnicami powinny byæ u¿ytkowane z szelkami bezpie-
czeñstwa wyposa¿onymi w zaczep piersiowy.

Kontrola

Za ka¿dym razem przed i po u¿yciu mechanizm samozaciskowy i prowadnica
powinny byæ sprawdzone. Sprawdzenie polega na kontroli wzrokowej mechani-
zmu zaciskowego i prowadnicy (funkcjonowanie czêœci ruchomych mechanizmu
zaciskowego i zatrzaœnika, stan prowadnicy – powinny byæ widoczne kontrolki zu-
¿ycia liny na ca³ej d³ugoœci, stan amortyzatora w³ókienniczego). Nastêpnie po
za³o¿eniu na prowadnicê mechanizmu samozaciskowego i puszczeniu zatrzaœnika
trzeba oceniæ, czy mechanizm natychmiast blokuje siê na prowadnicy.

Wydłużenie
dynamiczne

W przypadku stosowania urz¹dzeñ samozaciskowych z giêtkimi prowadnicami
wykonanymi z lin w³ókienniczych istotnym problemem jest wyd³u¿enie dyna-
miczne urz¹dzeñ, które wzrasta wraz ze zwiêkszaniem siê odleg³oœci pomiêdzy
mechanizmem samozaciskowym a punktem kotwiczenia (czynnej d³ugoœci pro-
wadnicy).
Informacja dotycz¹ca wyd³u¿enia dynamicznego powinna znajdowaæ siê w in-
strukcji obs³ugi.

PRZYKŁAD

Dla czynnych d³ugoœci prowadnicy rzêdu kilkudziesiêciu metrów droga powstrzymywania spadania
mo¿e osi¹gn¹æ wartoœæ od kilku do kilkunastu metrów.

Urz¹dzenia samozaciskowe ze sztywnymi prowadnicami s¹ skomplikowane
w monta¿u, dlatego zaleca siê, aby prace te wykonywa³y kompetentne osoby, a na-
wet wskazana przez producenta wyspecjalizowana firma.

Urz¹dzenia samozaciskowe mog¹ byæ stosowane tylko w warunkach, na które
zezwala producent w instrukcji u¿ytkowania. Wa¿ne s¹: zapylenie, zaolejenie,
czynniki gor¹ce, agresywne substancje chemiczne, zakres temperatur, itp.

Wycofanie
z eksploatacji

Urz¹dzenie samozaciskowe nale¿y wycofaæ z eksploatacji, jeœli:

l

w wyniku powstrzymywania upadku dosz³o do uszkodzenia os³ony amorty-
zatora lub jego rozerwania,

l

dosz³o do pêkniêcia, przetarcia, zmiany œrednicy lub obluzowania splotów liny,

l

zmianie uleg³a barwa liny,

14

grudzień 2009

OPINIE

8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej

Rozdział 8/7.

l

uszkodzona zosta³a powierzchnia urz¹dzenia na skutek dzia³ania œrodków
chemicznych lub otwartego ognia (tak¿e wysokiej temperatury),

l

nast¹pi³o wyd³u¿enie liny powy¿ej 10% w stosunku do jej pierwotnej d³ugoœci.

4.6. Urz¹dzenia kotwicz¹ce

Wszystkie urz¹dzenia kotwicz¹ce powinny spe³niaæ wymagania Polskiej Normy
PN-EN 795:1999/A1:2003 Ochrona przed upadkiem z wysokoœci. Urz¹dzenia kotwicz¹ce.
Wymagania i badania

.

Klasy punktów
kotwiczących

W oparciu o normê PN-EN 795 rozró¿nia siê nastêpuj¹ce klasy punktów ko-
twicz¹cych:

l

klasa A1 – to sta³e punkty kotwi¹ce montowane na powierzchniach piono-
wych, poziomych i nachylonych (œciany, kolumny, nadpro¿a),

l

klasa A2 – to elementy kotwi¹ce zaprojektowane do mocowania na nachylo-
nych dachach,

l

klasa B – to przenoœne i tymczasowe urz¹dzenia kotwi¹ce,

l

klasa C – to urz¹dzenia kotwi¹ce na poziomych, giêtkich linach stalowych (pro-
wadnicach), o dopuszczalnym k¹cie nachylenia rzêdu 15°,

l

klasa D – to urz¹dzenia kotwi¹ce wykorzystuj¹ce sztywne, poziome szyny bez-
pieczeñstwa,

l

klasa E – to bezw³adne, nieruchome elementy kotwi¹ce do stosowania na po-
wierzchniach poziomych, o dopuszczalnym k¹cie nachylenia rzêdu 5°.

Najbardziej praktyczne i najczêœciej stosowane s¹ systemy kotwicz¹ce klasy A,
B i C.

PRZYKŁAD

Przyk³adowe urz¹dzenia kotwicz¹ce.

Rozporowa belka asekuracyjna do
zak³adania we framugach drzwi
lub okien.

Ruchomy punkt zaczepowy monto-
wany do konstrukcji, œcian lub
stropów. Sk³ada siê z szyny o nie-
ograniczonej d³ugoœci ci¹gu i prze-
suwaj¹cego siê wózka zaczepowego.
Polecany do pracy we wnêtrzach
cystern, wagonów, transformato-
rów wnêtrzowych.

Punkt kotwicz¹cy mocowany za
pomoc¹ dwóch œrub do kszta³tow-
ników stalowych lub przy pomocy
kotew wklejanych do betonu. Stoso-
wany na powierzchniach piono-
wych, poziomych i nachylonych.

Trójnóg do zabezpieczania pracy
w studzienkach kanalizacyjnych
i kablowych, silosach i zbiornikach.
Wyposa¿ony w mocowanie bloczka
i antypoœlizgowe stopki.

Lina kotwicz¹ca wyposa¿ona w za-
trzaœniki na koñcach do mocowania
do sta³ych lub tymczasowych punk-
tów kotwi¹cych. Przeznaczona do
pracy jednej osoby. Zalet¹ urz¹dze-
nia jest szybki i ³atwy monta¿.

Zaczep no¿ycowy do przy³¹czania
podzespo³u ³¹cz¹co-amortyzyj¹cego
(np. amortyzator bezpieczeñstwa
z link¹, urz¹dzenie samohamowne,
lina robocza urz¹dzeñ samozacisko-
wych-przesuwnych) do punktu
konstrukcji sta³ej.

grudzień 2009

15

8/7. Indywidualne środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości

OPINIE

Rozdział 8/7.

4.7. Linki ustalaj¹ce pozycjê podczas pracy

Rodzaje linek

Wœród linek ustalaj¹cych pozycjê podczas pracy wystêpuj¹:

l

linki o sta³ej d³ugoœci, które s¹ przeznaczone do okreœlonego zastosowa-
nia, sprecyzowanego przez producenta (linka taka powinna mieæ minimaln¹
d³ugoœæ pozwalaj¹c¹ na spe³nienie jej za³o¿onego zastosowania),

l

linki z regulatorem d³ugoœci, który umo¿liwia ustawienie minimalnej d³ugo-
œci, niezbêdnej do swobodnego wykonywania pracy.

W zale¿noœci od sposobu wykonania mo¿emy wyró¿niæ tak¿e:

l

linki, które mog¹ byæ jednym koñcem trwale po³¹czone z pasem biodrowym,
przy czym drugi koniec powinien byæ wyposa¿ony w ³¹cznik dopasowany do
elementu zaczepowego pasa biodrowego (maksymalna d³ugoœæ linki tego typu
nie mo¿e przekraczaæ 2 m),

l

linki od³¹czalne, gdzie ka¿dy z koñców powinien byæ wyposa¿ony w ³¹cznik
dopasowany do elementu zaczepowego pasa biodrowego (maksymalna d³u-
goœæ linki tego typu nie mo¿e przekraczaæ 2 m),

l

linki, które mog¹ byæ od³¹czalne, gdzie przynajmniej jeden koniec powinien mieæ
mo¿liwoœæ po³¹czenia z odpowiednim punktem kotwiczenia, a regulator d³ugo-
œci powinien umo¿liwiæ po³¹czenie z elementem zaczepowym pasa biodrowego
bezpoœrednio, albo za poœrednictwem linki bezpieczeñstwa o d³ugoœci nie prze-
kraczaj¹cej 0,5 m (maksymalna d³ugoœæ linki tego typu okreœla jej producent).

Linki ustalaj¹ce pozycje podczas pracy oraz pasy ustalaj¹ce pozycje podczas pracy
i ograniczaj¹ce przemieszczanie powinny spe³niaæ wymagania Polskiej Normy
PN-EN 358:2005 Indywidualny sprzêt ochronny ustalaj¹cy pozycjê podczas pracy i zapo-
biegaj¹cy upadkom z wysokoœci. Pasy ustalaj¹ce pozycje podczas pracy i ograniczaj¹ce prze-
mieszczanie oraz linki ustalaj¹ce pozycje podczas pracy.

Linki ustalaj¹ce pozycjê podczas pracy powinny spe³niaæ te same wymagania co
linki bezpieczeñstwa opisane powy¿ej.

PRZYKŁAD

Linki ustalaj¹ce pozycjê podczas pracy wyposa¿one w regulator d³ugoœci.

Urz¹dzenie do pracy „w podparciu”, gdzie jako linê opasuj¹c¹ zastosowano linê
poliamidow¹ krêcon¹. Urz¹dzenie pozwala na swobodn¹ pracê obiema rêkami bez
koniecznoœci trzymania siê konstrukcji oraz precyzyjn¹ regulacjê d³ugoœci linki.

5. Dobór œrodków ochrony zabezpieczaj¹cych przed
upadkiem z wysokoœci

5.1. Wprowadzenie

Definicja pracy
na wysokości

Prac¹ na wysokoœci w rozumieniu rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjal-
nej 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169,
poz. 1650, ze zm.) jest praca wykonywana na powierzchni znajduj¹cej siê na wyso-
koœci co najmniej 1,0 m nad poziomem pod³ogi lub ziemi.

16

grudzień 2009

OPINIE

8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej

Rozdział 8/7.

Do pracy na wysokoœci nie zalicza siê pracy na powierzchni, niezale¿nie od wyso-
koœci, na jakiej siê znajduje, je¿eli powierzchnia ta:

l

jest os³oniêta ze wszystkich stron do wysokoœci co najmniej 1,5 m pe³nymi œcia-
nami lub œcianami z oknami oszklonymi,

l

wyposa¿ona jest w inne sta³e konstrukcje lub urz¹dzenia chroni¹ce pracownika
przed upadkiem z wysokoœci.

Je¿eli tymczasowa praca na wysokoœci nie mo¿e byæ wykonana w sposób bezpiecz-
ny i zgodnie z warunkami ergonomicznymi z odpowiedniej powierzchni, wówczas
nale¿y dokonaæ wyboru odpowiedniego sprzêtu roboczego, który zapewni bez-
pieczne warunki pracy. Mamy tutaj do dyspozycji maszyny i urz¹dzenia techniczne
stosowane podczas pracy na wysokoœci (m.in. rusztowania systemowe b¹dŸ niesys-
temowe zaprojektowane na potrzeby danej inwestycji, ruchome podesty wisz¹ce,
drabiny, itp.).

W przypadku, kiedy nie mo¿na zastosowaæ maszyn lub urz¹dzeñ nale¿y zastosowaæ
zbiorowe b¹dŸ indywidualne œrodki ochrony zabezpieczaj¹ce przed upadkiem z wy-
sokoœci. Przy doborze œrodków ochrony zawsze nale¿y zapewniæ pierwszeñstwo
stosowania œrodków ochrony zbiorowej nad œrodkami ochrony indywidualnej.

Środki ochrony
zbiorowej

Œrodkami ochrony zbiorowej s¹, np.:

l

balustrady ochronne,

l

szczelne przykrycia otworów technologicznych w pod³o¿u,

l

siatki bezpieczeñstwa.

Pod pojêciem œrodka ochrony indywidualnej rozumie siê zestaw zabezpieczaj¹cy
przed upadkiem z wysokoœci, który zawiera uprz¹¿ i podsystem ³¹cz¹co-amorty-
zuj¹cy po³¹czony z punktem kotwiczenia.

Kompletowanie
ochron indywi-
dualnych

Zestaw kompletujemy zawsze do konkretnego stanowiska pracy. Zaleca siê, aby
kieruj¹cy pracownikami dobiera³ œrodki ochrony indywidualnie za ka¿dym razem
przed rozpoczêciem prac. Konfiguracja zestawu zabezpieczaj¹cego zale¿y szcze-
gólnie od:

l

sposobu wykonywania pracy (zastosowanej technologii),

l

miejsca wykonywania pracy (warunków lokalnych).

Wybrane œrodki ochrony indywidualnej powinny umo¿liwiaæ:

l

bezpieczny dostêp do miejsc tymczasowej pracy na wysokoœci, stosownie do:

o

ró¿nicy wysokoœci,

o

czêstoœci pokonywania drogi do stanowiska pracy oraz

o

czasu u¿ytkowania tych œrodków;

l

sprawn¹ ewakuacjê pracowników, w przypadku wyst¹pienia niebezpieczeñ-
stwa.

Zestaw zabezpieczaj¹cy przed upadkiem z wysokoœci kompletujemy z nastê-
puj¹cych elementów:

l

³¹czników,

l

linek bezpieczeñstwa,

l

amortyzatorów,

l

urz¹dzenia samohamownego,

l

urz¹dzenia samozaciskowego ze sztywn¹ lub giêtk¹ prowadnic¹,

l

szelek bezpieczeñstwa,

l

przenoœnych urz¹dzeñ kotwicz¹cych,

l

linek ustalaj¹cych pozycjê podczas pracy.

grudzień 2009

17

8/7. Indywidualne środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości

OPINIE

Rozdział 8/7.

W sk³ad zestawu czêsto wchodz¹ równie¿ pasy ustalaj¹ce pozycjê podczas pracy
oraz uniemo¿liwiaj¹ce rozpoczêcie spadania (przypominamy, ¿e nie jest to indywi-
dualny sprzêt chroni¹cy przed upadkiem z wysokoœci zgodnie z Polsk¹ Norm¹
PN-EN 363:2008 Œrodki ochrony indywidualnej chroni¹ce przed upadkiem z wysokoœci.
Systemy powstrzymywania spadania

. Jest to sprzêt uzupe³niaj¹cy przy pracy, np. na

s³upach).

Planuj¹c organizacjê prac zawsze nale¿y zastanowiæ siê, czy jednak nie lepiej bê-
dzie zastosowaæ siatki bezpieczeñstwa w którymœ z wybranych uk³adów (wiêcej
na ten temat w opinii 8/6. Œrodki ochrony przed upadkiem z wysokoœci – siatki bezpieczeñ-
stwa

), zamiast ubieraæ pracownika w zestaw zabezpieczaj¹cy przed upadkiem

z wysokoœci, który ograniczaæ bêdzie jego mo¿liwoœci ruchowe. Oczywiœcie wybór
zawsze nale¿y do pracodawcy – osoby kieruj¹cej pracownikami.

5.2. Praca na wysokoœci bez koniecznoœci przemieszczania siê
w pionie lub poziomie

Propozycja
kompletnego
zestawu

Podczas wykonywania prac na wysokoœci, jeœli nie zachodzi koniecznoœæ prze-
mieszczania siê pracownika, zestaw zabezpieczaj¹cy przed upadkiem z wysoko-
œci, powinien sk³adaæ siê z:

l

³¹czników,

l

linki bezpieczeñstwa,

l

amortyzatora,

l

szelek bezpieczeñstwa,

l

punktu kotwiczenia.

Linka bezpieczeñstwa wraz z amortyzatorem i ³¹cznikami nie mo¿e byæ d³u¿sza
ni¿ 2 m, natomiast d³ugoœæ samej linki to maksymalnie 1,5 m.
Linkê bezpieczeñstwa z amortyzatorem mo¿na zast¹piæ urz¹dzeniem samoha-
mownym.

Zestaw zabezpieczaj¹cy przed upadkiem z wysokoœci to nie tylko szelki bezpie-
czeñstwa, ale tak¿e pozosta³e elementy wymienione powy¿ej. Zabronione jest
stosowanie linek innych ni¿ linki bezpieczeñstwa oraz stosowanie linek bezpie-
czeñstwa bez amortyzatora.

5.3. Praca na wysokoœci z koniecznoœci¹ przemieszczania siê
w poziomie

Propozycja
zestawu

W przypadku, gdy w trakcie wykonywania czynnoœci pracownik musi przemiesz-
czaæ siê w poziomie nale¿y wyposa¿yæ go w zestaw zabezpieczaj¹cy przed upad-
kiem z wysokoœci, który zawiera:

l

³¹czniki,

l

linkê bezpieczeñstwa (d³ugoœæ linki bezpieczeñstwa wraz z amortyzatorem
i ³¹cznikami to maksymalnie 2 m; sama linka nie d³u¿sza ni¿ 1,5 m),

l

amortyzator,

l

szelki bezpieczeñstwa,

l

pomocnicz¹ linê ochronn¹ lub prowadnicê poziom¹, zamocowan¹ na wysoko-
œci ok. 1,5 m, wzd³u¿ zewnêtrznej strony krawêdzi przejœcia,

l

punkty kotwiczenia.

18

grudzień 2009

OPINIE

8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej

Rozdział 8/7.

Linkê bezpieczeñstwa z amortyzatorem mo¿na zast¹piæ urz¹dzeniem samoha-
mownym.

5.4. Praca na wysokoœci z koniecznoœci¹ przemieszczania siê
w pionie – praca z drabiny bez pa³¹ków o wysokoœci powy¿ej 4 m

Propozycja
zestawu

W przypadku wykonywania prac w takich warunkach, pracownika nale¿y wypo-
sa¿yæ w zestaw zabezpieczaj¹cy przed upadkiem z wysokoœci zawieraj¹cy:

l

³¹czniki,

l

linkê bezpieczeñstwa,

l

amortyzator,

l

urz¹dzenia samozaciskowe ze sztywn¹ prowadnic¹,

l

szelki bezpieczeñstwa,

l

punkty kotwiczenia.

Sztywn¹ prowadnic¹ mo¿e byæ szyna lub lina druciana. Je¿eli prowadnic¹ jest lina
druciana, to powinna byæ ona zamocowana do konstrukcji i napiêta.

Amortyzator mo¿e byæ trwale po³¹czony z lin¹ bezpieczeñstwa urz¹dzenia samo-
zaciskowego.

5.5. Praca na wysokoœci z koniecznoœci¹ przemieszczania siê
w pionie – praca z wykorzystaniem urz¹dzeñ krzese³kowych,
drabin linowych lub ruchomych podestów roboczych

Propozycja
zestawu

W tego rodzaju sytuacjach pracownika nale¿y wyposa¿yæ w zestaw zabezpie-
czaj¹cy przed upadkiem z wysokoœci, który zawiera:

l

³¹czniki,

l

linkê bezpieczeñstwa,

l

amortyzator,

l

urz¹dzenia samozaciskowe z giêtk¹ prowadnic¹,

l

szelki bezpieczeñstwa,

l

punkty kotwiczenia.

Prowadnica pionowa powinna byæ:

l

naci¹gniêta w sposób umo¿liwiaj¹cy przesuwanie w górê aparatu samoha-
mownego,

l

zabezpieczona przed odchylaniem siê wiêkszym ni¿ o 2 m, przy czym urz¹dze-
nia zabezpieczaj¹ce przed odchylaniem siê lin powinny umo¿liwiaæ przesuwa-
nie siê urz¹dzenia samohamownego.

D³ugoœæ linki bezpieczeñstwa, ³¹cz¹cej szelki bezpieczeñstwa z urz¹dzeniem
samohamownym, nie powinna przekraczaæ 0,5 m.

Amortyzator mo¿e byæ trwale po³¹czony z lin¹ bezpieczeñstwa urz¹dzenia samo-
zaciskowego.

grudzień 2009

19

8/7. Indywidualne środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości

OPINIE

Rozdział 8/7.

6. Wa¿niejsze regulacje prawne

W omawianym zakresie obowi¹zuj¹ rozporz¹dzenia:

l

Ministra Gospodarki z 21.12.2005 r. w sprawie zasadniczych wymagañ dla
œrodków ochrony indywidualnej (Dz.U. Nr 259, poz. 2173),

l

Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.),

l

Ministra Infrastruktury z 6.2.2003 r. w sprawie bhp podczas wykonywania
robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401),

l

Ministra Gospodarki 30.10.2002 r. w sprawie minimalnych wymagañ doty-
cz¹cych bhp w zakresie u¿ytkowania maszyn przez pracowników podczas
pracy (Dz.U. Nr 191, poz. 1596, ze zm.).

20

grudzień 2009

OPINIE

8. Odzież robocza, środki ochrony indywidualnej

Rozdział 8/7.