• ĆWICZENIA (11,12,13)

2006/2007

Jakie narządy zmysłu są

umiejscowione w uchu?

• W uchu znajdują się dwa narządy zmysłu:
• a) słuchu
• b) równowagi
• Narząd słuchu umożliwia komunikację

społeczną.

• Odruchy z układu przedsionkowego utrzymują

napięcie mięśni antygrawitacyjnych i
koordynują dostosowanie ruchów kończyn i
oczu w odpowiedzi na zmianę pozycji ciała.

Jaka jest budowa ucha?

• Ucho składa się z:

• ucha zewnętrznego- małżowina uszna i

zewnętrzny przewód słuchowy;

• ucha środkowego tj. jama bębenkowa w obrębie

kości skroniowej wypełniona powietrzem.

Zawiera ona błonę bębenkową, trzy kosteczki

słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko),

wyrostek sutkowy i trąbkę słuchową.

• Ucho wewnętrzne- błędnik kostny i błędnik

błoniasty, który zawiera narządy receptorowe;

słuchowy i przedsionkowy.

• Receptory przedsionkowe znajdują się w

woreczku, łagiewce i kanałach półkolistych.

• Receptory akustyczne znajdują się w ślimaku.

Które struktury ucha są

związane ze słuchem?

• Ze słuchem związane są:
• a) ucho zewnętrzne;
• b) ucho środkowe ( jama bębenkowa);
• c) część ucha wewnętrznego (ślimak).
• Właściwy receptor odbierający fale

akustyczne mieści się w narządzie
Cortiego zlokalizowanym w błonie
podstawnej ślimaka.

Jaka rolę spełniają

poszczególne struktury

związane ze słuchem?

• Zwinięta małżowina uszna pomaga

identyfikować źródło dźwięku;

• Przewód słuchowy zewnętrzny łączy

małżowinę uszną z błoną bębenkową;

• Bodźce dźwiękowe uderzające w błonę

bębenkową powodują jej drgania, które

przenoszą się na kosteczki słuchowe;

• Drgania kosteczek ucha środkowego wywołują

drżenie płynu wewnątrz ślimaka;

• Drgający płyn ślimaka pobudza receptory

słuchowe (komórki rzęsate w narządzie

Cortiego).

Jakie mięśnie znajdują się w

uchu środkowym?

• W uchu środkowym są dwa mięśnie:
• A) mięsień napinacz błony bębenkowej,

który przyczepia się do rękojeści

młoteczka unerwiony przez nerw

trójdzielny (V);

• B) mięsień strzemiączkowy

przyczepiający się do szyjki

strzemiączka unerwiony przez nerw

twarzowy (VII).

• Skurcz tych mięśni zmniejsza

przewodzenie dźwięków.

Jaka jest organizacja

ślimaka?

• Ślimak jest spiralną rurką. Dwie błony

dzielą ślimak na przedziały:

• a) schody przedsionka, które od

schodów środkowych oddziela błona
Reissnera;

• b) schody bębenka oddzielone od

schodów środkowych( zw. przewodem
ślimaka) błoną podstawną.

Jaki jest skład płynu

ślimaka?

• W obrębie schodów przedsionka i

bębenka znajduje się przychłonka,
której skład zbliżony jest do składu
płynu pozakomórkowego;

• W obrębie schodów środkowych

występuje endolimfa, która składem
przypomina płyn
wewnątrzkomórkowy.

Co jest bodźcem dla zmysłu

słuchu?

• Bodźcem dla narządu słuchu jest fala

akustyczna (dźwiękowa). Ruch falowy

polega na przekazywaniu ruchu

drgającego źródła. Wraz z

przekazywaniem ruchu jest

przekazywana energia.

• Miarą tej energii jest natężenie fali

(dźwięku).

• W odczuciu zmysłowym natężenie

dźwięku odpowiada za głośność dźwięku.

Jak jest mierzone natężenie fal

akustycznych?

• Natężenie fal akustycznych jest mierzone

w decybelach (dB)

• Bel-B pochodzi od nazwiska A.G.Bella

wynalazcy telefonu. W praktyce zamiast
bela stosuje się jednostkę dB. 1dB=0,1B.

• U człowieka próg słyszalności wynosi 0 dB.
• Bodziec maksymalny 140 dB sprawia ból i

uszkadza receptory słuchowe.

• Intensywność dźwięku normalnej rozmowy

wynosi 60 dB.

Jaka inna cecha charakteryzuje

falę dźwiękową?

• Inną cechą charakterystyczną fali

dźwiękowej jest częstotliwość tj, liczba

drgań na sek. mierzona w hercach (Hz),

której odczucia subiektywne odpowiadają

wysokości dźwięku.

• Zakres częstotliwości odbieranych przez

ucho ludzkie wynosi od 16Hz do 20 000 Hz.

W miarę starzenia górna granica obniża się.

• Tony niższe od 16 Hz to infradźwięki,

wyższe od 20 000 Hz- ultradźwięki.

• W czasie mowy częstotliwość dźwięków

wynosi 300 do 3000 Hz.

Jak przedostaje się dźwięk do

ucha wewnętrznego?

• Do ucha wewnętrznego dźwięk dostaje

się drogą powietrzną lub kostną.

• Przewodnictwo powietrzne - dźwięk

przedostaje się przez przewód słuchowy

zewnętrzny, błonę bębenkową, kosteczki

słuchowe i okienko przedsionka;

• Przewodnictwo kostne- dźwięk wprawia w

drgania ścianę przewodu słuchowego

zewnętrznego i innych części kości

skroniowej stymulując w ten sposób

błędnik lub pobudza do drgań całą

czaszkę.

Które przewodnictwo dźwięku

jest korzystniejsze, kostne czy

powietrzne ?

• Przewodnictwo powietrzne jest lepsze

od kostnego o około 40 dB, ponieważ
powietrze lepiej przewodzi dźwięk. Jest
to zasadnicza droga przenoszenia
dźwięku u zdrowego człowieka.

• Przewodnictwo kostne ma istotne

znaczenie u osób z uszkodzonym
aparatem przewodzącym dźwięki.

Jaka jest droga impulsów

s

ł

uchowych?

• Drgania kosteczek słuchowych

powodują drżenie płynu wewnątrz

ślimaka, który pobudza komórki rzęsate

w narządzie Cortiego( receptory

s

ł

uchowe).

• Komórki rzęsate oplatają włókna

nerwowe, będące wypustkami komórek

dwubiegunowych zwoju spiralnego

ślimaka, który tworzy I neuron.

• Wypustki tego zwoju tworzą część

słuchową nerwu VIII.

Jaka jest droga impulsów

słuchowych cd.?

• Częścią słuchową n. VIII impulsy są

przekazywane do neuronu II- jądra

ślimakowate brzuszne i grzbietowe mostu.

• Neurony jądra ślimakowatego i część

neuronów jądra brzusznego ulegają

skrzyżowaniu.

• Następnie wstęgą boczną impulsy biegną do

neuronu czuciowego we wzgórku dolnym

pokrywy i ciele kolankowatym przyśrodkowym

(neurony III, IV i V) a stąd do kory

mózgowej (pole 41) w p

ł

acie skroniowym.

Obok pola 41 jest drugo- i trzeciorzędowa

reprezentacja słuchu.

Jakie badania wykonuje się

podczas oceny s

ł

uchu?

• Najczęstszymi badaniami słuchu są:
• -badanie przewodzenia fal dźwiękowych

(kosteczkowego i kostnego);

• -badanie ostrości słyszenia;
• -lokalizacja dźwięku.
• Celem badania przewodnictwa

kosteczkowego i kostnego używa się

stroiki o różnej częstotliwości i stoper

dwuwskazówkowy.

W jaki sposób bada się

przewodzenie fal

dźwiękowych?

• Próba Rinnego- drgający stroik

przystawiamy do wyrostka sutkowego

kości skroniowej i mierzymy czas

słyszenia dźwięku. Kiedy badany

przestaje słyszeć przystawiamy stroik

do zewnętrznego przewodu

słuchowego i mierzymy czas słyszenia.

• Wyniki przedstawia się w postaci

stosunku trwania przewodnictwa

kosteczkowego do kostnego.

W jaki sposób bada się

przewodzenie fal

dźwiękowych?

• Próba Webera-stroik wprawiamy w drganie i

stawiamy na ciemieniu osoby badanej.

Mierzymy czas słyszenia dźwięku. Zwracamy

uwagę, czy dźwięk jest słyszalny jednakowo

w obydwu uszach.

• Przy uszkodzeniu przewodzenia

kosteczkowego dźwięk jest słyszalny głośniej

w chorym uchu, ponieważ brak jest

maskującego działania hałasu z otoczenia.

Przy uszkodzeniu aparatu odbiorczego dźwięk

jest głośniejszy po stronie ucha zdrowego.

Jak bada się ostrość

s

ł

yszenia?

• Do oceny ostrości słuchu używa się

audiometrów określając próg słyszenia

dla dźwięków o różnej częstotliwości.

• Ostrość słuchu można scharakteryzować

za pomocą określenia największej

odległości przy której słychać tykanie

budzika. Osobie badanej zatykamy jedno

ucho i zasłaniamy oczy. Przystawiamy

budzik do drugiego ucha i oddalając

ustalamy największą odległość przy

której dźwięk jest słyszalny. Następnie

badamy drugie ucho i porównujemy

wyniki badań różnych osób.

Jak bada się lokalizację

dźwięku?

• Osobie badanej zasłaniamy oczy i

zmieniając położenie budzika prosimy

o określenie miejsca źródła dźwięku, w

odniesieniu do tarczy zegara w której

centrum znajduje się głowa badanego.

• Porównuje się zdolność do lokalizacji

u różnych osób.

• Uszkodzenie kory słuchowej wywołuje

upośledzenie lokalizacji dźwięku.

Jakie są rodzaje głuchoty?

• Wyróżnia się głuchotę przewodzeniową i

głuchotę nerwową.

• Głuchota przewodzeniowa - zaburzenia

w transmisji dźwięku do mechanizmów

czuciowych ucha wewnętrznego( defekty

w uchu zewnętrznym lub środkowym)

• Głuchota nerwowa - defekt w uchu

wewnętrznym, nerwie przedsionkowo-

ślimakowym lub w OUN. Głuchota w

następstwie uszkodzeń w obrębie OUN

jest trudna do wykrycia ze względu na

skomplikowaną budowę ośrodków dróg

słuchowych.

Co jest przyczyną dzwonienia

w uszach?

• Dzwonienie w uszach jest odczuciem

spowodowanym drażniącym
pobudzeniem ucha wewnętrznego lub
nerwu przedsionkowo-ślimakowego

Co jest bodźcem dla zmysłu

powonienia?

• Bodźcem dla zmysłu powonienia są

substancje chemiczne zawarte we

wdychanym powietrzu.

• Cząsteczki zapachowe aby móc

działać muszą być: lotne,

rozpuszczalne w wodzie,

rozpuszczalne w tłuszczach.

• Wrażliwość ludzi na zapachy jest

znacznie zróżnicowana, a próg

pobudliwości mieści się w szerokich

granicach ( np. : dla eteru-5,8 mg/l,

dla kwasu masłowego 0,009 mg/l ).

Co stanowi obwodową część

narządu powonienia?

• Obwodową częścią narządu powonienia jest

okolica węchowa zlokalizowana w stropie jamy
nosowej, gdzie mieszczą się komórki nerwowe
węchowe. Pomiędzy komórkami węchowymi
znajdują się nagie zakończenia należące do n.
trójdzielnego wywołujące odruch kichania.

• Komórki zmysłowe - węchowe mają jedną

wypustkę obwodową , która dzieli się 6-8
pręcików (rzęski) i pełni funkcję
chemoreceptora oraz drugą dośrodkową
pełniącą rolę aksonu przewodzącego impulsy
od ciała komórki.

Jak przebiega droga

węchowa?

• Przyłączenie cząsteczki zapachowej do błony

plazmatycznej rzęski komórki receptorowej

zmienia potencjał błonowy w potencjał

generacyjny, który powoduje wytworzenie

potencjału czynnościowego w komórce

receptora.

• Z receptora impulsy są przekazywane

aksonami tworzącymi nerw węchowy

(wchodzący do przedniego dołu czaszki) do

opuszki węchowej. Następnie trzema prążkami

węchowymi : przyśrodkowym krzyżującym się,

pośrednim i bocznym impulsy są kierowane

do ośrodka węchowego w zakręcie hipokampa

i jądrze migdałowym w płacie skroniowym.

Jaka jest wrażliwość

receptorów węchowych

• Układ węchowy może rozróżniać liczne

zapachy, natomiast jest ograniczona

zdolność do rozróżniania intensywności

zapachu w powietrzu atmosferycznym.

• Adaptacja do zapachów zależy od

budowy chemicznej cząsteczki

zapachowej. Do jednych zapachów

ludzie adaptują się szybciej, do innych

wolniej.

• Adaptacja przebiega szybciej w razie

stałego oddziaływania jakiegoś zapachu.

Kiedy występują zaburzenia

powonienia?

• Zaburzenia powonienia występują

najczęściej po urazach czaszkowo-

mózgowych okolicy czołowej lub

potylicznej (przerwanie włókien

nerwowych, krwiaki, uszkodzenia

ośrodków węchowych).

• Jednostronna utrata węchu jest

bezobjawowa, natomiast obustronna

przebiega zazwyczaj z utratą smaku.

Co to są: próg odczuwania i

próg identyfikacji zapachu?

• Próg odczuwania zapachu jest to najmniejsza

ilość ml. powietrza zapachowego, która

wywołuje wrażenie węchowe, bez możliwości

nazwania zapachu. Norma 1-15 ml (w

zależności od wieku)

• Próg identyfikacji zapachu to najmniejsza ilość

ml. powietrza zapachowego, przy której

badany rozpoznaje zapach. Norma 4-23 ml.

(w zależności od wieku).

• Wartości obydwu progów wzrastają z wiekiem.

Jak zbadać próg odczuwania i

identyfikacji zapachu?

• Badanie przeprowadza się olfaktometrem

Elsberga składającym się z butelki

zaopatrzonej w przewód wlotowy zakończony

strzykawką i wylotowy z końcówkami do

nozdrzy.

• W nozdrzach badanego umieszcza się

końcówki przewodu wyprowadzającego, a do

butelki strzykawką wtłacza się powietrze z

substancją zapachową. Jeżeli badany nic nie

czuje w ciągu 30 sek. zwiększa się o 1ml

powietrza aż do chwili odczucia zapachu.

Następnie porównuje się wyniki uzyskane u

różnych osób.

Jak są odbierane bodźce

smakowe?

• Bodźce smakowe są odbierane przez

chemoreceptory kubków smakowych
znajdujących się na brodawkach
językowych, na podniebieniu miękkim
i twardym, na nagłośni i w gardle.

• Każdy kubek smakowy składa się z

ok.40-60 komórek smakowych i
licznych komórek podporowych.

Jak są rozmieszczone na języku

receptory podstawowych

smaków?

• Tzw. „mapa języka” dla czterech

podstawowych smaków”

• Czucie słodyczy- czubek języka;

• Czucie goryczy- tył języka;

• Czucie smaku słonego-przednia połowa

każdej bocznej części języka;

• Czucie smaku kwaśnego-tylna połowa

bocznych części języka.

• Próg pobudliwości jest różny dla różnych

smaków, najłatwiej jest rozpoznawany

smak kwaśny, najtrudniej słodki.

Jak są unerwione kubki

smakowe?

• Kubki smakowe przednich 2/3 języka są

unerwione przez gałązki językowe

nerwu twarzowego (nerw językowy

odchodzący od struny bębenkowej jest

częścią n. VII).

• Kubki smakowe z tylnej 1/3 języka

unerwia nerw językowo-gardłowy( IX).

• Kubki smakowe gardłowej części języka,

podniebienia oraz głośni unerwia nerw

błędny (X).

Jak przebiega droga

smakowa?

• Bodźce z receptorów smakowych biegną w

nerwach czaszkowych (VII, IX i X). Pierwszy

neuron jest w zwojach tych nerwów.

• Drugi neuron w jądrze samotnym rdzenia

przedłużonego.

• Trzeci neuron w jadrze brzusznym tylno-

przyśrodkowym wzgórza.

• Ze wzgórza impulsacja przekazywana jest do

kory czuciowej w zakręcie zaśrodkowym

bruzdy bocznej. W tej okolicy są również

skupiska neuronów odbierające bodźce od

innych receptorów jamy ustnej i gardła.

Jak zbadać miejsca odczuwania

smaków na języku?

• Roztwory o wyraźnych smakach: 10% roztwór

kwasu octowego, 10% roztwór glukozy, 10%
roztwór chlorku sodu,10% roztwór siarczanu
magnezu lub 5% roztwór chininy nanosimy
kolejno na nasadę ,środek, brzegi i koniec
języka, przepłukując usta wodą destylowaną
pomiędzy próbami różnych roztworów.

• Badany nie zamykając ust po każdej próbie

wskazuje rodzaj smaku na kartce z
wypisanymi nazwami.

Jak zbadać zależność między

zmysłem smaku i węchu?

• Osobie badanej zaciskamy nos i na

język nanosimy: kroplę wody, następnie
umieszczamy w kolejności plasterek
jabłka i cebuli. Między kolejnymi
próbami przepłukujemy usta wodą
destylowaną. Za każdym razem
prosimy o rozpoznanie smaku, najpierw
przy zaciśniętym nosie, a potem po
zdjęciu zacisku.

Skąd jest odbierane czucie

eksteroceptywne?

Czucie eksteroceptywne jest

odbierane z powierzchni skóry.

Jest to czucie: dotyku, ucisku, ciepła

zimna, bólu.

Poza czuciem bólu odbieranym przez

nagie zakończenia nerwowe,

pozostałe rodzaje czucia są odbierane

przez wyspecjalizowane receptory.

Jak nazywają się receptory:

dotyku, ucisku, ciepła i zimna?

Receptor czucia dotyku - ciałka

dotykowe Meissnera, łąkotki
dotykowe Merkla
Receptor czucia ucisku - ciałka
blaszkowate Paciniego
Receptor zimna - kolba końcowa
Krausego.
Receptor ciepła - ciałka zmysłowe
Ruffiniego.

Jak są rozmieszczone w skórze

receptory dotyku i ucisku?

• Najwięcej receptorów dotyku i ucisku

znajduje się w opuszkach palców
wargach i na końcu nosa, najmniej
na grzbiecie , skórze ud i ramion.

• Te okolice ciała, które mają dużo

receptorów, mają także dużą
reprezentację korową.

Jaka jest droga przewodzenia

czucia dotyku i ucisku do kory

mózgowej?

Impulsy od receptora do kory mózgowej

(pola 1-3 wg. Brodmanna) są
przekazywane:

- część przez zwoje rdzeniowe, korzenie

grzbietowe i układ tylno-powrózkowy;

- część za pośrednictwem neuronów w

rogach tylnych rdzenia kręgowego drogą
rdzeniowo-wzgórzową.

Jak przeprowadzamy badanie

czucia dotyku?

• Na skórze osoby badanej zaznaczamy

kwadraty o boku 1cm na: opuszce palca,
wewnętrznej i zewnętrznej stronie dłoni,
wewnętrznej i zewnętrznej stronie
przedramienia i na karku. Polecamy badanemu
odwrócić głowę i estezjometrem dotykamy
skórę co 1 mm. w zaznaczonych kwadratach .

• Oblicza się % odczutych dotknięć w badanych

miejscach. Porównuje się wyniki badania z
różnych miejsc i u różnych osób.

Jak przeprowadza się badanie

umiejscowienia czucia dotyku?

• Te same miejsca zaznaczone na

skórze jak w badaniu poprzednim
dotyka się rozstawionymi ramionami
kroczka kreślarskiego.

• Mierzymy najmniejszą odległość przy

której badany odczuwał dwa
dotknięcia. Porównujemy wyniki z
różnych badanych miejsc i u różnych
osób.

Kiedy reagują receptory ciepła

i zimna?

Receptory ciepła i zimna reagują, gdy

temperatura otoczenia różni się od

temperatury powierzchni skóry.

Receptory ciepła są aktywne gdy

temperatura skóry wynosi od 30 do 43

o

C .

Receptory zimna

reagują przy

temperaturze skóry

od 15 do 38

o

C.

Pobudzenie z receptorów ciepła i zimna

jest przekazywane do ośrodków korowych

podobnie jak z receptorów dotyku i ucisku.

Jak przeprowadza się badanie

czucia ciepła i zimna?

• Porównujemy czucie ciepła i zimna

na zewnętrznej stronie dłoni,

przedramieniu i karku.

• Używa się bagietki ogrzanej w

wodzie w temperaturze ok. 40

o

C i

oziębionej w wodzie z lodem. Osoba

badana odwraca głowę i sygnalizuje

co czuje: ciepło, zimno czy dotyk.

• Sporządza się mapę rozmieszczenia

receptorów ciepła i zimna w

miejscach badanych

.

Jak są pobudzane receptory

bólowe?

Czucie bólu różni się od innych rodzajów

czucia tym, że wywołują go bodźce

uszkadzające skórę. Receptory czucia bólu

zwane są nocyreceptorami i znajdują się

na wolnych (nagich) zakończeniach

nerwowych włókien z osłonką lub bez

osłonki mielinowej.

Receptory bólowe są pobudzane przez

uwolnione z uszkodzonych tkanek histaminę

lub bradykininę. Również obniżenie pH. w

tkankach oraz obecność kwasu mlekowego i

innych metabolitów przemian beztlenowych

pobudzają wolne zakończenia nerwowe.

Czym jest uwarunkowane

odczuwanie czucia bólu?

Czucie bólu to proces złożony. Jego
występowanie uwarunkowane jest
obecnością aferentnej impulsacji
bólowej i jednocześnie odpowiedniej
wrażliwości na tę impulsację ośrodków
w: rdzeniu kręgowym, rdzeniu
przedłużonym, sródmózgowiu,
wzgórzu, podwzgórzu i układzie
limbicznym.

Jak jest przewodzona

impulsacja bólowa do kory

mózgowej?

• Impulsacja bólowa od receptorów do

kory mózgowej biegnie dwiema

drogami:

• - drogą swoistą za pośrednictwem

neuronów w rogach tylnych rdzenia

kręgowego;

• - drogą nieswoistą , która biegnie od

neuronów rogów tylnych rdzenia

kręgowego przez układ siatkowaty

wstępujący pnia mózgu.

Dlaczego z punktu widzenia

fizjologicznego ból jest ważnym

objawem?

• Dzięki bólowi człowiek zdaje sobie

sprawę o istnieniu patologii w
organizmie.

• Jest on również silnym mechanizmem

obronnym przed szkodliwymi
czynnikami zewnętrznymi.

Jakie rodzaje bólu są

odczuwane po zadziałaniu

bodźca uszkadzającego?

Po zadziałaniu silnego bodźca uszkadzającego

skórę mogą być odczuwane dwa rodzaje czucia

bólu:

• - szybki ( ostry, gwałtowny i zlokalizowany)

przekazywany nerwami szybko

przewodzącymi;

• - powolny ( późny, stały rozlany) przekazywany

włóknami wolniej przewodzącymi cieńszymi.

Czym charakteryzują się ból

szybki ?

Ból szybki jest wyraźnie

zlokalizowany. Jego przekaz do kory

mózgowej odbywa się przez szlak

rdzeniowo-wzgórzowy. W obrębie kory

mózgowej jest reprezentowany

topograficznie. Ból szybki wywołuje

odruch cofnięcia i reakcję

sympatyczną (wzrost ciśnienia krwi i

mobilizację zapasów energetycznych

organizmu).

Czym charakteryzują się ból

powolny?

• Ból powolny jest nieprecyzyjnie

zlokalizowany, tępy, palący. Dociera
do mózgu drogą bardziej rozproszoną
przez układ rdzeniowo– siateczkowo -
wzgórzowy. Ból powolny powoduje
nudności, obfite poty, obniżenie
ciśnienia krwi, uogólniony spadek
napięcia mięśni szkieletowych

.

Co to jest ból projekcyjny?

Ból projekcyjny powstaje w wyniku

podrażnienia włókien w drodze nerwowej.
Podrażnienie w którymkolwiek miejscu
drogi bólowej powoduje tę samą
percepcję np. uderzenie w łokieć
powoduje ból całej ręki. Osoby z
amputowanymi kończynami często
odczuwają wrażenia, które wydają się
pochodzić z brakującej części kończyny
( ból fantomowy).

Co to jest ból przewlekły?

• Ból przewlekły to taki ból który,

odczuwany jest długo po zniknięciu
bodźca bólowego i wyleczeniu
uszkodzenia. Przypuszcza się, że ból
przewlekły jest wynikiem
spontanicznej aktywności ośrodków
bólowych OUN. Być może jest
wywołany krążeniem impulsów po
zamkniętych obwodach.

Jak leczy się ból

przewlekły?

• Leczenie bólu przewlekłego jest

bardzo trudne. Podejmuje się próby

usuwania chirurgicznego pól bólowych

mózgu, lub obniżania aktywności dróg

bólowych przez aktywację dróg

hamujących.

• Czynione próby przecięcia

chirurgicznego przednio-bocznej

ćwiartki rdzenia jest mało skuteczne w

leczeniu bólu przewlekłego.

Co to jest ból ścienny?

Ból ścienny związany jest z podrażnieniem

receptorów w błonach surowiczych jam

ciała( opłucnej, otrzewnej, osierdziu).

Różni się on od bólu trzewnego lokalizacją

i typem odczuwania. Np. w przebiegu

zapalenia płuc występuje ból trzewny

(niespecyficzny tępy). Pojawienie się bólu

ostrego zlokalizowanego dotyczącego

ściany klatki piersiowej wskazuje na

prawdopodobieństwo rozszerzenia się

procesu zapalnego na opłucną.

Skąd pochodzi świadoma i

nieświadoma informacja

proprioceptywna?

Informacja proprioceptywna o

pozycji ciała w przestrzeni i napięciu
dostarczana z: więzadeł, mięśni i
narządów przedsionkowych pozostaje
poniżej progu świadomości.
Świadoma informacja o pozycji ciała i
kończyn w przestrzeni jest dostarczana
głównie przez wzrok i czucie skórne.

Gdzie znajdują się receptory

czucia proprioceptywnego?

Receptory czucia proprioceptywnego

pobudzane pracą statyczną i dynamiczną

mięsni szkieletowych występują:

• - we wrzecionkach nerwowo-mięśniowych

w postaci ciałek zmysłowych Ruffiniego;

• - w ścięgnach jako ciałka buławkowate

Golgiego;

• - na powierzchniach stawowych i okostnej

jako ciałka blaszkowate Paciniego.

Jak jest przekazywana

informacja z proprioreceptorów

układu ruchu do kory

mózgowej?

Impulsacja z proprioreceptorów układu
ruchu jest odbierana przez neuron
czuciowy w zwojach rdzeniowych, a
następnie jest przekazywana drogą
rdzeniowo-wzgórzową do kory mózgu
oraz drogą rdzeniowo-móżdżkową do
kory móżdżku.

Gdzie znajdują się

proprioreceptory narządu

równowagi?

• Proprioreceptory narządu równowagi

znajdują się w błędniku. Odbierają
one informacje dotyczące ruchu
ciała po prostej i obrotowego.
Błędnik, który znajduje się w uchu
wewnętrznym składa się z części
kostnej i części błoniastej.

Jaka jest budowa błędnika

kostnego i błoniastego?

Błędnik kostny składa się z przedsionka

obejmującego łagiewkę i woreczek oraz z

trzech przewodów półkolistych. W strukturach

tych znajdują się komórki zmysłowe

włosowate czyli receptory narządu równowagi.

Błędnik błoniasty wypełniony jest

śródchłonką. Ruch śródchłonki w błędniku

powoduje podrażnienie komórek

receptorowych.

Jaka jest droga impulsów z

błędnika

Ruch śródchłonki w czasie ruchu obrotowego

głowy przekazuje pobudzenia do zwoju

przedsionkowego za pośrednictwem włókien

nerwowych oplatających komórki zmysłowe.

Następnie impulsy przewodzone są do jądra

przedsionkowego mostu, a stąd do kory

móżdżku, jąder nerwów czaszkowych III,IV,

VI,

i do rdzenia kręgowego.

Połączenia te wywołują odruchową korekcję

napięcia mięśni kończyn i tułowia oraz

odpowiednie ustawienie gałek ocznych.

Jak przeprowadza się badanie

odruchu przedsionkowo-

ocznego?

• Odruch przedsionkowo-oczny jest odruchem

utrzymującym fiksację wzroku na punktach

nieruchomych w czasie ruchu obrotowego.

• Osoba badana siada na krześle obrotowym i

zgina głowę pod kątem 30

o

,następnie

wprawia się krzesło w ruch obrotowy (90

o

/s ). Obserwujemy i rejestrujemy kierunek i

szybkość ruchów gałek ocznych w czasie 2-

minutowego ruchu i po zatrzymaniu.

• Ponieważ komponenty tego odruchu

pochodzą z błędnika i pnia mózgu,

występuje on także u osób niewidomych.

Jak przeprowadza się test

marszu (odruch

przedsionkowo-rdzeniowy)?

• Osoba badana ma za zadanie maszerować

z zasłoniętymi oczami w miejscu w ciągu 1
minuty. Obserwujemy na jaką odległość
maszerujący przemieszcza się w stosunku
do pozycji wyjściowej oraz oceniamy
wielkość przechylania się na boki.

• Za pomocą odruchów przedsionkowo-

rdzeniowych określa się rolę pobudzeń
wzrokowych w utrzymaniu pozycji ciała.

Jak przeprowadza się badanie

odruch przedsionkowo-

rdzeniowego Romberga?

• W badaniu tym mierzy się czas

pozostawania osoby badanej w pozycji
stojącej, wyprostowanej, najpierw na
dwóch nogach ze stopami złączonymi, a
następnie na jednej nodze z ramionami
wyciągniętymi do przodu i zamkniętymi
oczami. Obserwuje się przechylenia
badanego na boki, do przodu i do tyłu. To
samo ćwiczenie powtarza się z oczami
otwartymi.

Jak przeprowadza się

doświadczenie Barany

,

ego

(odruch przedsionkowo-

rdzeniowy)?

• Osoba badana siada na krześle obrotowym i

wyciągniętą ręką dotyka znaczka
umieszczonego na wprost jej wzroku przy
oczach otwartych i zamkniętych. Zwracamy
uwagę na dokładność trafienia. Następnie
badany pochyla głowę i krzesło wprawia się w
ruch. Po kilku obrotach krzesło zatrzymujemy
tak, aby badany znalazł się na wprost znaczka
i polecamy ponownie dotknąć znaczek.

Jak pobudzane są

interoreceptory?

Interoreceptory znajdujące się w

narządach wewnętrznych są
pobudzane przez bodźce mechaniczne
wywołane rozciąganiem tkanek i
bodźce chemiczne . Proces chorobowy
toczący się w narządach wewnętrznych
podrażniając odpowiednie receptory
wyzwala impulsację przekraczającą
fizjologiczną granicę częstotliwości.

Jak jest przewodzona

impulsacja z interoreceptorów

do kory mózgowej?

Z interoreceptorów impulsy są odbierane

przez wypustki neuronów czuciowych w

zwojach rdzeniowych biegnących razem z

nerwami somatycznymi i autonomicznymi.

Następnie jest przewodzona do OUN po

stronie przeciwnej rdzenia kręgowego przez

neurony jąder brzusznych wzgórza do

zakrętu zaśrodkowego kory mózgu, gdzie

nakłada się na impulsację z ekstero- i

proprioreceptorów.

Jaki wpływ na przenoszenie

impulsacji ma metametryczne

unerwienie?

Dzięki metamerycznemu (odcinkowemu)
unerwieniu skóry, mięśni i narządów
wewnętrznych impulsacja z interoreceptorów
przełącza się na drogi przewodzące czucie ze
skóry i z mięśni unerwionych przez ten sam
odcinek rdzenia kręgowego. Wywołuje to
przeczulicę skóry, wzmożone napięcie
mięśniowe i promieniowanie bólu do okolic
odległych od zmienionego chorobowo narządu

Co to jest ból odniesiony?

Ból odniesiony ( trzewny) jest to ból

zaczynający się w narządach

wewnętrznych i odnoszony do miejsc na

skórze. Występuje on dlatego, że włókna

bólowe somatyczne i trzewne przebiegają

wspólną drogą do mózgu.
Ból ten jest rozpoznawany jako pochodzący

ze skóry, a nie z narządów wewnętrznych,

ponieważ skóra jest reprezentowana
topograficznie, a narządy wewnętrzne

nie.