Możliwości profilaktyki
zdrowotnej
na stanowiskach pracy
w placówkach handlowych

Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia

Środowiskowego w Sosnowcu

dr Elżbieta Janosik

Wstęp

Praca jest niepodważalną wartością w życiu

człowieka. Często jednak silnie obciąża

człowieka fizycznie i psychicznie.

Zapewnienie odpowiednich warunków pracy

sprzyja bezpieczeństwu, zdrowiu i rozwojowi

pracownika, procentuje też wydajnością

i prestiżem przedsiębiorstwa/zakładu/firmy.

c.d. wstęp

Każdy rodzaj pracy zawodowej ma

swoją specyfikę, dlatego na każdym
stanowisku pracy powinno się
określać występujące tam zagrożenia
i uciążliwości oraz dążyć do ich
zminimalizowania lub usunięcia.



W 2005 r. liczba zatrudnionych w Polsce wynosiła
12 890 670 osób, w tym 2 058 831 osób
zatrudnionych było w sektorze: Handel i naprawy



Na 3249 przypadków chorób zawodowych, 36
(1%) stwierdzono w sektorze: Handel i naprawy



Na 84402 osób poszkodowanych w wypadkach
przy pracy zawodowej, 8515 przypadki (10,1 %)
dotyczyły sektora: Handel i naprawy

Placówki handlowe:

- hipermarkety, supermarkety
- sklepy dyskontowe
- sklepy tradycyjne (osiedlowe)

pracownik recepcji /

magazynier

pracownik hali

sprzedawca zza lady

kasjer

sprzedawca / kasjer

sprzedawca / kasjer

Wypowiedzi pracowników hipermarketów
o swojej pracy:

ZALETY: „...

wynagrodzenie,

fundusz socjalny,

opieka medyczna, kursy, przejrzysty zakres
obowiązków...”

WADY: „...za duże tempo pracy, zły dojazd do

pracy, zbyt długo w pozycji siedzącej lub
stojącej, brak światła naturalnego, praca w
niskiej temperaturze...”

Wypowiedzi pracowników dyskontów
o swojej pracy:

ZALETY: „...

współpraca z kolegami,

kontakt z ludźmi, pensja...”

WADY: „...za duże tempo pracy, niskie

wynagrodzenie, dźwiganie,
wykonywanie nie swoich obowiązków,
mała ilość personelu, niedocenianie
pracownika, niekulturalni klienci...”

Wypowiedzi pracowników sklepów
tradycyjnych o swojej pracy:

ZALETY: „...

posiadanie pracy, bliskość

miejsca zamieszkania, znajomi
klienci...”

WADY: „...potrzeba wszechstronności, zbyt

długo na nogach, ciasnota lokalowa...”

Czynniki występujące w
środowisku pracy handlowców

Czynniki niebezpieczne:

-

Pożar

-

Prąd elektryczny

-

Poruszające się środki transportu wewnętrznego i

zewnętrznego

-

Przeszkody na drodze

-

Praca na niedużej wysokości

-

Śliskie/mokre/z resztkami towaru podłogi

-

Towary składowane lub przenoszone na pewnych

wysokościach

c.d. czynniki niebezpieczne:

-

Niestabilne regały, stosy, wózki

-

Ciężkie towary, opakowania które muszą być
dźwigane, przenoszone lub przeciągane

-

Ostre krawędzie narzędzi krajalniczych i noży
do rozpakowywania

-

Ostre krawędzie towaru, dobrych lub
uszkodzonych opakowań, regałów, ości ryb

-

Wysokie temperatury

Czynniki szkodliwe:

•

fizyczne:

-

Niskie temperatury w chłodniach, przy ladach
chłodniczych, na zewnątrz magazynu

-

Przeciągi, różnice temperatur

•

chemiczne:

-

Płyny do dezynfekcji i ich opary

•

biologiczne:

-

Kontakt z banknotami

-

Kontakt z klientem

c.d. czynniki szkodliwe

•

psychofizyczne:

-

Długotrwała praca stojąca

-

Długotrwała praca siedząca i wykonywanie
ruchów monotypowych

-

Dźwiganie i przemieszczanie ciężkich
przedmiotów

-

Duże tempo pracy

Czynniki uciążliwe:

-

Stres (odpowiedzialność, konflikty, agresja,
natłok obowiązków)

-

Nieprawidłowe oświetlenie, odblaski

-

Praca z monitorem

-

Presja – konieczność ciągłej gotowości i
koncentracji uwagi

-

Hałas – urządzenia, klienci.

Skutki oddziaływania w/w czynników

SKUTKI

WYPADKI

CHOROBY

WYCZERPANIE

WYPADKI

RODZAJ WYPADKU

-

Uraz kończyny górnej (zranienia, złamania palców,
dłoni)

-

Uraz kończyny dolnej (stłuczenia, zwichnięcia,
skręcenia, złamania)

-

Uraz głowy (stłuczenia)

-

Uraz kręgosłupa (dyskopatie)

-

Oparzenie

-

Zatrucie

WYPADKI

Do wypadków dochodzi najczęściej

podczas: obsługi wózków
transportowych, obsługi urządzeń
krajalniczych, przenoszenia,
rozpakowywania i układania
towarów !

WYPADKI

PRZYCZYNY WYPADKÓW:
- nieprawidłowe zachowanie pracownika

-

niedostateczna koncentracja uwagi

-

zaskoczenie niespodziewanym zdarzeniem

-

brak doświadczenia zawodowego

-

zła organizacja pracy

-

zła organizacja stanowisk pracy i ciągów

komunikacyjnych

-

zły stan techniczny narzędzi ręcznych i

urządzeń mechanicznych.

CHOROBY ZAWODOWE i
PARAZAWODOWE

Choroby zawodowe: najczęściej choroby

wywołane sposobem wykonywania pracy
(wykonywaniem ruchów monotypowych i
przemieszczaniem ciężkich przedmiotów) tzn.
przewlekłe

choroby

narządu

ruchu

(przewlekłe zapalenie ścięgna i jego
pochewki)

oraz

przewlekłe

choroby

obwodowego układu nerwowego (zespół
cieśni nadgarstka).

c.d. CHOROBY ZAWODOWE i
PARAZAWODOWE

Choroby para-zawodowe

:

nadciśnienie,

żylaki, skrzywienie kręgosłupa, płaskostopie,
przepuklina, nerwice.

Przejściowe schorzenia

: przeziębienia,

zapalenie ścięgien, kręgosłupa, alergie skórne.

WYCZERPANIE

SYMPTOMY WYCZERPANIA/ZMĘCZENIA:

-

Ból oczu, głowy, pleców

-

Pogorszenie wzroku, słuchu i zdolności manualnych

-

Zmniejszenie odporności na choroby

-

Rozdrażnienie, nerwowość, spadek koncentracji

-

Zniechęcenie do pracy, agresja lub apatia

-

Mniejsza wydajność pracy (błędy, spowolnienie tempa)

-

Podatność na wypadki

-

Poczucie krzywdy, spadek samooceny

-

Zaniechanie aktywności pozazawodowej

Możliwości zapobiegania zagrożeniom
zdrowia handlowców

Pracownicy handlu są narażeni na wiele

czynników niebezpiecznych, szkodliwych i
uciążliwych, które można podzielić na związane :



ze sposobem wykonywania pracy,



z organizacją pracy



ze stosowaniem urządzeń technicznych



z oddziaływaniem czynników fizycznych,
chemicznych, biologicznych,
psychofizycznych i psychospołecznych

możliwości ograniczania skutków
oddziaływania czynników związanych
ze sposobem wykonywania pracy



Zorganizowanie w pobliżu stanowisk pracy w
długotrwałej pozycji stojącej miejsca do
odpoczynku



Dostarczenie pracownikom butów z wkładkami
profilaktycznymi



Zorganizowanie stanowisk pracy w długotrwałej
pozycji siedzącej w sposób ergonomiczny

możliwości ograniczania skutków
oddziaływania czynników
związanych ze sposobem
wykonywania pracy



Zapoznanie pracowników z rodzajem ćwiczeń
zapobiegających schorzeniom układu
krążeniowego i mięśniowo- szkieletowego



Przemieszczanie i składowanie materiału
zgodnie z obowiązującymi przepisami BHP



Opracowanie przejrzystych procedur pracy
zbiorowej w przypadku pracy polegającej na
dźwiganiu ciężkich przedmiotów



Dopilnowanie bezwzględnego stosowania
sprzętu ochronnego

możliwości ograniczania skutków
oddziaływania czynników związanych
ze stosowaniem urządzeń
technicznych



Wyposażenie stanowiska pracy w sprzęt techniczny
posiadający certyfikat bezpieczeństwa



Uczulenie pracownika na konieczność zachowywania
szczególnej ostrożności podczas obsługi wózków,
urządzeń krajalniczych, szkolenia BHP w tym
zakresie, plakat ostrzegający nad stanowiskiem
pracy



Dostarczenie pracownikowi wiedzy na temat
postępowania w sytuacji awarii urządzeń oraz na
temat zasad udzielania pierwszej pomocy osobie,
która uległa wypadkowi

możliwości ograniczania skutków
oddziaływania czynników fizycznych,
chemicznych, biologicznych i
psychofizycznych



Przeprowadzanie badań i pomiarów czynników
szkodliwych w środowisku pracy



Informowanie pracowników o czynnikach
środowiska pracy



Dostarczanie pracownikom odzieży i obuwia
roboczego oraz środków ochrony indywidualnej,
adekwatnie do występujących czynników

możliwości ograniczania skutków
oddziaływania czynników fizycznych,
chemicznych, biologicznych i
psychofizycznych



Stworzenie przejrzystej procedury
używania środków dezynfekcyjnych



Przyjęcie jako zasadę szczególnego
dbania o czystość i suchość podłóg



Dbanie o czystość szyb i świetlików,
zapewnienie odpowiedniego oświetlenia
elektrycznego



Przestrzeganie higieny rąk na
stanowiskach kasjerskich

możliwości ograniczania skutków
oddziaływania czynników związanych z
organizacją pracy



Zatrudnianie w sklepie wystarczającej ilości

pracowników w celu wyeliminowania natłoku

pracy dla jednego pracownika



Dostarczenie wystarczającej ilości i sprawności

środków transportu mechanicznego



Nieobciążanie pracownika nadgodzinami



Przewidywanie problemów, okresowe

przeglądy pomieszczeń, stanowisk pracy,

analiza wypadkowości

możliwości ograniczania skutków
oddziaływania czynników
związanych z organizacją pracy



Zapewnienie estetycznego wyposażenia

pomieszczeń socjalnych i sanitarnych w

celu podniesienia kultury miejsca pracy



Działania integrujące pracownika z

miejscem pracy



Wspieranie rozwoju pracownika



Opieka socjalna i medyczna oraz

profilaktyka medyczna



Szczepienia profilaktyczne przeciw grypie

możliwości ograniczania skutków
oddziaływania czynników
psychospołecznych



Przy pracy do późnych godzin zapewnienie
w miarę możliwości bezpiecznego powrotu
do domu



Szkolenia pracowników ze sposobami
radzenia sobie ze stresem



Szkolenia pracowników ze sposobami
radzenia sobie w sytuacjach zagrożenia



Promocja bezpiecznej pracy



Promocja zdrowia

Dziękuję za uwagę