Przyczep nabłonkowy

Połączenia dziąsła z zębem

Przyczep nabłonkowy Przyczep
łącznotkankowy

Powstawanie nabłonka

łączącego

1.Powstaje podczas wyrzynania się
zębów.

2. przed ruchami erupcyjnymi:

 Korona zęba pokryta zredukowanym

nabłonkiem szkliwa aż do granicy cementowo-
szkliwnej.

 Warstwa wewnętrzna: resorpcyjne

ameloblasty

 Warstwa zewnętrzna: komórki byłej warstwy

pośredniej narządu szkliwotwórczego

Ameloblasty od strony szkliwa

wytwarzają błonę podstawną
wewnętrzną

Błona ta łączy się z błoną podstawną

zewnętrzną –oddziela zredukowany
nabłonek od tk. łącznej.

Wystepujące tu połączenia to

hemidesmosomy

• 3. Podczas wyrzynania się zęba,

tkanka łączna ulega degradacji
indukcja podziałów mitotycznych w
nabłonku jamy ustnej i
zredukowanym nabłonku szkliwa.

• 4. Migracja komórek i utworzenie tzw.

czopa nabłonkowego

• 5. Apoptoza komórek w centrum

czopa wewnątrznabłonkowy
kanał

6.Gdy koniuszek guzka korony zaczyna
wysuwać się do światła jamy ustnej,
komórki nabłonka jamy ustnej
zaczynają się dzielić i migrować w
kierunku wierzchołka zęba.

wytwarza się pierwotny przyczep

nabłonkowy

• zredukowany nabłonek szkliwa, jego

desmosomy i błonę podstawną

7. Następnie dochodzi do
transformacji, w trakcie której
powstaje właściwe złącze
nabłonkowe

Spoczynkowe ameloblasty zmieniają

swój kształt z sześciennego na płaski-
nadal utrzymywany przyczep komórek
poprzez ich zakotwiczanie w błonie
podstawowej wewnetrznej.

Komórki zewnętrznej warstwy

zredukowanego nabłonka szkliwa
komórkami podstawnymi

Ostatecznie ameloblasty zostają

zastąpione komórkami powstałymi z
komórek podstawnych.

• 8. Gdy ząb osiągnie zwarcie, złącze

nabłonkowe przesuwa się w kierunku
wierzchołka, aż do okolicy
cementowo-szkliwnej

• 9. 12-24 miesięcy po rozpoczęciu

erupcji przemiana we wtórny
przyczep nabłonkowy.

Struktura przyczepu

nabłonkowego

• Przylega do szkliwa na długości 1-2 mm

• Otacza ząb od dna szczeliny dziąsłowej do granicy

cementowo-szkliwnej

• Wystepuje

• wewnętrzna błona podstawna- ściśle przylega do szkliwa

• Zewnętrzna- z dzielącymi się komórkami nabłonka

łączącego

• Kształt klina

• Podstawa: 15-30 komórek

• Szczyt klina: 1-3 komórek

Budowa histologiczna

• Komórki zawierają:

• Wiecej siateczki szorstkiej, aparatu

Golgiego, cytoplazmy

• Mniej filamentów pośrednich,

desmosomów

• Nabłonek nierogowaciejący

• Brak:melanocytów, komórek Merkla,

Langerhansa

Ultrastrukturalna budowa

złącza

• Powierzchniowe komórki nabłonka łączącego wytwarzają

błonę podstawną

• Blaszka jasna

• Blaszka gęsta

• Wewnętrzna błona podstawna: brak włókien siateczkowych,

gruba blaszka gęsta(z lamininą 5, brak kolagenu IV i VII)

• Między szkliwem a blaszką gęstą mogą wystepować wyspy

cementu bezkomórkowego bezwłóknistego

Odnowa nabłonka łączącego

• Szybka wymiana- 4-6 dni

• Komórki powstają z podziałów

komórek podstawnych, następnie
przesuwają się w kierunku korony
zeba i po kilku dniach ulegają
złuszczeniu do szczeliny dziąsłowej

• Kolejne komórki utrzymują silny

kontakt z powierzchnią szkliwa przez
ukierunkowane różnicowanie

• Przesuwanie się nabłonka łączącego

w głąb tkanki łącznej zachodzi w
przypadku silnego zapalenia tkanki
łącznej dziąsła. Może to prowadzić do
powstania patologicznej kieszonki
dziąsłowej.

• wraz z wiekiem przyczep dziąsłowy

się obniża w kierunku wierzchołka
korzenia prowadząc do biernego
wyrzynania się zębów

11/7/11

Łącznotkankowy

przyczep dziąsłowy

W czasie wysuwania

się zęba do światła

jamy ustnej boczne

brzegi błony śluzowej

przekształcają się w

dziąsło – stopniowo

formułuje się

łącznotkankowy

przyczep

dziąsłowy.

W przyczepie dziąsłowym wyróżnia

się tzw. więzadła dziąsła, które
tworzą następujące grupy włókien:

 włókna okrężne i półokrężne
więzadło przegrodowe
więzadło zębodołowo-dziąsłowe
więzadło zębowo-dziąsłowe
więzadło zębowo-zębodołowe

Włókna kolagenowe dziąsła
położone powyżej grzebienia wyrostka
zębodołowego (tzw. włókna
nadgrzebieniowe) łączą się w grupy o
różnym przebiegu, które tworzą rodzaj
włóknistego, zbitego mankietu wokół
zęba. Włókna te przytwierdzają dziąsło
zarówno do kości zębodołu, jak i do
cementu korzenia, łącząc przylegające
zęby oraz zamykając przestrzeń wokół
szyjki zęba pod wierzchołkowym
końcem przyczepu nabłonkowego.

włókna okrężne i

półokrężne

Występują w dziąśle wolnym i
właściwym, biegną wokół szyjki zęba
koncentrycznie lub w postaci
półpierścieni, koronowo w stosunku do
wyrostka zębodołowego i włókien
przegrodowych.

więzadło przegrodowe

Zwane także więzadłem
nadprzegrodowym lub
transseptalnym. Tworzą je włókna
biegnące ponad grzebieniem wyrostka
zębodołowego od cementu jednego
zęba do cementu sąsiedniego zęba.
Włókna te budują mocną podstawę, na
której opierają się brodawki
międzyzębowe.

więzadło zębodołowo-

dziąsłowe

Określane także jako szczękowo-
dziąsłowe. Tworzą je włókna
grzebieniowe przytwierdzone do
zewnętrznej i wewnętrznej blaszki
zbitej kości wyrostka zębodołowego, a
także do grzebienia wyrostka. Wnikają
do dziąsła wolnego i właściwego
położonego na poziomie wyrostka.

więzadło zębowo-dziąsłowe

Tworzą je włókna, wychodzące z cementu
powyżej poziomu grzebienia wyrostka i
wnikające w dziąsło wolne (brzeżne)

więzadło zębowo-zębodołowe

Tworzą je włókna, które wychodząc z
cementu kierują się wierzchołkowo ponad
brzegiem kości zębodołu i kończą się w
dziąśle właściwym oraz w okostnej wyrostka
zębodołowego

Więzadło zębowo-dziąsłowe
(cementowo-dziąsłowe) oraz
więzadło zębowo-zębodołowe
(cementowo-okostnowe) zalicza się
do włókien wychodzących z okolicy
szyjki zęba i tworzących ściśle
przylegający do cementu kołnierz o
szerokości 1 mm.

11/7/11

Opisane grupy więzadeł dziąsła spełniają

wiele funkcji. Przede wszystkim
zapewniają utrzymanie silnego
połączenia między dziąsłem a cementem
i kością wyrostka zębodołowego oraz
pełnią rolę przegrody zamykającej dostęp
do przestrzeni ozębnej. Stabilizują zęby i
łączą je w jeden funkcjonalny szereg.
Podtrzymują nabłonek łączący oraz
nadają charakterystyczną spoistość
dziąsłu wolnemu i właściwemu.

11/7/11

Budowa ozębne

Budowa ozębne

j

j

11/7/11

Ozębna (więzadło przyzębne,

Ozębna (więzadło przyzębne,

ligamentum periodontii)

ligamentum periodontii)

Jest wyspecjalizowaną

Jest wyspecjalizowaną tkanką

tkanką

łączną,

łączną,

która wypełnia wąską

która wypełnia wąską

przestrzeń między powierzchnią

przestrzeń między powierzchnią

korzenia i kości wyrostka

korzenia i kości wyrostka

zębodołowego,

zębodołowego, umocowując ząb w

umocowując ząb w

zębodole.

zębodole.

11/7/11

OZĘBNA + CEMENT+ KOŚĆ

OZĘBNA + CEMENT+ KOŚĆ

WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO

WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO

=

=

RODZAJ POŁĄCZENIA

RODZAJ POŁĄCZENIA

(PODOBNEGO DO STAWU)

(PODOBNEGO DO STAWU)

ZĘBA I KOŚCI

ZĘBA I KOŚCI

11/7/11

OZĘBNA

OZĘBNA

Tkanka łączna włóknista

Tkanka łączna włóknista

Zbita

Zbita

o układzie regularnym Bogatokomórkowa

o układzie regularnym Bogatokomórkowa

wiotka

wiotka

,

,

budująca więzadła łączące która wypełnia przestrzeń

budująca więzadła łączące która wypełnia przestrzeń

cement z kością

cement z kością

( końce

( końce

między gęstymi pęczkami

między gęstymi pęczkami

zmineralizowanych włókien

zmineralizowanych włókien

włókien kolagenowych

włókien kolagenowych

kolagenowych w cemencie i (jest dobrze unaczyniona

kolagenowych w cemencie i (jest dobrze unaczyniona

w kości wyrostka i unerwiona)

w kości wyrostka i unerwiona)

zębodołowego, a w ozębnej włókna

zębodołowego, a w ozębnej włókna

te są niezmineralizowane)

te są niezmineralizowane)

11/7/11

Budowa histologiczna ozębnej

Budowa histologiczna ozębnej

Komórki

Komórki

Fibroblasty

Fibroblasty

(najważniejsze) ułożone są regularnie między

(najważniejsze) ułożone są regularnie między

włóknami ozębnej, tworząc trójwymiarową sieć, w której

włóknami ozębnej, tworząc trójwymiarową sieć, w której

przebiegają włókna kolagenowe, naczynia i nerwy.

przebiegają włókna kolagenowe, naczynia i nerwy.

Komórki macierzyste (progenitorowe);

Komórki macierzyste (progenitorowe);

w wyniku ich różnicowania

w wyniku ich różnicowania

powstają komórki umożliwiające wzrost i przebudowę cementu

powstają komórki umożliwiające wzrost i przebudowę cementu

i kości wyrostka zębodołowego.

i kości wyrostka zębodołowego.

Osteoklasty, osteoblasty, cementoklasty i cementoblasty

Osteoklasty, osteoblasty, cementoklasty i cementoblasty

(okresowo)

(okresowo)

Komórki tuczne, plazmatyczne, makrofagi tkankowe, krwinki białe

Komórki tuczne, plazmatyczne, makrofagi tkankowe, krwinki białe

–charakterystyczne dla tkanki łącznej wiotkiej.

–charakterystyczne dla tkanki łącznej wiotkiej.

Nabłonkowe komórki Malasseza

Nabłonkowe komórki Malasseza

– często w dowierzchołkowej

– często w dowierzchołkowej

części ozębnej; prawdopodobnie mediatory stanów zapalnych,

części ozębnej; prawdopodobnie mediatory stanów zapalnych,

mogą tworzyć torbiele.

mogą tworzyć torbiele.

11/7/11

Macierz pozakomórkowa ozębnej

Macierz pozakomórkowa ozębnej

Włókna kolagenowe

Włókna kolagenowe

to podstawowy element

to podstawowy element

wypełniający szparę ozębnej. Tworzą główną

wypełniający szparę ozębnej. Tworzą główną

masę więzadeł ozębnej. Występuje głównie

masę więzadeł ozębnej. Występuje głównie

kolagen

kolagen typu I

typu I

,

,

ale w mniejszych ilościach obok

ale w mniejszych ilościach obok

niego także kolagen

niego także kolagen typu III

typu III

(odpowiada za

(odpowiada za

utrzymanie integralności ozębnej podczas

utrzymanie integralności ozębnej podczas

ruchów poziomych i pionowych zębów podczas

ruchów poziomych i pionowych zębów podczas

żucia),

żucia), IV i V

IV i V

. Dość wysoka jest zawartość

. Dość wysoka jest zawartość

kolagenu

kolagenu typu XII

typu XII

, który przyłącza się do

, który przyłącza się do

włókien typu I i niekolagenowych białek

włókien typu I i niekolagenowych białek

macierzy.

macierzy.

11/7/11

Włókna kolagenowe występujące w w

Włókna kolagenowe występujące w w

więzadłach ozębnej to

więzadłach ozębnej to włókna

włókna

główne ozębnej

główne ozębnej

, a luźno

, a luźno

rozproszone w macierzy

rozproszone w macierzy

pozakomórkowej to delikatne

pozakomórkowej to delikatne wtórne

wtórne

włókna kolagenowe

włókna kolagenowe

.

.

11/7/11

Bezpostaciowa macierz

Bezpostaciowa macierz

pozakomórkowa składa się:

pozakomórkowa składa się:

Glikozaminoglikany (GAG)

Glikozaminoglikany (GAG)

Kwas hialuronowy

Kwas hialuronowy

Siarczan heparanu

Siarczan heparanu

Siarczany chondroityny

Siarczany chondroityny

Siarczan dermatanu

Siarczan dermatanu

11/7/11

Włókna sprężyste

Włókna sprężyste

, które towarzyszą

, które towarzyszą

naczyniom krwionośnym, są bardzo nieliczne.

naczyniom krwionośnym, są bardzo nieliczne.

Włókna oksytalanowe

Włókna oksytalanowe

, grubsze od

, grubsze od

sprężystych; ułożone są równolegle do długiej

sprężystych; ułożone są równolegle do długiej

osi zęba; jednym końcem umocowane w

osi zęba; jednym końcem umocowane w

cemencie (szczególnie w okolicy szyjki zęba) a

cemencie (szczególnie w okolicy szyjki zęba) a

drugi koniec leży pomiędzy włóknami

drugi koniec leży pomiędzy włóknami

kolagenowymi w pobliżu naczyń krwionośnych.

kolagenowymi w pobliżu naczyń krwionośnych.

11/7/11

FIBRONEKTYNA

FIBRONEKTYNA

Jej zawartość w ozębnej jest

Jej zawartość w ozębnej jest

stosunkowo wysoka. Pełni ważna rolę

stosunkowo wysoka. Pełni ważna rolę

w wytwarzaniu połączeń między

w wytwarzaniu połączeń między

komórkami ozębnej a

komórkami ozębnej a

mikrocząsteczkami tkanki łącznej

mikrocząsteczkami tkanki łącznej

(kolagenem, proteoglikanami i

(kolagenem, proteoglikanami i

kwasem hialuronowym).

kwasem hialuronowym).

11/7/11

Unaczynienie ozębnej

Unaczynienie ozębnej

z tętnic jamy tętnice dziąsłowe

z tętnic jamy tętnice dziąsłowe

odgałęzienie

odgałęzienie

szpikowej kości

szpikowej kości

zębodołowe

zębodołowe

wyrostka tętnicy

wyrostka tętnicy

zębodołowej

zębodołowej

zębodołowego

zębodołowego

11/7/11

Unerwienie ozębnej

Unerwienie ozębnej

Włókna:

Włókna:

mielinowe (rdzenne)

mielinowe (rdzenne)

– czuciowe, dośrodkowe włokna

– czuciowe, dośrodkowe włokna

doprowadzają bodźce z dziąsła, miazgi i ozębnej do

doprowadzają bodźce z dziąsła, miazgi i ozębnej do

czuciowego zwoju nerwu V (zwój Gassera);

czuciowego zwoju nerwu V (zwój Gassera);

bezmielinowe-

bezmielinowe-

należące do układu współczulnego

należące do układu współczulnego

regulują przepływ krwi przez naczynia krwionośne.

regulują przepływ krwi przez naczynia krwionośne.

Oba rodzaje włókien tworzą w środkowej

Oba rodzaje włókien tworzą w środkowej

przestrzeni ozębnej rodzaj

przestrzeni ozębnej rodzaj splotu nerwowego

splotu nerwowego

.

.

11/7/11

Receptory

Receptory

bólu

bólu

czucia ucisku

czucia ucisku

(nagie zakończenia (typu ciałek Ruffiniego)

(nagie zakończenia (typu ciałek Ruffiniego)

nerwowe)

nerwowe)

położone na ogół

położone na ogół

wzdłuż

wzdłuż

rozmieszczone głównie cementu w środkowej

rozmieszczone głównie cementu w środkowej

w dokoronowej części i wierzchołkowej części

w dokoronowej części i wierzchołkowej części

ozębnej ozębnej

ozębnej ozębnej

11/7/11

Aparat więzadłowy zęba, więzadła

Aparat więzadłowy zęba, więzadła

ozębnej

ozębnej

Włókna poziome

Włókna poziome

(dawniej

(dawniej więzadło

więzadło

pierścieniowe zęba

pierścieniowe zęba

)

)

Włókna kolagenowe, które stanowią

Włókna kolagenowe, które stanowią

najbardziej dokoronową grupę; obejmują

najbardziej dokoronową grupę; obejmują

ściśle szyjke zęba.; biegną od brzegu

ściśle szyjke zęba.; biegną od brzegu

wyrostka zębodołowego kości szczęki do

wyrostka zębodołowego kości szczęki do

korony zęba wnikając w cement;

korony zęba wnikając w cement;

Funkcja:

Funkcja:

-ograniczają nadmierne przednio-tylne lub

-ograniczają nadmierne przednio-tylne lub

boczne ruchy zęba w zębodole.

boczne ruchy zęba w zębodole.

11/7/11

Więzadło skośne

Więzadło skośne

Biegnie pod kątem 45

Biegnie pod kątem 45

°

°

od kości zębodołu do

od kości zębodołu do

cementu w kierunku dowierzchołkowym prawie na

cementu w kierunku dowierzchołkowym prawie na

całe długości korzenia;

całe długości korzenia;

Funkcje:

Funkcje:

-amortyzuje główne obciążenia zęba przebiegające

-amortyzuje główne obciążenia zęba przebiegające

wzdłuż jego osi pionowej w czasie gryzienia,

wzdłuż jego osi pionowej w czasie gryzienia,

miażdżenia i żucia (ze względu na falisty przebieg);

miażdżenia i żucia (ze względu na falisty przebieg);

-zapobiega wgnieceniu zęba w głąb zębodołu (ze

-zapobiega wgnieceniu zęba w głąb zębodołu (ze

względu na skośny przebieg);

względu na skośny przebieg);

-zapobiega uciskowi na naczynia krwionośne i nerwy

-zapobiega uciskowi na naczynia krwionośne i nerwy

wchodzące do zęba przez otwór wierzchołkowy.

wchodzące do zęba przez otwór wierzchołkowy.

11/7/11

3.

3.

Więzadło wierzchołkowe zęba

Więzadło wierzchołkowe zęba

Odchodzi wachlarzowato od dna

Odchodzi wachlarzowato od dna

zębodołu i biegnie mniej więcej

zębodołu i biegnie mniej więcej

prostopadle do szczytu korzenia;

prostopadle do szczytu korzenia;

Funkcja:

Funkcja:

-zapobiega wysuwaniu zęba z zębodołu.

-zapobiega wysuwaniu zęba z zębodołu.

11/7/11

4.

4.

Więzadło promieniste

Więzadło promieniste

Włókna miedzy korzeniowe łączące

Włókna miedzy korzeniowe łączące

okolicę rozgałęzienia korzeni zębów

okolicę rozgałęzienia korzeni zębów

wielokorzeniowych z grzebieniem kostnej

wielokorzeniowych z grzebieniem kostnej

przegrody miedzykorzeniowej.

przegrody miedzykorzeniowej.

11/7/11

Funkcje ozębnej

Funkcje ozębnej

1. Mechaniczna:

1. Mechaniczna:

Utrzymuje ząb w zębodole i

Utrzymuje ząb w zębodole i

amortyzuje działanie sił

amortyzuje działanie sił

mechanicznych w czasie żucia.

mechanicznych w czasie żucia.

11/7/11

2.

2.

Ochronna:

Ochronna:

Wraz z przyczepem dziąsłowym wytwarza

Wraz z przyczepem dziąsłowym wytwarza

barierę chroniącą przed wynikaniem

barierę chroniącą przed wynikaniem

drobnoustrojów od strony jamy ustnej.

drobnoustrojów od strony jamy ustnej.

3.

3.

Obronna:

Obronna:

Aktywność makrofagów i krwinek białych

Aktywność makrofagów i krwinek białych

chroni przed szerzeniem się infekcji os strony

chroni przed szerzeniem się infekcji os strony

zarówno kanału korzeniowego, jak i szczeliny

zarówno kanału korzeniowego, jak i szczeliny

dziąsłowej.

dziąsłowej.

11/7/11

4.

4.

Tkankotwórcza:

Tkankotwórcza:

Wytwarzanie włókien przez

Wytwarzanie włókien przez

fibroblasty, kości przez osteoblasty i

fibroblasty, kości przez osteoblasty i

cementu przez cemntoblasty.

cementu przez cemntoblasty.

5.

5.

Resorpcyjna:

Resorpcyjna:

Poprzez możliwość resorpcji kości,

Poprzez możliwość resorpcji kości,

cementu i włókien przez osteoklasty,

cementu i włókien przez osteoklasty,

cementoklasty i fibroblasty.

cementoklasty i fibroblasty.

11/7/11

6.

6.

Odżywcza:

Odżywcza:

W stosunku do cementu.

W stosunku do cementu.

7.

7.

Czuciowa:

Czuciowa:

Związana z odczuwaniem nawet

Związana z odczuwaniem nawet

bardzo słabych bodźców dotykowych i

bardzo słabych bodźców dotykowych i

uciskowych oraz silnych bodźców

uciskowych oraz silnych bodźców

bólowych.

bólowych.

11/7/11

KOŚĆ WYROSTKA

KOŚĆ WYROSTKA

ZĘBODOŁOWEGO

ZĘBODOŁOWEGO

11/7/11

Rozwój

Rozwój

Szczęka górna i dolna powstają w

Szczęka górna i dolna powstają w

mechanizmie kostnienia na podłożu

mechanizmie kostnienia na podłożu

błoniastym w 6 tyg. Życia zarodka tj. w

błoniastym w 6 tyg. Życia zarodka tj. w

okresie uwidocznienia zawiązków zęba.

okresie uwidocznienia zawiązków zęba.

Chociaż droga rozwojowa obu kości

Chociaż droga rozwojowa obu kości

jest różna, w późnym stadium rozwoju

jest różna, w późnym stadium rozwoju

narządu szkliwotwórczego pojawiają

narządu szkliwotwórczego pojawiają

się w tkance łącznej obu kości cienkie

się w tkance łącznej obu kości cienkie

przegrody kostne

przegrody kostne

, z których rozwiną

, z których rozwiną

się

się

wyrostki zębodołowe

wyrostki zębodołowe

oddzielające zęby mleczne.

oddzielające zęby mleczne.

11/7/11

Od strony koron zębów mlecznych kość

Od strony koron zębów mlecznych kość

nie powstaje, a ząb zostaje osłonięty od

nie powstaje, a ząb zostaje osłonięty od

strony jamy ustnej wyłącznie błoną

strony jamy ustnej wyłącznie błoną

śluzową. Natomiast zawiązki zębów

śluzową. Natomiast zawiązki zębów

stałych ( z wyjątkiem pierwszych stałych

stałych ( z wyjątkiem pierwszych stałych

trzonowców) przez długi czas są

trzonowców) przez długi czas są

całkowicie otoczone kością wyrostków

całkowicie otoczone kością wyrostków

zębodołowych odpowiadających ich

zębodołowych odpowiadających ich

zębów mlecznych. Dopiero na etapie

zębów mlecznych. Dopiero na etapie

formowania korony wyrzynania się

formowania korony wyrzynania się

zębów mlecznych zawiązki zębów

zębów mlecznych zawiązki zębów

stałych zostają otoczone własnym

stałych zostają otoczone własnym

przedziałem kostnym.

przedziałem kostnym.

11/7/11

Struktura histologiczna

Struktura histologiczna

KOŚĆ ZBITA

KOŚĆ ZBITA

(na obwodzie);

(na obwodzie);

KOŚĆ GĄBCZASTA

KOŚĆ GĄBCZASTA

(buduje głowną

(buduje głowną

masę wyrostka zębodołowego, a

masę wyrostka zębodołowego, a

także kości dna zębodołu i szczęki).

także kości dna zębodołu i szczęki).

11/7/11

Kość zbita

Kość zbita

Blaszka zewnętrzna

Blaszka zewnętrzna

(zwrócona do

(zwrócona do

otoczenia; ciągła);

otoczenia; ciągła);

Blaszka wewnętrzna

Blaszka wewnętrzna

(granicząca z

(granicząca z

ozębna).

ozębna).

11/7/11

Blaszka wewnętrzna

Blaszka wewnętrzna

Jest gęsto poprzerywana otworami i

Jest gęsto poprzerywana otworami i

dlatego też nazywana jest

dlatego też nazywana jest blaszką

blaszką

sitową

sitową

lub

lub sitem zębodołowym

sitem zębodołowym

. Otwory

. Otwory

te występują szczególnie licznie w

te występują szczególnie licznie w

koronowym i wierzchołkowym rejonie kości

koronowym i wierzchołkowym rejonie kości

wyrostka zębodołowego. Do blaszki tej

wyrostka zębodołowego. Do blaszki tej

wbudowują się włókna kolagenowe (zwane

wbudowują się włókna kolagenowe (zwane

włóknami przeszywającymi

włóknami przeszywającymi

),

),

umocowując ząb w zębodole.

umocowując ząb w zębodole.

11/7/11

Początkowo kość zbita ma charakter

Początkowo kość zbita ma charakter

grubowłoknistej

grubowłoknistej

(

(

splotowatej

splotowatej

),

),

typowej dla młodej, niedojrzałej

typowej dla młodej, niedojrzałej

tkanki kostnej. Wymiana kości

tkanki kostnej. Wymiana kości

splotowatej na dojrzałą kość

splotowatej na dojrzałą kość

blaszkowatą następuje dość późno i

blaszkowatą następuje dość późno i

trwa nawet kilka po wyrznięciu się

trwa nawet kilka po wyrznięciu się

zębów.

zębów.

11/7/11

Kość gąbczasta

Kość gąbczasta

Położona jest wewnątrz „mankietu”

Położona jest wewnątrz „mankietu”

utworzonego przez kość zbitą. Jej beleczki

utworzonego przez kość zbitą. Jej beleczki

są ułożone są nierównomiernie tym

są ułożone są nierównomiernie tym

bardziej gęsto, im większe są obciążenia

bardziej gęsto, im większe są obciążenia

czynnościowe. Beleczki te są pokryte

czynnościowe. Beleczki te są pokryte

śródkostną zawierającą prekursory

śródkostną zawierającą prekursory

osteoblastów. Między beleczkami znajduje

osteoblastów. Między beleczkami znajduje

się u dzieci szpik kostny czerwony a u

się u dzieci szpik kostny czerwony a u

dorosłych szpik żółty. U osób dojrzałych

dorosłych szpik żółty. U osób dojrzałych

szpik kostny czerwony występuję tylko w

szpik kostny czerwony występuję tylko w

okolicy górnych i dolnych zębów

okolicy górnych i dolnych zębów

trzonowych.

trzonowych.

11/7/11

Blaszka twarda

Blaszka twarda

Określa się tak widoczną na zdjęciu

Określa się tak widoczną na zdjęciu

rentgenowskim zęba wewnętrzną

rentgenowskim zęba wewnętrzną

blaszkę kości zbitej wyrostka

blaszkę kości zbitej wyrostka

zębodołowego. Wrażenie jej większej

zębodołowego. Wrażenie jej większej

gęstości optycznej wywołane jest

gęstości optycznej wywołane jest

bezpośrednim sąsiedztwem kości

bezpośrednim sąsiedztwem kości

gąbczastej.

gąbczastej.

11/7/11

Występuje różnica w rozmieszczeniu i zawartości

Występuje różnica w rozmieszczeniu i zawartości

kości zbitej i gąbczastej w wyrostkach

kości zbitej i gąbczastej w wyrostkach

zębodołowych. Zewnętrzna blaszka kości zbitej

zębodołowych. Zewnętrzna blaszka kości zbitej

szczęki górnej jest bardzo cienka, a w żuchwie silnie

szczęki górnej jest bardzo cienka, a w żuchwie silnie

rozwinięta. Oznacza to, że wyrostki zębodołowe

rozwinięta. Oznacza to, że wyrostki zębodołowe

szczęki zawierają pod względem objętościowym

szczęki zawierają pod względem objętościowym

więcej kości gąbczastej niż wyrostki żuchwy.

więcej kości gąbczastej niż wyrostki żuchwy.

Więcej kości gąbczastej znajduje się też od strony

Więcej kości gąbczastej znajduje się też od strony

właściwej jamy ustnej niż od strony przedsionka

właściwej jamy ustnej niż od strony przedsionka

jamy ustnej. Z kolei w dnie zębodołu i w głębi kości

jamy ustnej. Z kolei w dnie zębodołu i w głębi kości

szczęki istota gąbczasta jest rozłożona

szczęki istota gąbczasta jest rozłożona

równomiernie.

równomiernie.

11/7/11

Funkcje wyrostków zębodołowych

Funkcje wyrostków zębodołowych

żuchwy i szczęki

żuchwy i szczęki

Podtrzymywanie i zakotwiczanie zębów w

Podtrzymywanie i zakotwiczanie zębów w

zębodole.

zębodole.

Rozdzielenie siły ucisku na zęby podczas:

Rozdzielenie siły ucisku na zęby podczas:

żucia;

żucia;

połykania;

połykania;

mowy;

mowy;

gryzienia;

gryzienia;

miażdżenia.

miażdżenia.

ROLA PRZYZĘBIA

PRZYZĘBIE

Jest to zespół tkanek, który

utrzymuje zęby w prawidłowej pozycji
w zębodole w spoczynku i podczas
żucia. Utrzymuje ciągłąść i
integralność powierzchni błony
śluzowej jamy ustnej na granicy z
zębami.

FUNKCJE CEMENTU:

• STABILIZACJA – utzymanie zęba w

zębodole dzięki występowaniu w
cemencie wókien Sharpey’a,
stanowiących część aparatu
wieszadłowego zęba

• OCHRONA – pokrycie zębiny

korzenia stanowi obronę przed
szkodliwymi czynnikami

FUNKCJE CEMENTU:

• NAPRAWA – cement wypełnia ubytki

w obrębie korzenia zęba, a także
uczestniczy w procesach
naprawczych okolicy
okołowierzchołkowej zęba

• Utrzymywanie, wraz z kością

zębodołu, prawidłowej szerokości
szpary ozębnej

FUNKCJE DZIĄSŁA:

• Osłania szyjkę anatomiczną zęba

(włókna kolagenowe) oraz pokrywa
wyrostek zębodołowy

• Przytwierdza błonę ślizową jamy

ustnej do kości i szkliwa bądź
cementu wytwarzając wokół każdego
zęba rodzaj szczelnego
nabłonkowego kołnierza

• Chroni leżące niżej tkanki przed

wnikaniem drobnoustrojów obecnych
w jamie ustnej

FUNKCJE DZIĄSŁA:

• Tkanka łączna przylegająca do złącza

nabłonkowego i do nabłonka
wyścielającego szczelinę dziąsłową,
w prawidłowych warunkach (zdrowe
zęby), zawiera dużą liczbę
granulocytów, limfocytów oraz
komórek prezentujących antygen.
Powodują one ‘fizjologiczny’ stan
zapalny o charakterze obronnym

FUNKCJE DZIĄSŁA:

• Odruch chemotaktyczny jest to reakcja

organizmu na obecność drobnoustrojw w
jamie ustnej i szczelinach dziąsłowych

• Na skutek odruchu chemotaktycznego

białe krwinki, a szczegolnie granulocyty
obojętnochłonne segmentowane, stale
migrują poprzez nabłonek łączący do
światła szczeliny dziąsłowej

• Granulocyty opuszczają światło naczyń w

obrębie splotu żylnego graniczącego z
zewnątrzną błoną podstawną nabłonka
łączącego

FUNKCJE DZIĄSŁA:

• Po przejściu przez przestrzenie

międzykomórkowe opuszczają nabłonek na
dnie szczeliny dziąsłowej – przechodzą do
światła jamy ustnej.

• Około 85% migrujących granulocytów to

komórki zdolne do fagocytozy, czyli
aktywne funkcjonalnie.

• W oczyszczaniu szczeliny dziąsłowej bierze

udział również płyn przesiąkający .
Przepłukuje on szczelinę oczyszczając ją
mechanicznie.

FUNKCJE OZĘBNEJ:

• MECHANICZNA – utrzymuje ząb w

zębodole i amortyzuje działanie sił
mechanicznych w czasie żucia

• OCHRONNA – wraz z przyczepem

dziąsłowym wytwarza barierę
chroniącą przed wnikaniem
mikroorganizmów od strony jamy
ustnej

• OBRONNA – aktywność makrofagów i

krwinek białych chroni przed
szerzeniem się infekcji od strony
kanału korzeniowego i szczeliny
dziąsłowej

FUNKCJE OZĘBNEJ:

• TKANKOTWÓRCZA – wytwarzanie włókien

przez fibroblasty, kości przez osteoblasty
oraz cementu przez cementoblasty

• RESORPCYJNĄ – poprzez możliwośc

resorpcji kości, cementu i włókien przez
osteoblasty, fibroblasty i cementoklasty

• ODŻYWCZĄ – w stosunku do cementu

• CZUCIOWĄ – związaną z odczuwaniem

nawet bardzo słabych bodźcow
dotykowych i uciskowych oraz silnych
bodźców bólowych

FUNKCJE WYROSTKA

ZĘBODOŁOWEGO:

• PODTRZYMYWANIE I ZAKOTWICZENIE

ZEBÓW W ZĘBODOŁACH - otaczanie
korzeni wyrzniętych zębow do
poziomu leżącego 1-2mm od granicy
cementowo – szkliwnej

• PRZEJMOWANIE I ROZDZIELANIE SIŁ

UCISKU działających na zęby podczas
żucia, połykania, mowy, gryzienia czy
miażdżenia

FUNKCJE WYROSTKA

ZĘBODOŁOWEGO:

• Powstawanie kości wyrostka

zębodołowego, jego struktura i
funkcja są ściśle związane z
funkcjami zęba, czego wyrazem jest
zanik kości po utracie zęba

BUDOWA DZIĄSŁA

Budowa dziąsła

Dziąsło jest to część błony śluzowej
jamy ustnej, która osłania szyjkę
anatomiczną zęba oraz pokrywa
wyrostek zębodołowy szczęki
stanowiąc najbardziej obwodowo
położoną część przyzębia.

RODZAJE:

• Dziąsło wolne (brzeżne) z brodawką

międzyzębową

• Dziąsło właściwe (przyrośnięte,

zębodołowe)

DZIĄSŁO WOLNE

• Otacza przyszyjkową część szkliwa

• Szerokość od 0,5- 2mm- zwiększa się od

1,1mm u dzieci do 1,6mm u dorosłych

• Brzeg dziąsła wolnego oddzielony od

powierzchni zęba płytkim uchyłkiem-
rowkiem dziąsłowym(szczeliną dziąsłową)

• Prawidłową głębokość szczeliny dziąsłowej

mierzona zgłębnikiem wynosi od 0,5-
1,5mm

• Na powierzchni przedsionkowej granicy

dziąsła wolnego i właściwego o ok.30%
osób występuje wgłębienie- rąbek dziąsła

BRODAWKA

MIĘDZYZĘBOWA

• Część dziąsła wolnego, która

oddziela sąsiadujące ze sobą zęby

• Wypełnia ściśle przestrzeń między

zębami az do punktów stycznych

• Wyróżniamy część przedsionkową i

językową

• Pomiędzy tymi częściami występuje

zagłębienie, gdzie często kolonizują
bakterie i wytwarza się płytka
nazębna- przełęcz szyjkowa

DZIĄSŁO WŁAŚCIWE

• Przyrasta do kości wyrostka

zębodołowego

• Rozpościera się od rąbka dziąsłowego

do granicy śluzówkowo-
dziąsłowej(oddziela dziąsło właściwe
od błony śluzowej przedsionka lub
dna)

• Od strony przedsionkowej i językowej

granica-linia falista

• Od strony podniebiennej nie ma

widocznej granicy ze względu na
zrogowaciały nabłonek

• Wysokość dziąsła właściwego od 1-

10mm, rośnie z wiekiem

• Powierzchnia przypomina skórkę

pomarańczy-występują liczne
uwypuklenia otworzone poprzez
wpuklenia się dobrze ukrwionych
brodawek tkanki łącznej

• Przymocowane dzięki włóknom

kolagenowym do wyrostka
zębodołowego i do cementu korzenia

SKŁAD DZIĄSŁA

Nabłonek pokrywający

1) nabłonek zewnętrzny

2) Szczelina dziąsłowa

3) Nabłonek łączący

4) Przełęcz dziąsłowa brodawki zębowej

Blaszka właściwa błony śluzowej dziąsła

1)

Nabłonek zewnętrzny
*Z nabłonka wielowarstwowego płaskiego
rogowaciejącego w 8-10 warstwach
komórek
*komórki zrogowaciałe z zachowanym
jądrem- parakeratynizacja
2) Szczelinę dziąsłową wyściela nabłonek
wielowarstwowy płaski nierogowaciejący
3) Nabłonek łączący niezrogowaciały
nabłonek stanowi dno szczeliny
dziąsłowej
4)Przełęcz szyjkowa brodawki dziąsłowej
pokryta nabłonkiem wielowarstwowym
płaskim nierogowaciejącym

Blaszka właściwa błony

śluzowej dziąsła

• Podnabłonkowa tkanka tworzy gęsto

ułożone brodawki o dł. do 0,2mm

• W szczytach brodawek naczynia

krwionośne i włókna nerwowe( ciałka
Meisnera, kolbki Krausego, wolne
zakończenia nerwowe)

• Brodawki nie występują w miejscu

granicy z nabłonkiem szczeliny
dziąsłowej i przyczepem
nabłonkowym

• W blaszce obecne grube wiązki

włókien kolagenowych (łączące z
jednej strony szyjkę i korzeń zęba z
drugiej z kością zębodołu) i nieliczne
włókna sprężyste

• Miedzy pęczkami kolagenowymi

występuje tkanka łączna włóknista
luźna z fibroblastami, komórkami
tucznymi, makrofagami, limfocytami
i komórkami dendrycznymi
(prezentujące antygen)

• Nie występuję błona śluzowa i

gruczoły

Kliniczne cechy zdrowego

dziąsła

• Bladoróżowa barwa

• Zbita konsystencja

• Płaska powierzchnia dziąsła wolnego

• Lekko punktowana struktura dziąsła

przyrośniętego

Włókna kolagenowe nadają dziąsłu
spoistość i odporność mechaniczną.

Najczęstszą formą kolagenu jest
kolagen typu I, chociaż występuje
także kolagen typu III, budujący
cienkie włókna siateczkowate, oraz
kolagen typu V tworzący cienkie
pochewki okołokomórkowe.

Poza kolagenem w istocie
międzykomórkowej dziąsła występują
długie nierozgałęzione łańcuchy takich
makrocząsteczek jak
glikozaminoglikany, proteoglikany i
glikoproteiny.

Dziąsło jest dobrze unaczynione.

Główne gałęzie tętnicze pochodzą z
odgałęzień dziąsłowych tętnic
wyrostka zębodołowego, które
docierają do dziąsła przez ozębną oraz
przez otwory w blaszce zbitej kości.

Pozostałe unaczynienie pochodzi od
gałęzi przebiegających w tkance
łącznej nadgrzebieniowej, które
pochodzą od tętnic biegnących w
sąsiednich okolicach twarzy (oczodół,
podniebienie, nos, język, policzek,
bródka).

Tętnice pochodzące z wymienionych
źródeł wytwarzają w tkance łącznej
dziąsła liczne anastomozy.

Tętniczki są zakończone naczyniami
włosowatymi, z których krew zbierana
jest przez równoimienne żyły.

Nerwy docierające do dziąsła
towarzyszą naczyniom krwionośnym,
stanowiąc odgałęzienia nerwów
odpowiedzialnych za unerwienie
przylegających okolic twarzy.

Dziąsło zawiera szereg czuciowych
zakończeń nerwowych, które
odpowiadają za odbiór bodźców
bólowych, dotykowych, uciskowych
oraz za czucie ciepła i zimna.

Tkanka łączna dziąsła

Głównym rodzajem komórek w dziąśle
są fibroblasty, które syntetyzują
kolagen i pozostałe składniki istoty
pozakomórkowej .

W blaszce właściwej błony śluzowej
dziąsła znajduje się ponadto niewielka
liczba komórek tucznych, makrofagów,
granulocytów obojętnochłonnych,
monocytów limfocytów i komórek
dendrytycznych.

11/7/11

KONIEC