Substancje biologicznie

czynne wykorzystywane w

kosmetologii

CYTOKINY

Katarzyna Szkorupa

46S

Od zarania dziejów człowieka nurtowało pytanie,
jak najdłużej zachować zdrowie i urodę. Już
średniowieczni alchemicy sporządzali różnorodne
eliksiry młodości wykorzystując do tego celu
rośliny, tkanki zwierzęce czy też minerały. W
drugiej połowie XX w nastąpił dynamiczny rozwój
badań dotyczących nie tylko przyczyn, ale także
sposobów zahamowania objawów starzenia
organizmu. Coraz częściej oczekuje się bowiem,
aby stosowane w preparatach kosmetycznych
składniki czynne były zdolne do wywoływania
określonych skutków w obrębie skórnych kultur
komórkowych, między innymi keratynocytów czy
też fibroblastów. Tak jak kiedyś alchemicy, dziś
współcześni kosmetolodzy nieustannie poszukają
substancji zapewniających takie działanie.

Interesującą grupę związków o
dużej aktywności biologicznej
stanowią cytokiny, które już od
jakiegoś czasu wzbudzają duże
zainteresowanie w medycynie. Za
odkrycie pierwszych związków z tej
grupy Rita Levi-Montalcini i
Stanley Cohen otrzymali w 1986
roku nagrodę Nobla z dziedziny
fizjologii i medycyny.

Cytokiny

 Od citos- komórka i kinesia- ruch
 Są glikoproteidami- polipeptydami składającymi się z

50-500 aminokwasów i prostetycznej grupy cukrowej

 Wydzielane są przez komórki i pośredniczą w

wymianie informacji między nimi oraz odbieraniu
informacji z przestrzeni międzykomórkowej

 Istnieje wiele rodzajów cytokin, które różnią się

między sobą zarówno wielkością, miejscem jak i
sposobem działania

CYTOKINY

HORMONY

•regulują wiele

układów organizmu
ludzkiego, w tym

także skóry

•regulują wiele

układów organizmu
ludzkiego

•działanie

miejscowe

•działanie

ogólnoustrojowe

•największe

stężenie w tkankach

•największe

stężenie hormonów

obserwuje się w

krwi, najmniejsze

zaś w głębi tkanek

Cytokiny

•To substancje o dużej aktywności
•Działanie oparte jest na tzw. mechanizmie
receptorowym (każda cytokina musi
dopasować się do swoistego dla niej
receptora na powierzchni komórki)

•Działanie cytokin przybiera czasami
charakter lawinowy. Każda z nich może
bowiem powodować wydzielanie kolejnej.
Pojawia się tu określenie tzw. kaskady
cytokinowej.

Większość cytokin to czynniki

wzrostu, czyli substancje
wydzielane przez jedne komórki
by pobudzić lub zahamować
wzrost innych, sąsiadujących
komórek. Należą do nich:

EGF- epidermalny czynnik
wzrostu

działający na naskórek,
przyśpiesza gojenie się ran,
poprawia odżywienie i
nawilżenie skóry, stymuluje
podziały warstwy twórczej
naskórka, rozprowadzany
jest przez hormon męski
(androgen), stąd skóra
mężczyzny jest długo i
obficie w niego
zaopatrywana, w krwi kobiet
krąży zdecydowanie mniej
tego hormonu- EGF musi
zostać dostarczony do
starzejącej się kobiecej
skóry z zewnątrz np. w
kosmeceutykach.

FGF- fibroblastowy czynnik
wzrostu

produkowany przez keratynocyty, działający
na komórki skóry właściwej- fibroblasty, a
więc stymulujący produkcję kolagenu i
elastyny, w przypadku kompensacji
przywraca skórze elastyczność

TGF alfa i beta

działający na wiele
różnych komórek, w
tym na komórki
nabłonka i
fibroblasty, w
przypadku
kompensacji
odnawia komórki
nabłonka

IGF-
insulinopodobny
czynnik wzrostu

działający na
wszystkie komórki
organizmu

NGF- czynnik
wzrostu
neuronów

CSF- czynnik pobudzający
aktywność makrofagów

IL 1-8- interleukiny ośmiu
typów

Interleukina 1

Interleu
kina 6

IFN-

interferon

związek wytwarzany przez
zainfekowane komórki w
celu poinformowania
komórek jeszcze zdrowych
o zagrożeniu i
wyzwalający w nich
szereg reakcji
umożliwiających
tworzenie blokad
chroniących przed
zakażeniem.

TNF- czynnik
martwicy
nowotworowej

hamuje namnażanie się
komórek nowotworowych.

Cytokiny identyfikują i diagnozują one między
innymi stan skóry, a następnie przekazują uzyskane
informacje komórkom. Po otrzymaniu informacji
komórka rozpoczyna syntezę niezbędnych,
najczęściej brakujących jej substancji. Synteza
zostaje zakończona po kolejnej informacji
przekazanej przez cytokiny o osiągnięciu
określonego stanu równowagi w układzie.
Zastosowanie tego typu systemów umożliwia zatem
nie tylko bierne dostarczanie skórze brakujących
składników, ale powoduje także aktywizację
komórek, dzięki której one same zaczynają
wytwarzać brakujące substancje. Cytokiny obecne
w skórze są odpowiedzialne za uaktywnienie między
innymi fibroblastów a więc w konsekwencji za
syntezę kolagenu, elastyny, kwasu hialuronowego.

Czynniki wzrostu znalazły
zastosowanie

:

- w medycynie jako

* leki przeciwnowotworowe

* leki wspomagające układ odpornościowy

* specyfiki na trudno gojące się rany

* preparaty do walki z AIDS

- przemyśle kosmetycznym

W kosmetyce:

• praktyczne zastosowanie mogą znaleźć tylko
niektóre rodzaje cytokin

• Ze względu na pojawiające się informacje
poddające w wątpliwość zdolność przenikania cytokin
w głąb skóry- ograniczające możliwość ich działania,
prowadzone były liczne badania mające na celu
określenie efektywności tego typu związków w
preparatach kosmetycznych

Seria kosmetyków

• „Excel Therapy Renacer” firmy Germanie de
Capuccini zawiera kompleks cytokin zwany
MPC obejmujący: EGF, TGF alfa i beta oraz CSF

•Laboratorium kosmetyczne „Leim” jako
pierwsze wyodrębniło cytopeptydy. W lini Gold
by Leim znajdują się dwa preparaty z
zawartością cytopeptydów: żel cytopeptydowy
ze złotem i ampułki cytopeptydowe

• Laboratorium Vichy opracowało polipeptyd
uruchamiający produkcje kolagenu w starzejącej
się skórze i nazwało go aminokiną. Substancja ta
wchodzi w skład kremu „Liftactive”.

Efekty uboczne stosowania

cytokin

• wiele cytokin przenosząc informacje w różne

miejsca wywołuje szereg odmiennych reakcji

• istnieje tzw. „sieć cytokinowa”, czyli powiązanie

aktywności poszczególnych cytokin w wyniku
regulacji wydzielania jednych przez drugie- i to
nie tylko pobudzenia, ale i hamowania

• należy pamiętać także o „kaskadzie cytokinowej”,

kiedy jedna cytokina powoduje wydzielanie
kolejnej

Analogi cytokin- cytokininy

• To miejscowe przekaźniki informacji
• Pochodne puryny
• W dużych ilościach występują w endospermie

nasion

• Wpływają na metabolizm roślin oraz procesy ich

wzrostu

• Stymulują podziały komórkowe
• Ułatwiaja transport kwasów nukleinowych,

białek i lipidów

Kinetyna

• 6-furfuryloadenina
• Silne właściwości antyoksydacyjne
• neutralizuje szkodliwe skutki powstające w

skórze pod wpływem nadmiernej ekspozycji
słonecznej

• wykazuje powiązania z DNA, stymulując jego

mechanizmy naprawcze

• wywiera korzystny wpływ na komórki systemu

immunologicznego, dzięki czemu powoduje
uodpornienie skóry na podrażnienia, alergie,
infekcje

Działanie

• opóźniania i zapobiega niekorzystnym zmianom

spowodowanym starzeniem się skóry

• nawilżające, regenerujące
• przyspiesza odnowę komórek naskórka
• ujędrnia skórę, poprawia jej koloryt

• powoduje spłycenie zmarszczek
• może być stosowana dla cer wrażliwych
• Podobne działanie wykazuje zeatyna

Cytokiny mleczne

• Usuwają przebarwienia słoneczne- po czterech

tygodniach stosowania środka kosmetycznego
zawierającego pięć procent cytokin mlecznych
obserwuje się wyraźne rozjaśnienie miejsc
poddanych kuracji

• Działanie cytokin mlecznych w tym procesie

można porównać z aktywnością arbutyny czy też
hydrochinonu

• cytokiny mleczne najprawdopodobniej ograniczają

zdolność rozmnażania melanocytów, które
zabezpieczają skórę przed nadmierną pigmentacją

Dziękuję za
uwagę