ONKOLOGIA

SROMU I POCHWY

Katedra i Klinika Ginekologii Operacyjnej i

Onkologicznej Dorosłych i Dziewcząt PUM

Janusz Menkiszak

Czynniki ryzyka

brak higieny, HHV-2

HPV (40%) typ 16,

18

,

chlamydia trachomatis

kosmetyki

upływ czasu – inwolucja

organizmu

(szczególnie zaburzenia

metaboliczne)

Ponad

400

zachorowań

Ponad

200

zgonów

(rocznie w Polsce)

40-60%

stopień III i IV – FIGO – czyli z

zajętymi
przez nowotwór węzłami
chłonnymi

Czynniki prognostyczne

(rokownicze)

- stopień klinicznego
zaawansowania

stan regionalnych węzłów chłonnych!

technika oceny węzła (-ów) wartowniczego
(-ych),
średnica nacieku w obrębie sromu, głębokość
naciekania

- stopień morfologicznej
złośliwości

-

zajęcie przestrzeni

naczyniowej
- szerokość marginesu
wycięcia zmiany
- wiek & stan ogólny chorej

Rokowanie

Przeżycia

5

-cio letnie

I

(FIGO)

- 90%

IV

(FIGO)

- 18%

(średnio

35%

)

VIN

- vulvar intraepithelial

neoplasia

(SIL –squamos intraepithelial

lesion)

WHO

(3 STOPNIE)

Bethesda

(2

STOPNIE)

ISSVD

(BEZ STOPNI)

PODZIAŁY

VIN 1

(neoplazja śródnabłonkowa małego stopnia)

– 1/3 dolna nabłonka

VIN 2

(neoplazja śródnabłonkowa średniego

stopnia)

– 2/3 dolne nabłonka

VIN 3

(neoplazja śródnabłonkowa dużego stopnia)

– 1/3 górna nabłonka lub

cały nabłonek - Ca praeinvasivum lub

1/3 dolna przypomina Ca

planoepitheliale G1

Dwa typy raka

sromu

60%

płaskonabłonkowy

rogowaciejący
wiek ↑50 r.ż.
często nie poprzedzony
VIN
rzadko infekcja wirusowa

liszaj twardzinowy
rozrost
płaskonabłonkowy
jednoogniskowość

40%

brodawkowaty lub

podstawnokomórkowy

wiek ↓ 50 r.ż. (w tym
25%↓40 r.ż.)
poprzedzony VIN

i infekcją

wirusową

wieloogniskowość

(spoidło przednie)

Rak gruczoł Bartholina -
5%

inne gruczołowe - choroba

Pageta
mięsaki
przerzuty -

pierś,

nerka,

żołądek, czerniak

Objawy

brak

świąd i pieczenie
ból (łechtaczka)
zaburzenia mikcji i
defekacji
cuchnąca
wydzielina

Drogi szerzenia
nowotworu

naciekając sąsiednie struktury

(cewka moczowa, pochwa, odbyt)

przerzuty do regionalnych węzłów

chłonnych

Diagnostyka

każda

zmiana chorobowa

w obrębie sromu wymaga

pobrania wycinka do badania

histopatologicznego

Podejrzenie

czerniaka

wycięcie całej zmiany z

marginesem zdrowych

tkanek!

w

20%

przypadków

złośliwy sromu

współistnieje

z drugim

nowotworem złośliwym

narządu płciowego

Stopień O

(carcinoma in situ, intraepithelial

carcinoma)

metody leczenia

proste wycięcie sromu

miejscowe wycięcie

Stopień I

(zmiana ograniczona do sromu, do (IA)

lub powyżej (IB) 2 cm, nie stwierdza się

przerzutów do węzłów chłonnych)

usunięcie sromu wraz z

obustronnymi węzłami

chłonnymi pachwinowymi

margines co najmniej

8 – 10

mm

w przypadku chorych

nie wyrażających zgody na

leczenie operacyjne

– radykalna

radioterapia

Stopień II

(guz bez względu na wielkość

naciekający przyległe struktury –

1/3 dolnego odcinka cewki

moczowej, pochwy lub odbytu, nie

stwierdza się przerzutów do węzłów

chłonnych)

Stopień III

( guz każdej wielkości, naciekający

lub nie 1/3 dolną cewki moczowej,

pochwy, odbytu –

zajęte węzły chłonne

pachwinowo-udowe)

Napromienianie

u chorych

nie kwalifikujących się do zabiegu

operacyjnego

lub

nie wyrażających zgody na powyższe

leczenie

Napromienianie

przedoperacyjne

(neoadiuwantowe)

w celu uzyskania warunków do

resekcji

guza pierwotnego i umożliwienia

zachowania zwieracza odbytu

i/lub cewki moczowej

Stopień IV

IV A

- guz naciekający 2/3górne

cewki moczowej, pochwy, śluzówkę

pęcherza, śluzówkę odbytnicy, kości

miednicy

IV B

- stwierdzenie przerzutów

odległych,

w tym również do węzłów chłonnych

miednicy mniejszej

Wznowy

(~80% do 2 lat)

leczenie

chirurgiczne

nieradykalne - radio i/lub

chemioterapia
niemożliwe - radioterapia
(tele/brachyterapia)

Chemioterapia

- jako element radiochemioterapii

w

napromienianiu przedoperacyjnym

w III/IV

- wypadku wznów raka sromu

5-fluorouracyl i

cisplatyna

Pochwa

Rak pochwy - pierwotny

jeden z najrzadszych nowotworów

złośliwych narządów płciowych kobiety

(↑45 r.ż.)

1-2%

98%

to ogniska wtórne

raki płaskonabłonkowe - (85%)

- w tym 80% szyjka macicy, 17%
srom
raki gruczołowe

- endometrium (32%), jelito grube
(26%), jajnik (17%)

ponadto nerka,

pierś

, kosmówczak

Etiologia pierwotnego raka

pochwy

?

zakażenia wirusowe (HPV 16,

18)



mechaniczne środki

antykoncepcyjne

 przewlekłe upławy

 leukoplakię

 zapalenie pochwy

 późną menopauzę

 masturbację

stosowanie pessariów

 niedobór estrogenów

Umiejscowienie

najczęściej 1/3 - ściana

tylna górna rzadziej 1/3

dolna

sporadycznie w

części środkowej

pochwy

Drogi szerzenia

-tkanki okołopochwowe - przez

ciągłość

-drogą naczyń chłonnych przerzuty:

2/3

górnej części pochwy: do

w/ch biodrowych, około- i

zaodbytniczych

1/3

dolnej pochwy: do w/ch

pachwinowych i zasłonowych

Objawy

w początkowym okresie –

brak

w zaawansowanym –

krwawienia kontaktowe, upławy,

dolegliwości ze strony

pęcherza moczowego lub odbytnicy,

przetoki

Badana

diagnostyczne

-

weryfikacja hist-pat guza

- kolposkopia z biopsją celowaną zmian

podejrzanych

- wykluczenie raka szyjki macicy (wycinki +

abrazja)

- rak inny niż płaskonabłonkowy

- wyłyżeczkowanie jamy macicy, USG,

mammografia

- cystoskopia + wycinki ( naciek przedniej

ściany)

- rektoskopia + wycinki ( naciek tylnej ściany)

Leczenie

Chirurgia (w ograniczonym

zakresie!)

•radioterapia !

teleradioterapia

brachyterapia – dojamowa,

śródtkankowa

•leczenie skojarzone

(chir +

rtp)

•chemioterapia

(postać

zaawansowana) (Cisplatyna, 5Fu,

Mitomycyna)

Narządy krytyczne

w obszarze napromieniania raka

pochwy

-

końcowy odcinek jelita

cienkiego

(esica, odbytnica)

- pęcherz moczowy

- końcowe odcinki

moczowodów

Powikłania wczesne

po radioterapii

pęcherz moczowy

- objawy zapalenia (częstomocz,

bóle, parcie na pęcherz)

przewód pokarmowy

- biegunki o różnym nasileniu,

krwawienia

Powikłania późne

(6m-c)

po radioterapii

• przetoki

• zwężenia moczowodów, odbytnicy

• niedrożność, perforacje

jelita

cienkiego