FIZJOLOGIA

I

HEMODYNAMIKA

SERCA

Radosław Olkowski

Zakład Biofizyki i Fizjologii Człowieka

AM w Warszawie

FIZJOLOGIA I HEMODYNAMIKA SERCA

Układ sercowo-naczyniowy

Kierunek przepływu krwi: lewa komora – tętnice

i tętniczki – naczynia włosowate – żyłki i żyły –

prawy przedsionek – prawa komora – tętnice

płucne – naczynia włosowate płuc – żyły płucne

– lewy przedsionek

Krwiobieg duży i maly

Układ wysokociśnieniowy (20% objętości krwi) i

niskocisnieniowy (80%)

Objętość wyrzutowa – ok. 70 ml

Pojemność minutowa – ok. 5 l/min

Ukrwienie narządów w spoczynku:

mózg – 13%

nerki – 20%

mięsień sercowy - 4%

mięśnie szkieletowe – 21%

wątroba i przewód pokarmowy – 24%

skóra - 10%

FIZJOLOGIA I HEMODYNAMIKA SERCA

Układ bodźcoprzewodzący serca

Automatyzm serca – generowanie impulsów

stanu czynnego wewnątrz narządu

Węzeł zatokowy – rozrusznik serca,

powstawanie pobudzenia, częstotliwość 70-

80/min., brak potencjału spoczynkowego

Węzeł przedsionkowo-komorowy – częstotliwość

40-60/min

Pęczek Hisa

Odnogi pęczka Hisa

Włókna Purkinjego

- częstotliwość 20-40/min

Komórki Purkinjego – miocyty przewodzące

FIZJOLOGIA I HEMODYNAMIKA SERCA

Czynniki wpływające na pobudzenie serca

Unerwienie serca – nerw błędny i włókna

współczulne

1) chronotropia – częstość akcji serca

NB – działanie ujemne, WW – działanie dodatnie

gorączka - dodatnie

2) dromotropia – szybkość przewodzenia

NB – ujemne, WW – dodatnie

3) inotropia – siła skurczu serca

WW – działanie dodatnie

gorączka – ujemne

FIZJOLOGIA I HEMODYNAMIKA SERCA

Fazy czynności serca

1. Skurcz przedsionków – odc. P-Q-R – prawy

przedsionek wyprzedza lewy, udział w

wypelnianiu komór ok. 15%

2. Skurcz izowolumetryczny komór – odc. R-S~ –

bez zmian objętości, wzrost cisnienia w

komorach powyżej cisnienia w aorcie

3. Faza wyrzutu – odc. S~ -T~

4. Faza rozkurczu izowolumetrycznego komór –

odc. T~ – spadek ciśnienia, zamknięcie

zastawek aorty

5. Faza biernego napełniania komór – odc. T~ -

P

P Q R S T

FIZJOLOGIA I HEMODYNAMIKA SERCA

Zastawki serca

Zapobiegają cofaniu się krwi z aorty i tętnicy

płucnej do komór, z komór do przedsionków

Zatawki przedsionkowo-komorowe – dwudzielna

i trojdzielna

Płatki zastawek połączone są nitkami

ścięgnistymi z mięśniami brodawkowatym. Nitki

przecinają swiatło komór, napięcie mm

brodawkowatych zapogiega wywijaniu się

zastawek do wnętrza przedsionków

Zastawki półksiężycowate (mitralne) tętnicy

płucnej i aorty

Skierowane w stronę światła tętnic. Zamykają

sie pod koniec fazy wyrzutu.

Wady zastawkowe serca – zniekształcenie

płatków, przerwanie nitek ścięgnistych,

częściowe zrastanie się płatków

FIZJOLOGIA I HEMODYNAMIKA SERCA

Tony serca

Ton I (skurczowy) powstaje w momencie

zamknięcia zastawek przedsionkowo-

komorowych – odcinek R-S

Drganie płatków zastawek, nitek ścięgnistych i

mięśnia sercowego.

Ton II (rozkurczowy) powstaje w momencie

zamkniecia zastawek półksiężycowatych –

odcinek T~. Drganie zastawek i ścian tętnic.

Przepływ pulsacyjny

Rozciągnięcie aorty w momencie skurczu

wywołuje falę pulsacyjną, rozprzestrzeniającą

się wzdłuż ukladu tętniczego. Szybkość fali jest

znacznie większa niż szybkość przepływu krwi.

FIZJOLOGIA I HEMODYNAMIKA SERCA

Elektrokardiografia

Rejestrowanie różnic potencjałów elektrycznych,

powstających na skórze jako skutek pobudzeń

serca.

Potencjały EKG powstają pomiędzy pobudzoną a

niepobudzoną częścią serca – krzywa opisuje

wedrówkę frontu pobudzenia.

Odprowadzenia kończynowe i przedsercowe.

Odprowadzenia dwubiegunowe i

jednobiegunowe

Załamek P – depolaryzacja przedsionków

Zespół QRS – depolaryzacja komór,

repolaryzacja przedsionków

Załamek T – repolaryzacja komór

P Q R S T

FIZJOLOGIA I HEMODYNAMIKA SERCA

Metabolizm mięśnia sercowego

Metabolizm energetyczny m sercowego jest

wyłącznie tlenowy (w warunkach

fizjologicznych) – nie ma wytwarzania kwasu

mlekowego.

Skurcz izowolumetryczny pochłania 80% energii

(zużycie 80% tlenu).

Zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen

rośnie wraz z napięciem ścian komory, z

szybkością narastania napięcia, z

częstotliwością rytmu serca.

FIZJOLOGIA I HEMODYNAMIKA SERCA

Krążenie wieńcowe

Przepływ wieńcowy odbywa sie w fazie

rozkurczu komór.

Ciśmienie transmuralne – różnica pomiędzy

ciśnieniem krwi a siłami zaciskającymi naczynie

z zewnątrz

Regulacja metaboliczna przepływu

Spadek ciśnienia parcjalnego tlenu –

niedotlenienie miocytów, hiperpolaryzacja,

rozkurcz mięśniówki naczyń, rozszerzenie.

Spadek pH – zmniejszenie wrażliwości

sarkomerów na jony Ca, rozkurcz mięśniówki

naczyń, rozszerzenie.

Wzrost stężenia CO2 (hiperkapnia) –

rozszerzenie naczyń.

Wzrost stężenia jonów K+ - przejściowy rozkurcz

naczyń.

Tlenek azotu – rozszerzenie naczyń.

Rezerwa wieńcowa

Różnica pomiędzy przepływem aktualnym a

maksymalnym.