Fizjologia 12.10.11 Cykl pracy serca 1

Węzeł zatokowi przedsionkowy.

Powolna samoistna depolaryzacja.

Cykl hemodynamiczny serca – pobudzenie samoistne w komórkach i szerz się w sercu do SN przez przedsionki do AVN, a następnie wzdłuż pęczka Hissa w sposób ściśle uporządkowany pod względem czasowym i przestrzennym

Skurcz mięśnia komór serca powoduje gwałtowny wzrost ciśnienia w jamach komór, w czasie rozkurczu ciśnienie w komorach maleje.

Zamiany ciśnienia powodują przemieszczenie płatków zastawek zamykające lub otwierające ujścia żylne i tętnicze, co reguluje przepływ krwi między przedsionkami i komorami oraz między komorami i dużymi naczyniami

Zmiany objętości i ciśnienia w jamach serca występują w określonym porządku i wyznaczają tzw fazy cyklu sercowego - faza skurczu i rozkurczu komór

Rozkurcz komór – diastole – ok 0,5 sekundy, jest fazą w której następuje wypełnienie komór krwią przez otwór zastawki przedsionkowo komorowe

Skurcz komór – systole – 0,3 sekundy – wzrost ciśnienia w komorach oraz wyrzut krwi do aorty i tętnicy płucnej przez otwierające się zastawki półksiężycowate

Za początek cyklu pracy serca powszechnie przyjmuje się pauzę. W czasie pauzy przedsionki i komory serca są w stanie rozkurczu (diastole) i krew pod wpływem gradientu ciśnień przemieszcza się z żył głównych i płucnych do przedsionków a stamtąd do komór.

Następnie dochodzi do skurczu przedsionków zwiększając ciśnienie w przedsionkach i powodując dopchnięcie jeszcze porcji krwi do komór. Objętość komór po skurczu przedsionków nazywa się objętością późnorozkurczową (EDV) a ciśnienie panujące w komorach 0 późno rozkurczowych (obciążenie wstępne ( preload))

Ciśnienie w komorach zaczyna wzrastać powyżej ciśnienia w przedsionkach i następuje zamknięcie zastawek trójdzielnej i mitralnej i uderzenie krwi o zastawki do strony komór. Zamknięcie zastawek A-V wywołuje efekt akustyczny w postaci pierwszego tonu serca (S1)

Następnie rozpoczyna się skurcz komór nie powodujący zmiany objętości krwi zawartej w komorach jest to tzw. skurcz izowolumetryczny. W czasie skurczu izowulometrycznego narasta napięcie ścian komór serca, co powoduje wzrost ciśnienie w komorach. Gdy ciśnienie przekroczy ciśnienie występujące w pniu płucnym i aorcie występuje faza wyrzutu i pewna objętość krwi zostaje wypchnięta do pnia płucnego i aorty, jest to tzw. objętość wyrzutowa (SV).

Po fazie wyrzutu ciśnienie w komorach zaczyna spadać, co powoduje zamknięcie zastawek pnia płucnego i aortalnej co wywołuje drugi ton serca (S2).

W komorach po wyrzucę pozostaje zawsze pewna ilość krwi jest to objętość późnoskurczowa, a ciśnienie panujące w komorze nazywane jest ciśnieniem późnoskurczowym.

Rozpoczyna się rozkurcz komór, w początkowej fazie rozkurczu ciśnienie w komorach jest jeszcze wyższe niż w przedsionkach i zastawki przedsionkowo-komorowe są zamknięte – ta faza rozkurczu nazywana jest rozkurczem izowolumetryczny. Gdy ciśnienie w komorach spadnie poniżej ciśnienia w przedsionkach, zastawki otwierają się i krew przemieszcza się z przedsionków do komór i cały cykl powtarza się

Skurcz komór

• Izowolumetryczny - 0,05s

• podokres wyrzutu (izotoniczny) - 0,25s

Rozkurcz komór

• protodiastoliczny

• izowolumetryczny - 0,1s

• Faza wypełnienia komór - 0,4s:

• szybkiego biernego wypełniania komór

• Wolnego wypełnienia – diastatis

• Szybkiego wypełnienia komór podczas skurczów przedsionków

Skurcz izowolumetryczny

Zastawki przedsionkowo-komorowe i półksiężycowate są zamknięte

W przedsionkach - 0 mm Hg

W aorcie panuje ciśnienie rozkurczowe – P=80 mm Hg

Następuje skurcz włókien mięśnia sercowego, co prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi wypełniającej komory

Ciśnienie krwi w komorze zaczyna przekraczać ciśnienie rozkurczowe na obwodzie

Na nieznaczna przewag a ciśnienia w komorze prowadzi do otwarcia zastawek i wyrzutu krwi do aorty

Ciśnienie podczas skurczu dochodzi do 120mmhg

Rozkurcz izowolumetryczny

Następuje rozkurcz włókien mięśnia sercowego

Komory są opróżniane z krwi p= 0 mm Hg

Zastawki przedsionkowo komorowe i półksiężycowate są zamknięte

W aorcie panuje ciśnienie skurczowe P= 120 mm Hg

Badanie fizykalne serca

1. Oglądanie – podział topograficzny kl.p. na okolice, oglądanie okolicy przedsercowej oraz całej klatki piersiowej w poszukiwaniu widocznego tętnienia, deformacji ..

2. Palpacja okolicy przedsercowej

   1. Ocena uderzenia koniuszkowego, uderzenie koniuszkowe, w V p.p.mż. 1 cm do wewnątrz od lewej linii środkowo- obojczykowej; pojawiąjące się po 1 tonie lekkie unoszenie się przedniej ściany kl.p., pole od 0,5 do 2cm²

   2. Poszukiwanie kociego mruku słyszalnego w niektórych wadach serca

3. Opukiwanie serca – stłumienie względne i bezwzględne

4. Osłuchiwanie serca – ocena tonów serca oraz ew. zjawisk dodatkowych

Punkty topograficzne klatki piersiowej

Kąt Ludwiga – kąt mostka - odpowiada przyczepowi II żebra

Kąt łopatki – VII żebro

Osłuchiwanie:

Zastawka dwudzielna – koniuszek serca – V p.mż.

Aortalna – II p.mż. po stronie prawej, przymostkowo

Pnia płucnego – II p.mż. po stronie lewej, przymostkowo

Trójdzielna- IV p.mż. przymostkowo postronnie lewej lub prawej

Tony serca:

S1 – zamykanie zastawek mitralnej i trójdzielnej

S2 – zamykanie zastawek półksiężycowatych

S3 – szybkie napełnienie komór na początku rozkurczu, może być fizjologiczny u dzieci i młodzieży

S4 – przyspieszone wypełnienie komór podczas skurczu przedsionków, zazwyczaj patologiczny

Ocena kliniczna

1. Częstotliwość

2. Miarowość

3. Akcentacja

4. Głośność

5. Dźwięczność

6. Czystość