Finanse przedsiębiorstw -

Wprowadzenie do faktoringu

Katarzyna
Kreczmańska-Gigol

Istota faktoringu



Faktoring oznacza długookresową współpracę między

dostawcą towarów bądź usług, zwanym faktorantem

oraz wyspecjalizowaną instytucją, zwaną faktorem, w

ramach której dochodzi do przelewu wierzytelności

przez faktoranta na faktora i świadczeniu przez faktora

na rzecz faktoranta usług związanych z przelewem

wierzytelności.



Istotą faktoringu jest nabywanie od przedsiębiorców, za

określoną cenę, wierzytelności przysługujących im w

stosunku do dłużników oraz świadczenie dodatkowych

usług.

Podmioty transakcji

faktoringu



Faktor –

wyspecjalizowana instytucja finansowa

(bank, firma faktoringowa, osoba fizyczna świadcząca
zawodowo usługi faktoringu).



Faktorant –

przedsiębiorca, dostawca produktów,

towarów bądź usług.



Dłużnik faktoringowy –

przedsiębiorca,

odbiorca produktów, towarów bądź usług.

n ie p e łn y

( f a k to r a n t p o n o s i

r y z y k o )

p e łn y

( f a k to r p o n o s i

r y z y k o )

m ie s z a n y

( c z ę ś ć r y z y k a f a k to r a n t

c z ę ś ć r y z y k a f a k t o r)

K r y te r iu m

u m ie js c o w ie n ia

r y z y k a

p r z y ś p ie s z o n y

( p ła tn o ś ć p o w y k u p ie

w ie r z y te ln o ś c i)

z a lic z k o w y

( p o w y k u p ie z a c z ę ś ć

z a lic z k o w a n ą )

w y m a g a ln o ś c io w y

( w d n iu w y m a g a ln o ś c i

w ie r z y t e ln o ś c i )

K r y te r iu m m o m e n tu

z a p ła ty z a k u p io n ą

w ie r z y te ln o ś ć

ja w n y

( z a w ia d o m ie n ie

n a ty c h m ia s t)

p ó łja w n y

( z a w i a d o m ie n ie , g d y

z b li ż a s ię te r m in p ła tn o ś c i)

ta jn y

( b r a k z a w ia d o m ie n ia

o z a w a r t e j u m o w ie )

K r y te r iu m

z a w ia d o m ie n ia

d łu ż n ik a

k r a j o w y

( p o d m i o ty tr a n s a k c ji

d z ia łą ją w j e d n y m k r a ju )

fa k to r in g e k s p o r to w y

( f a k t o r w k r a ju e k s p o r t e r a )

fa k to r in g im p o r to w y

( f a k t o r w k r a ju im p o r te r a )

s y s te m d w ó c h

f a k to r ó w

( f a k to r w k r a ju e k s p o rt e r a i

f a k to r w k r a ju im p o r te r a )

s y s te m je d e n i p ó ł

fa k to r a

( f a k t o r im p o r to w y in k a s u je

n a le ż n o ś c i p r z e te r m in o w a n e )

fa k to r in g b a c k to b a c k

( f a k to r a n t m a p r z e d s ta w ic ie la

w k r a ju im p o r te r a )

m ię d z y n a r o d o w y

( p o d m i o ty tr a n s a k c ji

w r ó ż n y c h k r a j a c h )

K r y te r iu m z a s ię g u

te r y to r ia ln e g o

fa k to r in g

tr a d y c y jn y

e - fa k to r in g

( k o m u n ik a c ja p r z y u ż y c iu

łą c z y e le k tro n ic z n y c h )

K r y te r iu m

s p o s o b u k o m u n ik a c j i

m ię d z y f a k to r e m i

f a k to r a n te m

m e ta fa k to r in g

( p r z e le w n a b a n k f a k to r a n ta ,

te n z a w ie ra u m o w ę z f a k t o r e m ,

p o d z i a ł r y z y k a )

p o w ie r n ic z y

( b a n k fa k to r a n ta u p o w a ż n ia

f a k to r a d o w y k o n y w a n ia u s łu g ,

f a k to r n ie p o n o s i r y z y k a )

z m o d y fi k o w a n y

( f a k to r p o w ie r z a fa k t o r a n to w i

w y k o n y w a n ie d o d a tk o w y c h

u s łu g z f u n k c ją d e l c r e d e r e )

f a k to r in g a g e n c y jn y

( f a k to rin g z m o d y fi k o w a n y b e z

f u n k c j i d e l c r e d e r e )

h o n o r a r iu m fa k to r in g

( f a k to r a n ta m i s ą a r c h ite k c i,

le k a r z e , n o ta r iu s z e , a d w o k a c i)

z a m ó w ie n io w y

( w ie rz y te ln o ś c i p r z y s z łe )

z o b o w ią z a n io w y

( k lie n t f a k to r in g o w y je s t

d łu ż n ik ie m , w y d łu ż e n ie

k r e d y to w a n ia )

r e s tr u k tu r y z a c y jn y

( f a k to r a n t fi r m a r e s t ru k t u ry z o w a n i a ,

n e g o c ja c je z w i e r z y c ie la m i,

fi n a n s o w a n i e )

I n n e

R o d z a je fa k to r in g u

Kryteria podziału transakcji

faktoringowych

K r y te r iu m

u m ie j s c o w ie n i a

r y z y k a

K r y te r iu m m o m e n tu

z a p ła ty z a k u p io n ą

w ie r z y te ln o ś ć

K r y te r iu m

z a w ia d o m ie n i a

d łu ż n ik a

K r y te r iu m

s p o s o b u k o m u n ik a c j i

K r y te r iu m

z a s ię g u te r y to r ia ln e g o

S p e c j a ln e f o r m y

f a k to r in g u

R o d z a je f a k t o r in g u

Rodzaje faktoringu zgodnie z

kryterium umiejscowienia ryzyka

R y z y k o p rz e c h o d z i

n a f a k to ra

P e łn y

R y z y k o o b c ią ż a

f a k to r a n ta

N i e p e łn y

R y z y k o c z e ś c io w o

o b c ią ż a f a k to ra n ta

c z ę ś c io w o fa k to ra

M i e s z a n y

F o r m y f a k to r in g u

- k r y te r iu m u m ie js c o w ie n ia

r y z y k a

Rodzaje faktoringu według

kryterium momentu zapłaty za

przelaną wierzytelność

F a k to r p ła c i z a k u p io n ą
w ie r z y te ln o ś ć w c a ło ś c i

w m o m e n c ie p r z e le w u

w ie rz y te ln o ś c i

P r z y s p ie s z o n y

F a k to r z a lic z k u je w ie r z y te ln o ś ć

w m o m e n c ie p rz e le w u , a r e s z tę

p ła c i w te r m in ie p ła tn o ś c i lu b ,

g d y z a p ła c i d łu ż n ik

Z a lic z k o w y

F a k to r p ła c i z a w ie r z y te ln o ś ć

w te r m in ie je j p ła tn o ś c i lu b

g d y z a p ła c i d łu ż n ik

W y m a g a ln o ś c io w y

F o r m y fa k to r in g u

- k r y te r iu m m o m e n tu z a p ła ty

Rodzaje faktoringu według

kryterium momentu

zawiadomienia dłużnika o

przelewie wierzytelności

D łu ż n ik je s t in f o rm o w a n y

n a t y c h m ia s t o z a w a r c iu

u m o w y i p r z e le w ie

w ie r z y t e ln o ś c i

J a w n y

D łu ż n ik n ie je s t

in f o r m o w a n y o z a w a r c iu

u m o w y i p r z e le w ie

T a j n y

D łu ż n ik je s t in f o r m o w a n y ,

g d y z b liż a s ię t e r m in

p ła tn o ś c i

P ó łj a w n y

F o r m y f a k t o r in g u -

k r y t e r iu m z a w ia d o m ie n ia

d łu ż n ik a

Rodzaje faktoringu zgodnie z

kryterium zasięgu terytorialnego

F a k to r , f a k t o r a n t
i d łu ż n ik d z i a ła ją

w j e d n y m k r a ju

K r a j o w y

F a k t o r w k r a ju

e k s p o r t e r a

E k s p o r t o w y

F a k t o r w k r a ju

im p o r t e r a

I m p o r t o w y

B e z p o ś r e d n i

D w ó c h f a k t o r ó w -

1 . w k r a j u e k s p o r t e r a

2 . w k r a j u i m p o r t e r a

D w u f a z o w y

F a k t o r w k r a j u i m p o r t e r a

i n k a s u j e n a l e ż n o ś c i

p r z e t e r m i n o w a n e

J e d e n i p ó ł f a k t o r a

F a k t o r a n t m a p r z e d s t a w i c i e la

w k r a j u im p o r t e r a

S y s t e m b a c k t o b a c k

P o ś r e d n i

M i ę d z y n a r o d o w y

F o r m y f a k t o r i n g u -

k r y t e r i u m z a s i ę g u te r y t o r i a l n e g o

Rodzaje faktoringu zgodnie z

kryterium sposobu komunikacji

F a k to r i fa k t o r a n t

k o m u n ik u ją s ię p o p r z e z o s o b is t y k o n t a k t,

p r z e z t e le f o n lu b p o c z tę

T r a d y c y j n y

F a k to r i f a k to ra n t k o m u n ik u ją s ię

w y k o rz y s t u ją c d o te g o łą c z a e le k t ro n ic z e

e - f a k to r i n g

F o r m y f a k to r in g u

z g o d n ie z k r y t e riu m s p o s o b u k o m u n ik a c ji

m ię d z y f a k t o r e m i fa k t o ra n te m

Specjalne formy faktoringu –

meta-faktoring i faktoring

powierniczy



W obu formach występuje dodatkowy podmiot

, którym jest bank faktoranta



Faktorant zawiera umowę faktoringu ze swoim

bankiem, który następnie zawiera umowę z

faktorem



Przy meta-faktoringu faktor i bank faktoranta

dzielą się miedzy sobą ryzykiem transakcji



Przy faktoringu powierniczym ryzyko

transakcji obciąża bank faktoranta, a nie

faktora. Faktor jedynie wykonuje usługi

faktoringowe i dokonuje inkasa.

Specjalne formy faktoringu –

faktoring zmodyfikowany i

faktoring agencyjny



W transakcjach faktoringu zmodyfikowanego
faktor powierza faktorantowi zwrotnie
administrowanie wierzytelnościami i tylko je
nadzoruje oraz przejmuje ryzyko wypłacalności
dłużnika



W transakcjach faktoringu agencyjnego faktor
tylko finansuje wierzytelności, nie zarządza
nimi i nie ma funkcji del credere

Specjalne formy faktoringu –

faktoring zobowiązaniowy



Faktoring zobowiązaniowy oznacza długookresową

współpracę

–

między nabywcą produktów, towarów bądź usług, zwanym

klientem faktoringowym (dłużnikiem faktoringowym)

–

oraz wyspecjalizowaną instytucją, zwaną faktorem,



w ramach której dochodzi do wstępowania w prawa

wierzyciela przez faktora, spłatę dotychczasowego

wierzyciela i wydłużenie przez faktora okresu spłaty

zobowiązania dłużnikowi faktoringowemu, poprzez

przesunięcie terminu płatności.

Podmioty transakcji faktoringu

zobowiązaniowego



Faktor – instytucja finansowa, która wchodzi

w prawa dotychczasowego wierzyciela



Klient faktoringowy (dłużnik

faktoringowy), który jest zobowiązany do

dokonania płatności za nabyte produkty,

towary lub usługi



Dotychczasowy wierzyciel, czyli dostawca

produktów, towarów bądź usług, który jest

spłacany przez faktora w terminie płatności

wierzytelności wynikającym z faktury

Specjalne formy faktoringu–

faktoring zamówieniowy



Faktoring zamówieniowy oznacza długookresową

współpracę

–

między przedsiębiorcą, który otrzymuje zamówienia na

dostawy produktów, towarów lub wykonanie usług,

zwanym faktorantem

–

oraz wyspecjalizowaną instytucją faktoringową, zwaną

faktorem,



w ramach której dochodzi do przelewu z faktoranta na

faktora wierzytelności przyszłych, jeszcze nie

istniejących, wynikających z zamówień, kredytowania

faktoranta przez faktora do momentu powstania

wierzytelności, a następnie przelewu wierzytelności już

istniejących z faktoranta na faktora i świadczeniu usług

przez faktora na rzecz faktoranta związanymi z

przelewanymi wierzytelnościami i usług dodatkowych.

Przedmioty faktoringu

W ie r z y t e ln o ś c i

U s łu g i

P r z e d m io t y f a k to r in g u

Funkcja finansowa

Z a l ic z k o w a n ie
w ie r z y t e l n o ś c i

O k r e s t o l e r a n c j i

W y k u p w ie r z y t e l n o ś c i n a d ł u ż s z y

o k r e s , n iż t o w y n ik a z f a k t u r y

D o d a t k o w e k r e d y t o w a n ie

f a k t o r a n t a

D o d a t k o w e k r e d y t o w a n ie

d ł u ż n ik a

U s łu g i z w ią z a n e

z p e łn ie n ie m p r z e z fa k t o r in g

fu n k c ji fi n a n s o w e j

Funkcja administracyjna

o c e n a w ia r y g o d n o ś c i

d łu ż n ik ó w

o c e n a w y p ła c a ln o ś c i

d łu ż n ik ó w

o c e n a d o t y c h c z a s o w e j

w s p ó łp r a c y

o c e n a b r a n ż y

w y z n a c z a n ie lim it ó w

k r e d y t u k u p ie c k ie g o

U s ł u g i z w ią z a n e

z m in im a l iz a c j ą r y z y k a

p r o w a d z e n ie r o z lic z e ń

z d łu ż n ik a m i

m o n it o r in g s p ła t

s p o r z ą d z a n ie r a p o r t ó w

o k r e s o w y c h

u s t a la n ie d łu g o ś c i

k r e d y t u k u p ie c k ie g o

in k a s o n a le ż n o ś c i

U s ł u g i z w ią z a n e

z z a r z ą d z a n ie m

w ie r z y t e l n o ś c ia m i

m o n it o r o w a n ie

o p ó ź n ie ń

w y s y ła n ie m o n it ó w

w in d y k a c ja

p o z a s ą d o w a

w in d y k a c ja s ą d o w a

U s ł u g i z w ią z a n e

z e ś c ią g a n ie n a l e ż n o ś c i

U s łu g i ś w ia d c z o n e p r z e z fa k t o r a

w r a m a c h fu n k c ji a d m in is t r a c y jn e j

Funkcja zabezpieczająca

C a łk o w it e

C z ę ś c io w e

P r z e j ę c ie p r z e z f a k to r a

r y z y k a w y p ła c a l n o ś c i d ł u ż n ik ó w

O c e n a z d o ln o ś c i k r e d y t o w e j

d łu ż n ik ó w

U s t a la n ie p u ła p ó w

k r e d y t ó w k u p ie c k ic h

U s t a la n ie m a k s y m a ln e g o

o k r e s u k r e d y t u k u p ie c k ie g o

U s łu g i w y n ik a ją c e z r e a liz a c ji p r z e z fa k t o r a

fu n k c ji z a b e z p ie c z a ją c e j

Usługi świadczone przez faktorów dodatkowo

U s łu g i k s ię g o w e

R o z r a c h u n k i z d łu ż n i k a m i

Z a r z ą d z a n ie w s z y s t k im i

w ie r z y t e ln o ś c ia m i k lie n t a

W i n d y k a c j a n a le ż n o ś c i

U s łu g i p r a w n e

U s łu g i m a r k e t i n g o w e

i p r o m o c y j n e

A n a l iz y b r a n ż o w e

O c e n a k o n k u r e n c j i

K o n s u l t in g i u s łu g i

d o r a d c z e

M a r ia ż e fi r m

U s łu g i m a g a z y n o w e

D y s t r y b u c j a t o w a r ó w

N e g o c j a c j e k o n t r a k t u

z a g r a n ic z n e g o

Z a ła t w i a n ie f o r m a ln o ś c i

c e l n y c h

B a d a n i e z a g r a n ic z n y c h

k o n t r a h e n t ó w

D o d a t k o w e k r e d y t o w a n i e

U s ł u g i ś w i a d c z o n e p r z e z f a k t o r ó w

d o d a t k o w o

P r o w iz j a

p r z y g o t o w a w c z a

f . a d m i n i s tr a c y jn a

P r o w iz j a

a d m in is tr a c y j n a

f . a d m i n i s tr a c y jn a

P r o w iz j a

z a d e l k r e d e r e

f . z a b e z p i e c z a ją c a

P r o w iz ja

O d s e tk i z w y k łe

- z a l ic z k o w a n ie

f . fi n a n s o w a n i a

O d s e t k i u m o w n e

- o k r e s to l e r a n c j i

f . fi n a n s o w a n i a

O d s e t k i u m o w n e

- d o u m o w n e g o te r m in u

f . fi n a n s o w a n i a

O d s e t k i u m o w n e

d o d a tk o w e k r e d y to w a n ie

f a k to r a n ta l u b d łu ż n ik a

f . fi n a n s o w a n i a

O d s e tk i p r z e t e r m in o w a n e

p o te r m in ie z f a k tu r y l u b

u m o w n y m

f . fi n a n s o w a n i a

O d s e tk i

O p ła ta w s tę p n a

f . a d m i n i s tr a c y jn a

Z a z m ia n ę w a r u n k ó w

u m o w y

f . a d m i n i s tr a c y jn a

Z a r a p o r ty z w y w ia d o w n i

f . a d m i n i s tr a c y jn a

Z a p o m o c w w in d y k a c j i

f . a d m i n i s tr a c y jn a

Z a k o r e k ty f a k tu r

f . a d m i n i s tr a c y jn a

O p ła ty d o d a tk o w e

O p ła ty

fa k t o r in g o w e

Rodzaje opłat

Podstawy prawne



Podobnie jak w wielu innych państwach Europy Zachodniej, faktoring nie jest
unormowany w prawie polskim oddzielną ustawą. Jest umową nienazwaną.



Mają do niego zastosowanie przepisy dotyczące przelewu wierzytelności. W
kodeksie cywilnym są to art. 509-518 k.c., art. 410 par. 2 k.c. dotyczący
świadczenia nienależnego. Prawo do zawierania umów faktoringu wynika z art.
353 par. 1 k.c., który mówi o swobodzie zawierania umów.



W bankach podstawą dla działalności faktoringowej jest art. 5 ust. 2 pkt. 5
prawa bankowe, który obrót wierzytelnościami określa jako czynność bankową
subiektywną. W związku z tym, że istotną częścią faktoringu jest przelew
wierzytelności, mają do niego zastosowanie przepisy dotyczące przelewu

wierzytelności.

Płynność finansowa przedsiębiorstwa

Na skutek korzystania z faktoringu firma wchodzi w posiadanie
gotówki nie zwiększając swojego zadłużenia. W ramach aktywów
następuje zamiana wierzytelności na gotówkę przed terminem ich
płatności.

Jednocześnie firma ponosi z tytułu korzystania z faktoringu określone
koszty finansowe, którymi są opłaty ponoszone na rzecz faktora.
Skutkuje to niewielkim zmniejszeniem sumy bilansowej.

Uwolniona gotówka może być wykorzystana przez firmę na dowolny
cel. Jeśli zostanie przeznaczona na spłatę zobowiązań, to spowoduje
to obniżenie sumy bilansowej, zwiększenie stopnia samofinansowania
firmy i poprawę wskaźników płynności firmy.

Firma

korzystająca

faktoringu

zwiększając

stopień

samofinansowania staje się bardziej wiarygodna w oczach
kontrahentów i inwestorów.