Laboratoryjna ocena zaburzeń

Laboratoryjna ocena zaburzeń

gospodarki węglowodanowo –

gospodarki węglowodanowo –

tłuszczowej u zwierząt.

tłuszczowej u zwierząt.

Dr Iwona Taszkun

Dr Jan Marczuk

Jednostki chorobowe w których

Jednostki chorobowe w których

określa się wskaźniki gospodarki

określa się wskaźniki gospodarki

węglowodanowo-tłuszczowej

węglowodanowo-tłuszczowej



Cukrzyca u kotów, psów i koni –

rozpoznawanie i monitorowanie leczenia



Ketoza u krów i owiec



Zespól nadmiernej mobilizacji tłuszczu u

krów (zespół stłuszczenia wątroby)



Zespól hiperlipemiczny u koni



Zespół Cushinga u koni i psów



Choroby trzustki (zapalenie, nowotwory)



Wszystkie choroby przebiegające z brakiem

apetytu szczególnie u samic ciężarnych



Hipoglikemia u prosiąt, szczeniąt, psów

myśliwskich

Glukoza

Glukoza



Podstawowy substrat energetyczny ustroju



Głównym źródłem glukozy jest pożywienie, pasza
(sacharoza, skrobia, tłuszcze), zapasy glikogenu
w wątrobie oraz procesy glukoneogenezy (z
aminokwasów, mleczanu, lipidów)



Stężenie glukozy we krwi jest wypadkową
procesów glikogenezy, glikogenolizy, glikolizy i
glukoneogenezy



Insulina wytwarzana przez komórki beta
trzustki obniża stężenie glukozy we krwi



Glukagon, kortyzol, epinefryna, hormon
wzrostu, tyroksyna podwyższają stężenie glukozy

Glukoza

Glukoza

Materiałem do badania jest osocze. Krew żylna

pobrana do probówki z fluorkiem sodowym i

szczawianem sodowym

Współczynniki przeliczeniowe:

mmol/L x 18 = mg/dl

mg/dl x 0,056 = mmol/L

Testy uzupełniające: glikozuria (zespól

Fanconiego, cukrzyca, zatrucie); fruktozamina

(cukrzyca, stres); test stymulacji ACTH (hypo-

lub hyperadrenokorti-cism); IGF-1

(akromegalia); amylaza i lipaza (pancreatitis);

insulina (insulinoma); kwasy żólciowe

(niewydolność wątroby), test tolerancji

glukozy (cukrzyca); TRH response test

(gruczolak przysadki)

Glukoza – przyczyny wzrostu we krwi

Glukoza – przyczyny wzrostu we krwi



Zespól cukrzycy (cukrzyca insuliozależna,
insulinoniezależ-na, cukrzyca ciężarnych, zaburzenie
tolerancji glukozy)



Nadczynność przysadki i kory nadnerczy (zespoł
Cushinga u koni i psów)



Choroby trzustki (ostre i przewlekłe zapalenie, rak )



Stres (szczególnie u kotów)



Po posiłku



Wstrząs, oparzenie



Akromegalia u kotów



Leki: adrenalina, glikokortykoidy, ACTH, estrogeny,
u krów - propionian sodu, glikol propylenowy



U koni po wysiłku fizycznym i w ciąży

Glukoza – przyczyny spadku we krwi

Glukoza – przyczyny spadku we krwi



Ketoza u przeżuwaczy



Zespół nadmiernej mobilizacji tłuszczu u krów



Zespól hipoglikemiczny u prosiąt, szczeniąt,
psów myśliwskich



Niedoczynność przysadki i kory nadnerczy



Niewydolność wątroby (marskość,
stłuszczenie, toksyczne uszkodzenie)



Przedawkowanie insuliny lub insulinoma



Zespól złego wchłaniania lub głodzenie
(noworodki)



Posocznica



Fizjologicznie u koni po czyszczeniu

Test tolerancji glukozy-

Test tolerancji glukozy-

wskazania

wskazania



Graniczna wartość glikemii na
czczo



Glukozuria



Kliniczne objawy zaburzonej
gopsodarki węglowodanowej bez
hiperglikemii

TTG-test podaży doustnej

TTG-test podaży doustnej

glukozy

glukozy



Pobrać krew w celu określenia
poziomu glukozy przed wykonaniem
testu- próba „0”



Podać doustnie 2 g/kg m.c glukozy w
stężeniu nie przekraczającym 25%



Pobrać krew w celu określenia
poziomu glukozy po 0,5 godz., 1
godz., 2 godz. I 3 godz.

interpretacja

interpretacja



U zdrowych psów poziom glukozy po
0,5-1 godz. Osiąga wartość maksymalną
(160mg/dl) i po 2 godz. Spada do
poziomu „0”



Przy hiperinsulinemii- po 0,5-1 godz
osiąga wartości fizjologiczne, a po 2
godz. Spada do wartości „0”



W cukrzycy – nawet po 3 godz nie
osiąga wartości fizjologicznych

TTG- podaż dożylna

TTG- podaż dożylna

glukozy

glukozy



Pobrać krew w celu określenia
poziomu glukozy w próbie „0”



Podać we wlewie dożylnym w ciągu
30 sek. 50% roztwór glukozy 0,5
g/kg m.c



Pobrać krew na poziom glukozy po
15 min., 30 min., 1 godz., 2 i 3
godz.

Interpretacja wyników TTG

Interpretacja wyników TTG



U kotów zdrowych- powrót do wartości
fizjologicznych poziomu glukozy
następuje po 2-3 godz., a u kotów chorych
(z cukrzycą) utrzymuje się niezmieniony
ponad 3 godziny



U innych gatunków- wartości maksymalne
poziomu glukozy u zwierząt zdrowych
stwierdza się po 15 min. i wracają do
wartości fizjologicznej po 1 godzinie.

Fruktozamina

Fruktozamina

Fruktozamina jest trwałą ketoaminą powstałą w

organizmie przy podwyższonym stężeniu cukru

we krwi w wyniku reakcji, przebiegającej bez

udziału enzymów.

Fruktozamina, podobnie jak glikohemoglobina

GHB, jest długoterminowym wskaźnikiem

ustawienia stężenia cukru we krwi.

Fruktozamina, inaczej izoglukozamina – to

glikowane białko osocza krwi (głównie albumin).

Poziom fruktozaminy koreluje z stopniem

wyrównania glikemii w przebiegu cukrzycy

W związku z okresem trwania albumin

wynoszącym 14-20 dni, jej poziom świadczy o

wyrównaniu cukrzycy w przebiegu ostatnich 1- 3

tygodni u kota i 1 – 2 tygodni u psa

Fruktozamina

Fruktozamina

Wartości referencyjne:
Pies 1,7 – 3,4 mmol/L
Kot 2,2 – 3,5 mmol/L
Podwyższone stężenie we krwi przy

niekontrolowanej cukrzycy lub w
pogorszeniu metabolizmu cukrzycowego a
obniżenie stężenia przy nowotworze wysp
trzustkowych (insulinoma)

Związki ketonowe (aceton, kwas

Związki ketonowe (aceton, kwas

acetooctowy, kwas

acetooctowy, kwas





-

-

hydroksymasłowy)

hydroksymasłowy)

Prawidłowy składnik krwi u przeżuwaczy
Organizm przeżuwaczy wykorzystuje związki

ketonowe jako substancje energetyczne(mięśnie) i
służą do produkcji substratów wyjściowych do
syntezy kwasów tłuszczowych tłuszczu mleka

We krwi krów występuje równowaga pomiędzy

produkcja zw. ketonowych a ich wykorzystaniem
przez organizm

Prawidłowe stężenie zw. ketonowych w przeliczeniu

na aceton u bydła wynosi 2 – 5 mg/dl

Stężenie acetonu do 10 mg/dl, kwasu acetooctowego

do 1,1mg/dl, kwasu -hydroksymasłowego do 9

mg/dl

Związki ketonowe (aceton, kwas

Związki ketonowe (aceton, kwas

acetooctowy, kwas

acetooctowy, kwas





-

-

hydroksymasłowy)

hydroksymasłowy)

Badanie stężenia zw. ketonowych we krwi

nie jest rutynowo wykonywane (związki
lotne, badanie specjalistyczne)

W praktyce klinicznej wykrywa się obecność

związków ketonowe w moczu lub mleku
przy zastosowaniu odczynnika Rothera
(metoda jakościowa)

Wzrost zawartości związków ketonowych we

krwi oraz obecność w moczu wskazuje na
ketozę, zespół stłuszczenia wątroby,
powikłanie cukrzycy a mianowicie
cukrzycę ketonową

Składniki lipidowe osocza

Składniki lipidowe osocza



Triglicerydy TG



Fosfolipidy PL



Cholesterol wolny Ch i
zestryfikowany E-Ch



Wolne kwasy tłuszczowe WKT

WKT – wolne kwasy tłuszczowe

WKT – wolne kwasy tłuszczowe

(NEFA)

(NEFA)

Powstają w wyniku rozkładu tłuszczu zapasowego w

stanach przebiegających z ujemnym bilansem

energetycznym

W wątrobie w procesie  oksydacji WKT są

przekształca-ne w acetylo-CoA który w cyklu

Krebsa ulega utlenieniu do CO

2

i H

2

O z

wytworzeniem energii

Przy niedoborze glukozy w cyklu Krebsa dochodzi

do tworzenia związków ketonowych w cyklu HMG

Wzrost wolnych kwasów tłuszczowych występuje

przy ketozie krów, zespole stłuszczenia wątroby u

krów, w cukrzycy, w zespole hiperlipemicznym u

koni

Badanie WKT nie jest rutynowo wykonywane

(specjalistyczne)

Triglicerydy

Triglicerydy

Triglicerydy powstają na drodze estryfikacji

glicerolu przez kwasy tłuszczowe

Stanowią one główne źródło energii i

magazynowania kwasów tłuszczowych

Trigicerydy są zużywane i syntetyzowane w

wątrobie

Triglicerydy razem z cholesterolem, fosfolipidami

i białkami surowicy tworzą lipoproteiny (HDL,

LDL, VLDL)

Kiedy surowica pozostaje lipemiczna po 16 h od

nakarmienia to mówimy o patologicznej lipemii

Testy uzupełniające:Cholesterol

(hyperlipidemia); TRH stimulation test

(hypothyroidism); test stymulacji ACTH

(hyperadrenokcoticism); glukoza/fruktozamina

(cukrzyca), amylaza/lipaza (pancreatitis);

UP/UC, albuminy (zespół nerczycowy)

Triglicerydy - wzrost we krwi

Triglicerydy - wzrost we krwi



Po posiłku



Niedoczynność tarczycy



Cukrzyca



Głodzenie



Nadczynność kory nadnerczy



Cholestaza



Zapalenie trzustki



Stłuszczenie wątroby, akromegalia,
otłuszczenie u kotów



Dna moczanowa



Zespół nerczycowy



Zespół hiperlipemiczny koni

Triglicerydy – spadek we krwi

Triglicerydy – spadek we krwi



Zespół nadmiernej mobilizacji tłuszczu u
krów (zespół stłuszczenia wątroby)

W przypadku stłuszczenia wątroby u krów

mlecznych oblicza się wskaźnik Wolne
kwasy tłuszczowe/ Triglicerydy, który u
krów chorych jest bardzo wysoki (22,9) w
porównaniu do krów zdrowych (1,9) [cyt.
Marczuk]

MLECZAN

MLECZAN



Do badania potrzebne 0,2 ml

surowicy

lub osocza pobranego na

NaF,

heparynę



Wskazaniem do badania jest ocena

stanu wytrenowania konia lub

choroby mięśni poprzecznie

prążkowanych (myopatie)



Mleczan powstaje w mięśniach w

wyniku beztlenowego rozkładu

glukozy



Może być produkowany przez florę

przewodu pokarmowego na skutek

żywienia pokarmem o wysokiej

zawartości węglowodanów

MLECZAN

MLECZAN

Wzrost stężenia w:



Wzrost beztlenowej glikolizy



Zaburzenia metabolizmu mleczanów w
wątrobie (wstrząs)



Oparzenia



U noworodków w pierwszych 24 godz.



Ciężki wysiłek fizyczny



Skręt jelit, niedrożność mechaniczna jelit



Po operacjach chirurgicznych

MLECZAN

MLECZAN

Wartości prawidłowe:

Konie 0,5 – 2,0 mmol/L
Psy 0,5 – 3,0 mmol/L
Koty <1,0 mmol/L

Współczynniki przeliczeniowe

mg/dl x 0,111 = mmol/L
mmol/L x 9,008 = mg/dl

INSULINA

INSULINA



Badanie wykonywane w specjalistycznych

laboratoriach



Wskazaniem do badania jest cukrzyca lub

insulinoma



Dodatkowo określa się stężenie glukozy lub

fruktozaminy



Insulina produkowana przez komórki 

trzustki



W cukrzycy I typu – stężenie insuliny obniżone



W cukrzycy II typu – stężenie insuliny

prawidłowe lub podwyższone

INSULINA

INSULINA



Stężenie insuliny obniżone w I typie
cukrzycy



Stęzenie insuliny powyżej wartości
referencyjnych przy powtarzającym
się niskim stężeniu glukozy < 60
mg/dl (< 3,3 mmol/L) wskazuje na
insulinomę



Próbka 0,5 ml surowicy do badania
powinna być poddana mrożeniu !!!

INSULINA

INSULINA

Wartości referencyjne

Konie 70 – 140 pmol/L
Krowy
Psy 18,9 – 122,6 pmol/L
Koty 34 – 194 pmol/L

Współczynniki przeliczeniowe

µg/l x 172,1 = pmol/L
pmol/L x 0,0058 = µg/l