Rachunek przepływów
pieniężnych (IV)

Roman Sass

1. Wartość informacyjna
rachunku przepływów
pieniężnych



Rachunek przepływów pieniężnych jest

obligatoryjnym elementem rocznego

sprawozdania finansowego dla większych

jednostek gospodarczych



W rachunku tym wykazuje się strumienie

pieniężne wpływające do jednostki oraz

strumienie pieniężne wypływające, które

oddziałują na stan środków pieniężnych.

Wpływy środków pieniężnych
- Wydatki środków pieniężnych
Przepływy pieniężne netto

Schemat bilansu zmian

Źródło środków

pieniężnych

Wykorzystanie środków

Zwiększenie pasywów

Zwiększenie aktywów

Zmniejszenie aktywów

Zmniejszenie pasywów

Rachunek przepływów pieniężnych przedstawia z jednej

strony, źródła pochodzenia środków pieniężnych, z drugiej

zaś strony kierunki ich wykorzystania. Dlatego

sporządzenie tego rachunku może być poprzedzone

zestawieniem tzw. bilansu zmian.

Relacje występujące miedzy poszczególnymi pozycjami

bilansu zmian mogą być przedstawione za pomocą

następującego równania bilansowego zmian:

P

+

+ A

-

= A

+

+ P

–

gdzie:
P

+

- zwiększenie pasywów

A

-

- zmniejszenie aktywów

A

+

- zwiększenie aktywów

P

–

- zmniejszenie pasywów

Głównym źródłem pochodzenia środków

pieniężnych jest nadwyżka finansowa, określana

także mianem cash flow. Nadwyżka ta jest sumą

zysku netto i amortyzacji.

Nadwyżka finansowa = Zysk netto +

Amortyzacja

Analiza przepływów pieniężnych stanowi podstawę

oceny zmian sytuacji finansowej jednostki

gospodarczej spowodowanych strumieniami

środków pieniężnych. Możliwości takie nie istnieją

bowiem w przypadku zarówno bilansu, jak i

rachunku zysków i strat,

które są zestawiane

według zasady memoriałowej.

Rachunek

przepływów pieniężnych jest natomiast

konstruowany

według zasady kasowej.

Oprócz nadwyżki finansowej dodatkowymi źródłami

pozyskania środków pieniężnych są:



1) zwiększenie stanu pasywów, w tym przyrost

zobowiązań krótkoterminowych i długoterminowych oraz

przyrost kapitałów własnych;



2) zmniejszenie stanu aktywów trwałych i obrotowych.

Odpływy środków pieniężnych z jednostki gospodarczej

następują natomiast z dwóch podstawowych przyczyn:



1) zmniejszenia stanu pasywów, w tym spadku

zobowiązań krótkoterminowych i długoterminowych oraz

obniżenia kapitałów własnych;



2) zwiększenia stanu aktywów trwałych i obrotowych.

Wynikową wielkością rachunku

przepływów pieniężnych są przepływy
pieniężne netto,

które przedstawiają kwoty

wolnych środków pieniężnych
wygospodarowanych przez jednostkę

gospodarczą w ciągu okresu
sprawozdawczego. Środki te mogą być
przeznaczone na finansowanie działalności
(rozwój) i zabezpieczenie bieżącej zdolności
płatniczej jednostki.



Analiza bilansu umożliwia jedynie

statyczna ocenę

sytuacji finansowej jednostki gospodarczej

. Stany

są wykazywane w bilansie na określmy dzień, co
powoduje, ze w każdym dniu mogą być inne.



Również wynik finansowy ustalany w rachunku

zysków i strat sporządzanym według zasady
memoriałowej, nie odzwierciedla stanu środków
pieniężnych.

Uznanie przychodów nie ma bowiem

związku z wpływem środków pieniężnych, tak jak
ujecie kosztów nie ma związku z poniesionymi
wydatkami.

Analiza przepływów pieniężnych stanowi

podstawę oceny zmian sytuacji finansowej
jednostki gospodarczej spowodowanych
strumieniami środków pieniężnych. Możliwości
takie nie istnieją bowiem w przypadku
zarówno bilansu, jak i rachunku zysków i strat,
które są

zestawiane według zasady

memoriałowej.

Rachunek przepływów

pieniężnych jest natomiast konstruowany

według zasady kasowej.

Końcowym elementem rachunku

zysków i strat jest, wynik finansowy netto,
informujący o efektywności gospodarowania,
która się wyraża zmianą stanu aktywów w
ciągu okresu sprawozdawczego. Zysk netto
oznacza przyrost aktywów, a strata netto
powoduje ubytek aktywów.

Przyrost

aktywów może być spowodowany
takimi niepożądanymi zjawiskami, jak
zwiększenie należności czy zapasów.

2. Metody sporządzania
rachunku przepływów
pieniężnych.



Ze względu na potrzeby rachunku przepływów pieniężnych w ustawie
o rachunkowości (art. 48 b) wyróżniono trzy rodzaje działalności:



działalność operacyjną



działalność inwestycyjną,



działalność finansową.

Rachunek przepływów pieniężnych może być

sporządzany przy zastosowaniu jednej z dwóch

metod:



metody bezpośredniej



metody pośredniej

Dane zawarte w rachunku przepływów

pieniężnych sporządzanym metoda bezpośrednią

są łatwiejsze w interpretacji i mają większe walory

informacyjne. Zestawienie rachunku przepływów

pieniężnych przy zastosowaniu metody pośredniej

jest natomiast mniej pracochłonne i wymaga

mniejszych nakładów.

Różnica między metodami sporządzania rachunku

przepływów pieniężnych dotyczy odmiennych

sposobów wykazywania przepływów pieniężnych z

działalności operacyjnej.

Metoda bezpośrednia

polega na ustalaniu

rzeczywistych przepływów pieniężnych ze
wszystkich rodzajów działalności (operacyjnej,
inwestycyjnej i finansowej)

przy zastosowaniu

metody kasowej

.

Metoda pośrednia

. Przepływy pieniężne z

działalności operacyjnej są ustalane na
podstawie wyniku finansowego netto
obliczonego

zgodnie z zasadą memoriałową.

Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej
i finansowej są natomiast określone podobnie
jak przy metodzie bezpośredniej, przy
zastosowaniu metody kasowej.



Punktem wyjścia ustalenia przepływów
pieniężnych z działalności operacyjnej jest w
metodzie pośredniej wynik finansowy netto
wykazywany w rachunku zysków i strat
zgodnie z zasadą memoriałową.



Ponieważ obligatoryjnie sporządzony
rachunek przepływów pieniężnych nie zawsze
w pełni zaspakaja potrzeby informacyjne
jednostek gospodarczych, dlatego często
sporządzają one zestawienia z przepływów
środków pieniężnych według wzorców
dostosowanych do własnych potrzeb.

Przepływy środków pieniężnych z działalności

operacyjnej

Metoda bezpośrednia

Metoda pośrednia

I. Wpływy
1. Sprzedaż
2. Inne wpływy z działalności

operacyjnej

II. Wydatki
1.Dostawy i usługi
2. Wynagrodzenia netto
3. Ubezpieczenia społeczne i

zdrowotne oraz inne świadczenia

4. Podatki i opłaty o charakterze

publiczno- prawnym

5. Inne wydatki operacyjne

I. Zysk/strata netto.
II. Korekty razem

1. Amortyzacja
2. Zyski/straty z tytułu różnic

kursowych

3. Odsetki i udziały w zyskach

dywidendy

4. Zysk (strata) z działalności

inwestycyjnej

5. Zmiana stanu rezerw
6. Zmiana stanu zapasów
7. Zmiana stanu należności
8. Zmiana stanu zobowiązań

krótkotermino- wych,
z wyjątkiem kredytów i pożyczek

9. Zmiana stanu rozliczeń

międzyokre- sowych

10. Inne korekty

III. Przepływy pieniężne netto z działalności

operacyjnej (I+/-II)

Analiza struktury przepływów pieniężnych

Przepływy środków pieniężnych netto z

działalności

operacyjnej powinny zazwyczaj wykazywać dodatnie salda.

Podstawowa działalność operacyjna w sprawnie

funkcjonującym przedsiębiorstwie powinna bowiem

generować odpowiednią nadwyżkę środków pieniężnych.

Przepływy środków pieniężnych netto z działalności

inwestycyjnej

wykazują zazwyczaj w rozwijającym się

przedsiębiorstwie ujemne saldo

. Działalność inwestycyjna

przedsiębiorstwa jest bowiem związana z powiększeniem

zasobów aktywów (trwałych: rzeczowych aktywów trwałych,

wartości niematerialnych i prawnych oraz aktywów

finansowych.

Przepływy pieniężne netto z działalności

finansowej mogą wykazywać

w różnych okresach

zarówno saldo dodatnie, jak i saldo ujemne.

Kierunki przepływów pieniężnych netto według rodzajów działalności

Warianty

przepływów

Działalność

operacyjna

Działalność

inwestycyjn

a

Działalność

finansowa

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

+
+
+
+

-
-
-

-

+
+

-
-

+
+

-

-

+

-

+

-

+

-

+

-

Przepływy pieniężne netto (w tys. zł) ZT Kruszwica

Wyszczególnienie

2005

2006

2007

Z działalności operacyjnej

72984

54309

158573

Z działalności inwestycyjnej

-18863

2552

-25022

Z działalności finansowej

-62753

-36693

-153282

Przepływy pieniężne netto

razem

-8637

20168

-19731

Środki pieniężne i ich

ekwiwalenty na początku okresu

8846

209

20377

Środki pieniężne i ich

ekwiwalenty na koniec

okresu

209

20377

646

Wynik finansowy netto a przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej

Warianty sytuacji

Wynik finansowy

netto

Przepływy pieniężne

netto

I

+

+

II

+

-

III

-

+

IV

-

-

3. Wskaźnikowa analiza
przepływów pieniężnych



wskaźniki struktury przepływów

pieniężnych,



wskaźniki wystarczalności

środków pieniężnych,



wskaźniki wydajności pieniężnej.

Wskaźnik

udziału

zysku netto

=

Zysk netto

x

1

0

0

Przepływy pieniężne netto z działalności

operacyjnej

Wskaźnik ten ukazuje, jaki procent nadwyżki środków pieniężnych
wygospodarowanej z działalności operacyjnej stanowi zysk netto.

Wskaźnik udziału

amortyzacji

=

Amortyzacja

x 100

Przepływy pieniężne netto

z działalności operacyjnej

Wskaźnik ten ukazuje, jaki procent nadwyżki środków pieniężnych
osiągniętej z działalności operacyjnej stanowią odpisy amortyzacyjne.

Wskaźnik udziału zysku netto w przepływach pieniężnych netto

z działalności operacyjnej i otrzymamy:

%

,1

79

100

2055

1625





Zysk netto stanowi więc 79,1% nadwyżki pieniężnej z działalności

operacyjnej. Jest to wartość wysoka, dlatego zysk netto jest głównym źródłem
powiększania środków pieniężnych z działalności operacyjnej

Wskaźnik udziału amortyzacji

%

.1

12

100

2055

248





Tak więc amortyzacja stanowi 12,1% nadwyżki pieniężnej osiągniętej z
działalności operacyjnej.

Druga grupa wskaźników finansowych stosowana w analizie przepływów

pieniężnych obejmuje wskaźniki wystarczalności środków pieniężnych.

Najważniejszym wskaźnikiem służącym ocenie wystarczalności nadwyżki

środków pieniężnych wygospodarowanej przez przedsiębiorstwo jako

wskaźnik ogólnej wystarczalności środków pieniężnych.

Wskaźnik ogólnej

wystarczalności

środków

pieniężnych

=

Przepływy pieniężne netto z

działalności operacyjnej

Wydatki ogółem

Na wydatki występujące w mianowniku

wzoru składają się:



1) spłata zadłużenia ogółem,



2) wydatki inwestycyjne,



3) wyplata dywidend.



Wskaźnik ogólnej wystarczalności
środków pieniężnych informuje, jaka
kwota środków pieniężnych
osiągniętych z działalności operacyjnej
przypada na jedną złotówkę
niezbędnych wydatków
przedsiębiorstwa. Za pożądane uważa
się wartości tego wskaźnika równe lub
większe od jedności.

Wskaźnik pokrycia

zadłużenia

=

Przepływy pieniężne netto z

działalności operacyjnej

Splata zadłużenia

Wskaźnik pokrycia

wydatków

inwestycyjnych

=

Przepływy pieniężne netto z

działalności operacyjnej

Wydatki inwestycyjne

Wskaźnik pokrycia

wypłaty dywidend

=

Przepływy pieniężne netto z

działalności operacyjnej

Wypłaty dywidend

Wskaźnik pieniężnej

płynności finansowej =

Przepływy pieniężne netto z

działalności operacyjnej

Zobowiązania krótkoterminowe

Wielkości wyznaczające wystarczalność środków pieniężnych (w tys. zł)

Parametr działalności

Kwota

Przepływy pieniężne netto z działalności

operacyjnej

2055

Spłata zadłużenia

814

Wydatki inwestycyjne

725

Wypłata dywidend

850

Zobowiązania krótkoterminowe

3987

l) wskaźnik ogólnej wystarczalności środków pieniężnych:

86

0

850

725

814

2055

,







52

2

814

2055

,



42

2

850

2055

,



52

0

3987

2055

,



2) wskaźnik pokrycia zadłużenia:

3) wskaźnik pokrycia wydatków inwestycyjnych:

83

2

725

2055

,



4) wskaźnik pokrycia wypłaty dywidend:

5) wskaźnik pieniężnej płynności finansowej:



Trzecią grupą wskaźników
wykorzystywanych w analizie
przepływów pieniężnych są wskaźniki
wydajności pieniężnej. Wskaźniki te są
pieniężnymi odpowiednikami
wskaźników rentowności.



Do najczęściej wykorzystywanych w
praktyce wskaźników wydajności
pieniężnej należy zaliczyć:



wskaźnik pieniężnej wydajności sprzedaży,



wskaźnik pieniężnej wydajności aktywów,



wskaźnik pieniężnej wydajności kapitału
własnego.

Wskaźnik

pieniężnej

wydajności

sprzedaży

=

Przepływy pieniężne netto z

działalności operacyjnej

X 100

Przychody ze sprzedaży

Wskaźnik

pieniężnej

wydajności

aktywów

=

Przepływy pieniężne netto z

działalności operacyjnej

X

100

Aktywa ogółem

Wskaźnik
pieniężnej

wydajności

kapitału
własnego

=

Przepływy pieniężne netto z

działalności operacyjnej

X 100

Kapitał własny

Wielkości wyznaczające wydajność pieniężną
(w tys. zł)

Parametr działalności

Kwota

Przepływy pieniężne netto z
działalności operacyjnej

2055

Przychody ze sprzedaży

19847

Zysk ze sprzedaży

2634

Aktywa ogółem

12425

Kapitał własny

4987

Wykorzystując dane zawarte w tablicy obliczymy poszczególne wskaźniki
wydajności pieniężnej. Wyniki obliczeń są następujące:

1) wskaźnik pieniężnej wydajności sprzedaży:

4

10

100

19847

2055

,





2) wskaźnik pieniężnej wydajności aktywów:

3) wskaźnik pieniężnej wydajności kapitału
własnego:

5

16

100

12425

2055

,





2

41

100

4987

2055

,



