Zasady organizacji i

Zasady organizacji i

działania pracowni

działania pracowni

cytologicznej .

cytologicznej .

Kontrola jakości i

Kontrola jakości i

wymagania w prowadzeniu

wymagania w prowadzeniu

cytologicznego skriningu

cytologicznego skriningu

raka szyjki macicy.

raka szyjki macicy.

dr hab.n.med. Andrzej

Gabriel

27 . 04. 2006 Zabrze

• Jednym z kluczowych aspektów

skriningu raka szyjki macicy jest

jakość interpretacji rozmazów

cytologicznych .

• Głównym celem aktywności w

zakresie oceny jakości laboratorium

cytologicznego powinno być

ustawiczne monitorowanie i ciągła

poprawa diagnostycznej trafności

(utrzymywanie na jak najniższym

poziomie wskaźnika rozpoznań

fałszywie dodatnich i ujemnych).

• Źródła błędów w laboratorium

cytologicznym :

– związane z pobraniem materiału i jego

przygotowaniem

– związane z oceną mikroskopową i

sposobem przedstawienia rozpoznania

• Aktywność laboratorium

cytologicznego może być podzielona
na 4 etapy :

– otrzymanie rozmazu
– procedury laboratoryjne
– ocena mikroskopowa
– przedstawienie rozpoznania

• Błędy na etapie otrzymania rozmazu

są zwykle związane z niewłaściwym
połączeniem rozmazów z
formularzami skierowań do badania.

Czynności związane z

Czynności związane z

zapewnieniem jakości :

zapewnieniem jakości :

• wydrukowana standardowa procedura

powinna znajdować się w miejscu

dostępnym dla pracownika

administracyjnego lub recepcjonisty

• rutynowa rotacja obowiązków pracownika

administracyjnego i recepcjonisty , tak aby

nie byli oni zajęci dłużej niż 2 godziny

czynnością kontrolowania zgodności

rozmazów z załącznikami lub

wprowadzania danych klinicznych

Czynności związane z

Czynności związane z

zapewnieniem jakości :

zapewnieniem jakości :

• ograniczenie wprowadzania danych

do komputera do 8 zestawów

danych na godzinę

• tygodniowe sprawdzanie dokładności

wprowadzonych danych przez

pracownika nadzorującego

laboratorium.

• Nie może być więcej pomyłek na

100 wprowadzonych danych

• W wielu wypadkach wyniki błędnie

ujemne są skutkiem niewłaściwego
zabarwienia rozmazów, co prowadzi do
przeoczenia nieprawidłowych komórek
przez skrinera .

• Czasami błędnie ujemne rozpoznanie

może wynikać z faktu, że nieprawidłowe
komórki mogą się znajdować poza
obszarem przykrytym szkiełkiem
nakrywkowym.

• Stosowanie właściwych odczynników

, właściwe oznaczanie i
przechowywanie preparatów ,
regularna wymiana odczynników do
barwienia np. raz na dwa tygodnie.

• Należy stosować szkiełka

nakrywkowe o optymalnej wielkości
i grubości .

• Rekomendowane są szkiełka

minimalnie 24x 50 mm o grubości
nie większej niż 0,17 mm

• Środek używany do nakrywania

preparatów musi ulec wyschnięciu
przed oglądaniem preparatu .

• Pracownicy laboratorium o wyższym stażu

powinni być odpowiedzialni za

dokonywanie codziennie sprawdzania

jakości barwienia np.

– intensywności zabarwienia jąder komórkowych

kontrastu pomiędzy kwasochłonnymi i

zasadochłonnymi zabarwieniem cytoplazmy ,

– uwidocznienia struktury chromatyny jąder ,
– jakości odwodnienia preparatu i
– przejrzystości substancji używanej do

zatopienia pod szkiełkiem nakrywkowym.

• Powinna być rejestrowana

informacja o zmianie barwników .

• Barwnik może wymagać częściej

wymiany w klimacie ciepłym i w
przypadku barwienia dużej liczby
preparatów.

• W określonych okresach roku winno

się wybiórczo sprawdzać
intensywność zabarwienia i
odpowiednią jakość odwodnienia
preparatów.

• Dobrze zabarwione preparaty

zachowują intensywność barwy co
najmniej przez 3 lata.

• Wykaz rozmazów powinien być

sprawdzany co 6 miesięcy , aby
upewnić się, czy rozmazy mogą być
ponownie oceniane .

• Odsetek rozmazów nieodpowiednich

do oceny mikroskopowej nie
powinien przekraczać 5 % .

• Wymagania wg. załącznika do zarządzenia Nr 87/

2005 Prezesa NFOZ dla diagnostyki cytologicznej

II etap programu profilaktyki raka szyjki macicy.

• Wymagania personalne:

– kierownik pracowni – specjalista patomorfolog
– cytotechnicy lub patomorfolodzy – co najmniej 2

wykonujących 4 000 badań rocznie przez jedną osobę

tzn. 8 000 badań cytologicznych rocznie.

• Sprzęt :

– warunki rankingujące :urządzenie do automatycznego

barwienia preparatów i nakrywania szkiełek.

– Jakość preparatów cytologicznych : rozmaz powinien

mieć przynajmniej 1200 mm 2 powierzchni szkiełka

– barwienie Papanicolaou

Kontrola jakości :

Kontrola jakości :

• dwustopniowa diagnostyka , wynik

podpisywany przez cytotechnika i lekarza
patomorfologa

• 10% ujemnych wyników ocenianych

przez cytotechnika na bieżąco, powtórnie
powinno być ocenianych przez
doświadczonego cytotechnika. ( 10 lat
stażu)

• korelacja rozpoznań cytologicznych z

histologicznymi.

Kontrola jakości :

Kontrola jakości :

• bieżąca analiza wszystkich przypadków

dodatnich i podejrzanych w mikroskopie
konsultacyjnym przez patomorfologa z
wszystkimi cytotechnikami

• archiwum preparatów dodatnich - przez

cały czas istnienia pracowni, a ujemnych
przez minimum 5 lat

• archiwum kopii wyników badań

cytologicznych i komputerowa baza
danych.

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę