CHIRURGICZNE LECZENIE MIAŻDŻYCOWYCHZWĘŻEŃ
TĘTNICY SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ
Przyczyny zwężeń
tętnic szyjnych
- miażdżyca naczyń,
- zagięcie kątowe tętnicy szyjnej -
wewnętrznej,
- przerost włóknisto - mięśniowy,
- tętniaki,
- rozwarstwienia i urazy,
Objawy kliniczne
wywołane zwężeniem
tętnicy szyjnej
wewnętrznej
• zaburzenia ruchowe po stronie przeciwnej:
niedowłady, porażenia mięśni,
• zaburzenia czuciowe: drętwienia, parestezje,
znieczulenie i przeczulica skóry,
• zaburzenia mowy: afazja ruchowa, afazja
czuciowa,
• zaburzenia wzrokowe po stronie zwężonej: nagła
ślepota jednooczna, rzadziej obuoczna,
przemijające niedowidzenie połowicze,
• inne: bóle i zawroty głowy, zaburzenia
równowagi, omdlenia, krótkotrwałe utraty
świadomości, zaburzenia pamięci.
Klasyfikacja
niedokrwienia mózgu
• I
o
-
bezobjawowe zwężenie tętnicy szyjnej
wewnętrznej istotne hemodynamicznie, nie
dające objawów podmiotowych ani
przedmiotowych,
• II
o
-
przemijające objawy niedokrwienia mózgu
TIA - objawy neurologiczne wycofują się
całkowicie w ciągu 24 godzin,
• III
o-
Odwracalny udar niedokrwienny (RND),
częściowo odwracalny udar niedokrwienny
(PRIND) - objawy niedokrwienia mózgu
utrzymują się dłużej niż 24 godziny, ale nie
dłużej niż 3 tygodnie,
Klasyfikacja
niedokrwienia mózgu
•IV
o
- udar postępujący (stroke in
evolutio) - objawy niedokrwienia
mózgu nasilają się w ciągu 48
godzin, a stan ogólny chorego
zwykle ulega pogorszeniu,
•V
o
-
udar dokonany - objawy
neurologiczne utrzymują się dłużej
niż trzy tygodnie.
Badania
diagnostyczne
• badanie dopplerowskie,
• ultrasonografia z podwójnym
obrazowaniem,
• arteriografia rezonansu
magnetycznego,
• arteriografia klasyczna.
Grupa chorych
wysokiego ryzyka
chirurgicznego
• niewydolność krążenia (III/IV stopień wg
NYHA),
• choroba wieńcowa (III/IV stopień wg
CCS),
• zaawansowane przewlekłe choroby płuc,
• nadciśnienie tętnicze,
• niewydolność nerek,
• chory w wieku powyżej 80 lat,
• okluzja lub zwężenie kontrlateralnej
tętnicy szyjnej wewnętrznej,
•niewydolność koła tętniczego mózgu
(koła Willisa)
Wskazania do
udrożnienia tętnicy
szyjnej wewnętrznej
• Zwężenie większe lub równe
70%
u chorych,
u których stwierdzono:
– pojedyncze lub mnogie epizody TIA w
ciągu ostatnich 6 miesięcy,
– mały udar (objawy neurologiczne nie
powodują zaburzeń czynności życiowych
w stopniu, który uniemożliwiałby
samodzielne życie) w okresie 6
miesięcy, bez względu na obecność lub
brak owrzodzenia blaszki miażdżycowej
i wcześniejsze stosowanie leczenia
antyagregacyjnego,
Cd.
• bezobjawowe zwężenie większe lub
równe
75%
przy obecnym zwężeniu
tętnicy szyjnej wewnętrznej po stronie
przeciwległej w przedziale 75 % - 100%,
• jednostronne lub obustronne zwężenie
większe lub równe
70%,
bezobjawowe
albo u osoby z TIA lub małym udarem w
wywiadzie, wymagającej pomostowania
naczyniowego (łącznie lub przed
operacją kardiochirurgiczną),
• zwężenie bezobjawowe większe niż
60%.
Przeciwwskazania do
udrożnienia tętnicy
szyjnej wewnętrznej
• ciężkie choroby innych narządów,
• ostra faza zawału mięśnia oraz inne ostre
choroby układu krążenia i oddechowego,
• ciężki dokonany udar mózgu oraz udar
postępujący,
• niedrożność tętnicy szyjnej wewnętrznej,
• współistnienie tętniaka tętnic wewnątrz -
czaszkowych (względne przeciwwskazanie).
Wskazania do
stentowania zwężenia
tętnicy szyjnej
•chory z grupy wysokiego ryzyka
chirurgicznego,
•nawrót zwężenia po wcześniej
wykonanej endarteriectomii,
•zwężenie po radioterapii,
•wcześniejsze operacje okolicy
szyi, mogące utrudniać
chirurgiczny dostęp do tętnicy
szyjnej,
Przeciwwskazania do
stentowania zwężeń tętnic
szyjnych
•skrzeplina z owrzodziałą blaszką
miażdżycową (blaszka nietabilna),
•rozległe zwężenie obejmujące tętnicę
szyjną wspólną od łuku aorty aż po jej
podział,
•silnie uwapnione koncentryczne
zwężenie,
•trudny dostęp naczyniowy (kręty
przebieg tętnicy szyjnej wspólnej,
zagięcia kątowe w łuku aorty),
•przebyty uda mózgu (do 6 tygodni przed
zabiegiem).
Leczenie
zachowawcze
• Dwuletnie ryzyko roczne udaru
wynosi 27,8%
• Z rozwiniętym krążeniem
obocznym ryzyko udaru wynosi
11,3%
Sposoby
monitorowania
przepływu
mózgowego
• ciągłe monitorowanie stanu
neurologicznego u operowanych z
zachowaną świadomością,
• ciągłe monitorowanie zapisu EEG
(o niedokrwieniu świadczy: zwolnienie
zapisu, wzrost aktywności fal theta lub
delta, spadek aktywności fal alfa lub beta),
• przezczaszkowe badanie dopplerowskie
TCD.
Powikłania
pooperacyjne
• kardiologiczne: zaburzenia rytmu, nasilenie
objawów choroby wieńcowej, zawał,
• powikłania oddechowe,
• pooperacyjne spadki ciśnienia tętniczego ( w
40%
odpowiedzialne są za powikłania
neurologiczne),
• wzrost ciśnienia tętniczego,
• ostry zakrzep tętnicy szyjnej wewnętrznej
(5%),
• krwawienie z rany pooperacyjnej
(1,2% -
6,2%).
Powikłania odległe
• objawy przekrwienia mózgu po
udrożnieniu
0,3% - 0,7%,
• krwawienie wewnątrzczaszkowe, do
istniejącego ogniska
niedokrwiennego
0,5% - 0,7%,
• przemijające i utrwalone objawy
niedokrwienia mózgu
0,1% - 7%,
• uszkodzenia nerwów czaszkowych
3%
- 80%
(nerw podjęzykowy i twarzowy
oraz błędny i jego gałęzie),
• zakażenie rany pooperacyjnej >
1%.
Powikłania
odległe
• tętniaki rzekome
0,5% - 0,7%,
• nawrotowe zwężenia tętnicy szyjnej
wewnętrznej
1,5% - 23,9 %
(objawowe 1,2% - 9,7%).
Wyniki odległe
u chorych
bezobjawowych
• odsetek osób bez udarów w ciągu
roku
96 - 100,
• w ciągu 5 lat
91% - 100%,
• w ciągu 10 lat
74,4% - 87,1%.
• Roczne ryzyko udaru
1,2 %.
Metody chirurgicznego
leczenia zwężenia
tętnic szyjnych
•Endarteriektomia.
•Przezskórna plastyka tętnic
szyjnych.
•PTA połączona z implantacją
stentów.
Wskazania do leczenia
zabiegowego zwężenia
tętnicy szyjnej
(2)
• wysoko zlokalizowane zwężenie w
obrębie tętnicy szyjnej
wewnętrznej,
• nisko zlokalizowane zwężenie tętnicy
szyjnej wspólnej (poniżej obojczyka),
• chory z tak zwaną „krótką” szyją,
• zwężenie tandemowe,
• porażenie przeciwległego nerwu
krtaniowego
Wskazania do leczenia
zabiegowego zwężenia
tętnicy szyjnej
(2)
• jednostronne lub obustronne
bezobjawowe zwężenie powyżej 50% u
chorych przed pomostowaniem
naczyń wieńcowych (CABG, coronary
artery bypass grafting) lub inną dużą
operacją naczyniową (tętniak aorty
brzusznej lub tętnic biodrowych –
Zespół Lerich’a), jest wskazaniem do
jednostronnego udrożnienia tętnicy
szyjnej.
Wskazania do
stentowania zwężenia
tętnicy szyjnej
• chory z grupy wysokiego ryzyka
chirurgicznego,
• nawrót zwężenia po wcześniej
wykonanej endarteriectomii,
• zwężenie po radioterapii,
• wcześniejsze operacje okolicy szyi,
mogące utrudniać chirurgiczny
dostęp do tętnicy szyjnej,