dr Grzegorz Wróbel

mikroekonomia

temat 2
efektywność modelu rynku
konkurencyjnego analiza zjawisk i ich
zależności

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

zagadnienia tematu



elastycznośc cenowa popytu



mieszana elastyczność cenowa popytu



elastyczność dochodowa popytu



elastyczność cenowa podaży

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

definicja

Elastyczność cenowa popytu

to reakcja popytu na

zmianę ceny.

Współczynnik elastyczności cenowej popytu

mierzy siłe reakcji popytu na zmianę ceny
dobra.

Informacja o związku ceny z ilością kupowanych

dóbr jest istotna dla producentów , ponieważ
przychód ze sprzedaży (utarg całkowity) jest
iloczynem ilości i ceny.

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

współczynnik

Poziom współczynnika

określa się porównując

procentową zmianę wielkości popytu do
procentowej zmiany ceny

lub tez porównując względną zmianę popytu ze

względną zmiana ceny.

E

P

=

%ΔQ

%ΔP

E

P

=

Q

2

-Q

1

:

P

2

-P

1

=

ΔQ

:

ΔP

Q

1

P

1

Q

1

P

1

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

wartości

Analiza wartości współczynnika:

Popyt elastyczny

Występuje wtedy, kiedy zmiana ceny o 1%

powoduje większą niż 1% zmianę nabywanej
ilości.

Gdy popyt jest elastyczny to wzrost ceny

zmniejszy przychód firmy ze sprzedaży danego
towaru, spadek ceny w efekcie da wzrost
przychodu.

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

wartości

Popyt elastyczny jednostkowy

Występuje wtedy, kiedy zmiana ceny o 1% powoduje

1% zmianę nabywanej ilości.

Przy jednostkowej elastyczności przychód pozostaje

bez zmian.

Popyt nieelastyczny

Występuje wtedy, kiedy zmiana ceny o 1% powoduje

mniejszą niż 1% zmianę nabywanej ilości.

W takiej sytuacji wyższa cena zwiększa przychód a

niższa zmniejsza.

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

tabela

elastyczność

klasyfikacja

interpretacja

E<-1

elastyczny

%ΔQ>%ΔP

E=-1

elastyczny

jednostkowy

%ΔQ=%ΔP

E>1>0

nieelastyczny

%ΔQ<%ΔP

E=0

sztywny

ΔQ=0

E -nieskończoność

doskonale
elastyczny

ΔP=0

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

przykłady

Popyt elastyczny.

Rozważmy sytuację w której obniżamy cenę dobra X z

20p do 18 p. Zgodnie z prawem popytu powoduje to
wzrost wielkości popytu np. ze 100 do 150 jednostek.

Wyliczamy procentową zmianę wielkości popytu:
(150-100/100)×100%=50%
Wyliczmy procentową zmianę ceny:
(18-20/20)×100%=-10%
Zatem elastyczność popytu zgodnie z podanym wzorem:
E

P

=50%/-10% = -5

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

przykłady

Wnioski

:

W przedziale cenowym od 20p do 18p popyt jest

elastyczny

W tej sytuacji:
Przy cenie 20p przychody całkowite 20p×100 = 2000p
Przy cenie 18p przychody całkowite 18p×150 = 2700p

Zatem jeżeli popyt jest elastyczny:
 spadek ceny powoduje wzrost utargu całkowitego
 wzrost ceny zmniejsza przychody (utarg całkowity)

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

przykłady

Popyt nieelastyczny

Rozważmy sytuację w której wzrost ceny z 4p do 6p

powoduje ze wielkość popytu maleje z 200 do 160
jednostek.

Wyliczamy procentową zmianę wielkości popytu:
(160-200/200)×100%=-20%
Wyliczmy procentową zmianę ceny:
(6-4/4)×100%=50%
Zatem elastyczność popytu zgodnie z podanym

wzorem:

E

P

=-20%/50% = -0,4

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

przykłady

Wnioski:

W przedziale cenowym od 4p do 6p popyt jest

nieelastyczny

W tej sytuacji:
Przy cenie 4p przychody całkowite 4p×200 = 800p
Przy cenie 6p przychody całkowite 6p×160 = 960p

Zatem jeżeli popyt jest nieelastyczny:
 wzrost ceny powoduje wzrost utargu całkowitego
 spadek ceny zmniejsza przychody (utarg

całkowity)

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

przykłady

Popyt elastyczny jednostkowy

Rozważmy sytuację w której wzrost ceny z 10p do 15p

powoduje ze wielkość popytu maleje z 100 do 50
jednostek.

Wyliczamy procentową zmianę wielkości popytu:
(50-100/100)×100%=-50%
Wyliczmy procentową zmianę ceny:
(15-10/10)×100%=50%
Zatem elastyczność popytu zgodnie z podanym

wzorem:

E

P

=-50%/50% = -1

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

przykłady

Wnioski:

W przedziale cenowym od 10p do 15p popyt jest

elastyczny jednostkowy

W tej sytuacji:
Przy cenie 15p przychody całkowite 15p×50 = 750p
Przy cenie 10p przychody całkowite 10p×100 = 1000p

Zatem jeżeli popyt jest elastyczny jednostkowy:
 wzrost ceny powoduje spadek utargu całkowitego
 spadek ceny zwiększa przychody (utarg całkowity)

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

przykłady

Popyt sztywny (doskonale nieelastyczny)

Z sytuacja taka mamy do czynienia wtedy, kiedy

zmiana ceny nie powoduje żadnych zmian
wielkości popytu. Czyli wielkość popytu pozostaje
taka sama niezależnie od wysokości ceny

Popyt doskonale elastyczny

Z sytuacja taka mamy do czynienia wtedy, kiedy

ludzie przy danej niezmieniającej się cenie p

1

gotowi są kupić każdą ilość produktu X jaka
mogą tylko zdobyć.

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

zależność

Od czego zależy elastyczność popytu:
Osiągalność substytutów

Z reguły jeżeli dobro posiada wiele substytutów, wszystkie o

podobnych cechach, to popyt na dobro jest elastyczny,

mały wzrost ceny spowoduje , ze wielu klientów wybierze

substytuty , które stały się względnie tańsze, podobnie

mała obniżka ceny przyciągnie wielu konsumentów,

którzy poprzednio kupowali dobra substytucyjne

Im więcej substytutów tym większy współczynnik

elastyczności cenowej dobra.

Im dokładniej określimy dane dobro tym tym bardziej

zbliżone będą substytuty i tym bardziej elastyczny będzie

popyt.

np. kawa X – kawa - napoje

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

zależność

Dobra , do których ludzie są przyzwyczajeni

Ludzie mogą się uzależniać od pewnych

produktów. Przykład to:

Alkohol i papierosy
Dla ludzi uzależnionych dobra te nie maja

substytutów w takich przypadkach popyt jest
nieelastyczny.

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

zależność

Dobra niezbędne

Popyt na dobra niezbędne jest nieelastyczny, gdyż

ludzie nie mogą bez nich żyć.

Przykład: woda, żywność, odzież, mieszkanie.
Jeżeli ceny tych dóbr wzrosną to ludzie i tak w

dalszym ciągu będą je kupować, nawet jeśli to

oznacza rezygnację z innych dóbr.

Popyt na takie dobra jak: benzyna, alkohol jest

również bardzo nieelastyczny. Zatem istotne

znaczenie ma określenie „niezbędne”, które

zależy od standardu życia ludzi.

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu

zależność

Dobra luksusowe

Popyt na dobra luksusowe jest natomiast

elastyczny, gdyż ilości jakie ludzie zakupią zależą
w dużym stopniu od ich cen. Dobra luksusowe
mają tez wiele substytutów w postaci innych
dóbr i usług.

Czynnik czasu

Im dłuższy czas trwa zmiana ceny tym większy jest

współczynnik elastyczności cenowej popytu.
Elastyczność cenowa w długim okresie jest
większa niż w krótkim.

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność mieszana popytu

dobra

Dobra komplementarne

To takie pary, zestawy produktów, które się

wzajemnie uzupełniają, które tylko wystepując
razem mogą dac konsumentowi określoną
satysfakcję.

Dobra substytucyjne
To takie dobra, które w mniej lub bardziej doskonały

sposób zaspokajają te same potrzeby

Biorąc pod uwagę te rodzaje dóbr możemy mierzyć

siłę reakcji popytu na jedno dobro na zmianę
ceny drugiego dobra.

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność mieszana popytu

współczynnik

Współczynnik mieszanej cenowej elastyczności popytu

Jeżeli XiY są dobrami komplementarnymi współczynnik

ten będzie przyjmował wartości ujemne.

Jeżeli XiY są dobrami substytucyjnymi współczynnik

będzie przyjmował wartości dodatnie.

E

XY

=

zmiana popytu na

dobro X

:

zmiana ceny dobra Y

popyt początkowy

na dobro X

cena początkowa

dobra Y

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność mieszana popytu

współczynnik

Przykład 1:
Przy cenie magnetowidu 500zł popyt na kasety magnetowidowe

wynosił 100 sztuk. Spadek ceny magnetowidu do 400zł

spowodował wzrost popytu na kasety do150 sztuk

E

XY

=-2,5

Ponieważ E

XY

jest mniejszy od 0 to analizowane dobra są

komplementarne

Popyt na kasety magnetofonowe jest elastyczny względem ceny

magnetowidów. 1% zmiana cen magnetowidów powoduje

2,5% zmianę popytu na kasety magnetowidowe.

E

XY

=

50

:

-100

100

500

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność mieszana popytu

współczynnik

Przykład 2:
Przy cenie 1 kg bananów za 1,5zł popyt na jabłka wynosił 100

kg. Wzrost ceny bananów do 2zł wywołał wzrost popytu na
jabłka do 140 kg.

E

XY

= 1,2

Ponieważ E

XY

jest wieksze od 0 to analizowane dobra są

substytucyjne

Popyt na jabłka jest elastyczny względem ceny bananów. 1%

zmiana ceny bananów powoduje 1,2% zmianę popytu jabłka.

E

XY

=

40

:

0,5

100

1,5

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa podaży

definicja

Współczynnik elastyczności cenowej podaży

mierzy siłę reakcji podaży na zmianę ceny
dobra.

Poziom współczynnika określamy porównując

procentową zmianę wielkości podaży z
procentową zmianą ceny.

E

S

=

%ΔS

%ΔP

E

S

=

S

2

-S

1

:

P

2

-P

1

=

ΔS

:

ΔP

S

1

P

1

S

1

P

1

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa podaży

analiza wartości

Analiza wartości współczynnika:

Podaż jest elastyczna

, kiedy procentowa zmiana wielkości

podaży jest większa od procentowej zmiany ceny czyli

E

S

>1

Podaż jest nieelastyczna

, kiedy procentowa zmiana wielkości

podaży jest mniejsza od procentowej zmiany ceny

E

S

<1

Podaż jest sztywna lub doskonale nieelastyczna

jeżeli zmiana

ceny nie ma żadnego wpływu na wielkość podaży

E

S

=0

Podaż jest doskonale elastyczna

kiedy firmy sa w stanie

dostarczyć każdą ilość produktu na jaka zostanie zgłoszony
popyt (nawet ilośc nieograniczoną)

E

S

=nieskończoność

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa podaży

determinanty

Determinanty elastyczności cenowej podaży:

Podaż jest elastyczna

, kiedy firmy mogą szybko i łatwo

zmienić wielkość produkcji w odpowiedzi na zmianę ceny.
To ile czasu potrzebuje firma aby dostosować się do
zmian cen zależy między innymi od:



istnienia rezerw mocy wytwórczych



poziomu zapasów

Podaż jest nieelastyczna

, gdy wielkość produkcji nie może

łatwo i szybko dostosować się do zmiany ceny.

Z reguły podaż produktów rolnych jest mniej elastyczna niż

produktów przemysłowych.

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność dochodowa
popytu

definicja

Współczynnik elastyczności dochodowej popytu

mierzy siłę

reakcji popytu konsumentów na zmianę poziomu ich
dochodów.

Poziom tego współczynnika określamy porównując

procentową zmianę wielkości popytu do procentowej
zmiany poziomu dochodu lub porównując względną
zmianę popytu ze względną zmianą dochodu.

E

Y

=

%ΔQ

%ΔY

E

Y

=

Q

2

-Q

1

:

Y

2

-Y

1

=

ΔQ

:

ΔY

Q

1

Y

1

Q

1

Y

1

październik
2004

dr

Grzegorz Wróbel

elastyczność dochodowa
popytu

analiza

Analiza współczynnika elastyczności dochodowej popytu:

Współczynnik ten może przybierać wartości dodatnie, ujemne lub

0



jeżeli konsumenci nabywają więcej towarów gdy ich dochody
wzrastają dochodowa elastyczność popytu przyjmuje wartości
dodatnie. z reguły taka zależność dotyczy tzw.

dóbr

normalnych

(podstawowych i luksusowych)



jeżeli konsumenci nabywają taka sama ilość towarów gdy ich
dochody wzrastają, to dochodowa elastyczność popytu wynosi
0



jeżeli konsumenci wraz ze wzrostem swoich dochodów
nabywają mniej danego towaru oznacza to że współczynnik
elastyczności przyjmuje wartości ujemne a analizowane dobro
jest tzw.

dobrem niższego rzędu.