Pojecie form zjawiskowych przestępstwa

czy wykroczenia skarbowego łączy sie z

różnymi postaciami zachowań nagannych

groźnymi dla porządku prawnego i dóbr

prawnych, które zostały wyodrębnione

przez ustawodawcę jak formy sprawstwa

szeroko rozumianego. Formy zjawiskowe

to określone przez prawo role przestępne

które wskazują bliżej jaki był wkład danej

osoby w popełnieniu przestępstwa i

wykroczenia skarbowego.

Przestępstwo skarbowe

czyn zabroniony przez ustawę obowiązującą w

czasie jego popełnienia, który jest bezprawny,
społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż
znikomy, popełniony umyślnie lub nieumyślnie,
zagrożony karą grzywny w stawkach dziennych

Wykroczenie skarbowe

elementy definicji wykroczenia skarbowego są

takie same jak przestępstwa skarbowego, z tym
że wykroczenie skarbowe zagrożone jest tylko
karą grzywny określoną kwotowo, jeżeli kwota
uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie
należności publicznoprawnej albo wartość
przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej
wysokości najniższego miesięcznego
wynagrodzenia w czasie jego popełnienia.

Formy zjawiskowe popełnienia

przestępstw i wykroczeń

skarbowych:

SPRAWSTWO SENSU LARGO I SPRAWSTWO

SENSU STRICTO

Sprawcą sensu largo-

(w szerokim znaczeniu) jest

każdy, kto w jakimkolwiek charakterze spełnił rolę

naganną mającą związek z naruszeniem zakazu lub

nakazu prawno-karnego., jeśli została ona

wyodrębniona i spenalizowana przez obowiązujące

prawo. Sprawstwo sensu largo obejmuje zarówno

tzw. sprawcze, jak i tzw. nie sprawcze postacie

zjawiskowe czynu zabronionego. Do form

zjawiskowych sprawczych zalicza się: sprawstwo

główne, współsprastwo, sprawstwo kierownicze i

sprawstwo polecające. Do form zjawiskowych nie

sprawczych zalicza się: podżeganie i pomocnictwo.

Sprawstwo główne (wykonawcze, własnoręczne,
jednosprawstwo)-

jest ono podstawową formą

sprawstwa, które polega na samodzielnym,
własnoręcznym realizowaniu znamion czynu
zabronionego jako przestępstwo czy wykroczenie
skarbowe.(art. 9

§ 1k.k.s. in principio)

Współsprawstwo -

Polega na wspólnym

wykonywaniu czynu zabronionego przez co
najmniej dwie osoby fizyczne. Istotą
współsprawstwa jest porozumienie dwóch lub
więcej osób co do popełnienia określonego w
k.k.s. czynu zabronionego. Współsprawstwo może
polegać na podziale ról, zgodnie z którym każda z
osób współdziałających podejmuje określone
czynności wykonawcze, realizując część znamion
składających się na opis czynu zabronionego, zaś
suma ich zachowań wyczerpuje wszystkie
znamiona danego czynu;

Sprawstwo kierownicze -

Sprawstwo

kierownicze zachodzi wtedy, gdy sprawca kieruje

wykonaniem czynu zabronionego przez inną

osobę (lub inne osoby) Sprawca kierowniczy

organizuje i jednocześnie kieruje akcją

przestępczą nie biorąc w niej udziału.

Istotą sprawstwa kierowniczego jest to, że

osoba kierująca realizacją czynu zabronionego

przez inną osobę lub osoby, ma rzeczywistą

możliwość faktycznego panowania nad

rozwojem i przebiegiem bezprawnej akcji. W

szczególności od decyzji osoby kierującej

popełnieniem przez inną osobę czynu

zabronionego zależy rozpoczęcie i prowadzenie.

Sprawstwo polecające -

Sprawstwo polecające polega na

tym, że sprawca wykorzystuje uzależnienie innej osoby od

siebie i poleca jej wykonanie czynu zabronionego, ale nie

kieruje realizacją tego polecenia. Stosunek zależności to

stan, przy którym sprawca ma realny wpływ na inną osobę,

może decydować o jej sytuacji i w ten sposób oddziaływać na

jej zachowanie. Chodzi o zależność faktyczną, np. przełożony

— podwładny. Sprawca polecający musi mieć świadomość, że

osoba, której wydaje polecenie, czuje się zobowiązana do

posłuszeństwa. np. Sprawcą polecającym jest ten, kto

poleca uzależnionemu od siebie narkomanowi dokonanie

przemytu celnego narkotyków. Sprawstwo polecające ma

miejsce z chwilą realizacji czynu zabronionego przez sprawcę

wykonującego. Jeżeli on jedynie usiłował popełnić czyn

zabroniony, sprawca polecający odpowiada za usiłowanie.

Taki sam zakres odpowiedzialności, w wypadku sprawcy

polecającego, ma miejsce wówczas, gdy czynu zabronionego

nawet nie usiłowano dokonać

Podżeganie -

Polega ono na nakłanianiu innej osoby

do dokonania czynu zabronionego. Podżeganie może

być popełnione tylko w postaci zamiaru

bezpośredniego.

Nie wystarczy tu zamiar ewentualny (np. godzenie się

z tym, że opowiadanie o korzyściach majątkowych z

przestępstwa skarbowego może wywołać zamiar

przestępny). Podżegacz musi chcieć, aby inna osoba

dokonała przestępstwa skarbowego. Nakłanianie może

być wyrażone ustnie lub pisemnie albo może być

dorozumiane np. gestem lub postawą, jeżeli treść,

którą się przekazuje w ten sposób, zmierza do

wzbudzenia u adresata woli popełnienia przestępstwa

skarbowego. Nie jest możliwe nakłanianie w formie

zaniechania, lecz tylko działania.

Pomocnictwo -

Polega ono na ułatwianiu

innej osobie dokonania czynu fizycznego

albo udzielając rad, informacji

(pomocnictwo psychiczne). Pomocnictwo

może być popełnione tylko umyślnie, ale w

zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym.

Jak wynika z unormowania art. 18 § 3 k.k.,

możliwa jest realizacja pomocnictwa przez

zaniechanie. Warunkiem popełnienia

pomocnictwa przez zaniechanie jest to, aby

dopuszczający się zaniechania miał

szczególny obowiązek niedopuszczenia do

czynu zabronionego.

Odpowiedzialność podżegacza i pomocnika -

Podżegacz i pomocnik do przestępstwa skarbowego

odpowiadają w granicach swojej umyślności, czyli

swego zamiaru, niezależnie od odpowiedzialności

sprawcy wykonawczego (art. 20 k.k. w zw. z art. 20 § 2

k.k.s.). Jeżeli jednak sprawca wykonawczy usiłował

tylko dokonać przestępstwa skarbowego, podżegacz i

pomocnik odpowiadają jak za usiłowanie'''(art. 22 § l

k.k. w zw. z art. 20 § 2 k.k.s.). Jeżeli natomiast

przestępstwa skarbowego, do którego podżegano lub

udzielono pomocy, nawet nie usiłowano dokonać,

wówczas sąd może zastosować do podżegacza lub

pomocnika nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet

odstąpić od jej wymierzenia (art. 22 § 2 k.k. w zw.z

art.20 §2 k.k.s.). Konieczne w tym miejscu staje się

zwrócenie uwagi na dwa zagadnienia.

Po pierwsze w postaciach zjawiskowych podżegania i

pomocnictwa może być popełnione wyłącznie
przestępstwo skarbowe. Kodeks karny skarbowy
rezygnuje z karalności podżegania i pomocnictwa do
wykroczeń skarbowych. Po drugie wyłączenie
odpowiedzialności karnej za zapobieżenie przez
podżegacza lub pomocnika dokonania przestępstwa
skarbowego, następuje niezależnie od tego, czy to
zapobieżenie było dobrowolne (art. 20 § 4 k.k.s.).
Dobrowolność, jako przesłanka wyłączenia
odpowiedzialności za zapobieżenie dokonania
przestępstwa skarbowego, nie jest wymagana. Ważne
jest tylko, żeby zapobieżenie było skuteczne.