Klasyfikacja

Klasyfikacja

terenów

terenów

zieleni

zieleni

I. Tereny zieleni dostępne

I. Tereny zieleni dostępne

(otwarte) wypoczynku

(otwarte) wypoczynku

biernego i czynnego

biernego i czynnego



1. Tereny zieleni wypoczynku biernego

1. Tereny zieleni wypoczynku biernego



parki spacerowo-wypoczynkowe,

parki spacerowo-wypoczynkowe,



zieleńce,

zieleńce,



bulwary i promenady,

bulwary i promenady,



2. Tereny zieleni wypoczynku czynnego

2. Tereny zieleni wypoczynku czynnego



parki ludowe? (parki kultury, wypoczynku,

parki ludowe? (parki kultury, wypoczynku,

sportu etc.),

sportu etc.),



lasy komunalne (parki leśne),

lasy komunalne (parki leśne),

II. Tereny zieleni o specjalnym

II. Tereny zieleni o specjalnym

przeznaczeniu

przeznaczeniu



A. Tereny dostępne (otwarte)

A. Tereny dostępne (otwarte)

zadrzewienia

zadrzewienia

izolacyjne,

izolacyjne,



tereny zieleni tras komunikacyjnych (ulice, drogi,

tereny zieleni tras komunikacyjnych (ulice, drogi,

koleje, komunikacja lotnicza).

koleje, komunikacja lotnicza).



B. Tereny o ograniczonym dostępie (zamknięte)

B. Tereny o ograniczonym dostępie (zamknięte)



ogrody dydaktyczne (ogrody botaniczne, ogrody

ogrody dydaktyczne (ogrody botaniczne, ogrody

dendrologiczne, ogrody etnograficzne, ogrody

dendrologiczne, ogrody etnograficzne, ogrody

zoologiczne, ośrodki kultury ogrodniczej i wystawy

zoologiczne, ośrodki kultury ogrodniczej i wystawy

ogrodnicze),

ogrodnicze),



pracownicze ogrody działkowe (stałe, tymczasowe),

pracownicze ogrody działkowe (stałe, tymczasowe),



cmentarze (komunalne, parafialne, wojskowe),

cmentarze (komunalne, parafialne, wojskowe),



parki i ogrody zabytkowe.

parki i ogrody zabytkowe.

III. Tereny zieleni

III. Tereny zieleni

towarzyszącej

towarzyszącej



(obecność zieleni i jej funkcja nie jest główną funkcją

(obecność zieleni i jej funkcja nie jest główną funkcją

przeznaczenia terenu).

przeznaczenia terenu).



zabudowie osiedlowej i indywidualnej,

zabudowie osiedlowej i indywidualnej,



obiektom dziecięcym (place gier i zabaw, żłobki, przedszkola,

obiektom dziecięcym (place gier i zabaw, żłobki, przedszkola,

ogrody jordanowskie, ośrodki wczasów świątecznych, ośrodki

ogrody jordanowskie, ośrodki wczasów świątecznych, ośrodki

półkolonijne),

półkolonijne),



szkołom,

szkołom,



wyższym uczelniom,

wyższym uczelniom,



obiektom kulturalno-społecznym,

obiektom kulturalno-społecznym,



obiektom kultury i sztuki,

obiektom kultury i sztuki,



obiektom służby zdrowia,

obiektom służby zdrowia,



obiektom opieki społecznej,

obiektom opieki społecznej,



obiektom kultury fizycznej,

obiektom kultury fizycznej,



usługom techniczno-gospodarczym (energetyce, łączności,

usługom techniczno-gospodarczym (energetyce, łączności,

kana lizacji i oczyszczania miasta, wodociągom, filtrom,

kana lizacji i oczyszczania miasta, wodociągom, filtrom,

składom).

składom).



IV. Tereny gospodarki rolnej i leśnej

IV. Tereny gospodarki rolnej i leśnej



komunalne zakłady produkcji roślin,

komunalne zakłady produkcji roślin,



gospodarstwa produkcyjne

gospodarstwa produkcyjne

(warzywnicze, kwiaciarskie),

(warzywnicze, kwiaciarskie),



gospodarstwa rolniczo-hodowlane,

gospodarstwa rolniczo-hodowlane,



lasy produkcyjne.

lasy produkcyjne.



V. Tereny wycieczkowo-wypoczynkowe

V. Tereny wycieczkowo-wypoczynkowe



ośrodki wypoczynkowe,

ośrodki wypoczynkowe,



lasy podmiejskie,

lasy podmiejskie,



parki narodowe, krajobrazowe,

parki narodowe, krajobrazowe,

rezerwaty, etc

rezerwaty, etc



Na podstawie powyższego podziału

Na podstawie powyższego podziału

można stwierdzić, że funkcje terenów

można stwierdzić, że funkcje terenów

zieleni w mieście

zieleni w mieście

i w krajobrazie niezurbanizowanym

i w krajobrazie niezurbanizowanym

ulegają zasadniczym przemianom. Ich

ulegają zasadniczym przemianom. Ich

udział w strukturze miasta związany jest

udział w strukturze miasta związany jest

z ich rozbudową, rozwojem przemysłu,

z ich rozbudową, rozwojem przemysłu,

motoryzacji oraz turystyki, jak również

motoryzacji oraz turystyki, jak również

produkcją rolniczo-ogrodniczo-leśną.

produkcją rolniczo-ogrodniczo-leśną.



Dlatego ogólnie wyróżnić można 4

Dlatego ogólnie wyróżnić można 4

główne funkcje terenów: biologiczne,

główne funkcje terenów: biologiczne,

społeczne, estetyczne i gospodarcze.

społeczne, estetyczne i gospodarcze.

FUNKCJE BIOLOGICZNE

FUNKCJE BIOLOGICZNE



zadania sanitarno-higieniczne

zadania sanitarno-higieniczne

(tłumienie hałasu, osłona od dymów i

(tłumienie hałasu, osłona od dymów i

kurzu, oddziaływanie na psychikę

kurzu, oddziaływanie na psychikę

człowieka, etc.),

człowieka, etc.),



zadania klimatyczne (osłona od

zadania klimatyczne (osłona od

wiatrów, wpływ na wilgotność gleb

wiatrów, wpływ na wilgotność gleb

i powietrza, wpływ na temperaturę i

i powietrza, wpływ na temperaturę i

skład powietrza, etc.).

skład powietrza, etc.).

FUNKCJE GOSPODARCZE

FUNKCJE GOSPODARCZE



zadania produkcyjne (tereny rolnicze,

zadania produkcyjne (tereny rolnicze,

ogrodnicze, leśne),

ogrodnicze, leśne),



wpływ na zwiększenie produkcji rolniczej i

wpływ na zwiększenie produkcji rolniczej i

ogrodniczej (pasy wiatrochronne),

ogrodniczej (pasy wiatrochronne),



zadania izolacyjno- ochronne (osłony

zadania izolacyjno- ochronne (osłony

przeciwśnieżne, osłony prze ciwpożarowe oraz

przeciwśnieżne, osłony prze ciwpożarowe oraz

wpływ na zwiększenie bezpieczeństwa ruchu

wpływ na zwiększenie bezpieczeństwa ruchu

na trasach komunikacyjnych, zieleń

na trasach komunikacyjnych, zieleń

przeciwerozyjna),

przeciwerozyjna),



rola zieleni jako siedliska i żywiciela zwierząt.

rola zieleni jako siedliska i żywiciela zwierząt.



Tereny zieleni racjonalnie

Tereny zieleni racjonalnie

założone i pielęgnowane

założone i pielęgnowane

mogą być źródłem drewna,

mogą być źródłem drewna,

owoców, ziół i są także często

owoców, ziół i są także często

jedynym siedliskiem zwierząt,

jedynym siedliskiem zwierząt,

ptaków i owadów, których

ptaków i owadów, których

obecność jest konieczna dla

obecność jest konieczna dla

prawidłowego rozwoju

prawidłowego rozwoju

każdego biotopu.

każdego biotopu.

FUNKCJE SPOŁECZNE

FUNKCJE SPOŁECZNE



rola dydaktyczno-wychowawcza

rola dydaktyczno-wychowawcza

(ogrody zabaw dla dzieci, ogrody

(ogrody zabaw dla dzieci, ogrody

szkolne, ogrody dydaktyczne),

szkolne, ogrody dydaktyczne),



wpływ otaczającego środowiska

wpływ otaczającego środowiska

przyrodniczego na zdrowie i

przyrodniczego na zdrowie i

wypoczynek człowieka (wypoczynek,

wypoczynek człowieka (wypoczynek,

bierny i czynny w mieście, turystyka,

bierny i czynny w mieście, turystyka,

ogrody działkowe),

ogrody działkowe),

FUNKCJE ESTETYCZNE -

FUNKCJE ESTETYCZNE -

ZADANIA PLASTYCZNE

ZADANIA PLASTYCZNE



Zieleń kształtuje estetykę środowiska

Zieleń kształtuje estetykę środowiska

miejskiego i niezurbanizowanego.

miejskiego i niezurbanizowanego.

(Tworzy

(Tworzy

sylwetę miasta, stanowi osłonę maskującą

sylwetę miasta, stanowi osłonę maskującą

nieestetyczne obiekty w mieście. W krajobrazie

nieestetyczne obiekty w mieście. W krajobrazie

niezurbanizowanym zieleń spełnia zadania

niezurbanizowanym zieleń spełnia zadania

otulinowo-kompozycyjne przy obiektach

otulinowo-kompozycyjne przy obiektach

inżynierskich.

inżynierskich.



Zadania plastyczne zieleni w kształtowaniu

Zadania plastyczne zieleni w kształtowaniu

zespołów urbanistycznych należy

zespołów urbanistycznych należy

analizować w skali całego miasta oraz jego

analizować w skali całego miasta oraz jego

poszczególnych dzielnic i pojedynczych

poszczególnych dzielnic i pojedynczych

obiektów architektonicznych.

obiektów architektonicznych.



Szczególnie ważną rolę plastyczną w

Szczególnie ważną rolę plastyczną w

planach całych miast i ich dzielnic

planach całych miast i ich dzielnic

pełnią duże płaszczyzny zieleni,

pełnią duże płaszczyzny zieleni,

które działają jako czynnik

które działają jako czynnik

zmiękczający i rozluźniający sztywną

zmiękczający i rozluźniający sztywną

zabudowę.

zabudowę.



Roślinność wprowadzona do wnętrza

Roślinność wprowadzona do wnętrza

miasta jako świadomy kontrast plastyczny

miasta jako świadomy kontrast plastyczny

będzie właści wie podkreślała cechy

będzie właści wie podkreślała cechy

plastyczne obiektów architektonicznych

plastyczne obiektów architektonicznych

swoją formą, kolorem i strukturą.

swoją formą, kolorem i strukturą.

Estetyczne oddziaływanie zieleni jest

Estetyczne oddziaływanie zieleni jest

szczególnie wyczuwalne w mniejszej skali

szczególnie wyczuwalne w mniejszej skali

dzielnic lub fragmentów miasta.

dzielnic lub fragmentów miasta.

Opracowanie poszczególnych wnętrz

Opracowanie poszczególnych wnętrz

miejskich musi uwzględ niać wszystkie

miejskich musi uwzględ niać wszystkie

elementy plastyki, jakimi są:

elementy plastyki, jakimi są:

architektura, rzeźba, malarstwo i

architektura, rzeźba, malarstwo i

zieleń.

zieleń.



Istotną rolę dla estetyki miasta pełni

Istotną rolę dla estetyki miasta pełni

zieleń stosowana jako element

zieleń stosowana jako element

osłonowy i maskujący nieestetyczne

osłonowy i maskujący nieestetyczne

obiekty znajdujące się zawsze na

obiekty znajdujące się zawsze na

jego terenie. Wielkie składowiska,

jego terenie. Wielkie składowiska,

magazyny. Drzewa, krzewy i pnącza

magazyny. Drzewa, krzewy i pnącza

właściwie zastosowane mogą

właściwie zastosowane mogą

zupełnie dobrze spełniać rolę

zupełnie dobrze spełniać rolę

maskujących osłon.

maskujących osłon.



Zieleń stosowana przy obiektach

Zieleń stosowana przy obiektach

inżynierskich w krajobrazie

inżynierskich w krajobrazie

niezurbanizowanym pełni szczególnie ważną

niezurbanizowanym pełni szczególnie ważną

funkcję, gdyż wszystkie te obiekty powinny

funkcję, gdyż wszystkie te obiekty powinny

być harmonijnie wkomponowywane w

być harmonijnie wkomponowywane w

krajobraz, co jest możliwe jedynie przy

krajobraz, co jest możliwe jedynie przy

dużym współudziale zieleni, która powinna

dużym współudziale zieleni, która powinna

zawsze występować jako zielony zespół

zawsze występować jako zielony zespół

nawiązujący do krajobrazu otaczają cego

nawiązujący do krajobrazu otaczają cego

założenie inżynierskie.

założenie inżynierskie.



Wszystkie ww. tereny zieleni pełnią w

Wszystkie ww. tereny zieleni pełnią w

mieście funkcję przyrodniczą (głównie

mieście funkcję przyrodniczą (głównie

klimatyczną, hydrologiczną i

klimatyczną, hydrologiczną i

biologiczną), o znaczeniu lokalnym

biologiczną), o znaczeniu lokalnym

oraz ponadlokalnym.

oraz ponadlokalnym.





Tereny te to mniejsza lub większą

Tereny te to mniejsza lub większą

całość przyrodnicza, charakteryzująca

całość przyrodnicza, charakteryzująca

się względnie jednolitą strukturą i

się względnie jednolitą strukturą i

podobnym stylem funkcjonowania

podobnym stylem funkcjonowania

zwana ogólnie

zwana ogólnie

GEOKOMPLEKSEM

GEOKOMPLEKSEM

.

.



Powiązania te realizują się poprzez

Powiązania te realizują się poprzez

różnorodne procesy przyrodnicze, wśród

różnorodne procesy przyrodnicze, wśród

których dominują: powierzchniowy i

których dominują: powierzchniowy i

podziemny spływ wody, ruch mas

podziemny spływ wody, ruch mas

powietrza oraz migracje organizmów,

powietrza oraz migracje organizmów,

pozostające w warunkach miejskich pod

pozostające w warunkach miejskich pod

przemożnym wpływem człowieka.

przemożnym wpływem człowieka.



To właśnie te obszary są podstawowym

To właśnie te obszary są podstawowym

tworzywem

tworzywem

SYSTEMU

SYSTEMU

PRZYRODNICZEGO MIASTA (SPM).

PRZYRODNICZEGO MIASTA (SPM).



System Przyrodniczy Miasta

System Przyrodniczy Miasta

to celowo

to celowo

wyodrębniona część miasta (składająca się z

wyodrębniona część miasta (składająca się z

odpowiednio dobranych geokompleksów),

odpowiednio dobranych geokompleksów),

pełniąca nadrzędne funkcje przyrodnicze

pełniąca nadrzędne funkcje przyrodnicze

(głównie klimatyczną, hydrologiczną i

(głównie klimatyczną, hydrologiczną i

biologiczną) oraz podporządkowane im

biologiczną) oraz podporządkowane im

funkcje pozaprzyrodnicze (na przykład

funkcje pozaprzyrodnicze (na przykład

mieszkaniową, wypoczynkową i estetyczną),

mieszkaniową, wypoczynkową i estetyczną),

składająca się z obszarów węzłowych i

składająca się z obszarów węzłowych i

węzłów, (czyli źródeł zasilania) oraz

węzłów, (czyli źródeł zasilania) oraz

korytarzy i sięgaczy, (czyli dróg zasilania),

korytarzy i sięgaczy, (czyli dróg zasilania),

powiązanych ze sobą oraz z regionalnym

powiązanych ze sobą oraz z regionalnym

systemem przyrodniczym procesami

systemem przyrodniczym procesami

wymiany materialno-energetycznej.

wymiany materialno-energetycznej.

Przekształcenia środowiska

Przekształcenia środowiska

przyrodniczego w mieście.

przyrodniczego w mieście.



Sposób przekształcenia warunków

Sposób przekształcenia warunków

środowiska przyrodniczego w

środowiska przyrodniczego w

mieście powoduje, że mówi się o

mieście powoduje, że mówi się o

specyficznym środowisku

specyficznym środowisku

miejskim.

miejskim.

Warunki klimatyczne

Warunki klimatyczne



są inne zarówno w różnych miastach, jak i w

są inne zarówno w różnych miastach, jak i w

poszczególnych częściach jednego miasta.

poszczególnych częściach jednego miasta.

Generalnie:

Generalnie:



klimat miejski cieplejszy i suchszy,

klimat miejski cieplejszy i suchszy,



nasłonecznienie

nasłonecznienie

mniejsze niż poza miastem.

mniejsze niż poza miastem.

Budynki i pokryta asfaltem powierzchnia maja

Budynki i pokryta asfaltem powierzchnia maja

znacznie większa pojemność cieplna niż powierzchnie

znacznie większa pojemność cieplna niż powierzchnie

pokryte roślinnością i dlatego akumuluja - a

pokryte roślinnością i dlatego akumuluja - a

następnie emitują - większe ilości ciepła.

następnie emitują - większe ilości ciepła.

Wychładzanie powierzchni zabudowanej przebiega

Wychładzanie powierzchni zabudowanej przebiega

wolniej niż oziębianie terenów niezabudowanych. W

wolniej niż oziębianie terenów niezabudowanych. W

mieście istnieje wiele sztucznych źródeł ciepła, które

mieście istnieje wiele sztucznych źródeł ciepła, które

także przyczyniają się do tego, że klimat w mieście

także przyczyniają się do tego, że klimat w mieście

jest cieplejszy niż poza nim.

jest cieplejszy niż poza nim.



wilgotność

wilgotność

powietrza w miastach

powietrza w miastach

jest mniejsza niż w ich otoczeniu,

jest mniejsza niż w ich otoczeniu,

ponieważ ewapotranspiracja -

ponieważ ewapotranspiracja -

parowanie z powierzchni roślin i

parowanie z powierzchni roślin i

gleby jest w nich znacznie mniejsze

gleby jest w nich znacznie mniejsze

niż na terenach pozamiejskich.

niż na terenach pozamiejskich.



zachmurzenie

zachmurzenie

jest większe z powodu

jest większe z powodu

obecności znacznej liczby jąder

obecności znacznej liczby jąder

kondensacji, tworzonych przez

kondensacji, tworzonych przez

zawieszone zanieczyszczenie powietrza.

zawieszone zanieczyszczenie powietrza.

Wzrost zachmurzenia nad miastem

Wzrost zachmurzenia nad miastem

zmniejsza nasłonecznienie, a w

zmniejsza nasłonecznienie, a w

szczególności ogranicza dostęp do

szczególności ogranicza dostęp do

podłoża promieni ultrafioletowych

podłoża promieni ultrafioletowych

(promieniowanie krótkofalowe jest

(promieniowanie krótkofalowe jest

najsilniej rozpraszane przez zawieszone

najsilniej rozpraszane przez zawieszone

w powietrzu zanieczyszczenia i chmury).

w powietrzu zanieczyszczenia i chmury).

W wyniku działania wielu

W wyniku działania wielu

czynników nad miastem

czynników nad miastem

utrzymuje się tzw. „wyspa

utrzymuje się tzw. „wyspa

ciepła",

ciepła",



szczególnie wyraźna przy pogodzie wyżowej,

szczególnie wyraźna przy pogodzie wyżowej,

z małym zachmurzeniem i niewielkimi

z małym zachmurzeniem i niewielkimi

prędkościami wiatru. Wyższa temperatura w

prędkościami wiatru. Wyższa temperatura w

obrębie miasta w porównaniu z terenami

obrębie miasta w porównaniu z terenami

niezurbanizowanymi powoduje powstanie

niezurbanizowanymi powoduje powstanie

lokalnej cyrkulacji, w wyniku której do

lokalnej cyrkulacji, w wyniku której do

wnętrza miasta zasysane są chłodniejsze

wnętrza miasta zasysane są chłodniejsze

masy powietrza spoza miasta, łagodząc nieco

masy powietrza spoza miasta, łagodząc nieco

efekt podgrzania powietrza.

efekt podgrzania powietrza.



Wnioski:

Wnioski:

Gospodarka wodna.

Gospodarka wodna.



Zabudowa i pokrycie terenu miasta

Zabudowa i pokrycie terenu miasta

nieprzepuszczalnymi warstwami asfaltu

nieprzepuszczalnymi warstwami asfaltu

i betonu ma także niekorzystny wpływ

i betonu ma także niekorzystny wpływ

na stosunki wodne. W warunkach

na stosunki wodne. W warunkach

miejskich tylko niewielka ilość wody

miejskich tylko niewielka ilość wody

deszczowej i roztopowej może wsiąknąć

deszczowej i roztopowej może wsiąknąć

w glebę, zmniejsza się więc retencja

w glebę, zmniejsza się więc retencja

przypowierzchniowa i przenikanie wody

przypowierzchniowa i przenikanie wody

do warstw wodonośnych.

do warstw wodonośnych.



Mała przepuszczalność gruntu

Mała przepuszczalność gruntu

wzmaga spływ powierzchniowy, który

wzmaga spływ powierzchniowy, który

w centrum miasta może obejmować

w centrum miasta może obejmować

do 90% opadu, przez co większa część

do 90% opadu, przez co większa część

wody opadowej trafia do kanalizacji.

wody opadowej trafia do kanalizacji.

Duży pobór wody na potrzeby

Duży pobór wody na potrzeby

komunalne i przemysłowe, a także

komunalne i przemysłowe, a także

prace budowlane (odwodnienia), przy

prace budowlane (odwodnienia), przy

zmniejszonej infiltracji na obszarach

zmniejszonej infiltracji na obszarach

zabudowanych, wpływają na obniżenie

zabudowanych, wpływają na obniżenie

poziomu wód gruntowych.

poziomu wód gruntowych.



Zbiorniki wodne w miastach są zwykle

Zbiorniki wodne w miastach są zwykle

silnie narażone na wysychanie, a

silnie narażone na wysychanie, a

dodatkowo mogą być zanieczyszczone i

dodatkowo mogą być zanieczyszczone i

zakwaszone, zarówno z powodu

zakwaszone, zarówno z powodu

zanieczyszczeń, dostających się do

zanieczyszczeń, dostających się do

zbiorników z opadami atmosferycznymi,

zbiorników z opadami atmosferycznymi,

jak i dopływu zanieczyszczonych wód, a

jak i dopływu zanieczyszczonych wód, a

nawet ścieków spływających z

nawet ścieków spływających z

powierzchni terenu.

powierzchni terenu.



Wnioski:

Wnioski:

Przekształcenia gleb.

Przekształcenia gleb.



Zanieczyszczenia powietrza, sól

Zanieczyszczenia powietrza, sól

używana do usuwania śniegu, duże

używana do usuwania śniegu, duże

ilości metali ciężkich, a także

ilości metali ciężkich, a także

specyficzne stosunki wodne

specyficzne stosunki wodne

powodują bardzo poważne zmiany w

powodują bardzo poważne zmiany w

jakości gleb na terenach miejskich.

jakości gleb na terenach miejskich.



Zmiany chemiczne w glebach polegają

Zmiany chemiczne w glebach polegają

m.in. na silnym zasoleniu,

m.in. na silnym zasoleniu,

spowodowanym powszechnym

spowodowanym powszechnym

stosowaniem chlorku sodu i chlorku

stosowaniem chlorku sodu i chlorku

wapnia do odśnieżania jezdni, a także na

wapnia do odśnieżania jezdni, a także na

zwiększeniu zasadowości z powodu

zwiększeniu zasadowości z powodu

obecności dużej ilości wapnia oraz opadu

obecności dużej ilości wapnia oraz opadu

popiołów alkalicznych, emitowanych

popiołów alkalicznych, emitowanych

przez elektrociepłownie. Inną cechą gleb

przez elektrociepłownie. Inną cechą gleb

miejskich jest zawartość znacznych ilości

miejskich jest zawartość znacznych ilości

metali ciężkich (ołów, nikiel, kadm).

metali ciężkich (ołów, nikiel, kadm).



Wszystko to prowadzi do zmniejszenia

Wszystko to prowadzi do zmniejszenia

aktywności biologicznej gleby:

aktywności biologicznej gleby:

zmniejszenie liczby organizmów

zmniejszenie liczby organizmów

glebowych niekorzystnie odbija się na

glebowych niekorzystnie odbija się na

jej strukturze i w konsekwencji źle

jej strukturze i w konsekwencji źle

wpływa na rozwój roślinności.

wpływa na rozwój roślinności.



Pobudowlane przekształcenia profili

Pobudowlane przekształcenia profili

glebowych, a w konsekwencji

glebowych, a w konsekwencji

zakłócenia stosunków wodnych, etc.

zakłócenia stosunków wodnych, etc.

Świat flory i fauny.

Świat flory i fauny.



Mimo na ogół niekorzystnych warunków

Mimo na ogół niekorzystnych warunków

siedliskowych w miastach notuje się często

siedliskowych w miastach notuje się często

znaczną liczbę gatunków roślin i zwierząt.

znaczną liczbę gatunków roślin i zwierząt.

Znaczna liczba gatunków nie jest

Znaczna liczba gatunków nie jest

równoznaczna z bogatą strukturą biocenoz i

równoznaczna z bogatą strukturą biocenoz i

ich zrównoważeniem. Charakterystyczne jest,

ich zrównoważeniem. Charakterystyczne jest,

że w mieście występuje znaczna ilości

że w mieście występuje znaczna ilości

gatunków obcych, która zwykle maleje w

gatunków obcych, która zwykle maleje w

kierunku od centrum miasta do jego

kierunku od centrum miasta do jego

przedmieść, wzrasta natomiast w tym

przedmieść, wzrasta natomiast w tym

kierunku udział gatunków rzadkich.

kierunku udział gatunków rzadkich.



Zbiorowiska roślinne w miastach w

Zbiorowiska roślinne w miastach w

dużej części nie są zespołami

dużej części nie są zespołami

naturalnymi, które osiągnęły stan

naturalnymi, które osiągnęły stan

równowagi w toku sukcesji. Stanowią

równowagi w toku sukcesji. Stanowią

one raczej mieszankę gatunków

one raczej mieszankę gatunków

lokalnych z sąsiednich biocenoz, a

lokalnych z sąsiednich biocenoz, a

także przywleczonych świadomie lub

także przywleczonych świadomie lub

przypadkowo przez człowieka z

przypadkowo przez człowieka z

różnych stref klimatycznych.

różnych stref klimatycznych.



Stała ingerencja w biocenozy powoduje,

Stała ingerencja w biocenozy powoduje,

że wyspecjalizowane gatunki rodzime są

że wyspecjalizowane gatunki rodzime są

często eliminowane, a właśnie te gatunki

często eliminowane, a właśnie te gatunki

decydują o stabilności i trwałości

decydują o stabilności i trwałości

układów ekologicznych. Preferowane są

układów ekologicznych. Preferowane są

natomiast gatunki pionierskie,

natomiast gatunki pionierskie,

niewyspecjalizowane, łatwo kolonizujące

niewyspecjalizowane, łatwo kolonizujące

nowe siedliska i szybko się rozmnażające.

nowe siedliska i szybko się rozmnażające.

Właśnie spośród tego typu gatunków

Właśnie spośród tego typu gatunków

wywodzą się tzw. „szkodniki" (np. mysz

wywodzą się tzw. „szkodniki" (np. mysz

domowa, szczur wędrowny).

domowa, szczur wędrowny).



Silnie przekształcone warunki w

Silnie przekształcone warunki w

mieście powodują także zmiany w

mieście powodują także zmiany w

biologii żyjących tam roślin i zwierząt.

biologii żyjących tam roślin i zwierząt.

Zmienia się okres kwitnienia,

Zmienia się okres kwitnienia,

zwierzęta rozmnażają się więcej razy

zwierzęta rozmnażają się więcej razy

w ciągu roku (również zimą).

w ciągu roku (również zimą).

Niektóre ptaki przestają odlatywać na

Niektóre ptaki przestają odlatywać na

zimę, znajdując w mieście

zimę, znajdując w mieście

odpowiednie warunki do zimowania.

odpowiednie warunki do zimowania.



Równocześnie zbiorniki wodne, stare

Równocześnie zbiorniki wodne, stare

ogrody, starorzecza i inne fragmenty

ogrody, starorzecza i inne fragmenty

przestrzeni miejskiej o mało

przestrzeni miejskiej o mało

przekształconych warunkach środowiska

przekształconych warunkach środowiska

stanowią ostoję dla wielu rodzimych

stanowią ostoję dla wielu rodzimych

gatunków roślin i zwierząt, które w

gatunków roślin i zwierząt, które w

intensywnie uprawianych agrocenozach

intensywnie uprawianych agrocenozach

poza miastem straciły swoje siedliska lub

poza miastem straciły swoje siedliska lub

zostały wyeliminowane przez uprawę i

zostały wyeliminowane przez uprawę i

ochronę roślin uprawnych.

ochronę roślin uprawnych.

Wnioski:

Wnioski:



Podstawowe rodzaje założeń

Podstawowe rodzaje założeń

ogrodowych i krajobrazowych

ogrodowych i krajobrazowych

położonych na obszarach miast i

położonych na obszarach miast i

w krajobrazie tworzących

w krajobrazie tworzących

systemy o wysokich walorach

systemy o wysokich walorach

zdrowotnych, ekologicznych i

zdrowotnych, ekologicznych i

estetycznych.

estetycznych.

Zestawienie oraz

Zestawienie oraz

przedstawienie ogólne:

przedstawienie ogólne:



Ogrody związane z

Ogrody związane z

obiektami budowlanymi:

obiektami budowlanymi:



Ogrody dziedzińcowe, ogrody

Ogrody dziedzińcowe, ogrody

kościelne, ogrody rezydencyjce,

kościelne, ogrody rezydencyjce,

Ogrody szpitalne, uzdrowiskowe,

Ogrody szpitalne, uzdrowiskowe,

ogrody na dachach i elewacjach

ogrody na dachach i elewacjach

zabudowy. Ogrody zimowe, etc.

zabudowy. Ogrody zimowe, etc.



Ogrody związane ze strukturą

Ogrody związane ze strukturą

urbanistyczną miasta: gaje, błonia,

urbanistyczną miasta: gaje, błonia,

parki miejskie, skwery i zieleńce,

parki miejskie, skwery i zieleńce,

bulwary, promenady, ogrody

bulwary, promenady, ogrody

działkowe, ogrody botaniczne, ogrody

działkowe, ogrody botaniczne, ogrody

zoologiczne, ogrody dzieci i młodzieży,

zoologiczne, ogrody dzieci i młodzieży,

ogrody specjalne ( np.: dla osób

ogrody specjalne ( np.: dla osób

niewidomych, ogrody rzeźb, ogrody

niewidomych, ogrody rzeźb, ogrody

sportu niekwalifikowanego, ogrody

sportu niekwalifikowanego, ogrody

wystawowe, cmentarne, ogrody

wystawowe, cmentarne, ogrody

osiedlowe, etc

osiedlowe, etc



Ogrody związane z krajobrazem lub

Ogrody związane z krajobrazem lub

otuliną miasta: parki leśne, Parki

otuliną miasta: parki leśne, Parki

narodowe, krajobrazowe, parki

narodowe, krajobrazowe, parki

kulturowe, pola golfowe, parki

kulturowe, pola golfowe, parki

krajobrazowe, biwakowe,

krajobrazowe, biwakowe,

kempingowe, parki leśne, etc.

kempingowe, parki leśne, etc.

OGRODY ZWIĄZANE Z

OGRODY ZWIĄZANE Z

OBIEKTAMI

OBIEKTAMI

BUDOWLANYMI:

BUDOWLANYMI:



W tej grupie ogrodów:

W tej grupie ogrodów:



Ogrody rezydencyjce – ogrodu

Ogrody rezydencyjce – ogrodu

domowe – zostały szczegółowo

domowe – zostały szczegółowo

omówione w poprzednim semestrze.

omówione w poprzednim semestrze.



Ogrody dziedzińcowe, ogrody

Ogrody dziedzińcowe, ogrody

kościelne, ogrody szpitalne,

kościelne, ogrody szpitalne,

uzdrowiskowe, ogrody na dachach i

uzdrowiskowe, ogrody na dachach i

elewacjach zabudowy

elewacjach zabudowy

– będą

– będą

szczegółowo omówione na kolejnych

szczegółowo omówione na kolejnych

wykładach.

wykładach.

OGRODY ZWIĄZANE Z

OGRODY ZWIĄZANE Z

OBIEKTAMI

OBIEKTAMI

BUDOWLANYMI:

BUDOWLANYMI:



Ogrody zimowe

Ogrody zimowe

– (in. szklarnia) przeszklone

– (in. szklarnia) przeszklone

budowle, wolnostojące lub dobudowane do

budowle, wolnostojące lub dobudowane do

trwałych obiektów architektonicznych,

trwałych obiektów architektonicznych,

przeznaczone do uprawy EGZOTÓW (rośliny

przeznaczone do uprawy EGZOTÓW (rośliny

introdukowane) etc. Wywodzą się z tradycji

introdukowane) etc. Wywodzą się z tradycji

ogrodów Rosji (srogi klimat) oraz wystaw

ogrodów Rosji (srogi klimat) oraz wystaw

ogrodniczych organizowanych w 2 poł. XIX

ogrodniczych organizowanych w 2 poł. XIX

wieku w Niemczech. Ze względu na rośliny

wieku w Niemczech. Ze względu na rośliny

jakie w nich były hodowane wyróżnia się:

jakie w nich były hodowane wyróżnia się:

palmiarnie (zielonogórska palmiarnia k. XIX.),

palmiarnie (zielonogórska palmiarnia k. XIX.),

pomarańczarnie (Stara i Nowa Pomarańczarnia

pomarańczarnie (Stara i Nowa Pomarańczarnia

w Łazienkach), paprociarnie, cytyniarnie,

w Łazienkach), paprociarnie, cytyniarnie,



Budowa ogrodu zimowego wymaga

Budowa ogrodu zimowego wymaga

opracowania odpowiedniej

opracowania odpowiedniej

dokumentacji projektowej oraz

dokumentacji projektowej oraz

uzyskania pozwolenia na budowę lub

uzyskania pozwolenia na budowę lub

zgłoszenia w odpowiednim

zgłoszenia w odpowiednim

starostwie powiatowym.

starostwie powiatowym.

OGRODY ZWIĄZANE ZE

OGRODY ZWIĄZANE ZE

STRUKTURĄ

STRUKTURĄ

URBANISTYCZNĄ MIASTA

URBANISTYCZNĄ MIASTA



GAJ (lasek) – forma roślinności

GAJ (lasek) – forma roślinności

drzewiastej zbliżona charakterem do lasu.

drzewiastej zbliżona charakterem do lasu.

Zajmuje niezbyt duży obszar odznacza się

Zajmuje niezbyt duży obszar odznacza się

niejednolitym zagęszczeniem nasadzeń.

niejednolitym zagęszczeniem nasadzeń.

Od czasu renesansu stosowane są

Od czasu renesansu stosowane są

również gaje jednogatunkowe: dębowe,

również gaje jednogatunkowe: dębowe,

oliwne, sosnowe, cedrowe (święte gaje).

oliwne, sosnowe, cedrowe (święte gaje).

W Polsce gaje – to laski najczęściej

W Polsce gaje – to laski najczęściej

jednogatunkowe z drzew zimozielonych.

jednogatunkowe z drzew zimozielonych.



GAJ ŚWIETLISTY – luźna struktura

GAJ ŚWIETLISTY – luźna struktura

nasadzeń z roślin światłożądnych –

nasadzeń z roślin światłożądnych –

korony drzew nie są zwarte. Gaje te

korony drzew nie są zwarte. Gaje te

charakteryzują się również brakiem

charakteryzują się również brakiem

warstwy krzewów.

warstwy krzewów.



Ogród ten przeznaczony jest od

Ogród ten przeznaczony jest od

wypoczynku biernego, kontemplacji,

wypoczynku biernego, kontemplacji,

odosobnienia, etc., dlatego na terenach

odosobnienia, etc., dlatego na terenach

miejskich gaje można stosować jako

miejskich gaje można stosować jako

część (wnętrze) większego założenia lub

część (wnętrze) większego założenia lub

jako struktury samodzielne w zależności

jako struktury samodzielne w zależności

od przeznaczenia terenu.

od przeznaczenia terenu.

BŁONIA – ŁĄKA MIEJSKA.

BŁONIA – ŁĄKA MIEJSKA.



Podmiejskie łąki zakładane na terenie

Podmiejskie łąki zakładane na terenie

płaskim, zajmujące dość pokaźny

płaskim, zajmujące dość pokaźny

obszar, porośnięty wyłącznie trawą.

obszar, porośnięty wyłącznie trawą.

Urządzane jako miejsce wypoczynku dla

Urządzane jako miejsce wypoczynku dla

ludności, okazjonalnych uroczystości

ludności, okazjonalnych uroczystości

lub spotkań, miejsce okresowych zabaw

lub spotkań, miejsce okresowych zabaw

i imprez zbiorowych z udziałem wielu

i imprez zbiorowych z udziałem wielu

ludzi. W Polsce szczególną sławę

ludzi. W Polsce szczególną sławę

zyskały błonia krakowskie.

zyskały błonia krakowskie.



OGRODY DZIAŁKOWE

OGRODY DZIAŁKOWE



OGRODY BOTANICZNE

OGRODY BOTANICZNE



OGRODY ZOOLOGICZNE

OGRODY ZOOLOGICZNE

OGRODY SPECJALNE

OGRODY SPECJALNE



Np.: ogród rzeźb, malarstwa np.:

Np.: ogród rzeźb, malarstwa np.:

przy galerii. Ogród dla osób

przy galerii. Ogród dla osób

niewidomych

niewidomych

– charakteryzuje się

– charakteryzuje się

dostosowaniem do wymogów osób

dostosowaniem do wymogów osób

niewidomych np.: podwyższone grzędy

niewidomych np.: podwyższone grzędy

z roślinami, zróżnicowanie nawierzchni

z roślinami, zróżnicowanie nawierzchni

wyczuwalne pod kołami, tablice

wyczuwalne pod kołami, tablice

informacyjne z wypukłymi literami,

informacyjne z wypukłymi literami,

sygnały dźwiękowe.

sygnały dźwiękowe.



W ogrodach dla osób niewidomych należy

W ogrodach dla osób niewidomych należy

również zastosować odpowiednie rośliny:

również zastosować odpowiednie rośliny:



1. Zapewniając kontakt dotykowy

1. Zapewniając kontakt dotykowy

(bezpieczny). Nie wolno stosować roślin,

(bezpieczny). Nie wolno stosować roślin,

które mogą pokaleczyć lub poparzyć ręce.

które mogą pokaleczyć lub poparzyć ręce.

Stosowanie roślin tzw.: dotykowych.

Stosowanie roślin tzw.: dotykowych.



2. Zapewniające zapach charakterystyczny

2. Zapewniające zapach charakterystyczny

kwiatów np. konwalia majowa, etc.

kwiatów np. konwalia majowa, etc.

charakterystyczny całej rośliny np.

charakterystyczny całej rośliny np.

krwawnik, zapach typowy np. zioła,

krwawnik, zapach typowy np. zioła,



OGRODY WYSTAWOWE – tereny wystaw

OGRODY WYSTAWOWE – tereny wystaw

ogrodniczych.

ogrodniczych.



OGRODY OSIEDLOWE – związane z

OGRODY OSIEDLOWE – związane z

osiedlami mieszkaniowymi.

osiedlami mieszkaniowymi.



PARKI MIEJSKIE, kultury, rekreacji, etc.

PARKI MIEJSKIE, kultury, rekreacji, etc.



Skwery i zieleńce, bulwary, promenady,

Skwery i zieleńce, bulwary, promenady,

ogrody dzieci i młodzieży, ogrody

ogrody dzieci i młodzieży, ogrody

sportu niekwalifikowanego, cmentarne,

sportu niekwalifikowanego, cmentarne,

etc. będą szczegółowo omówione na

etc. będą szczegółowo omówione na

kolejnych wykładach.

kolejnych wykładach.