Możliwości

zastosowania

egzogennego tlenku

azotu

1980

- odkrycie EDRF

1986

- EDRF = tlenek azotu (NO)

1988

- pierwsze kliniczne zastosowanie

NO

1992

-NO molekułą roku (Science)

1998

- nagroda Nobla za odkrycia

dotyczące NO

Higenbottam T., Pepke-Zaba J., Scott J., Woolman
P.,
Coutts C., Wallwork J.:

Inhaled "endothelium derived relaxing

factor" (EDRF)

in primary pulmonary hypertension.

Am Rev Respir Dis 1988, 137, 107

•

głębokiego i selektywnego rozkurczu naczyniowego
łożyska płucnego u chorych z nadciśnieniem płucnym

•

znaczącej poprawy oksygenacji i zmniejszenia
przecieku płucnego u chorych z zespołami zaburzeń
oddychania

NO - uniwersalnym mediatorem w obrębie układu
krążenia,
układu nerwowego i immunologicznego.

Egzogenne zastosowanie NO prowadzi
natomiast do:

•

konwencjonalne środki naczyniorozszerzające

•

środki o działaniu inotropowo dodatnim

•

hyperwentylacja i wysokie stężenia tlenu w mieszaninie

oddechowej

Leczenie przełomu nadciśnienia

płucnego:

Zastosowanie konwencjonalnych
środków rozszerzających naczynia
obniża nie tylko opór
płucny, ale i opór systemowy.

U chorych z zespołami zaburzeń
oddychania postępowanie takie może
zwiększyć przeciek płucny i
spowodować upośledzenie oksygenacji.

Jest to wskazanie do zastosowania:

• inhalacji egzogennego NO

•

ECMO

Przełom nadciśnienia płucnego może
spowodować ciężkie upośledzenie
funkcji prawej komory serca.

Jeżeli zawiodą konwencjonalne metody
postępowania - dochodzi do stanu
bezpośredniego zagrożenia życia.

Inhalacja NO jest użyteczną metodą

leczenia:

•

niemowląt z przetrwałym nadciśnieniem płucnym (PPHN)

•

chorych z ostrymi zespołami zaburzeń oddychania (ARDS)

•

chorych z nadciśnieniem płucnym po zabiegach
kardiochirurgicznych

•

u dzieci z wrodzonymi wadami serca

•

u dorosłych ze zwężeniem lewego ujścia żylnego i
wadami wielozastawkowymi

•

u chorych po transplantacji serca oraz serca i płuc

•

u chorych po zabiegu trombendarterektomii płucnej

•

u chorych ze wspomaganiem lewej komory serca

Istotnie podwyższone ciśnienie i opory
płucne
po zabiegach kardiochirurgicznych
spotyka się

:

W tych grupach chorych mogą wystąpić
wskazania
do zastosowania NO.

Test z użyciem NO może znaleźć zastosowanie podczas:

•

kwalifikacji biorców do transplantacji serca

•

kwalifikacji dzieci do operacyjnej korekcji wad
wrodzonych

Test ten określa odwracalność nadciśnienia płucnego

Zastosowanie diagnostyczne NO

•

Two cases of poisoning by contamination of nitrous oxide
with higher oxides of nitrogen during anaesthesia.

Br J Anaesth 1967, 39, 388

•

Indoor air pollution: NO, NO2, CO and CO2.

J Allergy Clin Immunol 1994, 94, 289

•

Early response of the lungs to low levels of nitrogen
dioxide. Light and electron microscopy.

Arch Environ Health 1972, 24, 160

NO to jednak również karcinogenny
składnik dymu tytoniowego i spalin
samochodowych, środek powszechnie
uważany za szkodliwy i toksyczny.

Toksyczność NO

•

powstawanie wolnych rodników

•

methemoglobinemia

•

transformacja do NO

2

•

hamowanie agregacji krwinek płytkowych

•

działanie supresyjne na produkcję
endogennego NO (rebound effect)

•

?

•

Stężenia wymagane do wywołania efektu

terapeutycznego są minimalne

•

Wynoszą one często mniej niż 10 ppm.

•

Zmniejsza to ryzyko związane z inhalacją

NO.

•

Inhaled nitric oxide leading to pulmonary
edema
in stable heart failure.

Am J Cardiol 1994, 74, 70

•

Inhaled nitric oxide enhances oxygenation but
not
survival in infants with alveolar capillary
dysplasia.

J Pediatr 1997, 130, 417

•

Controversies in the use of inhaled nitric oxide
therapy
in the newborn.

Clin Perinatol 1998, 25, 203

•

Nitric oxide, unjustified credit?

J Thorac Cardiovasc Surg 1996, 111, 284

•

Nitric oxide inhalation in acute respiratory

distress
syndrome: it works, but can we prove it?

Crit Care Med 1998, 26, 15

•

Just say NO to inhaled nitric oxide for the

acute
respiratory distress syndrome.

Crit Care Med 1998, 26, 1

•

Nitric oxide, delivery, measurement and clinical
application.

J Cardiothorac Vasc Anest 1995, 11, 748

•

UK guidelines for the use of inhaled nitric oxide
therapy in adult ICUs. American-European Consensus
Conference on ALI/ARDS.

Intensive Care Med 1997, 23, 1212

Każdorazowo po dokonaniu wielkich odkryć
ważnych

przekaźników

biologicznych

dowiadujemy się, że adrenalina, histamina,
bradykinina, angiotensyna, prostacyklina, czy
wreszcie tlenek azotu są zbyt potężne, zbyt
rozpowszechnione w ustroju by same stać się
lekami powszechnego użytku. Po okresie
wielkich nadziei ich zastosowanie per se
okazuje się ograniczone i nikłe...

Natomiast prawdą jest, że odkrycie istnienia
nowych przekaźników zawsze otwiera kram
z lekami hamującymi lub pobudzającymi
biochemiczne mechanizmy, pozostające
pod kontrolą tych przekaźników.

Tak powstały leki beta-adrenolityczne,
antagoniści receptora H

2

czy ACE-inhibitory.

Tak będą się rodziły nowe leki, opierając
swój

byt

o

biologiczne

zaistnienie

prostacykliny czy tlenku azotu; chociaż te
ostatnie same nigdy nie staną się wielkimi
lekami.