Istota ZAiP

Struktura bilansu banku

komercyjnego

Na pieniądz tak jak na każdy towar

oddziałują

wszelkie czynniki i prawa rynkowe, takie jak:

• popyt i podaż na pieniądz
• cena pieniądza
• ograniczenia swobodnej cyrkulacji

przez władze monetarne

• systemy walutowe

• Banki są szczególnie narażone na

wahania rynkowe, gdyż ich

podstawowe aktywa stanowi pieniądz

• Przez banki przepływają strumienie

pieniężne o ogromnej wartości, w

różnym czasie i różnej walucie

Wahania kursów na rynku walutowym i

stóp

procentowych na rynku pieniężnym
stwarzają ryzyko utraty realnej

wartości

posiadanych środków.

Cena pieniądza w banku może

być wyrażona za pomocą

• Stopy procentowej

• Kursu walutowego

Średni kurs dolara

amerykańskiego w 2006r.

Średni kurs EURO w

2006r.

 

                                               

Stawki WIBID w 2006r.

Stawki WIBOR w okresie

30.11.2006 – 27.02.2007

Przedmiot ZAiP

• Zarządzanie i gospodarowanie

pieniądzem sprowadza się do
rozpoznawania, kontrolowania i
ograniczania ryzyka wynikającego z
ciągłego ruchu strumieni pieniężnych

• Ograniczenie ryzyka pozwala na

zaplanowanie ewentualnego wyniku
finansowego

Definicja ZAiP

Zarządzanie aktywami i pasywami jest
procesem finansowym, w którym dąży się do
takiego ukształtowania struktury ilościowej i
jakościowej źródeł tworzących obie strony
bilansu banku, aby umożliwić osiągnięcie
optymalnego wyniku finansowego przy
jednoczesnym zachowaniu odpowiedniego
bezpieczeństwa i płynności.

Budowa bilansu banku

komercyjnego

• Bilans banku można rozpatrywać w

kilku obszarach.

- w układzie tradycyjnym
- w ujęciu z raportu rocznego
- w ujęciu centrów kosztów i zysków
- ze względu na dyskrecjonalność

Bilans banku według tradycyjnego układu

stosowanego

dla sprawozdań podmiotów gospodarczych

AKTYWA

AKTYWA

PASYWA

PASYWA

Majątek trwały

Majątek trwały

Majątek obrotowy

Majątek obrotowy

Kapitał własny

Kapitał własny

Kapitał obcy

Kapitał obcy

Składniki rzeczowe:

Składniki rzeczowe:

Środki pieniężne:

Środki pieniężne:

Podstawowy:

Podstawowy:

Zobowiązania:

Zobowiązania:

Nieruchomości

Nieruchomości

Gotówka w kasie

Gotówka w kasie

Zakładowy

Zakładowy

Wobec sektora finansowego

Wobec sektora finansowego

Ruchome środki trwałe

Ruchome środki trwałe

Środki na rachunkach w banku

Środki na rachunkach w banku

centralnym

centralnym

Zapasowy

Zapasowy

Wobec sektora

Wobec sektora

niefinansowego

niefinansowego

Inwestycje rozpoczęte

Inwestycje rozpoczęte

Środki na rachunkach nostro

Środki na rachunkach nostro

Rezerwowy

Rezerwowy

Wobec budżetu

Wobec budżetu

Zaliczki na poczet inwestycji

Zaliczki na poczet inwestycji

Należności:

Należności:

Ogólnego ryzyka

Ogólnego ryzyka

Z tytułu emisji i sprzedaży

Z tytułu emisji i sprzedaży

dłużnych pap. wart. i innych

dłużnych pap. wart. i innych

instrumentów

instrumentów

Składniki finansowe:

Składniki finansowe:

Od sektora finansowego

Od sektora finansowego

Wynik finansowy:

Wynik finansowy:

Rozliczenia

Rozliczenia

międzyokresowe bierne

międzyokresowe bierne

Akcje i udziały w jednostkach

Akcje i udziały w jednostkach

podporządkowanych

podporządkowanych

Od sektora niefinansowego

Od sektora niefinansowego

Niepodzielny wynik finansowy

Niepodzielny wynik finansowy

…

…

.. stowarzyszonych

.. stowarzyszonych

Od budżetu

Od budżetu

Wynik roku bieżącego

Wynik roku bieżącego

Akcje i udziały mniejszościowe

Akcje i udziały mniejszościowe

Inne należności

Inne należności

Długoterminowe papiery

Długoterminowe papiery

wartościowe

wartościowe

Rozliczenia

Rozliczenia

międzyokresowe czynne

międzyokresowe czynne

Inne instrumenty finansowe o

Inne instrumenty finansowe o

zapadalności powyżej roku

zapadalności powyżej roku

Wartości niematerialne i

Wartości niematerialne i

prawne

prawne

Oprogramowanie

Oprogramowanie

Licencje

Licencje

Wartość firmy

Wartość firmy

Kapitał zakładowy

(założycielski)

• Statutowy – w bankach państwowych

• Akcyjny – w spółkach akcyjnych

• Udziałowy – w bankach

spółdzielczych

Bilans banku w ujęciu z

raportu rocznego

AKTYWA

AKTYWA

PASYWA

PASYWA

Kasa, środki w banku centralnym

Kasa, środki w banku centralnym

Zobowiązania wobec banku centralnego

Zobowiązania wobec banku centralnego

Należności od banków

Należności od banków

Zobowiązania wobec innych banków

Zobowiązania wobec innych banków

Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu

Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu

Pochodne instrumenty finansowe

Pochodne instrumenty finansowe

Pochodne instrumenty finansowe

Pochodne instrumenty finansowe

Zobowiązania wobec klientów

Zobowiązania wobec klientów

Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do

Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do

wartości godziwej przez rachunek zysków i strat

wartości godziwej przez rachunek zysków i strat

Zobowiązania z tytułu dłużnych papierów

Zobowiązania z tytułu dłużnych papierów

wartościowych

wartościowych

Kredyty i pożyczki udzielone klientom

Kredyty i pożyczki udzielone klientom

Pozostałe zobowiązania

Pozostałe zobowiązania

Inwestycyjne papiery wartościowe:

Inwestycyjne papiery wartościowe:

-

Dostępne do sprzedaży

Dostępne do sprzedaży

-

utrzymywane do terminu wymagalności

utrzymywane do terminu wymagalności

Rezerwa z tytułu odroczonego podatku

Rezerwa z tytułu odroczonego podatku

dochodowego

dochodowego

Inwestycje w jednostki stowarzyszone i

Inwestycje w jednostki stowarzyszone i

współzależne

współzależne

Rezerwy

Rezerwy

Wartości niematerialne

Wartości niematerialne

Kapitał własny (przypisany akcjonariuszom

Kapitał własny (przypisany akcjonariuszom

jednostki dominującej):

jednostki dominującej):

Rzeczowe aktywa trwałe

Rzeczowe aktywa trwałe

Kapitał zakładowy

Kapitał zakładowy

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Pozostałe kapitały

Pozostałe kapitały

Inne aktywa

Inne aktywa

Różnice kursowe wynikające z przeliczenia

Różnice kursowe wynikające z przeliczenia

jednostek zagranicznych

jednostek zagranicznych

Kapitał własny mniejszości

Kapitał własny mniejszości

Wynik finansowy

Wynik finansowy

Bilans banku w układzie

centrów kosztów i zysków

AKTYWA

AKTYWA

PASYWA

PASYWA

Przychodowe

Przychodowe

(pracujące)

(pracujące)

Niepracujące

Niepracujące

Kosztowe

Kosztowe

Neutralne z punktu

Neutralne z punktu

widzenia kosztów

widzenia kosztów

Kredyty i pożyczki

Kredyty i pożyczki

Gotówka w kasie

Gotówka w kasie

Środki na rachunkach

Środki na rachunkach

bieżących klientów

bieżących klientów

Kapitał własny

Kapitał własny

założycielski

założycielski

Lokaty w innych

Lokaty w innych

bankach

bankach

Środki na

Środki na

nieoprocentowanych

nieoprocentowanych

rachunkach w banku

rachunkach w banku

centralnycm w tym z

centralnycm w tym z

tytułu rozliczeń

tytułu rozliczeń

międzybankowych

międzybankowych

Środki na rachunkach

Środki na rachunkach

terminowych klientów

terminowych klientów

sektora:

sektora:

-

finansowego

finansowego

-

niefinansowego

niefinansowego

-

budżetu

budżetu

Rezerwy i fundusze

Rezerwy i fundusze

ryzyka

ryzyka

Akcje i udziały w

Akcje i udziały w

innych podmiotach

innych podmiotach

Wartości niematerialne

Wartości niematerialne

i prawne

i prawne

Dłużne papiery

Dłużne papiery

wartościowe

wartościowe

emitowane przez bank

emitowane przez bank

Wynik finansowy

Wynik finansowy

Dłużne papiery

Dłużne papiery

wartościowe

wartościowe

Rzeczowy majątek

Rzeczowy majątek

trwały

trwały

Pożyczki

Pożyczki

podporządkowane

podporządkowane

Jednostki uczestnictwa

Jednostki uczestnictwa

w funduszach

w funduszach

inwestycyjnych

inwestycyjnych

Inwestycje terminowe

Inwestycje terminowe

Inne aktywa

Inne aktywa

przychodowe

przychodowe

Bilans banku komercyjnego z

punktu widzenia zarządzania

jego strukturą

AKTYWA

AKTYWA

PASYWA

PASYWA

Dyskrecjonalne

Dyskrecjonalne

Niedyskrecjona

Niedyskrecjona

lne

lne

Dyskrecjonalne

Dyskrecjonalne

Niedyskrecjona

Niedyskrecjona

lne

lne

Gotówka w kasie

Gotówka w kasie

Należności z

Należności z

tytułu operacji

tytułu operacji

rozliczeniowych

rozliczeniowych

Bankowe papiery

Bankowe papiery

wartościowe

wartościowe

Zobowiązania z

Zobowiązania z

tyt. operacji

tyt. operacji

rozliczeniowych

rozliczeniowych

Środki na

Środki na

rachunkach w

rachunkach w

banku

banku

centralnym i w

centralnym i w

innych bankach

innych bankach

Kredyty i

Kredyty i

pożyczki

pożyczki

Obligacje

Obligacje

bankowe

bankowe

Wkłady i lokaty

Wkłady i lokaty

terminowe

terminowe

Akcje

Akcje

spekulacyjne

spekulacyjne

I papiery dłużne

I papiery dłużne

Akcje i udziały w

Akcje i udziały w

podmiotach

podmiotach

zależnych i

zależnych i

stowarzyszonych

stowarzyszonych

Kredyty i

Kredyty i

pożyczki z banku

pożyczki z banku

centralnego

centralnego

Kapitał własny

Kapitał własny

(zakładowy i

(zakładowy i

wynik finansowy)

wynik finansowy)

Akcje własne do

Akcje własne do

zbycia

zbycia

Rzeczowe środki

Rzeczowe środki

trwałe

trwałe

Pożyczki

Pożyczki

podporządkowan

podporządkowan

e

e

Rezerwy i

Rezerwy i

fundusze

fundusze

AKTYWA

• Gotówka
• Obrotowe środki kasowe
• Lokaty w bankach
• Inwestycje rynkowe
• Należności od innych banków
• Kredyty
• Udziały
• Rzeczowe środki trwałe

Gotówka

• Powinna być utrzymywana na takim

poziomie, aby zapewnić

funkcjonowanie kas banku

• Szacunek powinien być wykonany

rzetelnie, bo gotówka w skarbcu nie

pracuje

• Bank musi monitorować swoje

potrzeby gotówkowe (nie ma wzoru

określającego poziom gotówki)

Obrotowe środki kasowe

• Środki wyznaczające faktyczną płynność

banku, czyli zdolność do pokrycia

wymagalnych zobowiązań

• Są to:
- Salda na rachunkach w banku

centralnym

- Salda na rachunkach nostro
- Krótkoterminowe zobowiązania wobec

Skarbu Państwa i banku centralnego

(bony skarbowe i pieniężne)

Lokaty w bankach

• Środki ulokowane w innym banku
• Duża oferta terminów
• O niskim ryzyku
• Wykorzystywane jako instrument

regulowania płynności finansowej

Inwestycje rynkowe

• środki zainwestowane na dłuższy

czas z możliwością ich sprzedaży na
rynku wtórnym

• Wykorzystywane do zarządzania

płynnością

• Bardziej płynne od lokat

międzybankowych

Należności od innych

banków

• Spodziewane wpływy na rzecz

klientów z reguły z tytułu inkasa

• Po realizacji zasilają obrotowe środki

kasowe

• Ze względu na płynność ważna jest

informacja o terminach wpływu
należności

Kredyty

• Największa pod względem udziału

pozycja aktywów

• Najbardziej zróżnicowana
• Największe przychody z działalności
• Największe ryzyko dla banku, ale

najlepiej poznane (wypracowane
metody pomiaru i ograniczania)

Udziały

• Inwestycje o charakterze

partycypacyjnym (własnościowym)

• Nie mają wpływu na bieżącą

płynność finansową

• Stanowią pozycję strukturalną i nie

brany pod uwagę przy obliczaniu
pozycji finansowej

Rzeczowe środki trwałe

• Budynki, budowle i wyposażenie
oddziałów

• Pozycja strukturalna nie mająca

wpływu na bieżącą płynność

PASYWA

• Kapitał i rezerwy
• Rachunki klientów
• Lokaty międzybankowe przyjęte
• Kredyty przyjęte
• Inne pasywa

Kapitał i rezerwy

• Baza kapitałowa określa poziom

bezpieczeństwa banku

• Jest ostatecznym źródłem

finansowania strat

• Nie ma terminu wymagalności
• Nie ma wpływu na bieżącą płynność
• Minimalny poziom określają przepisy

i normy prawa bankowego oraz

nadzoru bankowego

Rachunki klientów

• Detalicznych

- wysoka fluktuacja – trudno określić

faktyczny termin wypłaty

- najłatwiej dostępne środki

- największy udział w pasywach

• Przedsiębiorstw

- stabilne źródło środków

- ich znaczenie w pasywach wzrasta

- łatwe do monitorowania (m.in. przez

kredyty)

Lokaty międzybankowe

przyjęte

• bardzo stabilne źródło uzupełniania

bieżących niedoborów środków

• banki przestrzegają terminów (nie

likwidują lokat przed terminem)

• duże banki mają nieograniczony

dostęp do środków

• instrument zarządzania aktywami i

pasywami

Kredyty przyjęte

• Kredyty zaciągane w banku centralnym
• Pozwalają na regulowanie płynności

finansowej

• Bankowi centralnemu służą jako

instrument oddziaływania na banki
komercyjne

• Narzędzie regulacji podaży pieniądza

Inne pasywa

• Pasywa długoterminowe (np.

pożyczki podporządkowane)

• Nie mają znaczenia dla bieżącej

płynności

• Pozycja strukturalna