Bezrobocie.

Bezrobocie.

Wybrane aspekty.

Wybrane aspekty.

Rozmiary bezrobocia zależą

Rozmiary bezrobocia zależą

od następujących czynników:

od następujących czynników:



współczynnika aktywności

współczynnika aktywności

zawodowej,

zawodowej,



liczby ludności w wieku

liczby ludności w wieku

produkcyjnym,

produkcyjnym,



rozmiarów zatrudnienia.

rozmiarów zatrudnienia.

Każda z tych wielkości ma swoje własne czynniki

Każda z tych wielkości ma swoje własne czynniki

determinujące. Współczynnik aktywności

determinujące. Współczynnik aktywności

zawodowej jest uzależniony od poziomu oraz od

zawodowej jest uzależniony od poziomu oraz od

zmian stawek płac, preferencji w zakresie

zmian stawek płac, preferencji w zakresie

wykształcenia, modelu rodziny, możliwości

wykształcenia, modelu rodziny, możliwości

znalezienia pracy. Liczbę ludności w wieku

znalezienia pracy. Liczbę ludności w wieku

produkcyjnym determinują głównie czynniki

produkcyjnym determinują głównie czynniki

demograficzne, stopy urodzeń w latach

demograficzne, stopy urodzeń w latach

poprzednich.

poprzednich.

Natomiast liczba zatrudnionych

Natomiast liczba zatrudnionych

w gospodarce jest ściśle uzależniona

w gospodarce jest ściśle uzależniona

od takich czynników jak: wielkość

od takich czynników jak: wielkość

produkcji, wydajność pracy, czy płace

produkcji, wydajność pracy, czy płace

realne w poszczególnych sektorach

realne w poszczególnych sektorach

gospodarki .

gospodarki .

Cechy bezrobocia.

Cechy bezrobocia.

Charakteryzując współczesne bezrobocie

Charakteryzując współczesne bezrobocie

w Polsce możemy wyróżnić jego cechy

w Polsce możemy wyróżnić jego cechy

szczególne. Należą do nich:

szczególne. Należą do nich:



długotrwałość

długotrwałość

– przeciętny czas

– przeciętny czas

poszukiwania zatrudnienia w naszym

poszukiwania zatrudnienia w naszym

kraju to około pół roku, ale trzeba tutaj

kraju to około pół roku, ale trzeba tutaj

nadmienić, że ponad jedna trzecia

nadmienić, że ponad jedna trzecia

zarejestrowanych oczekuje na pracę ponad

zarejestrowanych oczekuje na pracę ponad

dwa lata,

dwa lata,



ogromne zróżnicowanie

ogromne zróżnicowanie

przestrzenne

przestrzenne

- najniższe wskaźniki

- najniższe wskaźniki

bezrobocia notujemy w dużych

bezrobocia notujemy w dużych

miastach i na terenach leżących

miastach i na terenach leżących

wokół nich, najwyższa natomiast

wokół nich, najwyższa natomiast

stopa bezrobocia występuje na

stopa bezrobocia występuje na

terenach, na których istniały nieliczne

terenach, na których istniały nieliczne

zakłady przemysłowe, jak również na

zakłady przemysłowe, jak również na

terenach rolniczych Polski,

terenach rolniczych Polski,



płeć

płeć

- przewaga liczby kobiet wśród

- przewaga liczby kobiet wśród

poszukujących pracy (szczególnie

poszukujących pracy (szczególnie

nasilone jest bezrobocie kobiet na

nasilone jest bezrobocie kobiet na

wsiach i w małych miastach) – i to

wsiach i w małych miastach) – i to

o wyższym poziomie wykształcenia

o wyższym poziomie wykształcenia

od mężczyzn,

od mężczyzn,



wiek

wiek

- znaczny udział ludzi młodych

- znaczny udział ludzi młodych

oraz w wieku przedemerytalnym

oraz w wieku przedemerytalnym

pozostających bez pracy,

pozostających bez pracy,



wykształcenie

wykształcenie

- wśród bezrobotnych

- wśród bezrobotnych

dominują osoby o niskim poziomie

dominują osoby o niskim poziomie

wykształcenia, osoby z wykształceniem

wykształcenia, osoby z wykształceniem

średnim i wyższym lepiej radzą sobie na

średnim i wyższym lepiej radzą sobie na

rynku pracy,

rynku pracy,



niski udział bezrobotnych

niski udział bezrobotnych

posiadających uprawnienia do

posiadających uprawnienia do

otrzymywania zasiłku dla bezrobotnych.

otrzymywania zasiłku dla bezrobotnych.

Rodzaje bezrobocia.

Rodzaje bezrobocia.



bezrobocie strukturalne

bezrobocie strukturalne

- wiąże się z

- wiąże się z

niedostosowaniem popytu do podaży siły

niedostosowaniem popytu do podaży siły

roboczej, przede wszystkim w aspektach

roboczej, przede wszystkim w aspektach

kwalifikacyjnym, zawodowym i regionalnym.

kwalifikacyjnym, zawodowym i regionalnym.

U podstaw tych niedopasowań leżą procesy

U podstaw tych niedopasowań leżą procesy

upadku względnie rozwoju pewnych branż i

upadku względnie rozwoju pewnych branż i

gałęzi. Bezrobocie strukturalne może mieć

gałęzi. Bezrobocie strukturalne może mieć

charakter dosyć trwały, gdyż jego likwidacja

charakter dosyć trwały, gdyż jego likwidacja

wymaga zazwyczaj dłuższego okresu w

wymaga zazwyczaj dłuższego okresu w

związku z koniecznością zmiany zawodu,

związku z koniecznością zmiany zawodu,

kwalifikacji czy też miejsca zamieszkania;

kwalifikacji czy też miejsca zamieszkania;



bezrobocie frykcyjne

bezrobocie frykcyjne

(przejściowe) – jest

(przejściowe) – jest

podstawowym typem bezrobocia w każdym typie

podstawowym typem bezrobocia w każdym typie

gospodarki rynkowej. Jest bezrobociem

gospodarki rynkowej. Jest bezrobociem

uniknionym związanym z nieustannym

uniknionym związanym z nieustannym

przemieszczaniem się siły roboczej: w układach

przemieszczaniem się siły roboczej: w układach

przestrzennych - miedzy regionami

przestrzennych - miedzy regionami

gospodarczymi, w układach rzeczowych - między

gospodarczymi, w układach rzeczowych - między

sektorami, działami, gałęziami i

sektorami, działami, gałęziami i

przedsiębiorstwami, w układach pionowych -

przedsiębiorstwami, w układach pionowych -

wynikających ze struktury kolejnych stanowisk

wynikających ze struktury kolejnych stanowisk

pracy w obrębie zawodu, które wyznaczają drogi

pracy w obrębie zawodu, które wyznaczają drogi

awansu, stabilizacji lub degradacji zawodowej

awansu, stabilizacji lub degradacji zawodowej

pracowników, w układach poziomych -

pracowników, w układach poziomych -

przesunięcia między poszczególnymi zawodami

przesunięcia między poszczególnymi zawodami

i specjalizacjami.

i specjalizacjami.

Bezrobocie frykcyjne ma

Bezrobocie frykcyjne ma

charakterdobrowolny, tzn. decyzję

charakterdobrowolny, tzn. decyzję

o zwolnieniu się z pracy w celu

o zwolnieniu się z pracy w celu

znalezienia innego zajęcia podejmują

znalezienia innego zajęcia podejmują

sami pracownicy, a czas poszu kiwania

sami pracownicy, a czas poszu kiwania

pracy jest stosunkowo krótki;

pracy jest stosunkowo krótki;



bezrobocie technologiczne –

bezrobocie technologiczne –

jest

jest

odmianą bezrobocia strukturalnego, które

odmianą bezrobocia strukturalnego, które

towarzyszy

towarzyszy

wprowadzaniu do procesu

wprowadzaniu do procesu

wytwarzania innowacji technicznych i

wytwarzania innowacji technicznych i

technologicznych, dających znaczne

technologicznych, dających znaczne

oszczędności pracy żywej, a tym samym

oszczędności pracy żywej, a tym samym

prowadzących do zwolnień osób o niższych

prowadzących do zwolnień osób o niższych

kwalifikacjach i mniejszej przydatności do

kwalifikacjach i mniejszej przydatności do

pracy;

pracy;



bezrobocie koniunkturalne -

bezrobocie koniunkturalne -

(cykliczne) jest odmianą bezrobocia

(cykliczne) jest odmianą bezrobocia

strukturalnego, które zależy od

strukturalnego, które zależy od

przebiegu koniunktury gospodarczej.

przebiegu koniunktury gospodarczej.

W okresie ekspansji gospodarczej

W okresie ekspansji gospodarczej

rozmiary tego rodzaju bezrobocia

rozmiary tego rodzaju bezrobocia

zmniejszają się , a w czasie recesji

zmniejszają się , a w czasie recesji

rosną;

rosną;



bezrobocie dobrowolne

bezrobocie dobrowolne

–

–

występuje wtedy gdy osoby mające

występuje wtedy gdy osoby mające

zdolność wykonywania pracy nie

zdolność wykonywania pracy nie

chcą jej podjąć z różnych przyczyn

chcą jej podjąć z różnych przyczyn

(osoby nie podejmują pracy, bo

(osoby nie podejmują pracy, bo

występujące na rynku pracy stawki

występujące na rynku pracy stawki

płac są ich zdaniem zbyt niskie);

płac są ich zdaniem zbyt niskie);



bezrobocie przymusowe

bezrobocie przymusowe

–

–

występuje wtedy gdy osoby

występuje wtedy gdy osoby

poszukują pracy, chcą pracować przy

poszukują pracy, chcą pracować przy

jakiejkolwiek cenie siły roboczej, ale

jakiejkolwiek cenie siły roboczej, ale

nie ma dla nich żadnych wolnych

nie ma dla nich żadnych wolnych

miejsc pracy;

miejsc pracy;



bezrobocie sezonowe

bezrobocie sezonowe

-jest

-jest

związane ze zmianami

związane ze zmianami

zapotrzebowania na siłę roboczą

zapotrzebowania na siłę roboczą

w poszczególnych porach roku np.

w poszczególnych porach roku np.

w rolnictwie czy budownictwie.

w rolnictwie czy budownictwie.

W okresach natężonych prac pojawia

W okresach natężonych prac pojawia

się popyt na siłę roboczą, a w

się popyt na siłę roboczą, a w

okresach ich zmniejszenia następuje

okresach ich zmniejszenia następuje

redukcja tego popytu

redukcja tego popytu

[1]

[1]

;

;



bezrobocie jawne -

bezrobocie jawne -

(zarejestrowane) to liczba osób

(zarejestrowane) to liczba osób

bezrobotnych, czyli posiadających

bezrobotnych, czyli posiadających

określone w ustawie cechy i

określone w ustawie cechy i

zarejestrowanych w urzędach pracy;

zarejestrowanych w urzędach pracy;



bezrobocie ukryte -

bezrobocie ukryte -

(niezarejestrowane)

(niezarejestrowane)

- jest to bezrobocie nigdzie nie

- jest to bezrobocie nigdzie nie

ewidencjonowane, grupę tę stanowią

ewidencjonowane, grupę tę stanowią

osoby, które w myśl ustawy nie mogą

osoby, które w myśl ustawy nie mogą

zarejestrować się jako bezrobotne lub nie

zarejestrować się jako bezrobotne lub nie

wyrażają zainteresowania zgłoszeniem się

wyrażają zainteresowania zgłoszeniem się

do urzędu pracy (brak motywacji

do urzędu pracy (brak motywacji

rejestracji spowodowany np. brakiem

rejestracji spowodowany np. brakiem

uprawnień do pobierania zasiłku,

uprawnień do pobierania zasiłku,

oczekiwanie na prace sezonowe za

oczekiwanie na prace sezonowe za

granicą);

granicą);



bezrobocie chroniczne –

bezrobocie chroniczne –

dotyczy osób, które z

dotyczy osób, które z

różnych powodów (np. podeszły wiek, gorszy stan

różnych powodów (np. podeszły wiek, gorszy stan

zdrowia) w warunkach konkurencji nie mają szans

zdrowia) w warunkach konkurencji nie mają szans

na otrzymanie pracy;

na otrzymanie pracy;



bezrobocie naturalne

bezrobocie naturalne

(równowagi)

(równowagi)

–

–

towarzyszy

towarzyszy

stanowi równowagi na rynku pracy (popyt równy

stanowi równowagi na rynku pracy (popyt równy

podaży). Podstawowymi typami bezrobocia

podaży). Podstawowymi typami bezrobocia

równowagi są bezrobocie frykcyjne i strukturalne;

równowagi są bezrobocie frykcyjne i strukturalne;



bezrobocie nieefektywnego

bezrobocie nieefektywnego

popytu –

popytu –

powstaje jako wynik

powstaje jako wynik

niedostatecznego popytu na dobra,

niedostatecznego popytu na dobra,

które mogą być wytwarzane przy

które mogą być wytwarzane przy

pełnym wykorzystaniu siły roboczej.

pełnym wykorzystaniu siły roboczej.

Liczy się je różnicą między liczbą

Liczy się je różnicą między liczbą

osób poszukujących pracy, a liczbą

osób poszukujących pracy, a liczbą

stanowisk pracy;

stanowisk pracy;



bezrobocie klasyczne –

bezrobocie klasyczne –

pojawia się

pojawia się

wtedy gdy w wyniku działalności

wtedy gdy w wyniku działalności

związków zawodowych lub

związków zawodowych lub

ustawodawstwa pracy określającego

ustawodawstwa pracy określającego

wysokość płac minimalnych, poziom

wysokość płac minimalnych, poziom

płac jest wyższy od poziomu

płac jest wyższy od poziomu

równowagi.

równowagi.



bezrobocie częściowe

bezrobocie częściowe

- jest to

- jest to

niepełne wykorzystanie siły roboczej,

niepełne wykorzystanie siły roboczej,

nazywane również niepełnym

nazywane również niepełnym

zatrudnieniem. Widoczne formy

zatrudnieniem. Widoczne formy

bezrobocia częściowego to praca

bezrobocia częściowego to praca

w krótszym wymiarze czasu pracy,

w krótszym wymiarze czasu pracy,

niż dana osoba zwykle pracuje lub

niż dana osoba zwykle pracuje lub

chciała by pracować.

chciała by pracować.



bezrobocie pokoleniowe

bezrobocie pokoleniowe

–

–

bezrobocie dotykające całe rodziny

bezrobocie dotykające całe rodziny

gdzie negatywne wzorce zachowań

gdzie negatywne wzorce zachowań

związane z długotrwałym

związane z długotrwałym

bezrobociem są dziedziczone przez

bezrobociem są dziedziczone przez

dzieci lub współmałżonków.

dzieci lub współmałżonków.

Ze względu na długość okresu

Ze względu na długość okresu

pozostawania bez pracy wyróżniamy

pozostawania bez pracy wyróżniamy

bezrobocie:

bezrobocie:

krótkookresowe

krótkookresowe

– do 3

– do 3

miesięcy bez zatrudnienia,

miesięcy bez zatrudnienia,

średniookresowe

średniookresowe

– od 3 do 12

– od 3 do 12

miesięcy bez zatrudnienia,

miesięcy bez zatrudnienia,

długookresowe

długookresowe

– dotyczy osób

– dotyczy osób

pozostających bez pracy od 6 do 12

pozostających bez pracy od 6 do 12

miesięcy.

miesięcy.

Przyczyny bezrobocia

Przyczyny bezrobocia

W Polsce lat osiemdziesiątych XX w.

W Polsce lat osiemdziesiątych XX w.

rozpoczął się proces transformacji

rozpoczął się proces transformacji

politycznej i gospodarczej, co

politycznej i gospodarczej, co

zadecydowało o zmniejszeniu liczby

zadecydowało o zmniejszeniu liczby

pracujących w gospodarce narodowej.

pracujących w gospodarce narodowej.



Przyczynami tego były przede wszystkim:

Przyczynami tego były przede wszystkim:



procesy zmian własnościowych,

procesy zmian własnościowych,



restrukturyzacja niektórych dziedzin

restrukturyzacja niektórych dziedzin

gospodarowania,

gospodarowania,



przeobrażenia organizacyjne w

przeobrażenia organizacyjne w

przedsiębiorstwach,

przedsiębiorstwach,



postęp gospodarczy konsolidujący się z

postęp gospodarczy konsolidujący się z

zachodnią gospodarką,

zachodnią gospodarką,



zmiany w stosowanej technologii.

zmiany w stosowanej technologii.

Metody pomiaru

Metody pomiaru

bezrobocia.

bezrobocia.

Zasoby siły roboczej obejmują osoby

Zasoby siły roboczej obejmują osoby

w wieku produkcyjnym, zdolne i

w wieku produkcyjnym, zdolne i

gotowe do podjęcia pracy na typowych

gotowe do podjęcia pracy na typowych

warunkach płacowych istniejących w

warunkach płacowych istniejących w

gospodarce. Pomiarowi bezrobocia

gospodarce. Pomiarowi bezrobocia

podlegają kobiety w wieku 18-60 lat

podlegają kobiety w wieku 18-60 lat

oraz mężczyźni w przedziale 18-65 lat.

oraz mężczyźni w przedziale 18-65 lat.

Wszystkie inne osoby pozostające w wieku

Wszystkie inne osoby pozostające w wieku

produkcyjnym tworzą grupę biernych

produkcyjnym tworzą grupę biernych

zawodowo. Stosunek liczby aktywnych

zawodowo. Stosunek liczby aktywnych

zawodowo

zawodowo

Sr

Sr

(zasobów siły roboczej) do

(zasobów siły roboczej) do

liczby ludności w wieku produkcyjnym

liczby ludności w wieku produkcyjnym

Lp

Lp

nazywamy współczynnikiem aktywności

nazywamy współczynnikiem aktywności

zawodowej

zawodowej

Az = Sr / Lp

Az = Sr / Lp

Im ten współczynnik jest wyższy, tym większa

Im ten współczynnik jest wyższy, tym większa

część ludności będąca w wieku produkcyjnym dąży

część ludności będąca w wieku produkcyjnym dąży

do podjęcia pracy.

do podjęcia pracy.

Wysokość współczynnika aktywności zawodowej

Wysokość współczynnika aktywności zawodowej

zależy od wielu czynników. Zaliczamy do nich:

zależy od wielu czynników. Zaliczamy do nich:

poziom oraz zmiany stawek płac, preferencje

poziom oraz zmiany stawek płac, preferencje

jednostek w zakresie kształcenia, modelu rodziny,

jednostek w zakresie kształcenia, modelu rodziny,

ilości dzieci w rodzinie, a także sposobu ich

ilości dzieci w rodzinie, a także sposobu ich

wychowania, jak również możliwości znalezienia

wychowania, jak również możliwości znalezienia

pracy.

pracy.