Techniki i metody
Techniki i metody
usprawniania
usprawniania
dzieci
dzieci
wg
wg
Pedagogiki Dr Marii
Pedagogiki Dr Marii
Montessori
Montessori
Maria Montessori
Maria Montessori
Ur. 31.08.1870r. Włoska lekarka, pedagog, psycholog. Wypracowała
Ur. 31.08.1870r. Włoska lekarka, pedagog, psycholog. Wypracowała
koncepcję pedagogiczną opartą na rozwoju dziecka poczynając od
koncepcję pedagogiczną opartą na rozwoju dziecka poczynając od
urodzenia aż do wkroczenia w wiek dorosły. Jest Twórczynią systemu
urodzenia aż do wkroczenia w wiek dorosły. Jest Twórczynią systemu
przedszkolnego, Dyrektorką państwowej szkoły dla uszkodzonych
przedszkolnego, Dyrektorką państwowej szkoły dla uszkodzonych
umysłowo dzieci. Prowadziła kursy m.in. w Pakistanie, Indiach, Cejlonie,
umysłowo dzieci. Prowadziła kursy m.in. w Pakistanie, Indiach, Cejlonie,
Londynie, Edynburgu, Genewie, Włoszech, Hiszpanii. Wydała książkę,
Londynie, Edynburgu, Genewie, Włoszech, Hiszpanii. Wydała książkę,
która została przetłumaczona w 20 językach, pt.: Samodzielne
która została przetłumaczona w 20 językach, pt.: Samodzielne
wychowanie we wczesnym wieku dziecięcym”.
wychowanie we wczesnym wieku dziecięcym”.
Jej pedagogika daje dziecku szanse wszechstronnego rozwoju
Jej pedagogika daje dziecku szanse wszechstronnego rozwoju
fizycznego, duchowego, kulturowego, społecznego. Wspierała twórczą
fizycznego, duchowego, kulturowego, społecznego. Wspierała twórczą
aktywność dziecka. Polegała na rozwijaniu indywidualnych cech
aktywność dziecka. Polegała na rozwijaniu indywidualnych cech
osobowości, formowaniu prawidłowego charakteru, zdobywanie wiedzy i
osobowości, formowaniu prawidłowego charakteru, zdobywanie wiedzy i
umiejętności. Konsekwencją tej pedagogiki było doprowadzenie dziecka
umiejętności. Konsekwencją tej pedagogiki było doprowadzenie dziecka
do samodzielności, niezależności od dorosłych, odpowiedzialności i
do samodzielności, niezależności od dorosłych, odpowiedzialności i
miłości do świata.
miłości do świata.
System Montessori opierał się na założeniu, ze każde dziecko nawet to
System Montessori opierał się na założeniu, ze każde dziecko nawet to
niepełnosprawne charakteryzuje spontaniczna aktywność i wrodzony
niepełnosprawne charakteryzuje spontaniczna aktywność i wrodzony
pęd do samorozwoju i wychowania. Podstawą tak pojętego wychowania
pęd do samorozwoju i wychowania. Podstawą tak pojętego wychowania
jest praca rąk i wszechstronne kształcenie zmysłów.
jest praca rąk i wszechstronne kształcenie zmysłów.
POLARYZACJA UWAGI
POLARYZACJA UWAGI
Klucz do pedagogiki Montessori to POLARYZACJA UWAGI ( skupienie
Klucz do pedagogiki Montessori to POLARYZACJA UWAGI ( skupienie
rozproszonej uwagi na jednym zajęciu lub przedmiocie.
rozproszonej uwagi na jednym zajęciu lub przedmiocie.
Składa się z trzech części:
Składa się z trzech części:
1.
1.
PRZYGOTOWANIE
PRZYGOTOWANIE
- charakteryzuje się wyczekiwaniem. Dziecko nastawia się na
- charakteryzuje się wyczekiwaniem. Dziecko nastawia się na
pracę, ogląda przedmioty, bierze je do ręki i odstawia. Szuka przedmiotu, który
pracę, ogląda przedmioty, bierze je do ręki i odstawia. Szuka przedmiotu, który
go zainteresuje. Dziecko jest podniecone, wybiera spośród różnych- jedna
go zainteresuje. Dziecko jest podniecone, wybiera spośród różnych- jedna
rzecz. Jest to stadium niepokoju, poszukiwania. Dziecko może być niespokojne,
rzecz. Jest to stadium niepokoju, poszukiwania. Dziecko może być niespokojne,
pozornie zmęczone, ale jest to potrzebne do kompletnego przebiegu rozwoju.
pozornie zmęczone, ale jest to potrzebne do kompletnego przebiegu rozwoju.
Zadanie wychowawcy: musi dać dziecku pośrednią ochronę, ruch, wybór. Musi
Zadanie wychowawcy: musi dać dziecku pośrednią ochronę, ruch, wybór. Musi
się wstrzymać z bezpośrednim ingerowaniem.
się wstrzymać z bezpośrednim ingerowaniem.
2.
2.
WIELKA PRACA
WIELKA PRACA
– całkowite poświecenie się pracy, która daje siłę do
– całkowite poświecenie się pracy, która daje siłę do
koncentracji i potęguje energię, rozwija zdolności umysłowe i panowanie nad
koncentracji i potęguje energię, rozwija zdolności umysłowe i panowanie nad
sobą. Dziecko ma prawo wyboru. Jest pogrążone w pracy. Jest to czas
sobą. Dziecko ma prawo wyboru. Jest pogrążone w pracy. Jest to czas
intensywnej i wytrwałej pracy, która polega na chęci powtarzania ćwiczeń.
intensywnej i wytrwałej pracy, która polega na chęci powtarzania ćwiczeń.
Dziecko cechuje wewnętrzne pogrążenie i zewnętrzna izolacja. Nie reaguje na
Dziecko cechuje wewnętrzne pogrążenie i zewnętrzna izolacja. Nie reaguje na
bodźce z zewnątrz
bodźce z zewnątrz
3.
3.
SPOKÓJ
SPOKÓJ
– koniec cyklu aktywności . Dziecko wewnetrznie przezywa to co
– koniec cyklu aktywności . Dziecko wewnetrznie przezywa to co
dokonało. Ogląda swoja prace, cieszy się z tego. Okres przetwarzania
dokonało. Ogląda swoja prace, cieszy się z tego. Okres przetwarzania
zdobytych wrazeń. Montessori określa ta część jako „ wewnatrzną skupioną
zdobytych wrazeń. Montessori określa ta część jako „ wewnatrzną skupioną
pracę”.
pracę”.
CHŁONĄCY UMYSŁ
CHŁONĄCY UMYSŁ
CECHUJE SIĘ SIŁĄ TWÓRCZĄ. Nieuświadomiona umiejętność uczenia się,
CECHUJE SIĘ SIŁĄ TWÓRCZĄ. Nieuświadomiona umiejętność uczenia się,
wchłonięte przyswojone zdarzenia są podstawą rozwoju. I tak w okresie
wchłonięte przyswojone zdarzenia są podstawą rozwoju. I tak w okresie
przedszkolnym wyróżniamy dwie fazy:
przedszkolnym wyróżniamy dwie fazy:
1.
1.
0-3 lat. Nieograniczone absorbowanie w podświadomości dziecka,
0-3 lat. Nieograniczone absorbowanie w podświadomości dziecka,
rozwijanie wszystkich zdolności. Chłonący umysł pojmuje wszystko i nie
rozwijanie wszystkich zdolności. Chłonący umysł pojmuje wszystko i nie
jest znużony. Dziecko nie dokonuje wyboru. Utrwalają się uczucia
jest znużony. Dziecko nie dokonuje wyboru. Utrwalają się uczucia
narodowe, nienawiść rasowa, uczucia religijne. Dziecko doznaje
narodowe, nienawiść rasowa, uczucia religijne. Dziecko doznaje
wewnętrznej akceptacji, przyjaźni lub odrzucenia. Przyswaja kulturę,
wewnętrznej akceptacji, przyjaźni lub odrzucenia. Przyswaja kulturę,
język, muzykę, sztukę.
język, muzykę, sztukę.
2.
2.
3-6 lat. Abstrakcja. Dziecko świadomie i samodzielnie chce odrzucić to
3-6 lat. Abstrakcja. Dziecko świadomie i samodzielnie chce odrzucić to
co wchłonął już jego umysł. Intensywna potrzeba bogatych przeżyć i
co wchłonął już jego umysł. Intensywna potrzeba bogatych przeżyć i
wrażeń zmysłowych. Zbiera ono doświadczenia dzięki własnej
wrażeń zmysłowych. Zbiera ono doświadczenia dzięki własnej
aktywności i konkretnie je przeżywa. Śledzi i bada złożone otoczenie.
aktywności i konkretnie je przeżywa. Śledzi i bada złożone otoczenie.
Dziecko odczuwa potrzebę zewnętrznego porządku na podstawie
Dziecko odczuwa potrzebę zewnętrznego porządku na podstawie
porządku wewnętrznego.
porządku wewnętrznego.
NIE WOLNO
NIE WOLNO
dorosłym zaburzać tego rozwoju, zatrzymać go, lecz
dorosłym zaburzać tego rozwoju, zatrzymać go, lecz
umożliwić wydobycie i rozwinięcie osobowości swojej pociechy !!!
umożliwić wydobycie i rozwinięcie osobowości swojej pociechy !!!
WRAŻLIWE CECHY
WRAŻLIWE CECHY
Energia twórcza, pomagająca ujawnić tkwiące w dziecku uzdolnienia
Energia twórcza, pomagająca ujawnić tkwiące w dziecku uzdolnienia
i talenty, czyli okresy predyspozycji. Wrażliwe cechy maja
i talenty, czyli okresy predyspozycji. Wrażliwe cechy maja
przemijający czas trwania, zdobywanie określonych umiejętności.
przemijający czas trwania, zdobywanie określonych umiejętności.
Otwiera się droga do poznania tego, co jest decydująco ważne w
Otwiera się droga do poznania tego, co jest decydująco ważne w
życiu człowieka.
życiu człowieka.
Faza 1
Faza 1
(0-6 r.ż.) czas aktywny umysłowo, tworzenie ludzkiej bazy
(0-6 r.ż.) czas aktywny umysłowo, tworzenie ludzkiej bazy
ludzkiej osobowości i rozwoju inteligencji. Jest konstruktywna,
ludzkiej osobowości i rozwoju inteligencji. Jest konstruktywna,
twórcza, ale chwiejna. Zbieranie doświadczeń, rozwój ruchu, mowy,
twórcza, ale chwiejna. Zbieranie doświadczeń, rozwój ruchu, mowy,
słuchu, wzroku, instynktowne działanie. Pow. 3 roku jest rozwój
słuchu, wzroku, instynktowne działanie. Pow. 3 roku jest rozwój
świadomości i pracy. Dziecko analizuje to co wcześniej wchłoneło.
świadomości i pracy. Dziecko analizuje to co wcześniej wchłoneło.
Pytania typu: „ jak? Dlaczego? Po co?”. Aktywność dziecka w
Pytania typu: „ jak? Dlaczego? Po co?”. Aktywność dziecka w
otoczeniu. Rozwija się zmysł matematyczny, zaczyna rozumować
otoczeniu. Rozwija się zmysł matematyczny, zaczyna rozumować
abstrakcję
abstrakcję
Faza 2
Faza 2
(6-12 r.ż.) faza stabilna. Rozwija się wrażliwość moralna:
(6-12 r.ż.) faza stabilna. Rozwija się wrażliwość moralna:
poczucie dobra i zła oraz sprawiedliwości. Ocenia działania własne i
poczucie dobra i zła oraz sprawiedliwości. Ocenia działania własne i
cudze. Kształtuja się stosunki międzyludzkie. Umysł dziecja
cudze. Kształtuja się stosunki międzyludzkie. Umysł dziecja
przechodzi od konkretów do abstrakcji, pobudzenie wrażliwosci i
przechodzi od konkretów do abstrakcji, pobudzenie wrażliwosci i
wyobraźni.
wyobraźni.
Faza 3
Faza 3
(12-18 r.ż.) faza jest chwiejną, zmienną. Potrzeba
(12-18 r.ż.) faza jest chwiejną, zmienną. Potrzeba
samodzielności i niezależności. Dziecko zaczyna nawiązywać
samodzielności i niezależności. Dziecko zaczyna nawiązywać
stosunki społeczne. Lubi odgrywać role dorosłych oraz pragnie
stosunki społeczne. Lubi odgrywać role dorosłych oraz pragnie
zwrócić na siebie uwagę.Silnie odczuwa potrzebę bezpieczeństwa;
zwrócić na siebie uwagę.Silnie odczuwa potrzebę bezpieczeństwa;
potrzeba własnej godności
potrzeba własnej godności
To dorosły, który wspiera dziecko i pomaga mu w jego
To dorosły, który wspiera dziecko i pomaga mu w jego
indywidualnym rozwoju. To organizator otoczenia,
indywidualnym rozwoju. To organizator otoczenia,
pomocnik, doradca, inicjator aktywności dziecka. Są to więc
pomocnik, doradca, inicjator aktywności dziecka. Są to więc
rodzice, nauczyciele, rodzina, sąsiedzi (wszyscy, z którymi
rodzice, nauczyciele, rodzina, sąsiedzi (wszyscy, z którymi
dziecko ma kontakt).
dziecko ma kontakt).
ZADANIA WYCHOWAWCY:
ZADANIA WYCHOWAWCY:
Miłość do otoczenia
Miłość do otoczenia
Łącznik, tłumacz, interpretator otaczającego środowiska
Łącznik, tłumacz, interpretator otaczającego środowiska
Obserwator dzieci: wychwycenie czasu i momentu
Obserwator dzieci: wychwycenie czasu i momentu
występowania wrażliwych faz
występowania wrażliwych faz
Przygotowanie odpowiedniego otoczenia
Przygotowanie odpowiedniego otoczenia
Miejsce i rola wychowawcy
Miejsce i rola wychowawcy
Uwidaczniają się w przygotowanym otoczeniu, na które
Uwidaczniają się w przygotowanym otoczeniu, na które
składają się:
składają się:
1.
1.
Część osobowa-
Część osobowa-
wychowawca + wymieszana wiekowo
wychowawca + wymieszana wiekowo
grupa dzieci+ rodzice
grupa dzieci+ rodzice
2.
2.
Część materialna-
Część materialna-
materiał rozwojowy, budynek z
materiał rozwojowy, budynek z
odpowiednimi sprzętami i umeblowaniem. Dobrze
odpowiednimi sprzętami i umeblowaniem. Dobrze
zorganizowane towarzystwo wychowawcze (dla wsparcia
zorganizowane towarzystwo wychowawcze (dla wsparcia
rozwoju dziecka oraz wprowadzenia je w świat kultury
rozwoju dziecka oraz wprowadzenia je w świat kultury
3.
3.
Część strukturalno- dynamiczna-
Część strukturalno- dynamiczna-
przestrzegania przez
przestrzegania przez
wychowawców wyznaczonych zasad pedagogiczno-
wychowawców wyznaczonych zasad pedagogiczno-
dydaktycznych
dydaktycznych
W skrócie
W skrócie
WYCHOWANIE
WYCHOWANIE
Pomoc dawana dziecku od urodzenia, w jego rozwoju
Pomoc dawana dziecku od urodzenia, w jego rozwoju
psychicznym, fizycznym oraz duchowym, w celu osiągnięcia
psychicznym, fizycznym oraz duchowym, w celu osiągnięcia
niezależnośći i samodzielności
niezależnośći i samodzielności
NORMALIZACJA ZACHOWANIA
NORMALIZACJA ZACHOWANIA
Korygowanie błędnego, nieprawidłowego zachowania. Jest
Korygowanie błędnego, nieprawidłowego zachowania. Jest
celem nadrzędnym, czyli osiągnięcie przez dziecko harmonii
celem nadrzędnym, czyli osiągnięcie przez dziecko harmonii
wewnętrznej i harmonii ze światem.
wewnętrznej i harmonii ze światem.
Montessori wyróżnia aktywne i pasywne kategorie zachowań w
Montessori wyróżnia aktywne i pasywne kategorie zachowań w
a)
a)
Pracy
Pracy
-> Aktywne; ekscentryczność, umysłowy nieporządek,
-> Aktywne; ekscentryczność, umysłowy nieporządek,
fantazjowanie, niezdolność koncentracji, brak wytrwałości,
fantazjowanie, niezdolność koncentracji, brak wytrwałości,
agresywne komunikowanie się.
agresywne komunikowanie się.
-> Pasywne; bierne zachowanie, bezwładność, brak
-> Pasywne; bierne zachowanie, bezwładność, brak
motywacji, zainteresowań, nuda, zobojętnienie,
motywacji, zainteresowań, nuda, zobojętnienie,
niesamodzielność, opóźnienie w rozwoju ruchowym,
niesamodzielność, opóźnienie w rozwoju ruchowym,
umysłowym i społecznym
umysłowym i społecznym
c.d.
c.d.
b)
b)
Społeczno- socjalne
Społeczno- socjalne
-> Aktywne; nieposłuszeństwo,
-> Aktywne; nieposłuszeństwo,
kapryszenie, wybuchy gniewu, bunt i agresja, instynkt
kapryszenie, wybuchy gniewu, bunt i agresja, instynkt
niszczycielski, znęcanie się nad słabszymi, pragnienie
niszczycielski, znęcanie się nad słabszymi, pragnienie
posiadania czegoś, zazdrość, łakomstwo
posiadania czegoś, zazdrość, łakomstwo
-> Pasywne; niczego nie chce, boi
-> Pasywne; niczego nie chce, boi
się wszystkiego, chce być pocieszane, bierne w grach
się wszystkiego, chce być pocieszane, bierne w grach
zespołowych, płacze, kłamie, kradnie
zespołowych, płacze, kłamie, kradnie
Przyczyny powyższych
Przyczyny powyższych
(błędnych) zachowań
(błędnych) zachowań
Uszkodzenia organiczne
Uszkodzenia organiczne
Szkodliwe środowisko- wpływ otoczenia
Szkodliwe środowisko- wpływ otoczenia
Nadopiekuńczość lub brak pomocy
Nadopiekuńczość lub brak pomocy
Brak motywów do działania w otoczeniu
Brak motywów do działania w otoczeniu
Lekceważenie lub niezrozumienie przez
Lekceważenie lub niezrozumienie przez
dorosłych
dorosłych
Brak czasu ze strony dorosłych
Brak czasu ze strony dorosłych
Stosowanie kar i nagród za zachowanie
Stosowanie kar i nagród za zachowanie
Stosowanie przymusu
Stosowanie przymusu
Wolność i dyscyplina w
Wolność i dyscyplina w
procesie normalizacji
procesie normalizacji
zachowania
zachowania
Wolny wybór dotyczy:
Wolny wybór dotyczy:
-
Wyboru miejsca pracy
Wyboru miejsca pracy
-
Materiału
Materiału
-
Partnera
Partnera
Materiał powinien znajdować się w miejscach łatwo dostępnych
Materiał powinien znajdować się w miejscach łatwo dostępnych
dla dzieci. Warunkiem wolnego wyboru jest odpowiednio
dla dzieci. Warunkiem wolnego wyboru jest odpowiednio
przygotowane otoczenie, które odpowiada wiekowi dziecka,
przygotowane otoczenie, które odpowiada wiekowi dziecka,
dając mu zachętę do pracy. A ta zmienia się wraz z rozwojem
dając mu zachętę do pracy. A ta zmienia się wraz z rozwojem
umiejętności dziecka. Możliwość wyboru sprawia, ze chodzi ono
umiejętności dziecka. Możliwość wyboru sprawia, ze chodzi ono
po pomieszczeniu, ogląda materiał, zanim wybierze coś, czym
po pomieszczeniu, ogląda materiał, zanim wybierze coś, czym
chciałby się zająć. Wybór działalności określany jest jako
chciałby się zająć. Wybór działalności określany jest jako
„wolna gra”. Nie oznacza to, ze dziecko robi to co chce, gdyż
„wolna gra”. Nie oznacza to, ze dziecko robi to co chce, gdyż
zalezy to od wewnętrznych praw przedmiotu. Jest on niezbędny
zalezy to od wewnętrznych praw przedmiotu. Jest on niezbędny
do indywidualnego rozwoju dziecka i powinien rozbudzać
do indywidualnego rozwoju dziecka i powinien rozbudzać
prawdziwe zainteresowanie.
prawdziwe zainteresowanie.
Wolny wybór zajęcia u dzieci
Wolny wybór zajęcia u dzieci
niepełnosprawnych i zdrowych
niepełnosprawnych i zdrowych
Dziecko samo wybiera sobie materiał. Jest to dla niego pewnego
Dziecko samo wybiera sobie materiał. Jest to dla niego pewnego
rodzaju bodziec, który niekiedy może być ograniczony poprzez:
rodzaju bodziec, który niekiedy może być ograniczony poprzez:
a)
a)
Ograniczenia i ubóstwo ruchów
Ograniczenia i ubóstwo ruchów
b)
b)
Mniejsze zdolności ruchowe i wygórowane żądania rodziców i
Mniejsze zdolności ruchowe i wygórowane żądania rodziców i
otoczenia
otoczenia
c)
c)
Uczenia się tylko przez obserwację
Uczenia się tylko przez obserwację
d)
d)
Trudności dorosłych przeniesione na dzieci
Trudności dorosłych przeniesione na dzieci
e)
e)
Brania przykładu z dorosłych, np. czekania na rozkazy
Brania przykładu z dorosłych, np. czekania na rozkazy
Jest to wynik braku aktywności dziecka. Wychowawca powinien
Jest to wynik braku aktywności dziecka. Wychowawca powinien
uwzględnić indywidualne cechy każdego dziecka. Powinien
uwzględnić indywidualne cechy każdego dziecka. Powinien
przygotować otoczenie bogate w propozycje do podjęcia przez
przygotować otoczenie bogate w propozycje do podjęcia przez
dziecko aktywności: muszą mieć one silny charakter wyzwania.
dziecko aktywności: muszą mieć one silny charakter wyzwania.
Wychowawca powinien wykonywać dane czynności prawie
Wychowawca powinien wykonywać dane czynności prawie
jednakowo, jedynie z nieco większym stopniem trudności,
jednakowo, jedynie z nieco większym stopniem trudności,
rozbudzając w ten sposób zainteresowanie dziecka. Winien
rozbudzając w ten sposób zainteresowanie dziecka. Winien
pomagać dziecku: zwracać się do niego, dodając mu pewności
pomagać dziecku: zwracać się do niego, dodając mu pewności
siebie swoją obecnością, możliwością pomocy, propozycją
siebie swoją obecnością, możliwością pomocy, propozycją
powtarzania i kontrolą błędów. Również przez rozmowę powinien
powtarzania i kontrolą błędów. Również przez rozmowę powinien
nakłaniać dziecko do wybrania czegoś nowego (wzbudzać
nakłaniać dziecko do wybrania czegoś nowego (wzbudzać
zainteresowanie).
zainteresowanie).
Czas trwania czynności
Czas trwania czynności
Zdrowe dziecko samo rozstrzyga jak długo chce zostać przy
Zdrowe dziecko samo rozstrzyga jak długo chce zostać przy
wybranej czynności i ją powtarzać. Inaczej jest u dzieci
wybranej czynności i ją powtarzać. Inaczej jest u dzieci
niepełnosprawnych, gdyż:
niepełnosprawnych, gdyż:
a) Dziecko może powtarzać daną czynność przez wiele
a) Dziecko może powtarzać daną czynność przez wiele
tygodni (pogrążyć się w niej)- stereotypia
tygodni (pogrążyć się w niej)- stereotypia
b) Strach przed czymś nowym może spowodować zatrzymanie
b) Strach przed czymś nowym może spowodować zatrzymanie
się dziecka na poziomie czynności już poznanych
się dziecka na poziomie czynności już poznanych
c) Konieczność zapewnienia ciągłego bezpieczeństwa
c) Konieczność zapewnienia ciągłego bezpieczeństwa
osobiście przez nauczyciela może doprowadzić do
osobiście przez nauczyciela może doprowadzić do
zatrzymania rozwoju dziecka.
zatrzymania rozwoju dziecka.
Ręka- organ wykonawczy ludzkiej
Ręka- organ wykonawczy ludzkiej
inteligencji
inteligencji
Rozwój ruchu jest ściśle powiązany z rozwojem mózgowia.
Rozwój ruchu jest ściśle powiązany z rozwojem mózgowia.
W przeciwieństwie do kończyn dolnych- kończyny górne są
W przeciwieństwie do kończyn dolnych- kończyny górne są
swobodne w swoim rozwoju.
swobodne w swoim rozwoju.
Rozwój chwytania przyczynia się do rozwoju inteligencji:
Rozwój chwytania przyczynia się do rozwoju inteligencji:
3-6 m-cy -> dziecko eksperymentuje swoimi RR, wcześniej
3-6 m-cy -> dziecko eksperymentuje swoimi RR, wcześniej
wykonuje ruchy instynktowne
wykonuje ruchy instynktowne
Od 6 m-ca-> zamierzone chwytanie, podawane wszystkie
Od 6 m-ca-> zamierzone chwytanie, podawane wszystkie
przedmioty bez wyboru
przedmioty bez wyboru
9 miesiąc -> chwytanie związane z pragnieniami
9 miesiąc -> chwytanie związane z pragnieniami
12 miesiąc -> dokonuje wyborów
12 miesiąc -> dokonuje wyborów
Później -> ćwiczenia rąk, ręka zajmuje się różnorodnymi
Później -> ćwiczenia rąk, ręka zajmuje się różnorodnymi
przedmiotami i jest to pewna forma pracy
przedmiotami i jest to pewna forma pracy
Ręce są silnie związane z rozwojem psychicznym. Rozwój ręki
Ręce są silnie związane z rozwojem psychicznym. Rozwój ręki
wiąże się z rozwojem kultury, odzwierciedla
wiąże się z rozwojem kultury, odzwierciedla
indywidualność.
indywidualność.
Znaczenie pracy rąk
Znaczenie pracy rąk
Ręka jest narzędziem wykonawczym ludzkiego intelektu.
Ręka jest narzędziem wykonawczym ludzkiego intelektu.
Dzieki pracy rąk mogą być realizowane:
Dzieki pracy rąk mogą być realizowane:
1.
1.
BUDOWA OSOBOWOŚCI-
BUDOWA OSOBOWOŚCI-
spostrzeganie otoczenia i
spostrzeganie otoczenia i
doświadczenia z nim, instynktowne chwytanie staje się
doświadczenia z nim, instynktowne chwytanie staje się
celowym działaniem
celowym działaniem
2.
2.
UTRZYMANIE I KONTYNUACJA LUDZKOŚCI-
UTRZYMANIE I KONTYNUACJA LUDZKOŚCI-
jedzenie,
jedzenie,
mieszkanie, utrzymanie rodziny, pielęgnowanie natury,
mieszkanie, utrzymanie rodziny, pielęgnowanie natury,
wynalazki prowadzące do dalszego rozwoju środowiska
wynalazki prowadzące do dalszego rozwoju środowiska
3.
3.
UDZIAŁ W WYMIANIE-
UDZIAŁ W WYMIANIE-
wymiana towarów, nauki, problemów,
wymiana towarów, nauki, problemów,
doświadczeń w społeczeństwie
doświadczeń w społeczeństwie
4.
4.
WYRAŻANIE UCZUĆ I MYSLI-
WYRAŻANIE UCZUĆ I MYSLI-
gesty, mimika towarzyszące
gesty, mimika towarzyszące
rozmowom, mowa, pisanie, czytanie, forma powitania, taniec
rozmowom, mowa, pisanie, czytanie, forma powitania, taniec
gestykulacja
gestykulacja
5.
5.
NISZCZENIE-
NISZCZENIE-
niszczenie jednostek, społeczeństwa oraz
niszczenie jednostek, społeczeństwa oraz
środowiska
środowiska
Ludzki umysł może jednocześnie tworzyć i burzyć. Ręka
Ludzki umysł może jednocześnie tworzyć i burzyć. Ręka
podążała za inteligencją i uczuciem, rozwijała się razem z
podążała za inteligencją i uczuciem, rozwijała się razem z
nimi.
nimi.
Jest dla ludzkości jednocześnie darem i zagrożeniem, gdyż
Jest dla ludzkości jednocześnie darem i zagrożeniem, gdyż
umozliwia wyobrażanie sobie rzeczy wspaniałych jak i
umozliwia wyobrażanie sobie rzeczy wspaniałych jak i
strasznych. Jest największą częścią tego, co nazywamy
strasznych. Jest największą częścią tego, co nazywamy
inteligencją, a jej organem wykonawczym są nasze ręce.
inteligencją, a jej organem wykonawczym są nasze ręce.
Bez nich wyobraźnia nie mógłaby się urzeczywistnić. To
Bez nich wyobraźnia nie mógłaby się urzeczywistnić. To
SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU
SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU
DYDAKTYCZNO- ROZWOJOWEGO
DYDAKTYCZNO- ROZWOJOWEGO
Rolę wychowawczą w dzisiejszych czasach zamiast
Rolę wychowawczą w dzisiejszych czasach zamiast
rodziców pełni telewizja, która dostarcza odpowiednio
rodziców pełni telewizja, która dostarcza odpowiednio
przygotowane wzorce postępowania ograniczając
przygotowane wzorce postępowania ograniczając
samodzielność myślenia i dokonywania wyboru. Dzieci
samodzielność myślenia i dokonywania wyboru. Dzieci
tracą chęci do przeprowadzania samodzielnych
tracą chęci do przeprowadzania samodzielnych
doświadczeń. Dzieciaki nie uczą się dla siebie tylko często
doświadczeń. Dzieciaki nie uczą się dla siebie tylko często
dla jakiejś nagrody Identyfikują dobre stopnie z
dla jakiejś nagrody Identyfikują dobre stopnie z
zadowoleniem dorosłych.
zadowoleniem dorosłych.
Dlatego pedagogika Montessori traktuje dzieci jako
Dlatego pedagogika Montessori traktuje dzieci jako
indywidualności umiejące samodzielnie dokonywać wyboru
indywidualności umiejące samodzielnie dokonywać wyboru
i decydować. Stosuje się materiał dydaktyczno- rozwojowy,
i decydować. Stosuje się materiał dydaktyczno- rozwojowy,
który pomaga dziecku w jego rozwoju fizycznym, duchowy,
który pomaga dziecku w jego rozwoju fizycznym, duchowy,
umożliwiając mu wszechstronny rozwój.
umożliwiając mu wszechstronny rozwój.
ĆWICZENIA CODZIENNEGO
ĆWICZENIA CODZIENNEGO
ŻYCIA
ŻYCIA
Są związane z samoobsługą, zwyczajami i normami
Są związane z samoobsługą, zwyczajami i normami
społecznymi, troską o środowisko. Doskonalą koordynację
społecznymi, troską o środowisko. Doskonalą koordynację
ruchów, uczą umiejętności oraz sposobów zastosowania ich
ruchów, uczą umiejętności oraz sposobów zastosowania ich
w życiu. Uczą samodzielności i niezależności od dorosłych.
w życiu. Uczą samodzielności i niezależności od dorosłych.
Krojenie owoców
Krojenie owoców
Czyszczenie butów
Czyszczenie butów
Składanie serwetek
Składanie serwetek
Zaplatania warkocze
Zaplatania warkocze
DBAŁOŚĆ O OTOCZENIE
DBAŁOŚĆ O OTOCZENIE
ODKURZANIE
ODKURZANIE
ZAMIATANIE
ZAMIATANIE
OTWIERANIE I ZAMYKANIE DRZWI
OTWIERANIE I ZAMYKANIE DRZWI
OPIEKOWANIE SIĘ ZWIERZĄTKAMI
OPIEKOWANIE SIĘ ZWIERZĄTKAMI
CHODZENIE PO LINII
CHODZENIE PO LINII
WSTAWANIE OD STOŁU I SIADANIE PRZY NIM
WSTAWANIE OD STOŁU I SIADANIE PRZY NIM
ROZWIJANIE I ZWIJANIE DYWANY
ROZWIJANIE I ZWIJANIE DYWANY
CZYSZCZENIE I POLEROWANIE
CZYSZCZENIE I POLEROWANIE
Formy
Formy
grzecznościowe
grzecznościowe
Proszenie o pomoc
Proszenie o pomoc
Dziękowanie
Dziękowanie
Przepraszanie
Przepraszanie
Witanie się
Witanie się
Czyszczenie nosa
Czyszczenie nosa
Ć w i c z e n i a d o s k o n a l ą c e z m y s ł y .
' ' Z m a t e r i a l i z o w a n a a b s t r a k c j a ' '
P o a z w a l a j ą n a t w o r z e n i e w r a ż e ń n a t e m a t r z e c z y w i s t o ś c i ,
b i d o w a n i e f a n t a z j i o r a z o d n a j d y w a n i e r ó ż n y c h k a t e g o r i i : p a r y ,
s z e r e g i , ł u k i , k o n t r a s t y , d y s h a r m o n i e . P r z y g o t o w u j ą d o
m y ś l e n i a a b s t r a k c y j n e g o : r o z p o z n a w a n i e , r o z r ó ż n i a n i e ,
p o r ó w n y w a n i e , k o m b i n o w a n i e , a b s t r a c h o w a n i e . D z i e c k o
u ż y w a s w o i c h z m y s ł ó w w p o ł ą c z e n i u z p r a c ą r ą k .
O g r a n i c z e n i a w m a t e r i a l e d a j ą k l a r o w n o ś ć , u m o ż l i w i a j ą
n a u k o w ą p r a c ę i i n d y w i d u a l n e o d k r y c i a . M o n t e s s o r i ( 1 9 6 6 )
o k r e ś l i ł a t e n m a t e r i a ł j a k o ' ' K l u c z d o z r o z u m i e n i a ś w i a t a ' '
Z m y s ł w z r o k u :
- z e s t a w ( b l o k i ) c y l i n d r y
- r ó ż o w a w i e ż a
- b r ą z o w e s c h o d y
- k o l o r o w e t a b l i c z k i
- k o l o r o w e c y l i n d r y
- b i n o m i n a l n a i t r i n o m i n a l n a k o s t k a
Z m y s ł d o t y k u :
- p ł y t k i z p a p i e r u p i a s k o w e g o
- d e s e c z k i z p a p i e r u p i a s k o w e g o
- c i e p ł e b u t e l k i
- c i e p ł e p ł y t k i
- d e s e c z k i w a g o w e
Z m y s ł s ł u c h u :
- p u s z k i s ł u c h o w e
- d z w o n k i
- i n s t r u m e n t y m u z y c z n e
Z m y s ł p o w o n i e n i a :
- p u s z k i w ę c h o w e
- z a p a c h y z o t o c z e n i a
S t e r e o g n o z j a :
- g e o m e t r y c z n e b r y ł y
- w o r e k p e ł e n t a j e m n i c
Ć w i c z e n i a z z a k r e s u j ę z y k a
Z a p o z n a j ą o n e d z i e c k o z z a s a d a m i j ę z y k a m ó w i o n e g ,
c z y t a n i a i p i s a n i a , z c z ę ś c i a m i m o w y , f o n o g r a m a m i ,
d e fi n i c j a m i i j ę z y k a m i o b c y m i . W z b o g a c a j ą z a s ó b s ł o w n i c t w a
d z i e c k a . P o j ę c i a z m o w y o j c z y s t e j p o z w a l a j ą d z i e c k u p o z n a ć
k a t e g o r i e i s c h e m a t y , z a p o m o c ą k t ó r y c h m o ż e o r i e n t o w a ć s i ę
w o t a c z a j ą c y m ś w i e c i e .
Ć w i c z e n i a j ę z y k o w e :
- z a b a w a g ł o s e k
- w z b o g a c e n i e z a s o b u s ł ó w
P i s a n i e :
- p o ś r e d n i e p r z y g o t o w a n i e
- m e t a l o w e w s t a w k i
- z a r y s l i t e r
- r u c h o m y a l f a b e t
- s z o r s t k i e l i t e r y
C z y t a n i e : z p o m n i e j s z o n y m i p r z e d m i o t a m i , f o n e t y c z n e z
p o m n i e j s z o n y m i p r z e d m i o t a m i , k s i ą ż e c z k i , d e fi n i c j e , k a r t y i
z e s t a w y , w y r a z y o b c e .
C z ę ś c i m o w y : p r z y m i o t n i k i , s p ó j n i k i , p r z y i m e k , c z a s o w n i k ,
r z e c z o w n i k , p r z y s ł ó w e k .
Ć w i c z e n i a m a t e m a t y c z n e .
W s p o s ó b p l a s t y c z n y i u r o z m a i c o n y p o m a g a j ą d z i e c k u
p o z n a ć z a s a d y m a t e m a t y c z n e . D i ę k i n i m ł a t w i e j m o ż e o n o
p o j ą ć s y s t e m d z i e s i ę t n y , t w o r z e n i e l i c z b w y ż s z y c h , z m i a n ę
k a t e g o r i i , j a k r ó w n i e ż w p r o s t y s p o s ó b p o z n a ć z a s a d y
d o d a w a n i a , o d e j m o w a n i a , m n o ż e n i a i d z i e l e n i a .
W e d ł u g M o n t e s s o r i k a ż d y c z ł o w i e k m a m a t e m a t y c z n y u m y s ł ,
j e s t o n l u d z k ą s k ł o n n o ś c i ą , p r e d y s p o z y c j ą , k t ó r a z o s t a ł a
o d z i e d z i c z o n a . D o d o r o s ł y c h i w y c h o w a w c ó w n a l e ż y p o m o c
w r o z w o j u w s z y s t k i c h l u d z k i c h p r e d y s p o z y c j i d z i e c k a .
D z i e c k o u ż y w a s w o j e g o m a t e m a t y c z n e g o u m y s ł u
n i e ś w i a d o m i e . Z a n i m z o s t a n i e s k o n f r o n t o w a n e z z a j ę c i a m i
l i c z e n i a , p o t r a fi j u ż m y ś l e ć m a t e m a t y c z n i e . N a l e ż y d z i e c k u
p o d a w a ć m a t e m a t y c z n e a s p e k t y ś w i a t a , w y k o ż y s t u j ą c k a ż d ą
n a t y r a l n ą o k a z j ę :
- l i c z e n i e p a l c ó w
- n a k r y w a n i e d o s t o ł u
- d z i e l e n i e j a b ł k a
- l i c z e n i e l i ś c i
P o w i n n o t o r o b i ć w n a t u r a l n y s p o s ó b , ż e b y t r a fi ł o t o d o j e g o
ś w i a d o m o ś c i i u t r w a l i ł o s i ę , ż e t o j e s t w ł a ś n i e l i c z e n i e . J e ż e l i
z a ś b ę d z i e t o p r o c e s n i e n a t u r a l n y , t o w p r z y s z ł o ś c i l i c z e n i e
s p r a w i d z i e c k u d u ż e t r u d n o ś c i .
W e d ł u g M o n t e s s o r i : ' ' N i e m a l u d z i n i e z d o l n y c h
m a t e m a t y c z n i e . S ą l u d z i e ź l e u c z e n i i w
n i e o d p o w i e d n i m c z a s i e ' '
W y c h o w a n i e ' ' k o s m i c z n e ' '
Z a w i e r a o n o p o d s t a w y g e o g r a fi i , fi z y k i , c h e m i i i b i o l o g i i . Z a
p o m o c ą m a t e r i a ł u d y d a k t y c z n e g o z t e g o z a k r e s u w s p o s ó b
b a r d z o p r z y s t ę p n y i n a t u r a l n y m o ż n a p r z e d s t a w i ć
p o s z c z e g ó l n e d z i e d z i n y n a u k i , s k ł a d a j ą s i ę n a n i e g o :
- g l o b u s y
- p u z l e – m a p y p o s z c z e g ó l n y c h k o n t y n e n t ó w i k r a j ó w
- b i o l o g i c z n a k o m o d a
- z e s t a w k a r t b i o l o g i c z n y c h
- z e s t a w y d o d o ś w i a d c z e ń c h e m i c z n y c h i fi z y c z n y c h
P o d c z a s p r a c y ( z a b a w y ) z m a t e r i a ł e m d y d a k t y c z n y m
d z i e c k o d o s k o n a l i d r o b n ą m o t o r y k ę , p o z n a j e e k o n o m i ę
r u c h ó w , u c z y s i ę s a m o d z i e l n o ś c i , l o g i c z n e g o m y ś l e n i a ,
s z a c u n k u d l a s i e b i e , s w o j e j p r a c y o r a z p r a c y i n n y c h d z i e c i ,
w z b o g a c a s w ó j z a s ó b s ł ó w , a t a k ż e z a c h ę c a n e j e s t d o
s a m o d z i e l n e g o p o d e j m o w a n i a d e c y z j i , z a k t ó r e p o n o s i
o d p o w i e d z i a l n o ś ć .
P e d a g o g i k ę M o n t e s s o r i m o ż n a z a l i c z y ć d o ' ' p e d a g o g i k i
w y c h o d z ą c e j o d d z i e c k a ' ' , c z y l i s z e r o k o p o j m o w a n e j
p e d a g o g i k i h u m a n i s t y c z n e j . P o z n a j ą c i s t o s u j ą c
p o s z c z e g ó l n e ć w i c z e n i a , d z i e c k o p o k a z u j e n a s w o j e ' ' w n ę t r z e
j a ' ' :
- u c z u c i a
- p r a g n i e n i a
- m y ś l i
- d o z n a n i a
M u s i m y m u t o u m o ż l i w i ć , g d y ż w p r z e c i w n y m r a z i e n i g d y n i e
d o w i e m y s i ę c a ł e j p r a w d y o n i m .
Ć w i c z e n i a m o g ą o d b y w a ć s i ę w f o r m i e z a b a w y , n a j l e p i e j
w z b o g a c o n e j m u z y k ą . D z i e c i c h a r e k t e r y z u j e p o t r z e b a
a k c e p t a c j i – a k c e p t a c j i i c h o s o b y , a l e p r z e d e w s z y s t k i m t e g o ,
c o r o b i ą . D l a t e g o t e ż p o z a k o ń c z e n i u p r a c y p o k a z u j ą
w s z y s t k i m , c o i j a k z r o b i ł y , o c z e k u j ą c p o c h w a ł y .
S t o s o w a n i e p o c h w a ł n i e j e s t n a g r o d ą z a w y k o n a n ą p r a c ę ,
l e c z n i e z b ę d n y m b o d ź c e m m o t y w a c y j n y m , k t ó r y m o b i l i z u j e
d z i e c k o d o p o d j ę c i a n a s t ę p n e g o k r o k u w p r a c y z m a t e r i a ł e m
d y d a k t y c z n y m a t y m s a m y m d o r o z w i j a n i a o s o b o w o ś c i i
z d o l n o ś c i .
O p r ó c z s t o s o w a n i a m a t e r i a ł u z p o s z c z e g ó l n y c h z a k r e s ó w
p e d a g o g i k i M o n t e s s o r i n i e z m i e r n i e w a ż n y j e s t w ł a ś c i w y r o z w ó j
s p o ł e c z n y d z i e c i , s z c z e g ó l n i e d z i e c i r ó ż n o r a k o
n i e p e ł n o s p r a w n y c h . N i e p o w i n n y b y ć i z o l o w a n e , p r a c a w
g r u p i e d z i e c i ( p r z e d s z k o l e ) p o z w a l a l e p i e j i m s i ę r o z w i j a ć
p s y c h i c z n i e , n a w i ą z u j e s i ę m i ę d z y n i m i w s p ó ł p r a c a i p r z y j a ź ń .
S z c z e g ó l n e z n a c z e n i e m a w ł a ś n i e w s p ó l n a p r a c a , g d y ż
w y z w a l a p r o c e s u c z e n i a s i ę p r z e z n a ś l a d o w n i c t w o . D i e c i
s z y b c i e j s i ę u c z ą , o g l ą d a j ą c i n a ś l a d u j ą c p r a c ę k o l e g ó w .
W e d ł u g M o n t e s s o r i d z i e c k o o p r ó c z m l e k a p o t r z e b u j e
p r z e d e w s z y s t k i m m i ł o ś c i . M i ł o ś ć t a j e s t s z c z e g ó l n i e w a ż n a
d l a d z i e c i n i e p e ł n o s p r a w n y c h . S ą o n e b o w i e m b a r d z o
w r a ż l i w e , p o t r a fi ą k o c h a ć i p o k a z a ć , ż e m o ż n a c i e s z y ć s i ę
ż y c i e m i b y ć b a r d z o s z c z ę ś l i w y m , d l a t e g o ż e s i ę j e s t , a n i e ,
ż e s i ę m a !
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ
1.
1.
Arkadiusz Partyka
Arkadiusz Partyka
2.
2.
Anna Chuda
Anna Chuda